Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ૫. ગહપતિવગ્ગો

    5. Gahapativaggo

    ૧. પઞ્ચવેરભયસુત્તવણ્ણના

    1. Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā

    ૪૧. યતોતિ યસ્મિં કાલે. અયઞ્હિ તો-સદ્દો દા-સદ્દો વિય ઇધ કાલવિસયો. તેનાહ ‘‘યદા’’તિ. ભયવેરચેતનાયોતિ ભાયિતબ્બટ્ઠેન ભયં, વેરપસવનટ્ઠેન વેરન્તિ ચ લદ્ધનામા ચેતનાયો. પાણાતિપાતાદયો હિ યસ્સ પવત્તન્તિ, યઞ્ચ ઉદ્દિસ્સ પવત્તિયન્તિ, ઉભયે સભયભેરવાતિ તે એવ ભાયિતબ્બભયવેરજનકાવાતિ. સોતસ્સ અરિયમગ્ગસ્સ આદિતો પટ્ઠાય પટિપત્તિઅધિગમો સોતાપત્તિ , તદત્થાય તત્થ પતિટ્ઠિતસ્સ ચ અઙ્ગાનિ સોતાપત્તિયઙ્ગાનિ, તદુભયં સન્ધાયાહ ‘‘દુવિધં સોતાપત્તિયા અઙ્ગ’’ન્તિ, સોતાપત્તિઅત્થં અઙ્ગન્તિ અત્થો. યં પુબ્બભાગેતિ યં સયં સોતાપત્તિમગ્ગફલપટિલાભતો પુબ્બભાગે તદત્થાય સંવત્તતિ. કિં પન તન્તિ આહ ‘‘સપ્પુરિસસંસેવો’’તિઆદિ. સપ્પુરિસાનં બુદ્ધાદીનં અરિયઞાણસઞ્ઞાણજાતા પયિરુપાસના, સદ્ધમ્મસ્સવનં ચતુસચ્ચધમ્મસ્સવનં, યોનિસો ઉપાયેન અનિચ્ચાદિતો મનસિ કરણં યોનિસો મનસિકારો, ઉસ્સુક્કાપેન્તેન ધમ્મસ્સ નિબ્બાનસ્સ અનુધમ્મપટિપજ્જનં ધમ્માનુધમ્મપટિપત્તીતિ એતાનિ સોતાપત્તિયા અઙ્ગાનિ. અટ્ઠકથાયં પન સોતાપત્તિઅઙ્ગન્તિ પદં અપેક્ખિત્વા ‘‘એવં આગત’’ન્તિ વુત્તં. ઠિતસ્સ પુગ્ગલસ્સ અઙ્ગં. સોતાપન્નો અઙ્ગીયતિ ઞાયતિ એતેનાતિ સોતાપન્નસ્સ અઙ્ગન્તિપિ વુચ્ચતિ. ઇદં પચ્છા વુત્તં અઙ્ગં. દોસેહિ આરકાતિ અરિયોતિ આહ ‘‘નિદ્દોસો’’તિ. કથં અવિજ્જા સઙ્ખારાનં પચ્ચયોતિઆદિના કેનચિપિ અનુપારમ્ભિયત્તા નિરુપારમ્ભો. ઞાણં સન્ધાય ‘‘નિદ્દોસો’’તિ વુત્તં, પટિચ્ચસમુપ્પાદં સન્ધાય ‘‘નિરુપારમ્ભો’’તિ વદન્તિ. ઉભયમ્પિ પન સન્ધાય ઉભયં વુત્તન્તિ અપરે. પટિચ્ચસમુપ્પાદો એત્થ અધિપ્પેતો. તથા હિ વુત્તં ‘‘અપરાપરં ઉપ્પન્નાય વિપસ્સનાપઞ્ઞાયા’’તિ. ન હિ મગ્ગઞાણં વિપસ્સનાપઞ્ઞાતિ. સમ્મા ઉપાયત્તા તસ્સ પટિચ્ચસમુપ્પન્ને યાથાવતો ઞાયતીતિ ઞાયો, પટિચ્ચસમુપ્પાદો. ઞાણં પન ઞાયતિ સો એતેનાતિ ઞાયો.

    41.Yatoti yasmiṃ kāle. Ayañhi to-saddo dā-saddo viya idha kālavisayo. Tenāha ‘‘yadā’’ti. Bhayaveracetanāyoti bhāyitabbaṭṭhena bhayaṃ, verapasavanaṭṭhena veranti ca laddhanāmā cetanāyo. Pāṇātipātādayo hi yassa pavattanti, yañca uddissa pavattiyanti, ubhaye sabhayabheravāti te eva bhāyitabbabhayaverajanakāvāti. Sotassa ariyamaggassa ādito paṭṭhāya paṭipattiadhigamo sotāpatti , tadatthāya tattha patiṭṭhitassa ca aṅgāni sotāpattiyaṅgāni, tadubhayaṃ sandhāyāha ‘‘duvidhaṃ sotāpattiyā aṅga’’nti, sotāpattiatthaṃ aṅganti attho. Yaṃ pubbabhāgeti yaṃ sayaṃ sotāpattimaggaphalapaṭilābhato pubbabhāge tadatthāya saṃvattati. Kiṃ pana tanti āha ‘‘sappurisasaṃsevo’’tiādi. Sappurisānaṃ buddhādīnaṃ ariyañāṇasaññāṇajātā payirupāsanā, saddhammassavanaṃ catusaccadhammassavanaṃ, yoniso upāyena aniccādito manasi karaṇaṃ yoniso manasikāro, ussukkāpentena dhammassa nibbānassa anudhammapaṭipajjanaṃ dhammānudhammapaṭipattīti etāni sotāpattiyā aṅgāni. Aṭṭhakathāyaṃ pana sotāpattiaṅganti padaṃ apekkhitvā ‘‘evaṃ āgata’’nti vuttaṃ. Ṭhitassa puggalassa aṅgaṃ. Sotāpanno aṅgīyati ñāyati etenāti sotāpannassa aṅgantipi vuccati. Idaṃ pacchā vuttaṃ aṅgaṃ. Dosehi ārakāti ariyoti āha ‘‘niddoso’’ti. Kathaṃ avijjā saṅkhārānaṃ paccayotiādinā kenacipi anupārambhiyattā nirupārambho. Ñāṇaṃ sandhāya ‘‘niddoso’’ti vuttaṃ, paṭiccasamuppādaṃ sandhāya ‘‘nirupārambho’’ti vadanti. Ubhayampi pana sandhāya ubhayaṃ vuttanti apare. Paṭiccasamuppādo ettha adhippeto. Tathā hi vuttaṃ ‘‘aparāparaṃ uppannāya vipassanāpaññāyā’’ti. Na hi maggañāṇaṃ vipassanāpaññāti. Sammā upāyattā tassa paṭiccasamuppanne yāthāvato ñāyatīti ñāyo, paṭiccasamuppādo. Ñāṇaṃ pana ñāyati so etenāti ñāyo.

    તત્થાતિ નિરયે. મગ્ગસોતન્તિ મગ્ગસ્સ સોતં. આપન્નોતિ અધિગતો. અપાયેસુ ઉપ્પજ્જનસઙ્ખાતો વિનિપાતધમ્મો એતસ્સાતિ વિનિપાતધમ્મો, ન વિનિપાતધમ્મો અવિનિપાતધમ્મો. પરં અયનન્તિ અતિવિય સવિસયે અયિતબ્બં બુજ્ઝિતબ્બં. યેસઞ્હિ ધાતૂનં ગતિઅત્થો, બુદ્ધિપિ તેસં અત્થો. તેનાહ ‘‘અવસ્સં અભિસમ્બુજ્ઝનકો’’તિ.

    Tatthāti niraye. Maggasotanti maggassa sotaṃ. Āpannoti adhigato. Apāyesu uppajjanasaṅkhāto vinipātadhammo etassāti vinipātadhammo, na vinipātadhammo avinipātadhammo. Paraṃ ayananti ativiya savisaye ayitabbaṃ bujjhitabbaṃ. Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho, buddhipi tesaṃ attho. Tenāha ‘‘avassaṃ abhisambujjhanako’’ti.

    પાણાતિપાતકમ્મકારણાતિ પાણાતિપાતસઙ્ખાતસ્સ પાપકમ્મસ્સ કરણહેતુ. વેરં વુચ્ચતિ વિરોધો, તદેવ ભાયિતબ્બતો ભયન્તિ આહ ‘‘ભયં વેરન્તિ અત્થતો એક’’ન્તિ. ઇદં બાહિરં વેરં નામ તસ્સ વેરસ્સ મૂલભૂતતો વેરકારપુગ્ગલતો બહિભાવત્તા. તેનેવ હિ તસ્સ વેરકારપુગ્ગલસ્સ ઉપ્પન્નં વેરં સન્ધાય ‘‘ઇદં અજ્ઝત્તિકવેરં નામા’’તિ વુત્તં, તન્નિસ્સિતસ્સ વેરસ્સ મૂલભૂતા વેરકારપુગ્ગલચેતના ઉપ્પજ્જતિ પહરિતું અસમત્થસ્સપીતિ અધિપ્પાયો. ન હિ નેરયિકા નિરયપાલેસુ પટિપહરિતું સક્કોન્તિ. નિરયપાલસ્સ ચેતના ઉપ્પજ્જતીતિ એતેન ‘‘અત્થિ નિરયે નિરયપાલા’’તિ દસ્સેતિ. યં પનેતં બાહિરવેરન્તિ યમિદં દિટ્ઠધમ્મિકં સમ્પરાયિકઞ્ચ બાહિરં વેરં. પુગ્ગલવેરન્તિ વુત્તં અત્તકિચ્ચં સાધેતું અસક્કોન્તો કેવલં પરપુગ્ગલે ઉપ્પન્નમત્તં વેરન્તિ કત્વા. અત્થતો એકમેવ ‘‘ચેતસિક’’ન્તિ વિસેસેત્વા વુત્તત્તા. સેસપદેસૂતિ ‘‘અદિન્નાદાનપચ્ચયા’’તિઆદિના આગતેસુ સેસકોટ્ઠાસેસુ. અત્થો ભગ્ગોતિ અત્થો ધંસિતો . અધિગતેનાતિ મગ્ગેન અધિગતેન. ‘‘અભિગતેના’’તિપિ પાઠો, અધિવુત્તેનાતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘અચલપ્પસાદેના’’તિ.

    Pāṇātipātakammakāraṇāti pāṇātipātasaṅkhātassa pāpakammassa karaṇahetu. Veraṃ vuccati virodho, tadeva bhāyitabbato bhayanti āha ‘‘bhayaṃ veranti atthato eka’’nti. Idaṃ bāhiraṃ veraṃ nāma tassa verassa mūlabhūtato verakārapuggalato bahibhāvattā. Teneva hi tassa verakārapuggalassa uppannaṃ veraṃ sandhāya ‘‘idaṃ ajjhattikaveraṃ nāmā’’ti vuttaṃ, tannissitassa verassa mūlabhūtā verakārapuggalacetanā uppajjati paharituṃ asamatthassapīti adhippāyo. Na hi nerayikā nirayapālesu paṭipaharituṃ sakkonti. Nirayapālassa cetanā uppajjatīti etena ‘‘atthi niraye nirayapālā’’ti dasseti. Yaṃ panetaṃ bāhiraveranti yamidaṃ diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañca bāhiraṃ veraṃ. Puggalaveranti vuttaṃ attakiccaṃ sādhetuṃ asakkonto kevalaṃ parapuggale uppannamattaṃ veranti katvā. Atthato ekameva ‘‘cetasika’’nti visesetvā vuttattā. Sesapadesūti ‘‘adinnādānapaccayā’’tiādinā āgatesu sesakoṭṭhāsesu. Attho bhaggoti attho dhaṃsito . Adhigatenāti maggena adhigatena. ‘‘Abhigatenā’’tipi pāṭho, adhivuttenāti attho. Tenāha ‘‘acalappasādenā’’ti.

    પઞ્ચવેરભયસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧. પઞ્ચવેરભયસુત્તં • 1. Pañcaverabhayasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. પઞ્ચવેરભયસુત્તવણ્ણના • 1. Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact