Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પરિવાર-અટ્ઠકથા • Parivāra-aṭṭhakathā

    પારાજિકાદિઆપત્તિવણ્ણના

    Pārājikādiāpattivaṇṇanā

    ૩૩૯. એવં પુચ્છાનુક્કમેન સબ્બપઞ્હે વિસ્સજ્જેત્વા ઇદાનિ ‘‘આપત્તિક્ખન્ધા ચ ભવન્તિ સત્તા’’તિ એત્થ સઙ્ગહિતઆપત્તિક્ખન્ધાનં પચ્ચેકં નિબ્બચનમત્તં દસ્સેન્તો પારાજિકન્તિઆદિમાહ. તત્થ પારાજિકન્તિ ગાથાય અયમત્થો – યદિદં પુગ્ગલાપત્તિસિક્ખાપદપારાજિકેસુ આપત્તિપારાજિકં નામ વુત્તં, તં આપજ્જન્તો પુગ્ગલો યસ્મા પરાજિતો પરાજયમાપન્નો સદ્ધમ્મા ચુતો પરદ્ધો ભટ્ઠો નિરઙ્કતો ચ હોતિ, અનિહતે તસ્મિં પુગ્ગલે પુન ઉપોસથપ્પવારણાદિભેદો સંવાસો નત્થિ. તેનેતં ઇતિ વુચ્ચતીતિ તેન કારણેન એતં આપત્તિપારાજિકન્તિ વુચ્ચતિ. અયઞ્હેત્થ સઙ્ખેપત્થો – યસ્મા પરાજિતો હોતિ તેન, તસ્મા એતં પારાજિકન્તિ વુચ્ચતિ.

    339. Evaṃ pucchānukkamena sabbapañhe vissajjetvā idāni ‘‘āpattikkhandhā ca bhavanti sattā’’ti ettha saṅgahitaāpattikkhandhānaṃ paccekaṃ nibbacanamattaṃ dassento pārājikantiādimāha. Tattha pārājikanti gāthāya ayamattho – yadidaṃ puggalāpattisikkhāpadapārājikesu āpattipārājikaṃ nāma vuttaṃ, taṃ āpajjanto puggalo yasmā parājito parājayamāpanno saddhammā cuto paraddho bhaṭṭho niraṅkato ca hoti, anihate tasmiṃ puggale puna uposathappavāraṇādibhedo saṃvāso natthi. Tenetaṃ iti vuccatīti tena kāraṇena etaṃ āpattipārājikanti vuccati. Ayañhettha saṅkhepattho – yasmā parājito hoti tena, tasmā etaṃ pārājikanti vuccati.

    દુતિયગાથાયપિ બ્યઞ્જનં અનાદિયિત્વા અત્થમત્તમેવ દસ્સેતું સઙ્ઘોવ દેતિ પરિવાસન્તિઆદિ વુત્તં. અયં પનેત્થ અત્થો – ઇમં આપત્તિં આપજ્જિત્વા વુટ્ઠાતુકામસ્સ યં તં આપત્તિવુટ્ઠાનં તસ્સ આદિમ્હિ ચેવ પરિવાસદાનત્થાય આદિતો સેસે મજ્ઝે માનત્તદાનત્થાય મૂલાયપટિકસ્સનેન વા સહ માનત્તદાનત્થાય, અવસાને અબ્ભાનત્થાય ચ સઙ્ઘો ઇચ્છિતબ્બો, ન હેત્થ એકમ્પિ કમ્મં વિના સઙ્ઘેન સક્કા કાતુન્તિ સઙ્ઘો, આદિમ્હિ ચેવ સેસે ચ ઇચ્છિતબ્બો અસ્સાતિ સઙ્ઘાદિસેસો.

    Dutiyagāthāyapi byañjanaṃ anādiyitvā atthamattameva dassetuṃ saṅghova deti parivāsantiādi vuttaṃ. Ayaṃ panettha attho – imaṃ āpattiṃ āpajjitvā vuṭṭhātukāmassa yaṃ taṃ āpattivuṭṭhānaṃ tassa ādimhi ceva parivāsadānatthāya ādito sese majjhe mānattadānatthāya mūlāyapaṭikassanena vā saha mānattadānatthāya, avasāne abbhānatthāya ca saṅgho icchitabbo, na hettha ekampi kammaṃ vinā saṅghena sakkā kātunti saṅgho, ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādiseso.

    તતિયગાથાય અનિયતો ન નિયતોતિ યસ્મા ન નિયતો, તસ્મા અનિયતો અયમાપત્તિક્ખન્ધોતિ અત્થો. કિં કારણા ન નિયતોતિ? અનેકંસિકતં પદં, યસ્મા ઇદં સિક્ખાપદં અનેકંસેન કતન્તિ અત્થો. કથં અનેકંસેન? તિણ્ણમઞ્ઞતરં ઠાનં, તિણ્ણં ધમ્માનં અઞ્ઞતરેન કારેતબ્બોતિ હિ તત્થ વુત્તં, તસ્મા ‘‘અનિયતો’’તિ પવુચ્ચતિ, સો આપત્તિક્ખન્ધો અનિયતોતિ વુચ્ચતિ. યથા ચ તિણ્ણં અઞ્ઞતરં ઠાનં, એવં દ્વિન્નં ધમ્માનં અઞ્ઞતરં ઠાનં યત્થ વુત્તં, સોપિ અનિયતો એવ.

    Tatiyagāthāya aniyato na niyatoti yasmā na niyato, tasmā aniyato ayamāpattikkhandhoti attho. Kiṃ kāraṇā na niyatoti? Anekaṃsikataṃpadaṃ, yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ anekaṃsena katanti attho. Kathaṃ anekaṃsena? Tiṇṇamaññataraṃ ṭhānaṃ, tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena kāretabboti hi tattha vuttaṃ, tasmā ‘‘aniyato’’ti pavuccati, so āpattikkhandho aniyatoti vuccati. Yathā ca tiṇṇaṃ aññataraṃ ṭhānaṃ, evaṃ dvinnaṃ dhammānaṃ aññataraṃ ṭhānaṃ yattha vuttaṃ, sopi aniyato eva.

    ચતુત્થગાથાય અચ્ચયો તેન સમો નત્થીતિ દેસનાગામિનીસુ અચ્ચયેસુ તેન સમો થૂલો અચ્ચયો નત્થિ, તેનેતં ઇતિ વુચ્ચતિ; થૂલત્તા અચ્ચયસ્સ એતં થુલ્લચ્ચયન્તિ વુચ્ચતીતિ અત્થો.

    Catutthagāthāya accayo tena samo natthīti desanāgāminīsu accayesu tena samo thūlo accayo natthi, tenetaṃ iti vuccati; thūlattā accayassa etaṃ thullaccayanti vuccatīti attho.

    પઞ્ચમગાથાય નિસ્સજ્જિત્વાન દેસેતિ તેનેતન્તિ નિસ્સજ્જિત્વા દેસેતબ્બતો નિસ્સગ્ગિયન્તિ વુચ્ચતીતિ અત્થો.

    Pañcamagāthāya nissajjitvāna deseti tenetanti nissajjitvā desetabbato nissaggiyanti vuccatīti attho.

    છટ્ઠગાથાય પાતેતિ કુસલં ધમ્મન્તિ સઞ્ચિચ્ચ આપજ્જન્તસ્સ કુસલધમ્મસઙ્ખાતં કુસલચિત્તં પાતેતિ, તસ્મા પાતેતિ ચિત્તન્તિ પાચિત્તિયં. યં પન ચિત્તં પાતેતિ, તં યસ્મા અરિયમગ્ગં અપરજ્ઝતિ, ચિત્તસમ્મોહકારણઞ્ચ હોતિ, તસ્મા ‘‘અરિયમગ્ગં અપરજ્ઝતિ, ચિત્તસમ્મોહનટ્ઠાન’’ન્તિ ચ વુત્તં.

    Chaṭṭhagāthāya pāteti kusalaṃ dhammanti sañcicca āpajjantassa kusaladhammasaṅkhātaṃ kusalacittaṃ pāteti, tasmā pāteti cittanti pācittiyaṃ. Yaṃ pana cittaṃ pāteti, taṃ yasmā ariyamaggaṃ aparajjhati, cittasammohakāraṇañca hoti, tasmā ‘‘ariyamaggaṃ aparajjhati, cittasammohanaṭṭhāna’’nti ca vuttaṃ.

    પાટિદેસનીયગાથાસુ ‘‘ગારય્હં આવુસો ધમ્મં આપજ્જિ’’ન્તિ વુત્તગારય્હભાવકારણદસ્સનત્થમેવ ભિક્ખુ અઞ્ઞાતકો સન્તોતિઆદિ વુત્તં. પટિદેસેતબ્બતો પન સા આપત્તિ પાટિદેસનીયાતિ વુચ્ચતિ.

    Pāṭidesanīyagāthāsu ‘‘gārayhaṃ āvuso dhammaṃ āpajji’’nti vuttagārayhabhāvakāraṇadassanatthameva bhikkhu aññātako santotiādi vuttaṃ. Paṭidesetabbato pana sā āpatti pāṭidesanīyāti vuccati.

    દુક્કટગાથાય અપરદ્ધં વિરદ્ધઞ્ચ ખલિતન્તિ સબ્બમેતં ‘‘યઞ્ચ દુક્કટ’’ન્તિ એત્થ વુત્તસ્સ દુક્કટસ્સ પરિયાયવચનં. યઞ્હિ દુટ્ઠુ કતં વિરૂપં વા કતં, તં દુક્કટં. તં પનેતં યથા સત્થારા વુત્તં; એવં અકતત્તા અપરદ્ધં, કુસલં વિરજ્ઝિત્વા પવત્તત્તા વિરદ્ધં, અરિયવત્તપટિપદં અનારુળ્હત્તા ખલિતં. યં મનુસ્સો કરેતિ ઇદં પનસ્સ ઓપમ્મનિદસ્સનં. તસ્સત્થો – યથા હિ યં લોકે મનુસ્સો આવિ વા યદિ વા રહો પાપં કરોતિ, તં દુક્કટન્તિ પવેદેન્તિ; એવમિદમ્પિ બુદ્ધપ્પટિકુટ્ઠેન લામકભાવેન પાપં, તસ્મા દુક્કટન્તિ વેદિતબ્બં.

    Dukkaṭagāthāya aparaddhaṃ viraddhañca khalitanti sabbametaṃ ‘‘yañca dukkaṭa’’nti ettha vuttassa dukkaṭassa pariyāyavacanaṃ. Yañhi duṭṭhu kataṃ virūpaṃ vā kataṃ, taṃ dukkaṭaṃ. Taṃ panetaṃ yathā satthārā vuttaṃ; evaṃ akatattā aparaddhaṃ, kusalaṃ virajjhitvā pavattattā viraddhaṃ, ariyavattapaṭipadaṃ anāruḷhattā khalitaṃ. Yaṃ manusso kareti idaṃ panassa opammanidassanaṃ. Tassattho – yathā hi yaṃ loke manusso āvi vā yadi vā raho pāpaṃ karoti, taṃ dukkaṭanti pavedenti; evamidampi buddhappaṭikuṭṭhena lāmakabhāvena pāpaṃ, tasmā dukkaṭanti veditabbaṃ.

    દુબ્ભાસિતગાથાય દુબ્ભાસિતં દુરાભટ્ઠન્તિ દુટ્ઠુ આભટ્ઠં ભાસિતં લપિતન્તિ દુરાભટ્ઠં. યં દુરાભટ્ઠં, તં દુબ્ભાસિતન્તિ અત્થો. કિઞ્ચ ભિય્યો? સંકિલિટ્ઠઞ્ચ યં પદં, સંકિલિટ્ઠં યસ્મા તં પદં હોતીતિ અત્થો. તથા યઞ્ચ વિઞ્ઞૂ ગરહન્તિ, યસ્મા ચ નં વિઞ્ઞૂ ગરહન્તીતિ અત્થો. તેનેતં ઇતિ વુચ્ચતીતિ તેન સંકિલિટ્ઠભાવેન ચ વિઞ્ઞુગરહનેનાપિ ચ એતં ઇતિ વુચ્ચતિ; ‘‘દુબ્ભાસિત’’ન્તિ એવં વુચ્ચતીતિ અત્થો.

    Dubbhāsitagāthāya dubbhāsitaṃ durābhaṭṭhanti duṭṭhu ābhaṭṭhaṃ bhāsitaṃ lapitanti durābhaṭṭhaṃ. Yaṃ durābhaṭṭhaṃ, taṃ dubbhāsitanti attho. Kiñca bhiyyo? Saṃkiliṭṭhañca yaṃ padaṃ, saṃkiliṭṭhaṃ yasmā taṃ padaṃ hotīti attho. Tathā yañca viññū garahanti, yasmā ca naṃ viññū garahantīti attho. Tenetaṃ iti vuccatīti tena saṃkiliṭṭhabhāvena ca viññugarahanenāpi ca etaṃ iti vuccati; ‘‘dubbhāsita’’nti evaṃ vuccatīti attho.

    સેખિયગાથાય ‘‘આદિ ચેતં ચરણઞ્ચા’’તિઆદિના નયેન સેખસ્સ સન્તકભાવં દીપેતિ. તસ્મા સેખસ્સ ઇદં સેખિયન્તિ અયમેત્થ સઙ્ખેપત્થો. ઇદં ‘‘ગરુકલહુકઞ્ચાપી’’તિઆદિપઞ્હેહિ અસઙ્ગહિતસ્સ ‘‘હન્દ વાક્યં સુણોમ તે’’તિ ઇમિના પન આયાચનવચનેન સઙ્ગહિતસ્સ અત્થસ્સ દીપનત્થં વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં.

    Sekhiyagāthāya ‘‘ādi cetaṃ caraṇañcā’’tiādinā nayena sekhassa santakabhāvaṃ dīpeti. Tasmā sekhassa idaṃ sekhiyanti ayamettha saṅkhepattho. Idaṃ ‘‘garukalahukañcāpī’’tiādipañhehi asaṅgahitassa ‘‘handa vākyaṃ suṇoma te’’ti iminā pana āyācanavacanena saṅgahitassa atthassa dīpanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ.

    છન્નમતિવસ્સતીતિઆદિમ્હિપિ એસેવ નયો. તત્થ છન્નમતિવસ્સતીતિ ગેહં તાવ તિણાદીહિ અચ્છન્નં અતિવસ્સતિ. ઇદં પન આપત્તિસઙ્ખાતં ગેહં છન્નં અતિવસ્સતિ; મૂલાપત્તિઞ્હિ છાદેન્તો અઞ્ઞં નવં આપત્તિં આપજ્જતિ. વિવટં નાતિવસ્સતીતિ ગેહં તાવ અવિવટં સુચ્છન્નં નાતિવસ્સતિ. ઇદં પન આપત્તિસઙ્ખાતં ગેહં વિવટં નાતિવસ્સતિ; મૂલાપત્તિઞ્હિ વિવરન્તો દેસનાગામિનિં દેસેત્વા વુટ્ઠાનગામિનિતો વુટ્ઠહિત્વા સુદ્ધન્તે પતિટ્ઠાતિ. આયતિં સંવરન્તો અઞ્ઞં આપત્તિં નાપજ્જતિ. તસ્મા છન્નં વિવરેથાતિ તેન કારણેન દેસનાગામિનિં દેસેન્તો વુટ્ઠાનગામિનિતો ચ વુટ્ઠહન્તો છન્નં વિવરેથ. એવં તં નાતિવસ્સતીતિ એવઞ્ચેતં વિવટં નાતિવસ્સતીતિ અત્થો.

    Channamativassatītiādimhipi eseva nayo. Tattha channamativassatīti gehaṃ tāva tiṇādīhi acchannaṃ ativassati. Idaṃ pana āpattisaṅkhātaṃ gehaṃ channaṃ ativassati; mūlāpattiñhi chādento aññaṃ navaṃ āpattiṃ āpajjati. Vivaṭaṃ nātivassatīti gehaṃ tāva avivaṭaṃ succhannaṃ nātivassati. Idaṃ pana āpattisaṅkhātaṃ gehaṃ vivaṭaṃ nātivassati; mūlāpattiñhi vivaranto desanāgāminiṃ desetvā vuṭṭhānagāminito vuṭṭhahitvā suddhante patiṭṭhāti. Āyatiṃ saṃvaranto aññaṃ āpattiṃ nāpajjati. Tasmā channaṃ vivarethāti tena kāraṇena desanāgāminiṃ desento vuṭṭhānagāminito ca vuṭṭhahanto channaṃ vivaretha. Evaṃ taṃ nātivassatīti evañcetaṃ vivaṭaṃ nātivassatīti attho.

    ગતિ મિગાનં પવનન્તિ અજ્ઝોકાસે બ્યગ્ઘાદીહિ પરિપાતિયમાનાનં મિગાનં પવનં રુક્ખાદિગહનં અરઞ્ઞં ગતિ પટિસરણં હોતિ, તં પત્વા તે અસ્સાસન્તિ. એતેનેવ નયેન આકાસો પક્ખીનં ગતિ. અવસ્સં ઉપગમનટ્ઠેન પન વિભવો ગતિ ધમ્માનં, સબ્બેસમ્પિ સઙ્ખતધમ્માનં વિનાસોવ તેસં ગતિ. ન હિ તે વિનાસં અગચ્છન્તા ઠાતું સક્કોન્તિ. સુચિરમ્પિ ઠત્વા પન નિબ્બાનં અરહતો ગતિ, ખીણાસવસ્સ અરહતો અનુપાદિસેસનિબ્બાનધાતુ એકંસેન ગતીતિ અત્થો.

    Gati migānaṃ pavananti ajjhokāse byagghādīhi paripātiyamānānaṃ migānaṃ pavanaṃ rukkhādigahanaṃ araññaṃ gati paṭisaraṇaṃ hoti, taṃ patvā te assāsanti. Eteneva nayena ākāso pakkhīnaṃ gati. Avassaṃ upagamanaṭṭhena pana vibhavo gati dhammānaṃ, sabbesampi saṅkhatadhammānaṃ vināsova tesaṃ gati. Na hi te vināsaṃ agacchantā ṭhātuṃ sakkonti. Sucirampi ṭhatvā pana nibbānaṃ arahato gati, khīṇāsavassa arahato anupādisesanibbānadhātu ekaṃsena gatīti attho.

    પઠમગાથાસઙ્ગણિકવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Paṭhamagāthāsaṅgaṇikavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / પરિવારપાળિ • Parivārapāḷi / ૫. પારાજિકાદિઆપત્તિ • 5. Pārājikādiāpatti

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / અસાધારણાદિવણ્ણના • Asādhāraṇādivaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / પારાજિકાદિઆપત્તિવણ્ણના • Pārājikādiāpattivaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / પારાજિકાદિઆપત્તિવણ્ણના • Pārājikādiāpattivaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / પારાજિકાદિઆપત્તિવણ્ણના • Pārājikādiāpattivaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact