Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga |
૧૦. પરિણતસિક્ખાપદં
10. Pariṇatasikkhāpadaṃ
૬૫૭. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન સાવત્થિયં અઞ્ઞતરસ્સ પૂગસ્સ સઙ્ઘસ્સ સચીવરભત્તં પટિયત્તં હોતિ – ‘‘ભોજેત્વા ચીવરેન અચ્છાદેસ્સામા’’તિ. અથ ખો છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ યેન સો પૂગો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા તં પૂગં એતદવોચું – ‘‘દેથાવુસો, અમ્હાકં ઇમાનિ ચીવરાની’’તિ. ‘‘ન મયં, ભન્તે, દસ્સામ. અમ્હાકં સઙ્ઘસ્સ અનુવસ્સં સચીવરભિક્ખા પઞ્ઞત્તા’’તિ. ‘‘બહૂ, આવુસો, સઙ્ઘસ્સ દાયકા, બહૂ સઙ્ઘસ્સ ભત્તા 1. મયં તુમ્હે નિસ્સાય તુમ્હે સમ્પસ્સન્તા ઇધ વિહરામ. તુમ્હે ચે અમ્હાકં ન દસ્સથ, અથ કો ચરહિ અમ્હાકં દસ્સતિ? દેથાવુસો, અમ્હાકં ઇમાનિ ચીવરાની’’તિ. અથ ખો સો પૂગો છબ્બગ્ગિયેહિ ભિક્ખૂહિ નિપ્પીળિયમાનો યથાપટિયત્તં ચીવરં છબ્બગ્ગિયાનં ભિક્ખૂનં દત્વા સઙ્ઘં ભત્તેન પરિવિસિ. યે તે ભિક્ખૂ જાનન્તિ સઙ્ઘસ્સ સચીવરભત્તં પટિયત્તં, ન ચ જાનન્તિ છબ્બગ્ગિયાનં ભિક્ખૂનં દિન્નન્તિ, તે એવમાહંસુ – ‘‘ઓણોજેથાવુસો, સઙ્ઘસ્સ ચીવર’’ન્તિ. ‘‘નત્થિ, ભન્તે. યથાપટિયત્તં ચીવરં અય્યા છબ્બગ્ગિયા અત્તનો પરિણામેસુ’’ન્તિ. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ જાનં સઙ્ઘિકં લાભં પરિણતં અત્તનો પરિણામેસ્સન્તી’’તિ ! અથ ખો તે ભિક્ખૂ છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે॰… ‘‘સચ્ચં કિર તુમ્હે, ભિક્ખવે, જાનં સઙ્ઘિકં લાભં પરિણતં અત્તનો પરિણામેથા’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ તુમ્હે, મોઘપુરિસા, જાનં સઙ્ઘિકં લાભં પરિણતં અત્તનો પરિણામેસ્સથ! નેતં, મોઘપુરિસા, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
657. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ aññatarassa pūgassa saṅghassa sacīvarabhattaṃ paṭiyattaṃ hoti – ‘‘bhojetvā cīvarena acchādessāmā’’ti. Atha kho chabbaggiyā bhikkhū yena so pūgo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā taṃ pūgaṃ etadavocuṃ – ‘‘dethāvuso, amhākaṃ imāni cīvarānī’’ti. ‘‘Na mayaṃ, bhante, dassāma. Amhākaṃ saṅghassa anuvassaṃ sacīvarabhikkhā paññattā’’ti. ‘‘Bahū, āvuso, saṅghassa dāyakā, bahū saṅghassa bhattā 2. Mayaṃ tumhe nissāya tumhe sampassantā idha viharāma. Tumhe ce amhākaṃ na dassatha, atha ko carahi amhākaṃ dassati? Dethāvuso, amhākaṃ imāni cīvarānī’’ti. Atha kho so pūgo chabbaggiyehi bhikkhūhi nippīḷiyamāno yathāpaṭiyattaṃ cīvaraṃ chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ datvā saṅghaṃ bhattena parivisi. Ye te bhikkhū jānanti saṅghassa sacīvarabhattaṃ paṭiyattaṃ, na ca jānanti chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ dinnanti, te evamāhaṃsu – ‘‘oṇojethāvuso, saṅghassa cīvara’’nti. ‘‘Natthi, bhante. Yathāpaṭiyattaṃ cīvaraṃ ayyā chabbaggiyā attano pariṇāmesu’’nti. Ye te bhikkhū appicchā… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū jānaṃ saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ attano pariṇāmessantī’’ti ! Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, jānaṃ saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ attano pariṇāmethā’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, jānaṃ saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ attano pariṇāmessatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
૬૫૮. ‘‘યો પન ભિક્ખુ જાનં સઙ્ઘિકં લાભં પરિણતં અત્તનો પરિણામેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
658.‘‘Yo pana bhikkhu jānaṃ saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ attano pariṇāmeyya, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
૬૫૯. યો પનાતિ યો યાદિસો…પે॰… ભિક્ખૂતિ…પે॰… અય ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતો ભિક્ખૂતિ.
659.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… aya imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.
3 જાનાતિ નામ સામં વા જાનાતિ અઞ્ઞે વા તસ્સ આરોચેન્તિ સો વા આરોચેતિ.
4Jānāti nāma sāmaṃ vā jānāti aññe vā tassa ārocenti so vā āroceti.
7 લાભો નામ ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારા. અન્તમસો ચુણ્ણપિણ્ડોપિ, દન્તકટ્ઠમ્પિ, દસિકસુત્તમ્પિ.
8Lābho nāma cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārā. Antamaso cuṇṇapiṇḍopi, dantakaṭṭhampi, dasikasuttampi.
9 પરિણતં નામ દસ્સામ કરિસ્સામાતિ વાચા ભિન્ના હોતિ.
10Pariṇataṃ nāma dassāma karissāmāti vācā bhinnā hoti.
અત્તનો પરિણામેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ઇદં મે, ભન્તે, જાનં સઙ્ઘિકં લાભં પરિણતં અત્તનો પરિણામિતં નિસ્સગ્ગિયં. ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામીતિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… આયસ્મતો દમ્મીતિ.
Attano pariṇāmeti, payoge dukkaṭaṃ. Paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Nissajjitabbaṃ saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā. Evañca pana, bhikkhave, nissajjitabbaṃ…pe… idaṃ me, bhante, jānaṃ saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ attano pariṇāmitaṃ nissaggiyaṃ. Imāhaṃ saṅghassa nissajjāmīti…pe… dadeyyāti…pe… dadeyyunti…pe… āyasmato dammīti.
૬૬૦. પરિણતે પરિણતસઞ્ઞી અત્તનો પરિણામેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
660. Pariṇate pariṇatasaññī attano pariṇāmeti, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
પરિણતે વેમતિકો અત્તનો પરિણામેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પરિણતે અપરિણતસઞ્ઞી અત્તનો પરિણામેતિ, અનાપત્તિ. સઙ્ઘસ્સ પરિણતં અઞ્ઞસઙ્ઘસ્સ વા ચેતિયસ્સ વા પરિણામેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ચેતિયસ્સ પરિણતં અઞ્ઞચેતિયસ્સ વા સઙ્ઘસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ વા પરિણામેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પુગ્ગલસ્સ પરિણતં અઞ્ઞપુગ્ગલસ્સ વા સઙ્ઘસ્સ વા ચેતિયસ્સ વા પરિણામેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અપરિણતે પરિણતસઞ્ઞી, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અપરિણતે વેમતિકો, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અપરિણતે અપરિણતસઞ્ઞી, અનાપત્તિ.
Pariṇate vematiko attano pariṇāmeti, āpatti dukkaṭassa. Pariṇate apariṇatasaññī attano pariṇāmeti, anāpatti. Saṅghassa pariṇataṃ aññasaṅghassa vā cetiyassa vā pariṇāmeti, āpatti dukkaṭassa. Cetiyassa pariṇataṃ aññacetiyassa vā saṅghassa vā puggalassa vā pariṇāmeti, āpatti dukkaṭassa. Puggalassa pariṇataṃ aññapuggalassa vā saṅghassa vā cetiyassa vā pariṇāmeti, āpatti dukkaṭassa. Apariṇate pariṇatasaññī, āpatti dukkaṭassa. Apariṇate vematiko, āpatti dukkaṭassa. Apariṇate apariṇatasaññī, anāpatti.
૬૬૧. અનાપત્તિ કત્થ દેમાતિ પુચ્છિયમાનો યત્થ તુમ્હાકં દેય્યધમ્મો પરિભોગં વા લભેય્ય પટિસઙ્ખારં વા લભેય્ય ચિરટ્ઠિતિકો વા અસ્સ યત્થ વા પન તુમ્હાકં ચિત્તં પસીદતિ તત્થ દેથાતિ ભણતિ, ઉમ્મત્તકસ્સ, આદિકમ્મિકસ્સાતિ.
661. Anāpatti kattha demāti pucchiyamāno yattha tumhākaṃ deyyadhammo paribhogaṃ vā labheyya paṭisaṅkhāraṃ vā labheyya ciraṭṭhitiko vā assa yattha vā pana tumhākaṃ cittaṃ pasīdati tattha dethāti bhaṇati, ummattakassa, ādikammikassāti.
પરિણતસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં દસમં.
Pariṇatasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
પત્તવગ્ગો તતિયો.
Pattavaggo tatiyo.
તસ્સુદ્દાનં –
Tassuddānaṃ –
દ્વે ચ પત્તાનિ ભેસજ્જં, વસ્સિકા દાનપઞ્ચમં;
Dve ca pattāni bhesajjaṃ, vassikā dānapañcamaṃ;
સામં વાયાપનચ્ચેકો, સાસઙ્કં સઙ્ઘિકેન ચાતિ.
Sāmaṃ vāyāpanacceko, sāsaṅkaṃ saṅghikena cāti.
૬૬૨. ઉદ્દિટ્ઠા ખો, આયસ્મન્તો, તિંસ નિસ્સગ્ગિયા પાચિત્તિયા ધમ્મા. તત્થાયસ્મન્તે પુચ્છામિ – ‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’? દુતિયમ્પિ પુચ્છામિ – ‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’? તતિયમ્પિ પુચ્છામિ – ‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’? પરિસુદ્ધેત્થાયસ્મન્તો, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામીતિ.
662. Uddiṭṭhā kho, āyasmanto, tiṃsa nissaggiyā pācittiyā dhammā. Tatthāyasmante pucchāmi – ‘kaccittha parisuddhā’? Dutiyampi pucchāmi – ‘kaccittha parisuddhā’? Tatiyampi pucchāmi – ‘kaccittha parisuddhā’? Parisuddhetthāyasmanto, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmīti.
નિસ્સગ્ગિયકણ્ડં નિટ્ઠિતં.
Nissaggiyakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ.
પારાજિકપાળિ નિટ્ઠિતા.
Pārājikapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૧૦. પરિણતસિક્ખાપદવણ્ણના • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૧૦. પરિણતસિક્ખાપદવણ્ણના • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૧૦. પરિણતસિક્ખાપદવણ્ણના • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૧૦. પરિણતસિક્ખાપદવણ્ણના • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā