Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ૧૦. પરિણતસિક્ખાપદવણ્ણના

    10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā

    ૬૫૭. દેથાવુસો અમ્હાકન્તિ એત્થ અકતવિઞ્ઞત્તિ હોતિ ન હોતીતિ? હોતિ, યદિ એવં અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિસિક્ખાપદસ્સ ચ ઇમસ્સ ચ કિં નાનાકરણન્તિ? તં અઞ્ઞાતકઅપ્પવારિતેયેવ વિઞ્ઞાપેન્તસ્સ, ઇદં ઞાતકપવારિતેપિ, તં અનચ્છિન્નચીવરસ્સેવ, ઇદં તસ્સપિ, તં ચીવરંયેવ વિઞ્ઞાપેન્તસ્સ, ઇદં અચીવરમ્પિ. એવં સન્તે ઇદં તં અન્તોકત્વા ઠિતં હોતિ, તસ્મા દ્વિન્નમ્પિ અઙ્ગસમ્પત્તિયા સતિ કેન ભવિતબ્બન્તિ? ઇમિના ભવિતબ્બં ઇમસ્સ નિપ્પદેસતોતિ એકે. દ્વીહિપિ ભવિતબ્બં ઉભિન્નમ્પિ અઙ્ગસિદ્ધિતોતિ એકે. ઇમાનિ તસ્સ અઙ્ગાનિ વિકપ્પનુપગચીવરતા, સમયાભાવો, અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિ, તાય ચ પટિલાભોતિ ચત્તારિ. ઇમસ્સ પન સઙ્ઘે પરિણતભાવો, ઞત્વા અત્તનો પરિણામનં, પટિલાભોતિ તીણિ. એત્થ પઠમો વાદો અયુત્તો કત્વાપિ ઓકાસં અટ્ઠકથાયં, પરિવારે ચ અવિચારિતત્તા. યદિ એવં તત્થ અઙ્ગેસુ ‘‘અનઞ્ઞપરિણતતા’’તિ વત્તબ્બન્તિ ચે? ન વત્તબ્બં, અત્થતો સિદ્ધત્તા. પરિણતસિક્ખાપદદ્વયસિદ્ધિતો, પરિણતસઞ્ઞિતો, આપત્તિસમ્ભવતો ચ ‘‘મય્હમ્પિ દેથા’’તિ વદતિ, ‘‘વટ્ટતી’’તિ અનુદ્દિટ્ઠં, ‘‘અમ્હાકમ્પિ અત્થી’’તિ વુત્તત્તા વટ્ટતિ. ‘‘સઙ્ઘસ્સ પરિણતં…પે॰… આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ એત્થ ‘‘પુગ્ગલસ્સા’’તિ ન વુત્તં, યતો સુદ્ધપાચિત્તિયવસેન આગતત્તા. ‘‘અઞ્ઞચેતિયસ્સા’’તિ ન વુત્તં સઙ્ઘસ્સ અચેતિયત્તા, તસ્માયેવ ‘‘ચેતિયસ્સ પરિણતં…પે॰… આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ એત્થાપિ ‘‘અઞ્ઞસઙ્ઘસ્સ અઞ્ઞપુગ્ગલસ્સા’’તિ ન વુત્તં. ‘‘યતો તથા ઇધ ચ ‘પુગ્ગલસ્સ પરિણતં…પે॰… આપત્તિ દુક્કટસ્સા’તિ એત્થ ચ ‘અત્તનોપી’તિ કિઞ્ચાપિ ન વુત્તં, તથાપિ સમ્ભવતી’’તિ વદન્તિ. તં પન ઇધ અત્તનો પરિણામનાધિકારત્તા ઇમસ્સ સિક્ખાપદસ્સ ન વુત્તન્તિ એકે. તતુત્તરિસિક્ખાપદે ‘‘અઞ્ઞસ્સત્થાયા’’તિ (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૨.૫૨૬) પદં વિયાતિ એકે. તં ન, એત્થ પુગ્ગલપરિણામનસિક્ખાપદે અવુત્તત્તા. ધમ્મસિરિત્થેરો પનાહ –

    657.Dethāvusoamhākanti ettha akataviññatti hoti na hotīti? Hoti, yadi evaṃ aññātakaviññattisikkhāpadassa ca imassa ca kiṃ nānākaraṇanti? Taṃ aññātakaappavāriteyeva viññāpentassa, idaṃ ñātakapavāritepi, taṃ anacchinnacīvarasseva, idaṃ tassapi, taṃ cīvaraṃyeva viññāpentassa, idaṃ acīvarampi. Evaṃ sante idaṃ taṃ antokatvā ṭhitaṃ hoti, tasmā dvinnampi aṅgasampattiyā sati kena bhavitabbanti? Iminā bhavitabbaṃ imassa nippadesatoti eke. Dvīhipi bhavitabbaṃ ubhinnampi aṅgasiddhitoti eke. Imāni tassa aṅgāni vikappanupagacīvaratā, samayābhāvo, aññātakaviññatti, tāya ca paṭilābhoti cattāri. Imassa pana saṅghe pariṇatabhāvo, ñatvā attano pariṇāmanaṃ, paṭilābhoti tīṇi. Ettha paṭhamo vādo ayutto katvāpi okāsaṃ aṭṭhakathāyaṃ, parivāre ca avicāritattā. Yadi evaṃ tattha aṅgesu ‘‘anaññapariṇatatā’’ti vattabbanti ce? Na vattabbaṃ, atthato siddhattā. Pariṇatasikkhāpadadvayasiddhito, pariṇatasaññito, āpattisambhavato ca ‘‘mayhampi dethā’’ti vadati, ‘‘vaṭṭatī’’ti anuddiṭṭhaṃ, ‘‘amhākampi atthī’’ti vuttattā vaṭṭati. ‘‘Saṅghassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’’ti ettha ‘‘puggalassā’’ti na vuttaṃ, yato suddhapācittiyavasena āgatattā. ‘‘Aññacetiyassā’’ti na vuttaṃ saṅghassa acetiyattā, tasmāyeva ‘‘cetiyassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’’ti etthāpi ‘‘aññasaṅghassa aññapuggalassā’’ti na vuttaṃ. ‘‘Yato tathā idha ca ‘puggalassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’ti ettha ca ‘attanopī’ti kiñcāpi na vuttaṃ, tathāpi sambhavatī’’ti vadanti. Taṃ pana idha attano pariṇāmanādhikārattā imassa sikkhāpadassa na vuttanti eke. Tatuttarisikkhāpade ‘‘aññassatthāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.526) padaṃ viyāti eke. Taṃ na, ettha puggalapariṇāmanasikkhāpade avuttattā. Dhammasiritthero panāha –

    ‘‘અત્તનો અઞ્ઞતો લાભં, સઙ્ઘસ્સઞ્ઞસ્સ વા નતં;

    ‘‘Attano aññato lābhaṃ, saṅghassaññassa vā nataṃ;

    પરિણામેય્ય નિસ્સગ્ગિ, પાચિત્તિયમ્પિ દુક્કટ’’ન્તિ.

    Pariṇāmeyya nissaggi, pācittiyampi dukkaṭa’’nti.

    તસ્સત્થો – સઙ્ઘસ્સ પરિણતં અત્તનો પરિણામેય્ય નિસ્સગ્ગિયં. તદેવ અઞ્ઞતો પરિણામેય્ય પાચિત્તિયં. અઞ્ઞસ્સ પરિણતં અત્તનો વા પરસ્સ વા પરિણામેય્ય દુક્કટન્તિ, તસ્મા અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિઆદીસુ વુત્તાપત્તિસમ્ભવતો ઇધ પરિણતદ્વયે ‘‘અત્તનો’’તિ પદં ન વુત્તં. તસ્મિઞ્હિ વુત્તે દુક્કટમત્તપ્પસઙ્ગો સિયા, અવુત્તે પનેતેસુ વુત્તાપત્તીનં યથાગમમઞ્ઞતરા ચ ઇધ અવુત્તસિદ્ધિ દુક્કટઞ્ચાતિ દ્વે આપત્તિયો એકતો હોન્તીતિ વિનયધરાનં અનવસેસઞાણસ્સ ઓકાસો કતો હોતીતિ.

    Tassattho – saṅghassa pariṇataṃ attano pariṇāmeyya nissaggiyaṃ. Tadeva aññato pariṇāmeyya pācittiyaṃ. Aññassa pariṇataṃ attano vā parassa vā pariṇāmeyya dukkaṭanti, tasmā aññātakaviññattiādīsu vuttāpattisambhavato idha pariṇatadvaye ‘‘attano’’ti padaṃ na vuttaṃ. Tasmiñhi vutte dukkaṭamattappasaṅgo siyā, avutte panetesu vuttāpattīnaṃ yathāgamamaññatarā ca idha avuttasiddhi dukkaṭañcāti dve āpattiyo ekato hontīti vinayadharānaṃ anavasesañāṇassa okāso kato hotīti.

    ઇતિ તિંસકકણ્ડં સારમણ્ડં,

    Iti tiṃsakakaṇḍaṃ sāramaṇḍaṃ,

    અલમેતં વિનયસ્સ સારમણ્ડે;

    Alametaṃ vinayassa sāramaṇḍe;

    ઇધ નિટ્ઠિતસબ્બસારમણ્ડં,

    Idha niṭṭhitasabbasāramaṇḍaṃ,

    વિનયવસેન પુનાતિ સારમણ્ડન્તિ.

    Vinayavasena punāti sāramaṇḍanti.

    પરિણતસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    નિટ્ઠિતો પત્તવગ્ગો તતિયો.

    Niṭṭhito pattavaggo tatiyo.

    નિસ્સગ્ગિયવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Nissaggiyavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૧૦. પરિણતસિક્ખાપદં • 10. Pariṇatasikkhāpadaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૧૦. પરિણતસિક્ખાપદવણ્ણના • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૧૦. પરિણતસિક્ખાપદવણ્ણના • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact