Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
પારિસુદ્ધિદાનકથાવણ્ણના
Pārisuddhidānakathāvaṇṇanā
૧૬૪. પારિસુદ્ધિં દમ્મીતિ ‘‘સાપત્તિકો થેરાનં દેતિ, સમ્પજાનમુસાવાદે દુક્કટં સમ્ભવતી’’તિ આચરિયેન લિખિતં. કિં નુ ખો કારણં? સમ્પજાનમુસાવાદેન દુક્કટાપત્તિ નામ કેવલં ભગવતા વુત્તત્તા અકિરિયસમુટ્ઠાના હોતીતિ. ‘‘પારિસુદ્ધિં દમ્મી’’તિ એત્થ પન કિરિયા પઞ્ઞાયતિ, તસ્મા સમ્પજાનમુસાવાદે પાચિત્તિયં વિય દિસ્સતિ, સુટ્ઠુ ઉપપરિક્ખિતબ્બં. મહન્તા હિ તે આચરિયા નામ. તત્થ ‘‘દમ્મી’’તિ અત્તનો ઉપોસથકમ્મનિબ્બત્તિનિમિત્તં વુત્તં. ‘‘હરા’’તિ ચ ‘‘આરોચેહી’’તિ ચ હારકસ્સ અનારોચનપચ્ચયા દુક્કટમોચનત્થં વુત્તં. એસેવ નયો છન્દદાનેપિ. તત્થ ‘‘દમ્મી’’તિ અત્તનો ચિત્તસામગ્ગિદીપનવચનં, સેસં વુત્તનયમેવ, એવં ઉપતિસ્સત્થેરો વણ્ણેતિ. અથ વા પઠમં સમગ્ગભાવં સન્ધાય, દુતિયં પચ્છા વિધાતબ્બભાવં, તતિયં છન્દહારકસ્સ દુક્કટમોચનત્થં વુત્તં. ઉભયત્થાપિ ‘‘સઙ્ઘપ્પત્તો પક્કમતી’’તિઆદિવચનતો સઙ્ઘે સમગ્ગે એવ છન્દપારિસુદ્ધિદાનં રુહતિ, નાસમગ્ગેતિ સિદ્ધં. ‘‘સઙ્ઘપ્પત્તો ઉક્ખિત્તકો પટિજાનાતિ, આહટા હોતિ પારિસુદ્ધી’’તિઆદિવચનતો ઉક્ખિત્તકાદીનમ્પિ છન્દપારિસુદ્ધિદાનં રુહતીતિ સિદ્ધં, તઞ્ચ ખો પકતત્તસઞ્ઞાય, નો અઞ્ઞથાતિ તક્કો. જાનિત્વા સામણેરસ્સ દિન્ને ન યાતિ, આપત્તિ ચ, અજાનિત્વા દિન્ને યાતિ ચ, અનાપત્તીતિ એકે. બિળાલસઙ્ખલિકા નામ પારિસુદ્ધીતિ એત્થ સઙ્ખલિકા નામ અનન્તરેન સમ્બજ્ઝતિ, અઞ્ઞેન ચ સઙ્ખલિકેનાતિ કેવલં સઙ્ખલિકા પારિસુદ્ધિ નામ હોતીતિ ઉપતિસ્સત્થેરો. એવં સન્તે વિસેસનં નિરત્થકં હોતિ. બિળાલસઙ્ખલિકા બદ્ધાવ હોતિ અન્તોગેહે એવ સમ્પયોજનત્તા. યથા સા ન કત્થચિ ગચ્છતિ, તથા સાપિ ન કત્થચિ ગચ્છતીતિ કિર અધિપ્પાયો.
164.Pārisuddhiṃ dammīti ‘‘sāpattiko therānaṃ deti, sampajānamusāvāde dukkaṭaṃ sambhavatī’’ti ācariyena likhitaṃ. Kiṃ nu kho kāraṇaṃ? Sampajānamusāvādena dukkaṭāpatti nāma kevalaṃ bhagavatā vuttattā akiriyasamuṭṭhānā hotīti. ‘‘Pārisuddhiṃ dammī’’ti ettha pana kiriyā paññāyati, tasmā sampajānamusāvāde pācittiyaṃ viya dissati, suṭṭhu upaparikkhitabbaṃ. Mahantā hi te ācariyā nāma. Tattha ‘‘dammī’’ti attano uposathakammanibbattinimittaṃ vuttaṃ. ‘‘Harā’’ti ca ‘‘ārocehī’’ti ca hārakassa anārocanapaccayā dukkaṭamocanatthaṃ vuttaṃ. Eseva nayo chandadānepi. Tattha ‘‘dammī’’ti attano cittasāmaggidīpanavacanaṃ, sesaṃ vuttanayameva, evaṃ upatissatthero vaṇṇeti. Atha vā paṭhamaṃ samaggabhāvaṃ sandhāya, dutiyaṃ pacchā vidhātabbabhāvaṃ, tatiyaṃ chandahārakassa dukkaṭamocanatthaṃ vuttaṃ. Ubhayatthāpi ‘‘saṅghappatto pakkamatī’’tiādivacanato saṅghe samagge eva chandapārisuddhidānaṃ ruhati, nāsamaggeti siddhaṃ. ‘‘Saṅghappatto ukkhittako paṭijānāti, āhaṭā hoti pārisuddhī’’tiādivacanato ukkhittakādīnampi chandapārisuddhidānaṃ ruhatīti siddhaṃ, tañca kho pakatattasaññāya, no aññathāti takko. Jānitvā sāmaṇerassa dinne na yāti, āpatti ca, ajānitvā dinne yāti ca, anāpattīti eke. Biḷālasaṅkhalikā nāma pārisuddhīti ettha saṅkhalikā nāma anantarena sambajjhati, aññena ca saṅkhalikenāti kevalaṃ saṅkhalikā pārisuddhi nāma hotīti upatissatthero. Evaṃ sante visesanaṃ niratthakaṃ hoti. Biḷālasaṅkhalikā baddhāva hoti antogehe eva sampayojanattā. Yathā sā na katthaci gacchati, tathā sāpi na katthaci gacchatīti kira adhippāyo.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૮૭. પારિસુદ્ધિદાનકથા • 87. Pārisuddhidānakathā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / પારિસુદ્ધિદાનકથા • Pārisuddhidānakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / પારિસુદ્ધિદાનકથાવણ્ણના • Pārisuddhidānakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / પક્ખગણનાદિઉગ્ગહણાનુજાનનકથાદિવણ્ણના • Pakkhagaṇanādiuggahaṇānujānanakathādivaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૮૭. પારિસુદ્ધિદાનકથા • 87. Pārisuddhidānakathā