Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
પરિવાસકથાવણ્ણના
Parivāsakathāvaṇṇanā
૧૦૨. ‘‘અનન્તરાયિકસ્સ પન અન્તરાયિકસઞ્ઞાય છાદયતો અચ્છન્નાવા’’તિ પાઠો. અવેરિભાવેન સભાગો અવેરિસભાગો. ‘‘સભાગસઙ્ઘાદિસેસં આપન્નસ્સ પન સન્તિકે આવિ કાતું ન વટ્ટતી’’તિ પસઙ્ગતો ઇધેવ પકાસિતં. લહુકેસુ પટિક્ખેપો નત્થિ. તત્થ ઞત્તિયા આવિ કત્વા ઉપોસથં કાતું અનુઞ્ઞાતત્તા લહુકસભાગં આવિ કાતું વટ્ટતીતિ. સભાગસઙ્ઘાદિસેસં પન ઞત્તિયા આરોચનં ન વટ્ટતીતિ કિર. ‘‘તસ્સ સન્તિકે તં આપત્તિં પટિકરિસ્સતી’તિ (મહાવ॰ ૧૭૧) વુત્તત્તા લહુકસ્સેવાયમનુઞ્ઞાતા . ન હિ સક્કા સુદ્ધસ્સ એકસ્સ સન્તિકે સઙ્ઘાદિસેસસ્સ પટિકરણં કાતુ’’ન્તિ લિખિતં. લહુકેસુપિ સભાગં આવિ કાતું ન વટ્ટતીતિ, તસ્મા એવ હિ ઞત્તિયા આવિકરણં અનુઞ્ઞાતં, ઇતરથા તં નિરત્થકં સિયા. અઞ્ઞમઞ્ઞારોચનસ્સ વટ્ટતિ, તતો ન વટ્ટતીતિ દીપનત્થમેવ ઞત્તિયા આવિકરણમનુઞ્ઞાતં, તેનેવ ઇધ ‘‘સભાગસઙ્ઘાદિસેસં આપન્નસ્સા’’તિઆદિ વુત્તં. અયમત્થો ‘‘એત્તાવતા તે દ્વે નિરાપત્તિકા હોન્તિ, તેસં સન્તિકે સેસેહિ સભાગાપત્તિયો દેસેતબ્બા’’તિ (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ નિદાનવણ્ણના) વચનેન કઙ્ખાવિતરણિયં પકાસિતોવ. સઙ્ઘાદિસેસં પન ઞત્તિયા આરોચેત્વા ઉપોસથં કાતું વટ્ટતિ. તસ્સા ઞત્તિયા અયમત્થો યદા સુદ્ધં ભિક્ખું પસ્સિસ્સતિ, તસ્સ સન્તિકે આરોચનવસેન પટિકરિસ્સતિ. એવં પટિકતે ‘‘ન ચ, ભિક્ખવે, સાપત્તિકેન પાતિમોક્ખં સોતબ્બં, યો સુણેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ (ચૂળવ॰ ૩૮૬) વુત્તાપત્તિતો મોક્ખો હોતીતિ, તસ્મા ‘‘ગરુકં વા હોતુ લહુકં વા, ઞત્તિયા આવિ કાતું વટ્ટતી’’તિ વુત્તં, ઉભોસુ નયેસુ યુત્તતરં ગહેતબ્બં.
102. ‘‘Anantarāyikassa pana antarāyikasaññāya chādayato acchannāvā’’ti pāṭho. Averibhāvena sabhāgo averisabhāgo. ‘‘Sabhāgasaṅghādisesaṃ āpannassa pana santike āvi kātuṃ na vaṭṭatī’’ti pasaṅgato idheva pakāsitaṃ. Lahukesu paṭikkhepo natthi. Tattha ñattiyā āvi katvā uposathaṃ kātuṃ anuññātattā lahukasabhāgaṃ āvi kātuṃ vaṭṭatīti. Sabhāgasaṅghādisesaṃ pana ñattiyā ārocanaṃ na vaṭṭatīti kira. ‘‘Tassa santike taṃ āpattiṃ paṭikarissatī’ti (mahāva. 171) vuttattā lahukassevāyamanuññātā . Na hi sakkā suddhassa ekassa santike saṅghādisesassa paṭikaraṇaṃ kātu’’nti likhitaṃ. Lahukesupi sabhāgaṃ āvi kātuṃ na vaṭṭatīti, tasmā eva hi ñattiyā āvikaraṇaṃ anuññātaṃ, itarathā taṃ niratthakaṃ siyā. Aññamaññārocanassa vaṭṭati, tato na vaṭṭatīti dīpanatthameva ñattiyā āvikaraṇamanuññātaṃ, teneva idha ‘‘sabhāgasaṅghādisesaṃ āpannassā’’tiādi vuttaṃ. Ayamattho ‘‘ettāvatā te dve nirāpattikā honti, tesaṃ santike sesehi sabhāgāpattiyo desetabbā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) vacanena kaṅkhāvitaraṇiyaṃ pakāsitova. Saṅghādisesaṃ pana ñattiyā ārocetvā uposathaṃ kātuṃ vaṭṭati. Tassā ñattiyā ayamattho yadā suddhaṃ bhikkhuṃ passissati, tassa santike ārocanavasena paṭikarissati. Evaṃ paṭikate ‘‘na ca, bhikkhave, sāpattikena pātimokkhaṃ sotabbaṃ, yo suṇeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 386) vuttāpattito mokkho hotīti, tasmā ‘‘garukaṃ vā hotu lahukaṃ vā, ñattiyā āvi kātuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ, ubhosu nayesu yuttataraṃ gahetabbaṃ.
નામઞ્ચેવ આપત્તિ ચાતિ ‘‘તેન તેન વીતિક્કમેનાપન્નાપત્તિ આપત્તિ. નામન્તિ તસ્સા આપત્તિયા નામ’’ન્તિ લિખિતં. આરોચેત્વા નિક્ખિપિતબ્બન્તિ એત્થ આરોચનં વત્તભેદદુક્કટપઅહરણપ્પયોજનન્તિ વેદિતબ્બં. અકારણમેતન્તિ ‘‘સમ્બહુલા સઙ્ઘાદિસેસા આપત્તિયો આપજ્જિ’’ન્તિ વુત્તે વુટ્ઠાનતો.
Nāmañceva āpatti cāti ‘‘tena tena vītikkamenāpannāpatti āpatti. Nāmanti tassā āpattiyā nāma’’nti likhitaṃ. Ārocetvā nikkhipitabbanti ettha ārocanaṃ vattabhedadukkaṭapaaharaṇappayojananti veditabbaṃ. Akāraṇametanti ‘‘sambahulā saṅghādisesā āpattiyo āpajji’’nti vutte vuṭṭhānato.
દસસતં રત્તિસતન્તિ દસસતં આપત્તિયો રત્તિસતં છાદેત્વાતિ યોજેતબ્બં. અગ્ઘસમોધાનો નામ સભાગવત્થુકાયો સમ્બહુલા આપત્તિયો આપન્નસ્સ બહુરત્તિં પટિચ્છાદિતાપત્તિયં નિક્ખિપિત્વા દાતબ્બો, ઇતરો નાનાવત્થુકાનં વસેનાતિ અયમેતેસં વિસેસોતિ.
Dasasataṃ rattisatanti dasasataṃ āpattiyo rattisataṃ chādetvāti yojetabbaṃ. Agghasamodhāno nāma sabhāgavatthukāyo sambahulā āpattiyo āpannassa bahurattiṃ paṭicchāditāpattiyaṃ nikkhipitvā dātabbo, itaro nānāvatthukānaṃ vasenāti ayametesaṃ visesoti.
પરિવાસકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Parivāsakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
‘‘ગામસ્સાતિ ન વુત્ત’’ન્તિ વચનતો કિર ગામૂપચારેપિ વટ્ટતીતિ અધિપ્પાયોતિ લિખિતં. વુત્તઞ્ચ ‘‘અયં પન વિસેસો’’તિ. ‘‘એત્થ અટ્ઠકથાચરિયાવ પમાણં. યુત્તં ન દિસ્સતી’’તિ લિખિતં. અનુગણ્ઠિપદે પન ‘‘અયં પન વિસેસો, આગન્તુકસ્સ…પે॰… ઓક્કમિત્વા ગચ્છતિ, રત્તિચ્છેદો હોતિયેવા’’તિ વચને હેટ્ઠા ‘‘અન્તોઅરુણે એવ નિક્ખમિત્વા ગામૂપચારતો દ્વે લેડ્ડુપાતે અતિક્કમિત્વા’’તિઆદિના નયેન ગરું કત્વા વચનતો, ભિક્ખુનીનં ગરુકવસેનેવ તત્થ તત્થ સિક્ખાપદાનં પઞ્ઞત્તત્તા ચ તદનુરૂપવસેનેવ અટ્ઠકથાચરિયેન ભિક્ખુનીનં ગરું કત્વા માનત્તચરણવિધિદસ્સનત્થં ‘‘યત્તકા પુરેભત્તં વા’’તિઆદિ વુત્તં. કુરુન્દિઆદીસુ વુત્તવચનેન કરોન્તસ્સપિ દોસો નત્થીતિ દસ્સેતું કેવલં લક્ખણમત્તમેવ વુત્તં, તદુભયમ્પિ તેન તેન પરિયાયેન યુજ્જતિ, વિનિચ્છયે પત્તે લક્ખણે એવ ઠાતબ્બતો કુરુન્દિઆદીસુ વુત્તવચનં પચ્છા વુત્તં. પયોગો પન પુરિમોવ. યથા ચેત્થ, તથા સચે કાચિ ભિક્ખુની દ્વે લેડ્ડુપાતે અનતિક્કમિત્વા અરુણં ઉટ્ઠપેતિ, દોસો નત્થિ, તથાપિ સબ્બટ્ઠકથાસુ વુત્તત્તા ‘‘પુરિમમેવ આચિણ્ણ’’ન્તિ વુત્તં. પરિવાસવત્તાદીનન્તિ ‘‘પરિવાસનિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિઆદીનં ઉપચારસીમાય પરિચ્છિન્નત્તા ભિક્ખુનુપસ્સયસ્સ ઉપચારસીમાવ ગહેતબ્બા, ન ગામો’’તિ લિખિતં. ‘‘તસ્મિં ગામે ભિક્ખાચારો સમ્પજ્જતી’તિઆદિ પવારિતવસેન વુત્તં. ન હિ તત્થ અન્તોગામે વિહારો અત્થી’’તિ ચ લિખિતં, ‘‘તમ્પિ તેન પરિયાયેન યુજ્જતિ, ન અત્થતો’’તિ ચ.
‘‘Gāmassātina vutta’’nti vacanato kira gāmūpacārepi vaṭṭatīti adhippāyoti likhitaṃ. Vuttañca ‘‘ayaṃ pana viseso’’ti. ‘‘Ettha aṭṭhakathācariyāva pamāṇaṃ. Yuttaṃ na dissatī’’ti likhitaṃ. Anugaṇṭhipade pana ‘‘ayaṃ pana viseso, āgantukassa…pe… okkamitvā gacchati, ratticchedo hotiyevā’’ti vacane heṭṭhā ‘‘antoaruṇe eva nikkhamitvā gāmūpacārato dve leḍḍupāte atikkamitvā’’tiādinā nayena garuṃ katvā vacanato, bhikkhunīnaṃ garukavaseneva tattha tattha sikkhāpadānaṃ paññattattā ca tadanurūpavaseneva aṭṭhakathācariyena bhikkhunīnaṃ garuṃ katvā mānattacaraṇavidhidassanatthaṃ ‘‘yattakā purebhattaṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Kurundiādīsu vuttavacanena karontassapi doso natthīti dassetuṃ kevalaṃ lakkhaṇamattameva vuttaṃ, tadubhayampi tena tena pariyāyena yujjati, vinicchaye patte lakkhaṇe eva ṭhātabbato kurundiādīsu vuttavacanaṃ pacchā vuttaṃ. Payogo pana purimova. Yathā cettha, tathā sace kāci bhikkhunī dve leḍḍupāte anatikkamitvā aruṇaṃ uṭṭhapeti, doso natthi, tathāpi sabbaṭṭhakathāsu vuttattā ‘‘purimameva āciṇṇa’’nti vuttaṃ. Parivāsavattādīnanti ‘‘parivāsanissayapaṭippassaddhiādīnaṃ upacārasīmāya paricchinnattā bhikkhunupassayassa upacārasīmāva gahetabbā, na gāmo’’ti likhitaṃ. ‘‘Tasmiṃ gāme bhikkhācāro sampajjatī’tiādi pavāritavasena vuttaṃ. Na hi tattha antogāme vihāro atthī’’ti ca likhitaṃ, ‘‘tampi tena pariyāyena yujjati, na atthato’’ti ca.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi / એકાહપ્પટિચ્છન્નપરિવાસં • Ekāhappaṭicchannaparivāsaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / પટિચ્છન્નપરિવાસકથા • Paṭicchannaparivāsakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / પરિવાસકથાવણ્ણના • Parivāsakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / પટિચ્છન્નપરિવાસકથાવણ્ણના • Paṭicchannaparivāsakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / પટિચ્છન્નપરિવાસકથા • Paṭicchannaparivāsakathā