| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૧૩. પાટલિયસુત્તવણ્ણના
13. Pāṭaliyasuttavaṇṇanā
૩૬૫. ‘‘માયઞ્ચાહં પજાનામી’’તિ વચનં કામં તેસં માયાવીભાવદસ્સનપરં, ભગવતો પન માયાસાઠેય્યાદિકસ્સ સબ્બસ્સ પાપધમ્મસ્સ બોધિમૂલે એવ સેતુઘાતો, તસ્મા સબ્બસો પહીનમાયો, સબ્બઞ્ઞુતાય માયં અઞ્ઞે ચ ઞેય્યે સબ્બસો જાનાતિ. તેન વુત્તં ‘‘માયઞ્ચાહં, ગામણિ, પજાનામી’’તિઆદિ. માયઞ્ચ પજાનામીતિ ન કેવલમહં માયં એવ જાનામિ, અથ ખો અઞ્ઞમ્પિ ઇદઞ્ચિદઞ્ચ જાનામીતિ.
365. ‘‘Māyañcāhaṃ pajānāmī’’ti vacanaṃ kāmaṃ tesaṃ māyāvībhāvadassanaparaṃ, bhagavato pana māyāsāṭheyyādikassa sabbassa pāpadhammassa bodhimūle eva setughāto, tasmā sabbaso pahīnamāyo, sabbaññutāya māyaṃ aññe ca ñeyye sabbaso jānāti. Tena vuttaṃ ‘‘māyañcāhaṃ, gāmaṇi, pajānāmī’’tiādi. Māyañca pajānāmīti na kevalamahaṃ māyaṃ eva jānāmi, atha kho aññampi idañcidañca jānāmīti.
ઇત્થિકામેહીતિ ઇત્થીહિ ચેવ તદઞ્ઞકામેહિ ચ. એકસ્મિં ઠાનેતિ એકસ્મિં પદેસે. એકેકસ્સેવ આગન્તુકસ્સ ગહટ્ઠસ્સ વા પબ્બજિતસ્સ વા. સત્તિઅનુરૂપેનાતિ વિભવસત્તિઅનુરૂપેન. બલાનુરૂપેનાતિ પરિવારબલાનુરૂપેન. સત્તિઅનુરૂપેનાતિ વા સદ્ધાસત્તિઅનુરૂપેન. બલાનુરૂપેનાતિ વિભવબલાનુરૂપેન. ધમ્મેસુ સમાધિ દસકુસલધમ્મેસુ સમાધાનં. અગ્ગહિતચિત્તતા પરિયુટ્ઠકારિતા. તેન લોકિયસીલવિસુદ્ધિ દિટ્ઠિવિસુદ્ધિ ચ વુત્તા. તથા ચાહ – ‘‘કો ચાદિ કુસલાનં ધમ્માનં, સીલઞ્ચ સુવિસુદ્ધં દિટ્ઠિ ચ ઉજુકા’’તિ (સં॰ નિ॰ ૫.૩૬૯). તત્થ પતિટ્ઠિતસ્સ ઉપરિ કત્તબ્બં દસ્સેતું ‘‘ધમ્મસમાધિસ્મિં ઠિતો’’તિઆદિ વુત્તં. અયં પટિપદાતિ તસ્સ કમ્મફલવાદિનો સત્થુ વચનં સબ્બેસઞ્ચ અયં મય્હં સીલસંવરબ્રહ્મવિહારભાવનાસઙ્ખાતાપટિપદા અનપરાધકતાય એવ સંવત્તતિ. જયગ્ગાહોતિ ઉભયથાપિ મય્હં કાચિ જાનિ નત્થિ.
Itthikāmehīti itthīhi ceva tadaññakāmehi ca. Ekasmiṃ ṭhāneti ekasmiṃ padese. Ekekasseva āgantukassa gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā. Sattianurūpenāti vibhavasattianurūpena. Balānurūpenāti parivārabalānurūpena. Sattianurūpenāti vā saddhāsattianurūpena. Balānurūpenāti vibhavabalānurūpena. Dhammesu samādhi dasakusaladhammesu samādhānaṃ. Aggahitacittatā pariyuṭṭhakāritā. Tena lokiyasīlavisuddhi diṭṭhivisuddhi ca vuttā. Tathā cāha – ‘‘ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ, sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā’’ti (saṃ. ni. 5.369). Tattha patiṭṭhitassa upari kattabbaṃ dassetuṃ ‘‘dhammasamādhismiṃ ṭhito’’tiādi vuttaṃ. Ayaṃ paṭipadāti tassa kammaphalavādino satthu vacanaṃ sabbesañca ayaṃ mayhaṃ sīlasaṃvarabrahmavihārabhāvanāsaṅkhātāpaṭipadā anaparādhakatāya eva saṃvattati. Jayaggāhoti ubhayathāpi mayhaṃ kāci jāni natthi.
પઞ્ચ ધમ્મા ધમ્મસમાધિ નામ, વિપસ્સનામગ્ગફલધમ્મમત્તં વા. તતિયવિકપ્પે સીલાદિવિસુદ્ધિયા સદ્ધિં બ્રહ્મવિહારા યથાવુત્તતિવિધધમ્માવહત્તા એવ ધમ્મસમાધિ નામ. પૂરેન્તસ્સ ઉપ્પન્ના ચિત્તેકગ્ગતાતિ વુત્તખણિકચિત્તેકગ્ગતા. સાપિ ચિત્તસ્સ સમાધાનતો ‘‘ચિત્તસમાધી’’તિ વુત્તા, તસ્સ પટિપક્ખં વિક્ખમ્ભન્તી સમુચ્છિન્દન્તી ચ હુત્વા પવત્તા યથાવુત્તસમાધિ એવ વિસેસેન ચિત્તસમાધિ નામ.
Pañca dhammā dhammasamādhi nāma, vipassanāmaggaphaladhammamattaṃ vā. Tatiyavikappe sīlādivisuddhiyā saddhiṃ brahmavihārā yathāvuttatividhadhammāvahattā eva dhammasamādhi nāma. Pūrentassa uppannā cittekaggatāti vuttakhaṇikacittekaggatā. Sāpi cittassa samādhānato ‘‘cittasamādhī’’ti vuttā, tassa paṭipakkhaṃ vikkhambhantī samucchindantī ca hutvā pavattā yathāvuttasamādhi eva visesena cittasamādhi nāma.
પાટલિયસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Pāṭaliyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ગામણિસંયુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Gāmaṇisaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧૩. પાટલિયસુત્તં • 13. Pāṭaliyasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧૩. પાટલિયસુત્તવણ્ણના • 13. Pāṭaliyasuttavaṇṇanā
