Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ૪. પઠમદારુક્ખન્ધોપમસુત્તવણ્ણના

    4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttavaṇṇanā

    ૨૪૧. વિલાસમાનો વિય સાગરં પત્વા. અન્તોસાખોતિ ગઙ્ગાય તીરસ્સ અન્તો ઓનતસાખો. તેમેતીતિ તિન્તો હોતિ. તિરિયં પતિતો દણ્ડસેતુ વિય ઠિતત્તા મહાજનસ્સ પચ્ચયો જાતો, તથા મહન્તભાવેન ગઙ્ગાસોતં ઓતરણાદિ નત્થિ.

    241.Vilāsamāno viya sāgaraṃ patvā. Antosākhoti gaṅgāya tīrassa anto onatasākho. Temetīti tinto hoti. Tiriyaṃ patito daṇḍasetu viya ṭhitattā mahājanassa paccayo jāto, tathā mahantabhāvena gaṅgāsotaṃ otaraṇādi natthi.

    અયં હીતિ અનન્તરં વુત્તપુગ્ગલો. અરિયમગ્ગં ઓરુય્હાતિ ચતુબ્બિધં અરિયમગ્ગવીથિં ઓતરિત્વા. ‘‘ચિત્તં નામેત’’ન્તિઆદિના ચિન્તેત્વા ગિહિબન્ધનં ન વિસ્સજ્જેતીતિ સમ્બન્ધો. અત્તનો ભજમાનકેતિ અત્તનો ભજન્તે. જીવિકત્થાય પયુજ્જિતબ્બતો પયોગો, ખેત્તવત્થાદિ. તતો પયોગતો ઉટ્ઠિતં આયં. કિઞ્ચાપિ ભિક્ખૂનં કાયસામગ્ગિં દેતિ ભિક્ખત્થાય.

    Ayaṃti anantaraṃ vuttapuggalo. Ariyamaggaṃ oruyhāti catubbidhaṃ ariyamaggavīthiṃ otaritvā. ‘‘Cittaṃ nāmeta’’ntiādinā cintetvā gihibandhanaṃ na vissajjetīti sambandho. Attano bhajamānaketi attano bhajante. Jīvikatthāya payujjitabbato payogo, khettavatthādi. Tato payogato uṭṭhitaṃ āyaṃ. Kiñcāpi bhikkhūnaṃ kāyasāmaggiṃ deti bhikkhatthāya.

    મુણ્ડઘટન્તિ ભિન્નોટ્ઠં ઘટં. ખન્ધેતિ અંસે. સઙ્ઘભોગન્તિ સઙ્ઘસન્તકં ભોગગામં ગન્ત્વા. અત્થતો એવં વદન્તીતિ તથા અત્થસ્સ સમ્ભવતો એવં વદન્તા વિય હોન્તિ. યાગુમત્તકે યાગુન્તિ યાગું પિવિત્વા તાય અપરિપક્કાય એવ અઞ્ઞં યાગું અજ્ઝોહરિત્વાતિ સમ્બન્ધો.

    Muṇḍaghaṭanti bhinnoṭṭhaṃ ghaṭaṃ. Khandheti aṃse. Saṅghabhoganti saṅghasantakaṃ bhogagāmaṃ gantvā. Atthato evaṃ vadantīti tathā atthassa sambhavato evaṃ vadantā viya honti. Yāgumattake yāgunti yāguṃ pivitvā tāya aparipakkāya eva aññaṃ yāguṃ ajjhoharitvāti sambandho.

    કિલેસાનુરઞ્જિતોવાતિ યોનિસોમનસિકારસ્સ અભાવેન કિલેસાનુગતચિત્તો એવ. અક્ખીનિ નીહરિત્વાતિ કોધવસેન અક્ખિકે કરોન્તો અક્ખીનિ નીહરિત્વા વિચરિસ્સતિ. ઉદ્ધતો હોતિ અવૂપસન્તો.

    Kilesānurañjitovāti yonisomanasikārassa abhāvena kilesānugatacitto eva. Akkhīni nīharitvāti kodhavasena akkhike karonto akkhīni nīharitvā vicarissati. Uddhato hoti avūpasanto.

    દિટ્ઠિગતિકોતિ સાસનિકો એવં અયોનિસો ઉમ્મુજ્જિત્વા સાસનં ઉદ્ધમ્મં ઉબ્બિનયં કત્વા દીપેન્તો અરિટ્ઠસદિસો. તેનાહ ‘‘સો હી’’તિઆદિ. અરૂપભવે રૂપં અત્થિ, અઞ્ઞથા તતો ચુતસ્સ કુતો રૂપક્ખન્ધસ્સ સમ્ભવો. અસઞ્ઞીભવે ચિત્તં અત્થીતિ એત્થાપિ એસેવ નયો. બહુચિત્તક્ખણિકો લોકુત્તરમગ્ગો ‘‘યો ઇમે ચત્તારો સતિપટ્ઠાને ભાવેય્ય સત્તવસ્સાની’’તિઆદિવચનતો (દી॰ નિ॰ ૨.૪૦૪; મ॰ નિ॰ ૧.૧૩૭). અનુસયો ચિત્તવિપ્પયુત્તો, અઞ્ઞથા સાવજ્જાનવજ્જધમ્માનં એકજ્ઝં ઉપ્પત્તિ સિયા. તે ચ સત્તા સન્ધાવન્તિ સંસરન્તિ, અઞ્ઞથા કમ્મફલાનં સમ્બન્ધો ન સિયાતિ. ઇતિ વદન્તો એવં મિચ્છાવાદં પગ્ગય્હ વદન્તો.

    Diṭṭhigatikoti sāsaniko evaṃ ayoniso ummujjitvā sāsanaṃ uddhammaṃ ubbinayaṃ katvā dīpento ariṭṭhasadiso. Tenāha ‘‘so hī’’tiādi. Arūpabhave rūpaṃ atthi, aññathā tato cutassa kuto rūpakkhandhassa sambhavo. Asaññībhave cittaṃ atthīti etthāpi eseva nayo. Bahucittakkhaṇiko lokuttaramaggo ‘‘yo ime cattāro satipaṭṭhāne bhāveyya sattavassānī’’tiādivacanato (dī. ni. 2.404; ma. ni. 1.137). Anusayo cittavippayutto, aññathā sāvajjānavajjadhammānaṃ ekajjhaṃ uppatti siyā. Te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti, aññathā kammaphalānaṃ sambandho na siyāti. Iti vadanto evaṃ micchāvādaṃ paggayha vadanto.

    તેમનરુક્ખો વિય…પે॰… દુલ્લભધમ્મસ્સવનો ચ પુગ્ગલો સદ્ધાસિનેહેન અતેમનતો. કતવિનયો સિક્ખિતવિનયો યથા ‘‘કતવિજ્જો’’તિ. ધમ્મકથિકાનં વિચારેથાતિ ઇદં દેય્યધમ્મં ધમ્મકથિકાનં અય્યાનં તસ્સ તસ્સ યુત્તવસેન વિચારેથાતિ નિય્યાતનવસેન વત્વા. દિવાકથિકો સરભાણકો સાયન્હે કથેતિ, પુરિમયામં કથેન્તો રત્તિકથિકો ભાણકપુગ્ગલો.

    Temanarukkho viya…pe… dullabhadhammassavano ca puggalo saddhāsinehena atemanato. Katavinayo sikkhitavinayo yathā ‘‘katavijjo’’ti. Dhammakathikānaṃvicārethāti idaṃ deyyadhammaṃ dhammakathikānaṃ ayyānaṃ tassa tassa yuttavasena vicārethāti niyyātanavasena vatvā. Divākathiko sarabhāṇako sāyanhe katheti, purimayāmaṃ kathento rattikathiko bhāṇakapuggalo.

    નન્દનવનાભિરામેતિ નન્દનવનં વિય મનોરમે. અસ્સ ભારહારભિક્ખૂતિ અસ્સ કિચ્ચવાહકભિક્ખૂ ઉપજ્ઝાયાદયો. સુખનિસિન્નકથન્તિ પટિસન્થારકથાપુબ્બકં ઉપનિસિન્નકથં સુત્વા.

    Nandanavanābhirāmeti nandanavanaṃ viya manorame. Assa bhārahārabhikkhūti assa kiccavāhakabhikkhū upajjhāyādayo. Sukhanisinnakathanti paṭisanthārakathāpubbakaṃ upanisinnakathaṃ sutvā.

    ઠિતસણ્ઠાનેનેવ ઠિતાકારેનેવ ઠિતં, નપ્પયુત્તન્તિ અત્થો. ચિત્તકમ્મમૂલાદીનિ ઠિતસણ્ઠાનેનેવ ઠિતાતિ યોજના. મુદુતાયાતિ મુદુહદયતાય સાપેક્ખતાય.

    Ṭhitasaṇṭhāneneva ṭhitākāreneva ṭhitaṃ, nappayuttanti attho. Cittakammamūlādīni ṭhitasaṇṭhāneneva ṭhitāti yojanā. Mudutāyāti muduhadayatāya sāpekkhatāya.

    પટિપદન્તિ સમથવિપસ્સનાપટિપત્તિં. દીપેત્વા પકાસેત્વા પાકટં કત્વા. તત્રુપ્પાદોતિ તત્ર ઉપ્પજ્જનકઆયુપ્પાદો. ખેત્તં સન્ધાય વદતિ. તેલ…પે॰… હત્થાતિ તેલઘટ-મધુઘટફાણિતઘટાદિહત્થા. અપક્કમિંસુ દુબ્બિચારિતત્તા. પૂરેસીતિ હેટ્ઠા ચ તત્થ તત્થ અતીતાનિ કાલવચનાનિ પોરાણટ્ઠકથાય આગતત્તા કિર વુત્તાનિ.

    Paṭipadanti samathavipassanāpaṭipattiṃ. Dīpetvā pakāsetvā pākaṭaṃ katvā. Tatruppādoti tatra uppajjanakaāyuppādo. Khettaṃ sandhāya vadati. Tela…pe… hatthāti telaghaṭa-madhughaṭaphāṇitaghaṭādihatthā. Apakkamiṃsu dubbicāritattā. Pūresīti heṭṭhā ca tattha tattha atītāni kālavacanāni porāṇaṭṭhakathāya āgatattā kira vuttāni.

    ઉપગમનાનુપગમનાદીનિ ઓરિમસ્સ પારિમસ્સ ચ ઉપગમનાનુપગમનાનિ ચેવ મજ્ઝે સંસીદનાનિ ચ. પટિવિજ્ઝિતુન્તિ જાનિતું. એતન્તિ યથાવુત્તં ચક્ખુસભાવં. દોમનસ્સન્તિ તસ્સેવ મન્દભાવપચ્ચયં દોમનસ્સં. આપજ્જન્તોપિ ઉપગચ્છતિ નામ તન્નિમિત્તસંકિલેસસ્સ ઉપ્પાદિતત્તા. તિણ્ણં લક્ખણાનન્તિ હુત્વા અભાવતો આદિઅન્તવન્તતો તાવકાલિકતો નિચ્ચપટિક્ખેપતોતિઆદીનં તિણ્ણં લક્ખણાનં સલ્લક્ખણવસેન.

    Upagamanānupagamanādīni orimassa pārimassa ca upagamanānupagamanāni ceva majjhe saṃsīdanāni ca. Paṭivijjhitunti jānituṃ. Etanti yathāvuttaṃ cakkhusabhāvaṃ. Domanassanti tasseva mandabhāvapaccayaṃ domanassaṃ. Āpajjantopi upagacchati nāma tannimittasaṃkilesassa uppāditattā. Tiṇṇaṃ lakkhaṇānanti hutvā abhāvato ādiantavantato tāvakālikato niccapaṭikkhepatotiādīnaṃ tiṇṇaṃ lakkhaṇānaṃ sallakkhaṇavasena.

    વામતોતિ મિચ્છા. દક્ખિણતોતિ સમ્મા. યથા તસ્સ તસ્સ સત્તસ્સ ઓરભાવત્તા અજ્ઝત્તિકાનિ આયતનાનિ ઓરિમં તીરં કત્વા વુત્તાનિ, એવં નેસં પરભાવત્તા બાહિરાનિ આયતનાનિ પારિમં વુત્તાનિ. અપાયમજ્ઝે સંસરણહેતુતાય નન્દીરાગોવ ‘‘મજ્ઝે સંસાદો’’તિ વુત્તો.

    Vāmatoti micchā. Dakkhiṇatoti sammā. Yathā tassa tassa sattassa orabhāvattā ajjhattikāni āyatanāni orimaṃ tīraṃ katvā vuttāni, evaṃ nesaṃ parabhāvattā bāhirāni āyatanāni pārimaṃ vuttāni. Apāyamajjhe saṃsaraṇahetutāya nandīrāgova ‘‘majjhe saṃsādo’’ti vutto.

    ઉન્નતોતિ ‘‘સેય્યોહમસ્મી’’તિઆદિના ઉન્નતિં ઉપગતો. અત્તુક્કંસને પંસુકૂલિકભાવેન અત્તાનં દહનતો અઞ્ઞાકારતાગહેતબ્બો. પાસાણો નુ ખો એસ ખાણુકોતિ ગહેતબ્બદારુક્ખન્ધસદિસો વુત્તો.

    Unnatoti ‘‘seyyohamasmī’’tiādinā unnatiṃ upagato. Attukkaṃsane paṃsukūlikabhāvena attānaṃ dahanato aññākāratāgahetabbo. Pāsāṇo nu kho esa khāṇukoti gahetabbadārukkhandhasadiso vutto.

    ચુણ્ણવિચુણ્ણં હોતિ આવટ્ટવેગસ્સ બલવભાવતો. ચતૂસુ અપાયેસૂતિ પઞ્ચકામગુણાવટ્ટે પતિતપુગ્ગલો મનુસ્સલોકેપિ ગુણસરીરભેદનેન દીઘરત્તં ચુણ્ણવિચુણ્ણં આપજ્જતિયેવ, તસ્સ તથા આપન્નત્તા. એવઞ્હિ સો અપાયેસુ તાદિસેસુ જાયતિ.

    Cuṇṇavicuṇṇaṃhoti āvaṭṭavegassa balavabhāvato. Catūsu apāyesūti pañcakāmaguṇāvaṭṭe patitapuggalo manussalokepi guṇasarīrabhedanena dīgharattaṃ cuṇṇavicuṇṇaṃ āpajjatiyeva, tassa tathā āpannattā. Evañhi so apāyesu tādisesu jāyati.

    સીલસ્સ દુટ્ઠં નામ નત્થિ, તસ્મા અભાવત્થો ઇધ દુ-સદ્દોતિ આહ ‘‘નિસ્સીલો’’તિ. ‘‘પાપં પાપેન સુકર’’ન્તિઆદીસુ (ઉદા॰ ૪૮) વિય પાપ-સદ્દો નિહીનપરિયાયોતિ આહ ‘‘લામકધમ્મો’’તિ. ન સુચીતિ કાયવાચાચિત્તેહિ ન સુચિ. સઙ્કાય વાતિ અત્તનો વા સઙ્કાય પરેસં સમાચારકિરિયં સરતિ આસઙ્કતિ. તેનાહ ‘‘તસ્સ હી’’તિઆદિ. તાનિ કમ્માનિ પવિસતીતિ તાનિ કમ્માનિ કરોન્તાનં અન્તરે પવિસતિ. ગુણાનં પૂતિભાવેનાતિ ગુણભાવેન ગહિતાનં સીલધમ્માનં સંકિલિટ્ઠભાવપ્પત્તિયા. કચવરજાતોતિ અબ્ભન્તરં સઞ્જાતકચવરો, કચવરભૂતો વા.

    Sīlassa duṭṭhaṃ nāma natthi, tasmā abhāvattho idha du-saddoti āha ‘‘nissīlo’’ti. ‘‘Pāpaṃ pāpena sukara’’ntiādīsu (udā. 48) viya pāpa-saddo nihīnapariyāyoti āha ‘‘lāmakadhammo’’ti. Na sucīti kāyavācācittehi na suci. Saṅkāya vāti attano vā saṅkāya paresaṃ samācārakiriyaṃ sarati āsaṅkati. Tenāha ‘‘tassa hī’’tiādi. Tāni kammāni pavisatīti tāni kammāni karontānaṃ antare pavisati. Guṇānaṃ pūtibhāvenāti guṇabhāvena gahitānaṃ sīladhammānaṃ saṃkiliṭṭhabhāvappattiyā. Kacavarajātoti abbhantaraṃ sañjātakacavaro, kacavarabhūto vā.

    અણણા પબ્બજ્જાતિ અણણસ્સેવ પબ્બજ્જા. ઓરિમતીરાદીનં ઉપગમનાનુપગમનાદીનં જોતિતત્તા વટ્ટવિવટ્ટં કથિતં.

    Aṇaṇā pabbajjāti aṇaṇasseva pabbajjā. Orimatīrādīnaṃ upagamanānupagamanādīnaṃ jotitattā vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.

    પઠમદારુક્ખન્ધોપમસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Paṭhamadārukkhandhopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૪. પઠમદારુક્ખન્ધોપમસુત્તં • 4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૪. પઠમદારુક્ખન્ધોપમસુત્તવણ્ણના • 4. Paṭhamadārukkhandhopamasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact