Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૫. પઠમકામભૂસુત્તં
5. Paṭhamakāmabhūsuttaṃ
૩૪૭. એકં સમયં આયસ્મા કામભૂ મચ્છિકાસણ્ડે વિહરતિ અમ્બાટકવને. અથ ખો ચિત્તો ગહપતિ યેનાયસ્મા કામભૂ તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં કામભું અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ . એકમન્તં નિસિન્નં ખો ચિત્તં ગહપતિં આયસ્મા કામભૂ એતદવોચ –
347. Ekaṃ samayaṃ āyasmā kāmabhū macchikāsaṇḍe viharati ambāṭakavane. Atha kho citto gahapati yenāyasmā kāmabhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ kāmabhuṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā kāmabhū etadavoca –
‘‘વુત્તમિદં , ગહપતિ –
‘‘Vuttamidaṃ , gahapati –
‘‘નેલઙ્ગો સેતપચ્છાદો, એકારો વત્તતી રથો;
‘‘Nelaṅgo setapacchādo, ekāro vattatī ratho;
‘‘ઇમસ્સ નુ ખો, ગહપતિ, સંખિત્તેન ભાસિતસ્સ કથં વિત્થારેન અત્થો દટ્ઠબ્બો’’તિ? ‘‘કિં નુ ખો એતં, ભન્તે, ભગવતા ભાસિત’’ન્તિ? ‘‘એવં, ગહપતી’’તિ. ‘‘તેન હિ, ભન્તે, મુહુત્તં આગમેહિ યાવસ્સ અત્થં પેક્ખામી’’તિ. અથ ખો ચિત્તો ગહપતિ મુહુત્તં તુણ્હી હુત્વા આયસ્મન્તં કામભું એતદવોચ –
‘‘Imassa nu kho, gahapati, saṃkhittena bhāsitassa kathaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Kiṃ nu kho etaṃ, bhante, bhagavatā bhāsita’’nti? ‘‘Evaṃ, gahapatī’’ti. ‘‘Tena hi, bhante, muhuttaṃ āgamehi yāvassa atthaṃ pekkhāmī’’ti. Atha kho citto gahapati muhuttaṃ tuṇhī hutvā āyasmantaṃ kāmabhuṃ etadavoca –
‘‘‘નેલઙ્ગ’ન્તિ ખો, ભન્તે, સીલાનમેતં અધિવચનં. ‘સેતપચ્છાદો’તિ ખો, ભન્તે, વિમુત્તિયા એતં અધિવચનં. ‘એકારો’તિ ખો, ભન્તે, સતિયા એતં અધિવચનં. ‘વત્તતી’તિ ખો, ભન્તે, અભિક્કમપટિક્કમસ્સેતં અધિવચનં. ‘રથો’તિ ખો, ભન્તે, ઇમસ્સેતં ચાતુમહાભૂતિકસ્સ કાયસ્સ અધિવચનં માતાપેત્તિકસમ્ભવસ્સ ઓદનકુમ્માસૂપચયસ્સ અનિચ્ચુચ્છાદનપરિમદ્દનભેદનવિદ્ધંસનધમ્મસ્સ. રાગો ખો, ભન્તે, નીઘો, દોસો નીઘો, મોહો નીઘો. તે ખીણાસવસ્સ ભિક્ખુનો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવઙ્કતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા ખીણાસવો ભિક્ખુ ‘અનીઘો’તિ વુચ્ચતિ. ‘આયન્ત’ન્તિ ખો, ભન્તે, અરહતો એતં અધિવચનં. ‘સોતો’તિ ખો, ભન્તે, તણ્હાયેતં અધિવચનં. સા ખીણાસવસ્સ ભિક્ખુનો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવઙ્કતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા ખીણાસવો ભિક્ખુ ‘છિન્નસોતો’તિ વુચ્ચતિ. રાગો ખો, ભન્તે, બન્ધનં, દોસો બન્ધનં, મોહો બન્ધનં. તે ખીણાસવસ્સ ભિક્ખુનો પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવઙ્કતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. તસ્મા ખીણાસવો ભિક્ખુ ‘અબન્ધનો’તિ વુચ્ચતિ. ઇતિ ખો, ભન્તે, યં તં ભગવતા વુત્તં –
‘‘‘Nelaṅga’nti kho, bhante, sīlānametaṃ adhivacanaṃ. ‘Setapacchādo’ti kho, bhante, vimuttiyā etaṃ adhivacanaṃ. ‘Ekāro’ti kho, bhante, satiyā etaṃ adhivacanaṃ. ‘Vattatī’ti kho, bhante, abhikkamapaṭikkamassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Ratho’ti kho, bhante, imassetaṃ cātumahābhūtikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammassa. Rāgo kho, bhante, nīgho, doso nīgho, moho nīgho. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā khīṇāsavo bhikkhu ‘anīgho’ti vuccati. ‘Āyanta’nti kho, bhante, arahato etaṃ adhivacanaṃ. ‘Soto’ti kho, bhante, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ. Sā khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā khīṇāsavo bhikkhu ‘chinnasoto’ti vuccati. Rāgo kho, bhante, bandhanaṃ, doso bandhanaṃ, moho bandhanaṃ. Te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā khīṇāsavo bhikkhu ‘abandhano’ti vuccati. Iti kho, bhante, yaṃ taṃ bhagavatā vuttaṃ –
‘‘નેલઙ્ગો સેતપચ્છાદો, એકારો વત્તતી રથો;
‘‘Nelaṅgo setapacchādo, ekāro vattatī ratho;
અનીઘં પસ્સ આયન્તં, છિન્નસોતં અબન્ધન’’ન્તિ.
Anīghaṃ passa āyantaṃ, chinnasotaṃ abandhana’’nti.
‘‘ઇમસ્સ ખો, ભન્તે, ભગવતા સંખિત્તેન ભાસિતસ્સ એવં વિત્થારેન અત્થં આજાનામી’’તિ . ‘‘લાભા તે, ગહપતિ, સુલદ્ધં તે, ગહપતિ! યસ્સ તે ગમ્ભીરે બુદ્ધવચને પઞ્ઞાચક્ખુ કમતી’’તિ. પઞ્ચમં.
‘‘Imassa kho, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti . ‘‘Lābhā te, gahapati, suladdhaṃ te, gahapati! Yassa te gambhīre buddhavacane paññācakkhu kamatī’’ti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૫. પઠમકામભૂસુત્તવણ્ણના • 5. Paṭhamakāmabhūsuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૫. પઠમકામભૂસુત્તવણ્ણના • 5. Paṭhamakāmabhūsuttavaṇṇanā