Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / இதிவுத்தக-அட்ட²கதா² • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
3. பட²மவேத³னாஸுத்தவண்ணனா
3. Paṭhamavedanāsuttavaṇṇanā
52. ததியே வேத³னாதி ஆரம்மணரஸங் வேதி³யந்தி அனுப⁴வந்தீதி வேத³னா. தா விபா⁴க³தோ த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸுகா² வேத³னா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஸுக²-ஸத்³தோ³ அத்து²த்³தா⁴ரவஸேன ஹெட்டா² வுத்தோயேவ. து³க்க²-ஸத்³தோ³ பன ‘‘ஜாதிபி து³க்கா²’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.387; விப⁴॰ 190) து³க்க²வத்து²ஸ்மிங் ஆக³தோ. ‘‘யஸ்மா ச கோ², மஹாலி, ரூபங் து³க்க²ங் து³க்கா²னுபதிதங் து³க்கா²வக்கந்த’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 3.60) து³க்கா²ரம்மணே. ‘‘து³க்கோ² பாபஸ்ஸ உச்சயோ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 117) து³க்க²பச்சயே. ‘‘யாவஞ்சித³ங், பி⁴க்க²வே, ந ஸுகரா அக்கா²னேன பாபுணிதுங், யாவ து³க்கா² நிரயா’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.250) து³க்க²பச்சயட்டா²னே. ‘‘ஸுக²ஸ்ஸ ச பஹானா து³க்க²ஸ்ஸ ச பஹானா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.232; த⁴॰ ஸ॰ 165) து³க்க²வேத³னாயங். இதா⁴பி து³க்க²வேத³னாயமேவ.
52. Tatiye vedanāti ārammaṇarasaṃ vediyanti anubhavantīti vedanā. Tā vibhāgato dassetuṃ ‘‘sukhā vedanā’’tiādi vuttaṃ. Tattha sukha-saddo atthuddhāravasena heṭṭhā vuttoyeva. Dukkha-saddo pana ‘‘jātipi dukkhā’’tiādīsu (dī. ni. 2.387; vibha. 190) dukkhavatthusmiṃ āgato. ‘‘Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkanta’’ntiādīsu (saṃ. ni. 3.60) dukkhārammaṇe. ‘‘Dukkho pāpassa uccayo’’tiādīsu (dha. pa. 117) dukkhapaccaye. ‘‘Yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukarā akkhānena pāpuṇituṃ, yāva dukkhā nirayā’’tiādīsu (ma. ni. 3.250) dukkhapaccayaṭṭhāne. ‘‘Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā’’tiādīsu (dī. ni. 1.232; dha. sa. 165) dukkhavedanāyaṃ. Idhāpi dukkhavedanāyameva.
வசனத்த²தோ பன ஸுக²யதீதி ஸுகா². து³க்க²யதீதி து³க்கா². ந து³க்கா² ந ஸுகா²தி அது³க்க²மஸுகா², மகாரோ பத³ஸந்தி⁴வஸேன வுத்தோ. தாஸு இட்டா²னுப⁴வனலக்க²ணா ஸுகா², அனிட்டா²னுப⁴வனலக்க²ணா து³க்கா², உப⁴யவிபரீதானுப⁴வனலக்க²ணா அது³க்க²மஸுகா². தஸ்மா ஸுக²து³க்க²வேத³னானங் உப்பத்தி பாகடா, ந அது³க்க²மஸுகா²ய. யதா³ ஹி ஸுக²ங் உப்பஜ்ஜதி, ஸகலஸரீரங் பெ⁴ந்தங் மத்³த³ந்தங் ப²ரமானங் ஸததோ⁴தஸப்பிங் கா²தா³பெந்தங் விய, ஸதபாகதேலங் மக்கெ²ந்தங் விய, க⁴டஸஹஸ்ஸேன பரிளாஹங் நிப்³பா³பயமானங் விய ச ‘‘அஹோ ஸுக²ங், அஹோ ஸுக²’’ந்தி வாசங் நிச்சா²ரயமானமேவ உப்பஜ்ஜதி. யதா³ து³க்க²ங் உப்பஜ்ஜதி, ஸகலஸரீரங் கோ²பெ⁴ந்தங் மத்³த³ந்தங் ப²ரமானங் தத்தபா²லங் பவேஸெந்தங் விய விலீனதம்ப³லோஹங் ஆஸிஞ்சந்தங் விய ச ‘‘அஹோ து³க்க²ங், அஹோ து³க்க²’’ந்தி விப்பலாபெந்தமேவ உப்பஜ்ஜதி. இதி ஸுக²து³க்க²வேத³னானங் உப்பத்தி பாகடா.
Vacanatthato pana sukhayatīti sukhā. Dukkhayatīti dukkhā. Na dukkhā na sukhāti adukkhamasukhā, makāro padasandhivasena vutto. Tāsu iṭṭhānubhavanalakkhaṇā sukhā, aniṭṭhānubhavanalakkhaṇā dukkhā, ubhayaviparītānubhavanalakkhaṇā adukkhamasukhā. Tasmā sukhadukkhavedanānaṃ uppatti pākaṭā, na adukkhamasukhāya. Yadā hi sukhaṃ uppajjati, sakalasarīraṃ bhentaṃ maddantaṃ pharamānaṃ satadhotasappiṃ khādāpentaṃ viya, satapākatelaṃ makkhentaṃ viya, ghaṭasahassena pariḷāhaṃ nibbāpayamānaṃ viya ca ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti vācaṃ nicchārayamānameva uppajjati. Yadā dukkhaṃ uppajjati, sakalasarīraṃ khobhentaṃ maddantaṃ pharamānaṃ tattaphālaṃ pavesentaṃ viya vilīnatambalohaṃ āsiñcantaṃ viya ca ‘‘aho dukkhaṃ, aho dukkha’’nti vippalāpentameva uppajjati. Iti sukhadukkhavedanānaṃ uppatti pākaṭā.
அது³க்க²மஸுகா² பன து³ப்³பி³ஜானா து³த்³தீ³பனா அந்த⁴காரா அவிபூ⁴தா. ஸா ஸுக²து³க்கா²னங் அபக³மே ஸாதாஸாதபடிபக்க²வஸேன மஜ்ஜ²த்தாகாரபூ⁴தா நயதோ க³ண்ஹந்தஸ்ஸேவ பாகடா ஹோதி. யதா² கிங்? யதா² புப்³பா³பரங் ஸபங்ஸுகே பதே³ஸே உபசரிதமக்³க³வஸேன பிட்டி²பாஸாணே மிகே³ன க³தமக்³கோ³, ஏவங் இட்டா²னிட்டா²ரம்மணேஸு ஸுக²து³க்கா²னுப⁴வனேனபி மஜ்ஜ²த்தாரம்மணானுப⁴வனபா⁴வேன விஞ்ஞாயதி. மஜ்ஜ²த்தாரம்மணக்³க³ஹணங் பிட்டி²பாஸாணக³மனங் விய இட்டா²னிட்டா²ரம்மணக்³க³ஹணாபா⁴வதோ . யஞ்ச தத்ரானுப⁴வனங், ஸா அது³க்க²மஸுகா²தி.
Adukkhamasukhā pana dubbijānā duddīpanā andhakārā avibhūtā. Sā sukhadukkhānaṃ apagame sātāsātapaṭipakkhavasena majjhattākārabhūtā nayato gaṇhantasseva pākaṭā hoti. Yathā kiṃ? Yathā pubbāparaṃ sapaṃsuke padese upacaritamaggavasena piṭṭhipāsāṇe migena gatamaggo, evaṃ iṭṭhāniṭṭhārammaṇesu sukhadukkhānubhavanenapi majjhattārammaṇānubhavanabhāvena viññāyati. Majjhattārammaṇaggahaṇaṃ piṭṭhipāsāṇagamanaṃ viya iṭṭhāniṭṭhārammaṇaggahaṇābhāvato . Yañca tatrānubhavanaṃ, sā adukkhamasukhāti.
ஏவமெத்த² ஸுக²து³க்க²அது³க்க²மஸுக²பா⁴வேன திதா⁴ வுத்தாபி கத்த²சி ஸுக²து³க்க²பா⁴வேன த்³விதா⁴ வுத்தா. யதா²ஹ – ‘‘த்³வேபி மயா, ஆனந்த³, வேத³னா வுத்தா, பரியாயேன ஸுகா² வேத³னா, து³க்கா² வேத³னா’’தி (ம॰ நி॰ 2.89). கத்த²சி திஸ்ஸோபி விஸுங் விஸுங் ஸுக²து³க்க²அது³க்க²மஸுக²பா⁴வேன ‘‘ஸுகா² வேத³னா டி²திஸுகா² விபரிணாமது³க்கா², து³க்கா² வேத³னா டி²திது³க்கா² விபரிணாமஸுகா², அது³க்க²மஸுகா² வேத³னா ஞாணஸுகா² அஞ்ஞாணது³க்கா²’’தி (ம॰ நி॰ 1.465). கத்த²சி ஸப்³பா³பி து³க்க²பா⁴வேன. வுத்தஞ்ஹேதங் ‘‘யங் கிஞ்சி வேத³யிதங், ஸப்³ப³ங் தங் து³க்க²ஸ்மிந்தி வதா³மீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 4.259).
Evamettha sukhadukkhaadukkhamasukhabhāvena tidhā vuttāpi katthaci sukhadukkhabhāvena dvidhā vuttā. Yathāha – ‘‘dvepi mayā, ānanda, vedanā vuttā, pariyāyena sukhā vedanā, dukkhā vedanā’’ti (ma. ni. 2.89). Katthaci tissopi visuṃ visuṃ sukhadukkhaadukkhamasukhabhāvena ‘‘sukhā vedanā ṭhitisukhā vipariṇāmadukkhā, dukkhā vedanā ṭhitidukkhā vipariṇāmasukhā, adukkhamasukhā vedanā ñāṇasukhā aññāṇadukkhā’’ti (ma. ni. 1.465). Katthaci sabbāpi dukkhabhāvena. Vuttañhetaṃ ‘‘yaṃ kiñci vedayitaṃ, sabbaṃ taṃ dukkhasminti vadāmī’’ti (saṃ. ni. 4.259).
தத்த² ஸியா – யதி³ திஸ்ஸோ வேத³னா யதா² இத⁴ வுத்தா, அஞ்ஞேஸு ச ஏதி³ஸேஸு ஸுத்தேஸு அபி⁴த⁴ம்மே ச ஏவங் அவத்வா கஸ்மா ஏவங் வுத்தங் ‘‘யங் கிஞ்சி வேத³யிதங், ஸப்³ப³ங் தங் து³க்க²ஸ்மிந்தி வதா³மீ’’தி, ‘‘த்³வேபி மயா, ஆனந்த³, வேத³னா வுத்தா’’தி ச? ஸந்தா⁴யபா⁴ஸிதமேதங், தஸ்மா ஸா பரியாயதே³ஸனா. வுத்தஞ்ஹேதங் ப⁴க³வதா –
Tattha siyā – yadi tisso vedanā yathā idha vuttā, aññesu ca edisesu suttesu abhidhamme ca evaṃ avatvā kasmā evaṃ vuttaṃ ‘‘yaṃ kiñci vedayitaṃ, sabbaṃ taṃ dukkhasminti vadāmī’’ti, ‘‘dvepi mayā, ānanda, vedanā vuttā’’ti ca? Sandhāyabhāsitametaṃ, tasmā sā pariyāyadesanā. Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ஸங்கா²ரானிச்சதங், ஆனந்த³, மயா ஸந்தா⁴ய பா⁴ஸிதங் ஸங்கா²ரவிபரிணாமதங், ‘யங் கிஞ்சி வேத³யிதங், ஸப்³ப³ங் தங் து³க்க²ஸ்மி’’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 4.259).
‘‘Saṅkhārāniccataṃ, ānanda, mayā sandhāya bhāsitaṃ saṅkhāravipariṇāmataṃ, ‘yaṃ kiñci vedayitaṃ, sabbaṃ taṃ dukkhasmi’’’nti (saṃ. ni. 4.259).
‘‘த்³வேபி மயா, ஆனந்த³, வேத³னா வுத்தா பரியாயேனா’’தி ச (ஸங்॰ நி॰ 4.259).
‘‘Dvepi mayā, ānanda, vedanā vuttā pariyāyenā’’ti ca (saṃ. ni. 4.259).
எத்த² ஹி ஸுகா² அது³க்க²மஸுகா²தி இமாஸங் த்³வின்னங் வேத³னானங் நிப்பரியாயேன து³க்க²பா⁴வோ நத்தி², வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயேன பன தத்த² நிச்ச²ந்த³த³ஸ்ஸனத்த²ங் பரியாயேன து³க்க²பா⁴வோ வுத்தோதி ஸா தாதி³ஸீ பரியாயதே³ஸனா. அயங் பன வேத³னத்தயதே³ஸனா ஸபா⁴வகதா²தி கத்வா நிப்பரியாயதே³ஸனாதி அயமெத்த² ஆசரியானங் ஸமானகதா².
Ettha hi sukhā adukkhamasukhāti imāsaṃ dvinnaṃ vedanānaṃ nippariyāyena dukkhabhāvo natthi, veneyyajjhāsayena pana tattha nicchandadassanatthaṃ pariyāyena dukkhabhāvo vuttoti sā tādisī pariyāyadesanā. Ayaṃ pana vedanattayadesanā sabhāvakathāti katvā nippariyāyadesanāti ayamettha ācariyānaṃ samānakathā.
விதண்ட³வாதீ³ பனாஹ ‘‘து³க்க²தாத்³வயவசனதோ பரியாயதே³ஸனாவ வேத³னத்தயதே³ஸனா’’தி. ஸோ ‘‘மா ஹேவ’’ந்திஸ்ஸ வசனீயோ, யஸ்மா ப⁴க³வதா ஸப்³பா³ஸங் வேத³னானங் து³க்க²பா⁴வோ அதி⁴ப்பாயவஸேன வுத்தோ ‘‘ஸங்கா²ரானிச்சதங், ஆனந்த³, மயா ஸந்தா⁴ய பா⁴ஸிதங் ஸங்கா²ரவிபரிணாமதங் ‘யங் கிஞ்சி வேத³யிதங், ஸப்³ப³ங் தங் து³க்க²ஸ்மி’’’ந்தி. யதி³ பனெத்த² வேத³னத்தயதே³ஸனா பரியாயதே³ஸனா ஸியா, ‘‘இத³ங் மயா ஸந்தா⁴ய பா⁴ஸிதங் திஸ்ஸோ வேத³னா’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ந பனேதங் வுத்தங்.
Vitaṇḍavādī panāha ‘‘dukkhatādvayavacanato pariyāyadesanāva vedanattayadesanā’’ti. So ‘‘mā heva’’ntissa vacanīyo, yasmā bhagavatā sabbāsaṃ vedanānaṃ dukkhabhāvo adhippāyavasena vutto ‘‘saṅkhārāniccataṃ, ānanda, mayā sandhāya bhāsitaṃ saṅkhāravipariṇāmataṃ ‘yaṃ kiñci vedayitaṃ, sabbaṃ taṃ dukkhasmi’’’nti. Yadi panettha vedanattayadesanā pariyāyadesanā siyā, ‘‘idaṃ mayā sandhāya bhāsitaṃ tisso vedanā’’ti vattabbaṃ siyā, na panetaṃ vuttaṃ.
அபிசாயமேவ வத்தப்³போ³ ‘‘கோ, பனாவுஸோ, வேத³னத்தயதே³ஸனாய அதி⁴ப்பாயோ’’தி? ஸசே வதெ³ய்ய ‘‘முது³கா து³க்கா² வேத³னா ஸுகா², அதி⁴மத்தா து³க்கா², மஜ்ஜி²மா அது³க்க²மஸுகா²தி வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயேன வுத்தா. தாஸு ஹி ந ஸத்தானங் ஸுகா²தி³வட்³டீ⁴’’தி. ஸோ வத்தப்³போ³ – கோ பனாவுஸோ து³க்க²வேத³னாய ஸபா⁴வோ, யேன ‘‘ஸப்³பா³ வேத³னா து³க்கா²’’தி வுச்செய்யுங்? யதி³ யாய உப்பன்னாய ஸத்தா வியோக³மேவ இச்ச²ந்தி, ஸோ து³க்க²வேத³னாய ஸபா⁴வோ. யாய ச பன உப்பன்னாய ஸத்தா அவியோக³மேவ இச்ச²ந்தி, யாய ந உப⁴யங் இச்ச²ந்தி, ஸா கத²ங் து³க்க²வேத³னா ஸியா? அத² யா அத்தனோ நிஸ்ஸயஸ்ஸ உபகா⁴தகாரீ, ஸா து³க்கா². யா அனுக்³க³ஹகாரீ, ஸா கத²ங் து³க்கா² ஸியா. அத² பன யத³ரியா து³க்க²தோ பஸ்ஸந்தி, ஸோ து³க்க²வேத³னாய ஸபா⁴வோ, ஸங்கா²ரது³க்க²தாய வேத³னங் அரியா து³க்க²தோ பஸ்ஸந்தி, ஸா ச அபி⁴ண்ஹஸபா⁴வாதி கத²ங் தாஸங் வேத³னானங் முது³மஜ்ஜி²மாதி⁴மத்தது³க்க²பா⁴வோ ஸியா? யதி³ ச ஸங்கா²ரது³க்க²தாய ஏவ வேத³னானங் து³க்க²பா⁴வோ ஸியா, ‘‘திஸ்ஸோ இமா, பி⁴க்க²வே, து³க்க²தாயோ து³க்க²து³க்க²தா, விபரிணாமது³க்க²தா, ஸங்கா²ரது³க்க²தா’’தி (தீ³॰ நி॰ 3.305) அயங் து³க்க²தானங் விபா⁴க³தே³ஸனா நிப்பயோஜனா ஸியா. ததா² ச ஸதி ஸுத்தமேவ படிபா³ஹிதங் ஸியா, புரிமேஸு ச தீஸு ரூபாவசரஜ்ஜா²னேஸு முது³கா து³க்கா² வேத³னாதி ஆபஜ்ஜதி ஸுக²வேத³னாவசனதோ. சதுத்த²ஜ்ஜா²னே அரூபஜ்ஜா²னேஸு ச மஜ்ஜி²மா, அது³க்க²மஸுக²வேத³னாவசனதோ. ஏவங் ஸந்தே புரிமா திஸ்ஸோ ரூபாவசரஸமாபத்தியோ சதுத்த²ஜ்ஜா²னஸமாபத்தியா அரூபஸமாபத்தீஹி ச ஸந்ததராதி ஆபஜ்ஜதி. கத²ங் வா ஸந்ததரப்பணீததராஸு ஸமாபத்தீஸு து³க்க²வேத³னாய அதி⁴கபா⁴வோ யுஜ்ஜதி? தஸ்மா வேத³னத்தயதே³ஸனாய பரியாயதே³ஸனாபா⁴வோ ந யுத்தோதி.
Apicāyameva vattabbo ‘‘ko, panāvuso, vedanattayadesanāya adhippāyo’’ti? Sace vadeyya ‘‘mudukā dukkhā vedanā sukhā, adhimattā dukkhā, majjhimā adukkhamasukhāti veneyyajjhāsayena vuttā. Tāsu hi na sattānaṃ sukhādivaḍḍhī’’ti. So vattabbo – ko panāvuso dukkhavedanāya sabhāvo, yena ‘‘sabbā vedanā dukkhā’’ti vucceyyuṃ? Yadi yāya uppannāya sattā viyogameva icchanti, so dukkhavedanāya sabhāvo. Yāya ca pana uppannāya sattā aviyogameva icchanti, yāya na ubhayaṃ icchanti, sā kathaṃ dukkhavedanā siyā? Atha yā attano nissayassa upaghātakārī, sā dukkhā. Yā anuggahakārī, sā kathaṃ dukkhā siyā. Atha pana yadariyā dukkhato passanti, so dukkhavedanāya sabhāvo, saṅkhāradukkhatāya vedanaṃ ariyā dukkhato passanti, sā ca abhiṇhasabhāvāti kathaṃ tāsaṃ vedanānaṃ mudumajjhimādhimattadukkhabhāvo siyā? Yadi ca saṅkhāradukkhatāya eva vedanānaṃ dukkhabhāvo siyā, ‘‘tisso imā, bhikkhave, dukkhatāyo dukkhadukkhatā, vipariṇāmadukkhatā, saṅkhāradukkhatā’’ti (dī. ni. 3.305) ayaṃ dukkhatānaṃ vibhāgadesanā nippayojanā siyā. Tathā ca sati suttameva paṭibāhitaṃ siyā, purimesu ca tīsu rūpāvacarajjhānesu mudukā dukkhā vedanāti āpajjati sukhavedanāvacanato. Catutthajjhāne arūpajjhānesu ca majjhimā, adukkhamasukhavedanāvacanato. Evaṃ sante purimā tisso rūpāvacarasamāpattiyo catutthajjhānasamāpattiyā arūpasamāpattīhi ca santatarāti āpajjati. Kathaṃ vā santatarappaṇītatarāsu samāpattīsu dukkhavedanāya adhikabhāvo yujjati? Tasmā vedanattayadesanāya pariyāyadesanābhāvo na yuttoti.
யங் பன வுத்தங் ‘‘து³க்கே² ஸுக²ந்தி ஸஞ்ஞாவிபல்லாஸோ’’தி (அ॰ நி॰ 4.49; படி॰ ம॰ 1.236), தங் கத²ந்தி? விபரிணாமது³க்க²தாய ஸங்கா²ரது³க்க²தாய ச யதா²பூ⁴தானவபோ³தே⁴ன யா ஏகந்ததோ ஸுக²ஸஞ்ஞா, யா ச து³க்க²னிமித்தே ஸுக²னிமித்தஸஞ்ஞா, தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். ஏவம்பி ‘‘ஸுகா², பி⁴க்க²வே, வேத³னா து³க்க²தோ த³ட்ட²ப்³பா³’’தி (இதிவு॰ 53) இத³ங் பன கத²ந்தி? இத³ங் பன விபரிணாமத³ஸ்ஸனே ஸன்னியோஜனத்த²ங் வுத்தங் தஸ்ஸ தத்த² விராகு³ப்பத்தியா உபாயபா⁴வதோ ஸுக²வேத³னாய ப³ஹுது³க்கா²னுக³தபா⁴வதோ ச. ததா² ஹி து³க்க²ஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வதோ அனேகேஹி து³க்க²த⁴ம்மேஹி அனுப³த்³த⁴த்தா ச பண்டி³தா ஸுக²ம்பி து³க்க²மிச்சேவ படிபன்னா.
Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘dukkhe sukhanti saññāvipallāso’’ti (a. ni. 4.49; paṭi. ma. 1.236), taṃ kathanti? Vipariṇāmadukkhatāya saṅkhāradukkhatāya ca yathābhūtānavabodhena yā ekantato sukhasaññā, yā ca dukkhanimitte sukhanimittasaññā, taṃ sandhāya vuttaṃ. Evampi ‘‘sukhā, bhikkhave, vedanā dukkhato daṭṭhabbā’’ti (itivu. 53) idaṃ pana kathanti? Idaṃ pana vipariṇāmadassane sanniyojanatthaṃ vuttaṃ tassa tattha virāguppattiyā upāyabhāvato sukhavedanāya bahudukkhānugatabhāvato ca. Tathā hi dukkhassa hetubhāvato anekehi dukkhadhammehi anubaddhattā ca paṇḍitā sukhampi dukkhamicceva paṭipannā.
ஏவம்பி நத்தே²வ ஸுகா² வேத³னா, ஸுக²ஹேதூனங் நியமாபா⁴வதோ. யே ஹி ஸுக²வேத³னாய ஹேதுஸம்மதா கா⁴ஸச்சா²த³னாத³யோ, தே ஏவ அதி⁴மத்தங் அகாலே ச படிஸேவியமானா து³க்க²வேத³னாய ஹேதுபா⁴வமாபஜ்ஜந்தி. ந ச யேனேவ ஹேதுனா ஸுக²ங், தேனேவ து³க்க²ந்தி யுத்தங் வத்துங். தஸ்மா ந தே ஸுக²ஹேதூ, து³க்க²ந்தராபக³மே பன அவிஞ்ஞூனங் ஸுக²ஸஞ்ஞா யதா² சிரதரங் டா²னாதி³இரியாபத²ஸமங்கீ³ ஹுத்வா தத³ஞ்ஞஇரியாபத²ஸமாயோகே³ மஹந்தஞ்ச பா⁴ரங் வஹதோ பா⁴ரனிக்கே²பே சேவ வூபஸமே ச, தஸ்மா நத்தே²வ ஸுக²ந்தி? தயித³ங் ஸம்மதே³வ ஸுக²ஹேதுங் அபரிஞ்ஞாய தஸ்ஸ நியமாபா⁴வபரிகப்பனங். ஆரம்மணமத்தமேவ ஹி கேவலங் ஸுக²ஹேதுங் மனஸிகத்வா ஏவங் வுத்தங், அஜ்ஜ²த்திகஸரீரஸ்ஸ அவத்தா²விஸேஸங் ஸமுதி³தங் பன ஏகஜ்ஜ²ங் தது³ப⁴யங் ஸுகா²தி³ஹேதூதி வேதி³தப்³ப³ங். யாதி³ஸஞ்ச தது³ப⁴யங் ஸுக²வேத³னாய ஹேது, தாதி³ஸங் ந கதா³சிபி து³க்க²வேத³னாய ஹேது ஹோதீதி வவத்தி²தா ஏவ ஸுகா²தி³ஹேது. யதா² நாம தேஜோதா⁴து ஸாலியவடா³கஸஸ்ஸாதீ³னங் யாதி³ஸமவத்த²ந்தரங் பத்வா ஸாதமது⁴ரபா⁴வஹேது ஹோதி, ந தாதி³ஸமேவ பத்வா கதா³சிபி அஸாதஅமது⁴ரபா⁴வஹேது ஹோதி, ஏவங்ஸம்பத³மித³ங் த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Evampi nattheva sukhā vedanā, sukhahetūnaṃ niyamābhāvato. Ye hi sukhavedanāya hetusammatā ghāsacchādanādayo, te eva adhimattaṃ akāle ca paṭiseviyamānā dukkhavedanāya hetubhāvamāpajjanti. Na ca yeneva hetunā sukhaṃ, teneva dukkhanti yuttaṃ vattuṃ. Tasmā na te sukhahetū, dukkhantarāpagame pana aviññūnaṃ sukhasaññā yathā cirataraṃ ṭhānādiiriyāpathasamaṅgī hutvā tadaññairiyāpathasamāyoge mahantañca bhāraṃ vahato bhāranikkhepe ceva vūpasame ca, tasmā nattheva sukhanti? Tayidaṃ sammadeva sukhahetuṃ apariññāya tassa niyamābhāvaparikappanaṃ. Ārammaṇamattameva hi kevalaṃ sukhahetuṃ manasikatvā evaṃ vuttaṃ, ajjhattikasarīrassa avatthāvisesaṃ samuditaṃ pana ekajjhaṃ tadubhayaṃ sukhādihetūti veditabbaṃ. Yādisañca tadubhayaṃ sukhavedanāya hetu, tādisaṃ na kadācipi dukkhavedanāya hetu hotīti vavatthitā eva sukhādihetu. Yathā nāma tejodhātu sāliyavaḍākasassādīnaṃ yādisamavatthantaraṃ patvā sātamadhurabhāvahetu hoti, na tādisameva patvā kadācipi asātaamadhurabhāvahetu hoti, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
து³க்கா²பக³மேவ கதா³சி ஸுக²வேத³னந்தரங் உபலப்³ப⁴தி. தத்த² ஸுகே²யேவ ஸுக²ஸஞ்ஞா, ந து³க்கா²பக³மமத்தே யதா² அத்³தா⁴னக³மனபரிஸ்ஸமகிலந்தஸ்ஸ ஸம்பா³ஹனே இரியாபத²பரிவத்தனே ச, அஞ்ஞதா² காலந்தரேபி பரிஸ்ஸமாபக³மே தாதி³ஸீ ஸுக²ஸஞ்ஞா ஸியா. து³க்கா²பக³மமத்தே பன ஸுக²ந்தி பரிகப்பனா வேத³னாவிஸேஸஸ்ஸ அனுபலப்³ப⁴மானத்தா. ஏகந்தேனேவ சேதங் ஏவங் ஸம்படிச்சி²தப்³ப³ங், யதோ பணீதப்பணீதானியேவ ஆரம்மணானி மஹதா ஆயாஸேன ஸத்தா அபி⁴பத்த²யந்தி, ந ச நேஸங் யேன கேனசி யதா²லத்³த⁴மத்தேன பச்சயேன பதிகாரங் காதுங் ஸக்கா தண்ஹுப்பாதே³னாதி . வேத³னாபச்சயா ஹி தண்ஹாஉபாதி³, ததா²பா⁴வே ச ஸுக³ந்த⁴மது⁴ரஸுக²ஸம்ப²ஸ்ஸாதி³வத்தூ²னங் இதரீதரபா⁴வேன ஸுக²விஸேஸஸஞ்ஞா ஜாயமானா கதமஸ்ஸ து³க்க²விஸேஸஸ்ஸ அபக³மனே கா⁴னஜிவ்ஹாகாயத்³வாரேஸு, ஸோதத்³வாரே ச தி³ப்³ப³ஸங்கீ³தஸதி³ஸபஞ்சங்கி³கதூரியஸத்³தா³வதா⁴ரணே. தஸ்மா ந து³க்க²வேத³னாயமேவ து³க்க²ந்தராபக³மே ஸுக²ஸஞ்ஞா, நாபி கேவலே து³க்கா²பக³மமத்தேதி ஆக³மதோ யுத்திதோபி வவத்தி²தா திஸ்ஸோ வேத³னாதி ப⁴க³வதோ வேத³னத்தயதே³ஸனா நீதத்தா²யேவ, ந நெய்யத்தா²தி ஸஞ்ஞாபேதப்³ப³ங். ஏவஞ்சேதங் உபேதி, இச்சேதங் குஸலங், நோ சே, கம்மங் கத்வா உய்யோஜேதப்³போ³ ‘‘க³ச்ச² யதா²ஸுக²’’ந்தி.
Dukkhāpagameva kadāci sukhavedanantaraṃ upalabbhati. Tattha sukheyeva sukhasaññā, na dukkhāpagamamatte yathā addhānagamanaparissamakilantassa sambāhane iriyāpathaparivattane ca, aññathā kālantarepi parissamāpagame tādisī sukhasaññā siyā. Dukkhāpagamamatte pana sukhanti parikappanā vedanāvisesassa anupalabbhamānattā. Ekanteneva cetaṃ evaṃ sampaṭicchitabbaṃ, yato paṇītappaṇītāniyeva ārammaṇāni mahatā āyāsena sattā abhipatthayanti, na ca nesaṃ yena kenaci yathāladdhamattena paccayena patikāraṃ kātuṃ sakkā taṇhuppādenāti . Vedanāpaccayā hi taṇhāupādi, tathābhāve ca sugandhamadhurasukhasamphassādivatthūnaṃ itarītarabhāvena sukhavisesasaññā jāyamānā katamassa dukkhavisesassa apagamane ghānajivhākāyadvāresu, sotadvāre ca dibbasaṅgītasadisapañcaṅgikatūriyasaddāvadhāraṇe. Tasmā na dukkhavedanāyameva dukkhantarāpagame sukhasaññā, nāpi kevale dukkhāpagamamatteti āgamato yuttitopi vavatthitā tisso vedanāti bhagavato vedanattayadesanā nītatthāyeva, na neyyatthāti saññāpetabbaṃ. Evañcetaṃ upeti, iccetaṃ kusalaṃ, no ce, kammaṃ katvā uyyojetabbo ‘‘gaccha yathāsukha’’nti.
ஏவமேதா அஞ்ஞமஞ்ஞபடிபக்க²ஸபா⁴வவவத்தி²தலக்க²ணா ஏவ திஸ்ஸோ வேத³னா ப⁴க³வதா தே³ஸிதா. தஞ்ச கோ² விபஸ்ஸனாகம்மிகானங் யோகா³வசரானங் வேத³னாமுகே²ன அரூபகம்மட்டா²னத³ஸ்ஸனத்த²ங். து³வித⁴ஞ்ஹி கம்மட்டா²னங் ரூபகம்மட்டா²னங், அரூபகம்மட்டா²னந்தி. தத்த² ப⁴க³வா ரூபகம்மட்டா²னங் கதெ²ந்தோ ஸங்கே²பமனஸிகாரவஸேன வா வித்தா²ரமனஸிகாரவஸேன வா சதுதா⁴துவவத்தா²னாதி³வஸேன வா கதே²தி. அரூபகம்மட்டா²னங் பன கதெ²ந்தோ ப²ஸ்ஸவஸேன வா வேத³னாவஸேன வா சித்தவஸேன வா கதே²தி. ஏகச்சஸ்ஸ ஹி ஆபாத²க³தே ஆரம்மணே ஆவஜ்ஜதோ தத்த² சித்தசேதஸிகானங் பட²மாபி⁴னிபாதோ ப²ஸ்ஸோ தங் ஆரம்மணங் பு²ஸந்தோ உப்பஜ்ஜமானோ பாகடோ ஹோதி, ஏகச்சஸ்ஸ தங் ஆரம்மணங் அனுப⁴வந்தீ உப்பஜ்ஜமானா வேத³னா பாகடா ஹோதி, ஏகச்சஸ்ஸ தங் ஆரம்மணங் விஜானந்தங் உப்பஜ்ஜமானங் விஞ்ஞாணங் பாகடங் ஹோதி. இதி தேஸங் தேஸங் புக்³க³லானங் அஜ்ஜா²ஸயேன யதா²பாகடங் ப²ஸ்ஸாதி³முகே²ன திதா⁴ அரூபகம்மட்டா²னங் கதே²தி.
Evametā aññamaññapaṭipakkhasabhāvavavatthitalakkhaṇā eva tisso vedanā bhagavatā desitā. Tañca kho vipassanākammikānaṃ yogāvacarānaṃ vedanāmukhena arūpakammaṭṭhānadassanatthaṃ. Duvidhañhi kammaṭṭhānaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ, arūpakammaṭṭhānanti. Tattha bhagavā rūpakammaṭṭhānaṃ kathento saṅkhepamanasikāravasena vā vitthāramanasikāravasena vā catudhātuvavatthānādivasena vā katheti. Arūpakammaṭṭhānaṃ pana kathento phassavasena vā vedanāvasena vā cittavasena vā katheti. Ekaccassa hi āpāthagate ārammaṇe āvajjato tattha cittacetasikānaṃ paṭhamābhinipāto phasso taṃ ārammaṇaṃ phusanto uppajjamāno pākaṭo hoti, ekaccassa taṃ ārammaṇaṃ anubhavantī uppajjamānā vedanā pākaṭā hoti, ekaccassa taṃ ārammaṇaṃ vijānantaṃ uppajjamānaṃ viññāṇaṃ pākaṭaṃ hoti. Iti tesaṃ tesaṃ puggalānaṃ ajjhāsayena yathāpākaṭaṃ phassādimukhena tidhā arūpakammaṭṭhānaṃ katheti.
தத்த² யஸ்ஸ ப²ஸ்ஸோ பாகடோ ஹோதி, ஸோபி ‘‘ந கேவலங் ப²ஸ்ஸோவ உப்பஜ்ஜதி, தேன ஸத்³தி⁴ங் ததே³வ ஆரம்மணங் அனுப⁴வமானா வேத³னாபி உப்பஜ்ஜதி, ஸஞ்ஜானமானா ஸஞ்ஞாபி, சேதயமானா சேதனாபி, விஜானமானங் விஞ்ஞாணம்பி உப்பஜ்ஜதீ’’தி ப²ஸ்ஸபஞ்சமகேயேவ பரிக்³க³ண்ஹாதி. யஸ்ஸ வேத³னா பாகடா ஹோதி, ஸோபி ‘‘ந கேவலங் வேத³னாவ உப்பஜ்ஜதி, தாய ஸத்³தி⁴ங் பு²ஸமானோ ப²ஸ்ஸோபி உப்பஜ்ஜதி, ஸஞ்ஜானமானா ஸஞ்ஞாபி, சேதயமானா சேதனாபி , விஜானமானங் விஞ்ஞாணம்பி உப்பஜ்ஜதீ’’தி ப²ஸ்ஸபஞ்சமகேயேவ பரிக்³க³ண்ஹாதி. யஸ்ஸ விஞ்ஞாணங் பாகடங் ஹோதி, ஸோபி ‘‘ந கேவலங் விஞ்ஞாணமேவ உப்பஜ்ஜதி, தேன ஸத்³தி⁴ங் ததே³வாரம்மணங் பு²ஸமானோ ப²ஸ்ஸோபி உப்பஜ்ஜதி, அனுப⁴வமானா வேத³னாபி, ஸஞ்ஜானமானா ஸஞ்ஞாபி, சேதயமானா சேதனாபி உப்பஜ்ஜதீ’’தி ப²ஸ்ஸபஞ்சமகேயேவ பரிக்³க³ண்ஹாதி.
Tattha yassa phasso pākaṭo hoti, sopi ‘‘na kevalaṃ phassova uppajjati, tena saddhiṃ tadeva ārammaṇaṃ anubhavamānā vedanāpi uppajjati, sañjānamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi, vijānamānaṃ viññāṇampi uppajjatī’’ti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti. Yassa vedanā pākaṭā hoti, sopi ‘‘na kevalaṃ vedanāva uppajjati, tāya saddhiṃ phusamāno phassopi uppajjati, sañjānamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi , vijānamānaṃ viññāṇampi uppajjatī’’ti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti. Yassa viññāṇaṃ pākaṭaṃ hoti, sopi ‘‘na kevalaṃ viññāṇameva uppajjati, tena saddhiṃ tadevārammaṇaṃ phusamāno phassopi uppajjati, anubhavamānā vedanāpi, sañjānamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi uppajjatī’’ti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti.
ஸோ ‘‘இமே ப²ஸ்ஸபஞ்சமகா த⁴ம்மா கிங்னிஸ்ஸிதா’’தி உபதா⁴ரெந்தோ ‘‘வத்து²னிஸ்ஸிதா’’தி பஜானாதி. வத்து² நாம கரஜகாயோ. யங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘இத³ஞ்ச பன மே விஞ்ஞாணங் எத்த²ஸிதங் எத்த²படிப³த்³த⁴’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ 1.235; ம॰ நி॰ 2.252). ஸோ அத்த²தோ பூ⁴தா சேவ உபாதா³ரூபானி ச, ஏவமெத்த² வத்து² ரூபங், ப²ஸ்ஸபஞ்சமகா நாமந்தி நாமரூபமத்தமேவ பஸ்ஸதி. ரூபஞ்செத்த² ரூபக்க²ந்தோ⁴, நாமங் சத்தாரோ அரூபினோ க²ந்தா⁴தி பஞ்சக்க²ந்த⁴மத்தங் ஹோதி. நாமரூபவினிமுத்தா ஹி பஞ்சக்க²ந்தா⁴, பஞ்சக்க²ந்த⁴வினிமுத்தங் வா நாமரூபங் நத்தி². ஸோ ‘‘இமே பஞ்சக்க²ந்தா⁴ கிங்ஹேதுகா’’தி உபபரிக்க²ந்தோ ‘‘அவிஜ்ஜாதி³ஹேதுகா’’தி, ததோ ‘‘பச்சயோ சேவ பச்சயுப்பன்னஞ்ச இத³ங், அஞ்ஞோ ஸத்தோ வா புக்³க³லோ வா நத்தி², ஸுத்³த⁴ஸங்கா²ரபுஞ்ஜமத்தமேவா’’தி ஸப்பச்சயனாமரூபவஸேன திலக்க²ணங் ஆரோபெத்வா விபஸ்ஸனாபடிபாடியா ‘‘அனிச்சங் து³க்க²மனத்தா’’தி ஸம்மஸந்தோ விசரதி. ஸோ ‘‘அஜ்ஜ அஜ்ஜா’’தி படிவேத⁴ங் ஆகங்க²மானோ ததா²ரூபே ஸமயே உதுஸப்பாயங், புக்³க³லஸப்பாயங், போ⁴ஜனஸப்பாயங், த⁴ம்மஸ்ஸவனஸப்பாயங் வா லபி⁴த்வா ஏகபல்லங்கேன நிஸின்னோவ விபஸ்ஸனங் மத்த²கங் பாபெத்வா அரஹத்தே பதிட்டா²தி. ஏவங் இமேஸங் திண்ணங் ஜனானங் யாவ அரஹத்தா கம்மட்டா²னங் வேதி³தப்³ப³ங். இத⁴ பன ப⁴க³வா வேத³னாவஸேன பு³ஜ்ஜ²னகானங் அஜ்ஜா²ஸயேன அரூபகம்மட்டா²னங் கதெ²ந்தோ வேத³னாவஸேன கதே²ஸி. தத்த² –
So ‘‘ime phassapañcamakā dhammā kiṃnissitā’’ti upadhārento ‘‘vatthunissitā’’ti pajānāti. Vatthu nāma karajakāyo. Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘idañca pana me viññāṇaṃ etthasitaṃ etthapaṭibaddha’’nti (dī. ni. 1.235; ma. ni. 2.252). So atthato bhūtā ceva upādārūpāni ca, evamettha vatthu rūpaṃ, phassapañcamakā nāmanti nāmarūpamattameva passati. Rūpañcettha rūpakkhandho, nāmaṃ cattāro arūpino khandhāti pañcakkhandhamattaṃ hoti. Nāmarūpavinimuttā hi pañcakkhandhā, pañcakkhandhavinimuttaṃ vā nāmarūpaṃ natthi. So ‘‘ime pañcakkhandhā kiṃhetukā’’ti upaparikkhanto ‘‘avijjādihetukā’’ti, tato ‘‘paccayo ceva paccayuppannañca idaṃ, añño satto vā puggalo vā natthi, suddhasaṅkhārapuñjamattamevā’’ti sappaccayanāmarūpavasena tilakkhaṇaṃ āropetvā vipassanāpaṭipāṭiyā ‘‘aniccaṃ dukkhamanattā’’ti sammasanto vicarati. So ‘‘ajja ajjā’’ti paṭivedhaṃ ākaṅkhamāno tathārūpe samaye utusappāyaṃ, puggalasappāyaṃ, bhojanasappāyaṃ, dhammassavanasappāyaṃ vā labhitvā ekapallaṅkena nisinnova vipassanaṃ matthakaṃ pāpetvā arahatte patiṭṭhāti. Evaṃ imesaṃ tiṇṇaṃ janānaṃ yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ veditabbaṃ. Idha pana bhagavā vedanāvasena bujjhanakānaṃ ajjhāsayena arūpakammaṭṭhānaṃ kathento vedanāvasena kathesi. Tattha –
‘‘லக்க²ணஞ்ச அதி⁴ட்டா²னங், உப்பத்தி அனுஸயோ ததா²;
‘‘Lakkhaṇañca adhiṭṭhānaṃ, uppatti anusayo tathā;
டா²னங் பவத்திகாலோ ச, இந்த்³ரியஞ்ச த்³விதா⁴தி³தா’’தி. –
Ṭhānaṃ pavattikālo ca, indriyañca dvidhāditā’’ti. –
இத³ங் பகிண்ணகங் வேதி³தப்³ப³ங் – தத்த² லக்க²ணங் ஹெட்டா² வுத்தமேவ. அதி⁴ட்டா²னந்தி ப²ஸ்ஸோ. ‘‘ப²ஸ்ஸபச்சயா வேத³னா’’தி ஹி வசனதோ ப²ஸ்ஸோ வேத³னாய அதி⁴ட்டா²னங். ததா² ஹி ஸோ வேத³னாதி⁴ட்டா²னபா⁴வதோ நிச்சம்மகா³வீஉபமாய உபமிதோ. தத்த² ஸுக²வேத³னீயோ ப²ஸ்ஸோ ஸுகா²ய வேத³னாய அதி⁴ட்டா²னங், து³க்க²வேத³னீயோ ப²ஸ்ஸோ து³க்கா²ய வேத³னாய, அது³க்க²மஸுக²வேத³னீயோ ப²ஸ்ஸோ அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய அதி⁴ட்டா²னங், ஆஸன்னகாரணந்தி அத்தோ². வேத³னா கஸ்ஸ பத³ட்டா²னங்? ‘‘வேத³னாபச்சயா தண்ஹா’’தி வசனதோ தண்ஹாய பத³ட்டா²னங் அபி⁴பத்த²னீயபா⁴வதோ. ஸுகா² வேத³னா தாவ தண்ஹாய பத³ட்டா²னங் ஹோது, இதரா பன கத²ந்தி? வுச்சதே ஸுக²ஸமங்கீ³பி தாவ தங்ஸதி³ஸங் ததோ வா உத்தரிதரங் ஸுக²ங் அபி⁴பத்தே²தி, கிமங்க³ பன து³க்க²ஸமங்கீ³பூ⁴தோ. அது³க்க²மஸுகா² ச ஸந்தபா⁴வேன ஸுக²மிச்சேவ வுச்சதீதி திஸ்ஸோபி வேத³னா தண்ஹாய பத³ட்டா²னங்.
Idaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ – tattha lakkhaṇaṃ heṭṭhā vuttameva. Adhiṭṭhānanti phasso. ‘‘Phassapaccayā vedanā’’ti hi vacanato phasso vedanāya adhiṭṭhānaṃ. Tathā hi so vedanādhiṭṭhānabhāvato niccammagāvīupamāya upamito. Tattha sukhavedanīyo phasso sukhāya vedanāya adhiṭṭhānaṃ, dukkhavedanīyo phasso dukkhāya vedanāya, adukkhamasukhavedanīyo phasso adukkhamasukhāya vedanāya adhiṭṭhānaṃ, āsannakāraṇanti attho. Vedanā kassa padaṭṭhānaṃ? ‘‘Vedanāpaccayā taṇhā’’ti vacanato taṇhāya padaṭṭhānaṃ abhipatthanīyabhāvato. Sukhā vedanā tāva taṇhāya padaṭṭhānaṃ hotu, itarā pana kathanti? Vuccate sukhasamaṅgīpi tāva taṃsadisaṃ tato vā uttaritaraṃ sukhaṃ abhipattheti, kimaṅga pana dukkhasamaṅgībhūto. Adukkhamasukhā ca santabhāvena sukhamicceva vuccatīti tissopi vedanā taṇhāya padaṭṭhānaṃ.
உப்பத்தீதி உப்பத்திகாரணங். இட்டா²ரம்மணபூ⁴தா ஹி ஸத்தஸங்கா²ரா ஸுக²வேத³னாய உப்பத்திகாரணங், தே ஏவ அனிட்டா²ரம்மணபூ⁴தா து³க்க²வேத³னாய, மஜ்ஜ²த்தாரம்மணபூ⁴தா அது³க்க²மஸுகா²ய. விபாகதோ ததா³காரக்³க³ஹணதோ செத்த² இட்டா²னிட்ட²தா வேதி³தப்³பா³.
Uppattīti uppattikāraṇaṃ. Iṭṭhārammaṇabhūtā hi sattasaṅkhārā sukhavedanāya uppattikāraṇaṃ, te eva aniṭṭhārammaṇabhūtā dukkhavedanāya, majjhattārammaṇabhūtā adukkhamasukhāya. Vipākato tadākāraggahaṇato cettha iṭṭhāniṭṭhatā veditabbā.
அனுஸயோதி இமாஸு தீஸு வேத³னாஸு ஸுகா²ய வேத³னாய ராகா³னுஸயோ அனுஸேதி, து³க்கா²ய வேத³னாய படிகா⁴னுஸயோ, அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய அவிஜ்ஜானுஸயோ அனுஸேதி. வுத்தஞ்ஹேதங் –
Anusayoti imāsu tīsu vedanāsu sukhāya vedanāya rāgānusayo anuseti, dukkhāya vedanāya paṭighānusayo, adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo anuseti. Vuttañhetaṃ –
‘‘ஸுகா²ய கோ², ஆவுஸோ விஸாக², வேத³னாய ராகா³னுஸயோ அனுஸேதீ’’திஆதி³ (ம॰ நி॰ 1.465).
‘‘Sukhāya kho, āvuso visākha, vedanāya rāgānusayo anusetī’’tiādi (ma. ni. 1.465).
தி³ட்டி²மானானுஸயா செத்த² ராக³பக்கி²யா காதப்³பா³. ஸுகா²பி⁴னந்த³னேன ஹி தி³ட்டி²க³திகா ‘‘ஸஸ்ஸத’’ந்திஆதி³னா ஸக்காயே அபி⁴னிவிஸந்தி, மானஜாதிகா ச மானங் ஜப்பெந்தி ‘‘ஸெய்யோஹமஸ்மீ’’திஆதி³னா. விசிகிச்சா²னுஸயோ பன அவிஜ்ஜாபக்கி²கோ காதப்³போ³. ததா² ஹி வுத்தங் படிச்சஸமுப்பாத³விப⁴ங்கே³ (விப⁴॰ 288-289) ‘‘வேத³னாபச்சயா விசிகிச்சா²’’தி. அனுஸயானஞ்ச தத்த² தத்த² ஸந்தானே அப்பஹீனபா⁴வேன தா²மக³மனங். தஸ்மா ‘‘ஸுகா²ய வேத³னாய ராகா³னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி மக்³கே³ன அப்பஹீனத்தா அனுரூபகாரணலாபே⁴ உப்பஜ்ஜனாரஹோ ராகோ³, தத்த² ஸயிதோ விய ஹோதீதி அத்தோ². ஏஸ நயோ ஸேஸேஸுபி.
Diṭṭhimānānusayā cettha rāgapakkhiyā kātabbā. Sukhābhinandanena hi diṭṭhigatikā ‘‘sassata’’ntiādinā sakkāye abhinivisanti, mānajātikā ca mānaṃ jappenti ‘‘seyyohamasmī’’tiādinā. Vicikicchānusayo pana avijjāpakkhiko kātabbo. Tathā hi vuttaṃ paṭiccasamuppādavibhaṅge (vibha. 288-289) ‘‘vedanāpaccayā vicikicchā’’ti. Anusayānañca tattha tattha santāne appahīnabhāvena thāmagamanaṃ. Tasmā ‘‘sukhāya vedanāya rāgānusayo anusetī’’ti maggena appahīnattā anurūpakāraṇalābhe uppajjanāraho rāgo, tattha sayito viya hotīti attho. Esa nayo sesesupi.
டா²னந்தி காயோ சித்தஞ்ச வேத³னாய டா²னங். வுத்தஞ்ஹேதங் – ‘‘யங் தஸ்மிங் ஸமயே காயிகங் ஸுக²ங் காயஸம்ப²ஸ்ஸஜங் ஸாதங் ஸுக²ங் வேத³யிதங் (த⁴॰ ஸ॰ 449). யங் தஸ்மிங் ஸமயே சேதஸிகங் ஸுக²ங் சேதோஸம்ப²ஸ்ஸஜங் ஸாதங் ஸுக²ங் வேத³யித’’ந்தி (த⁴॰ ஸ॰ 471) ச.
Ṭhānanti kāyo cittañca vedanāya ṭhānaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘yaṃ tasmiṃ samaye kāyikaṃ sukhaṃ kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ (dha. sa. 449). Yaṃ tasmiṃ samaye cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayita’’nti (dha. sa. 471) ca.
பவத்திகாலோதி பவத்திக்க²ணோ, பவத்தனாகலனஞ்ச. பவத்திக்க²ணேன ஹி ஸுக²து³க்க²வேத³னானங் ஸுக²து³க்க²பா⁴வோ வவத்தி²தோ. யதா²ஹ –
Pavattikāloti pavattikkhaṇo, pavattanākalanañca. Pavattikkhaṇena hi sukhadukkhavedanānaṃ sukhadukkhabhāvo vavatthito. Yathāha –
‘‘ஸுகா² கோ², ஆவுஸோ விஸாக², வேத³னா டி²திஸுகா² விபரிணாமது³க்கா², து³க்கா² கோ², ஆவுஸோ விஸாக², வேத³னா டி²திது³க்கா² விபரிணாமஸுகா²’’தி (ம॰ நி॰ 1.465).
‘‘Sukhā kho, āvuso visākha, vedanā ṭhitisukhā vipariṇāmadukkhā, dukkhā kho, āvuso visākha, vedanā ṭhitidukkhā vipariṇāmasukhā’’ti (ma. ni. 1.465).
ஸுகா²ய வேத³னாய அத்தி²பா⁴வோ ஸுக²ங், நத்தி²பா⁴வோ து³க்க²ங். து³க்கா²ய வேத³னாய அத்தி²பா⁴வோ து³க்க²ங், நத்தி²பா⁴வோ ஸுக²ந்தி அத்தோ². அது³க்க²மஸுகா²ய வேத³னாய பவத்தனாகலனங் பவத்தியா ஆகலனங் அனாகலனஞ்ச ஜானநங் அஜானநஞ்ச ஸுக²து³க்க²பா⁴வவவத்தா²னங். வுத்தம்பி சேதங் –
Sukhāya vedanāya atthibhāvo sukhaṃ, natthibhāvo dukkhaṃ. Dukkhāya vedanāya atthibhāvo dukkhaṃ, natthibhāvo sukhanti attho. Adukkhamasukhāya vedanāya pavattanākalanaṃ pavattiyā ākalanaṃ anākalanañca jānanaṃ ajānanañca sukhadukkhabhāvavavatthānaṃ. Vuttampi cetaṃ –
‘‘அது³க்க²மஸுகா² கோ², ஆவுஸோ விஸாக², வேத³னா ஞாணஸுகா² அஞ்ஞாணது³க்கா²’’தி.
‘‘Adukkhamasukhā kho, āvuso visākha, vedanā ñāṇasukhā aññāṇadukkhā’’ti.
இந்த்³ரியந்தி ஏதா ஹி ஸுகா²த³யோ திஸ்ஸோ வேத³னா ஸுகி²ந்த்³ரியங், து³க்கி²ந்த்³ரியங், ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங், தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியங், உபெக்கி²ந்த்³ரியந்தி அதி⁴பதெய்யட்டே²ன இந்த்³ரியதோ பஞ்சதா⁴ விப⁴த்தா. காயிகஞ்ஹி ஸாதங் ஸுகி²ந்த்³ரியந்தி வுத்தங், அஸாதங் து³க்கி²ந்த்³ரியந்தி. மானஸங் பன ஸாதங் ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியந்தி வுத்தங், அஸாதங் தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியந்தி. து³வித⁴ம்பி நேவ ஸாதங் நாஸாதங் உபெக்கி²ந்த்³ரியந்தி. கிங் பனெத்த² காரணங் – யதா² காயிகசேதஸிகா ஸுக²து³க்க²வேத³னா ‘‘ஸுகி²ந்த்³ரியங் ஸோமனஸ்ஸிந்த்³ரியங், து³க்கி²ந்த்³ரியங் தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரிய’’ந்தி விப⁴ஜித்வா வுத்தா, ந ஏவங் அது³க்க²மஸுகா²தி? பே⁴தா³பா⁴வதோ. யதே²வ ஹி அனுக்³க³ஹஸபா⁴வா பா³த⁴கஸபா⁴வா ச ஸுக²து³க்க²வேத³னா அஞ்ஞதா² காயஸ்ஸ அனுக்³க³ஹங் பா³த⁴கஞ்ச கரொந்தி, சித்தஸ்ஸ ச அஞ்ஞதா², ந ஏவங் அது³க்க²மஸுகா², தஸ்மா பே⁴தா³பா⁴வதோ விப⁴ஜித்வா ந வுத்தா.
Indriyanti etā hi sukhādayo tisso vedanā sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyanti adhipateyyaṭṭhena indriyato pañcadhā vibhattā. Kāyikañhi sātaṃ sukhindriyanti vuttaṃ, asātaṃ dukkhindriyanti. Mānasaṃ pana sātaṃ somanassindriyanti vuttaṃ, asātaṃ domanassindriyanti. Duvidhampi neva sātaṃ nāsātaṃ upekkhindriyanti. Kiṃ panettha kāraṇaṃ – yathā kāyikacetasikā sukhadukkhavedanā ‘‘sukhindriyaṃ somanassindriyaṃ, dukkhindriyaṃ domanassindriya’’nti vibhajitvā vuttā, na evaṃ adukkhamasukhāti? Bhedābhāvato. Yatheva hi anuggahasabhāvā bādhakasabhāvā ca sukhadukkhavedanā aññathā kāyassa anuggahaṃ bādhakañca karonti, cittassa ca aññathā, na evaṃ adukkhamasukhā, tasmā bhedābhāvato vibhajitvā na vuttā.
த்³விதா⁴தி³தாதி ஸப்³பா³பி ஹி வேத³னா வேத³யிதட்டே²ன ஏகவிதா⁴பி நிஸ்ஸயபே⁴தே³ன து³விதா⁴ – காயிகா சேதஸிகாதி, ஸுகா², து³க்கா², அது³க்க²மஸுகா²தி திவிதா⁴, சதுயோனிவஸேன சதுப்³பி³தா⁴, இந்த்³ரியவஸேன, க³திவஸேன ச பஞ்சவிதா⁴, த்³வாரவஸேன ச ஆரம்மணவஸேன ச ச²ப்³பி³தா⁴, ஸத்தவிஞ்ஞாணதா⁴துயோகே³ன ஸத்தவிதா⁴, அட்ட²லோகத⁴ம்மபச்சயதாய அட்ட²விதா⁴, ஸுகா²தீ³னங் பச்சேகங் அதீதாதி³விபா⁴கே³ன நவவிதா⁴, தா ஏவ அஜ்ஜ²த்தப³ஹித்³தா⁴பே⁴தே³ன அட்டா²ரஸவிதா⁴, ததா² ரூபாதீ³ஸு ச²ஸு ஆரம்மணேஸு ஏகேகஸ்மிங் ஸுகா²தி³வஸேன திஸ்ஸோ திஸ்ஸோ கத்வா. ரூபாரம்மணஸ்மிஞ்ஹி ஸுகா²பி உப்பஜ்ஜதி, து³க்கா²பி, அது³க்க²மஸுகா²பி, ஏவங் இதரேஸுபி. அத² வா அட்டா²ரஸமனோபவிசாரவஸேன அட்டா²ரஸ. வுத்தஞ்ஹி –
Dvidhāditāti sabbāpi hi vedanā vedayitaṭṭhena ekavidhāpi nissayabhedena duvidhā – kāyikā cetasikāti, sukhā, dukkhā, adukkhamasukhāti tividhā, catuyonivasena catubbidhā, indriyavasena, gativasena ca pañcavidhā, dvāravasena ca ārammaṇavasena ca chabbidhā, sattaviññāṇadhātuyogena sattavidhā, aṭṭhalokadhammapaccayatāya aṭṭhavidhā, sukhādīnaṃ paccekaṃ atītādivibhāgena navavidhā, tā eva ajjhattabahiddhābhedena aṭṭhārasavidhā, tathā rūpādīsu chasu ārammaṇesu ekekasmiṃ sukhādivasena tisso tisso katvā. Rūpārammaṇasmiñhi sukhāpi uppajjati, dukkhāpi, adukkhamasukhāpi, evaṃ itaresupi. Atha vā aṭṭhārasamanopavicāravasena aṭṭhārasa. Vuttañhi –
‘‘சக்கு²னா ரூபங் தி³ஸ்வா ஸோமனஸ்ஸட்டா²னியங் ரூபங் உபவிசரதி, தோ³மனஸ்ஸட்டா²னியங், உபெக்கா²ட்டா²னியங் ரூபங் உபவிசரதி, ஸோதேன ஸத்³த³ங்…பே॰… மனஸா த⁴ம்மங் விஞ்ஞாய ஸோமனஸ்ஸட்டா²னியங் த⁴ம்மங் உபவிசரதி, தோ³மனஸ்ஸட்டா²னியங், உபெக்கா²ட்டா²னியங் த⁴ம்மங் உபவிசரதீ’’தி (அ॰ நி॰ 3.62).
‘‘Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati, domanassaṭṭhāniyaṃ, upekkhāṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati, sotena saddaṃ…pe… manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati, domanassaṭṭhāniyaṃ, upekkhāṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicaratī’’ti (a. ni. 3.62).
ஏவங் அட்டா²ரஸவிதா⁴ ஹொந்தி. ததா² ச² கே³ஹஸ்ஸிதானி ஸோமனஸ்ஸானி, ச² கே³ஹஸ்ஸிதானி தோ³மனஸ்ஸானி, ச² கே³ஹஸ்ஸிதா உபெக்கா², ததா² நெக்க²ம்மஸ்ஸிதா ஸோமனஸ்ஸாத³யோதி ஏவங் ச²த்திங்ஸவிதா⁴ . அதீதே ச²த்திங்ஸ, அனாக³தே ச²த்திங்ஸ, பச்சுப்பன்னே ச²த்திங்ஸாதி அட்டு²த்தரஸதம்பி ப⁴வந்தி. ஏவமெத்த² த்³விதா⁴தி³தா வேதி³தப்³பா³தி.
Evaṃ aṭṭhārasavidhā honti. Tathā cha gehassitāni somanassāni, cha gehassitāni domanassāni, cha gehassitā upekkhā, tathā nekkhammassitā somanassādayoti evaṃ chattiṃsavidhā . Atīte chattiṃsa, anāgate chattiṃsa, paccuppanne chattiṃsāti aṭṭhuttarasatampi bhavanti. Evamettha dvidhāditā veditabbāti.
பகிண்ணககதா² நிட்டி²தா.
Pakiṇṇakakathā niṭṭhitā.
கா³தா²ஸு ஸமாஹிதோதி உபசாரப்பனாபே⁴தே³ன ஸமாதி⁴னா ஸமாஹிதோ. தேன ஸமத²பா⁴வனானுயோக³ங் த³ஸ்ஸேதி. ஸம்பஜானோதி ஸாத்த²கஸம்பஜஞ்ஞாதி³னா சதுப்³பி³தே⁴ன ஸம்பஜஞ்ஞேன ஸம்பஜானோ. தேன விபஸ்ஸனானுயோக³ங் த³ஸ்ஸேதி. ஸதோதி ஸதோகாரீ. தேன ஸமத²விபஸ்ஸனானயேன த⁴ம்மா பா⁴வனாபாரிபூரிங் க³ச்ச²ந்தி. தேன ஸமன்னாக³தத்தங் த³ஸ்ஸேதி. வேத³னா ச பஜானாதீதி ‘‘இமா வேத³னா, எத்தகா வேத³னா’’தி ஸபா⁴வதோ விபா⁴க³தோ ‘‘அனிச்சா து³க்கா² விபரிணாமத⁴ம்மா’’தி அனிச்சாதி³லக்க²ணதோ ச புப்³ப³பா⁴கே³ தீஹி பரிஞ்ஞாஹி பரிஜானந்தோ விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴த்வா அரியமக்³கே³ன பரிஞ்ஞாபடிவேதே⁴ன பஜானாதி. வேத³னானஞ்ச ஸம்ப⁴வந்தி ஸமுத³யஸச்சங். யத்த² சேதா நிருஜ்ஜ²ந்தீதி எத்தாவதா வேத³னா யத்த² நிருஜ்ஜ²ந்தி, தங் நிரோத⁴ஸச்சங். க²யகா³மினந்தி வேத³னானங் க²யகா³மினங் அரியமக்³க³ஞ்ச பஜானாதீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. வேத³னானங் க²யாதி ஏவங் சத்தாரி ஸச்சானி படிவிஜ்ஜ²ந்தேன அரியமக்³கே³ன வேத³னானங் அனுப்பாத³னிரோதா⁴. நிச்சா²தோ பரினிப்³பு³தோதி நித்தண்ஹோ, பஹீனதண்ஹோ, கிலேஸபரினிப்³பா³னேன, க²ந்த⁴பரினிப்³பா³னேன ச பரினிப்³பு³தோ ஹோதி.
Gāthāsu samāhitoti upacārappanābhedena samādhinā samāhito. Tena samathabhāvanānuyogaṃ dasseti. Sampajānoti sātthakasampajaññādinā catubbidhena sampajaññena sampajāno. Tena vipassanānuyogaṃ dasseti. Satoti satokārī. Tena samathavipassanānayena dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Tena samannāgatattaṃ dasseti. Vedanā ca pajānātīti ‘‘imā vedanā, ettakā vedanā’’ti sabhāvato vibhāgato ‘‘aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’ti aniccādilakkhaṇato ca pubbabhāge tīhi pariññāhi parijānanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyamaggena pariññāpaṭivedhena pajānāti. Vedanānañca sambhavanti samudayasaccaṃ. Yattha cetā nirujjhantīti ettāvatā vedanā yattha nirujjhanti, taṃ nirodhasaccaṃ. Khayagāminanti vedanānaṃ khayagāminaṃ ariyamaggañca pajānātīti sambandho. Vedanānaṃkhayāti evaṃ cattāri saccāni paṭivijjhantena ariyamaggena vedanānaṃ anuppādanirodhā. Nicchāto parinibbutoti nittaṇho, pahīnataṇho, kilesaparinibbānena, khandhaparinibbānena ca parinibbuto hoti.
ததியஸுத்தவண்ணனா நிட்டி²தா.
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / இதிவுத்தகபாளி • Itivuttakapāḷi / 3. பட²மவேத³னாஸுத்தங் • 3. Paṭhamavedanāsuttaṃ