Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૫-૭. પઠમવિત્થારસુત્તાદિવણ્ણના
5-7. Paṭhamavitthārasuttādivaṇṇanā
૪૮૫-૪૮૭. વિપસ્સનાવસેન નિસ્સક્કં વેદિતબ્બં, ન મગ્ગફલવસેન, ઇમસ્મિં સુત્તે સબ્બસોવ વિપસ્સનિન્દ્રિયાનં એવ અધિપ્પેતત્તા. ઇદાનિ તમત્થં પાકટં કાતું ‘‘પરિપુણ્ણાનિ હી’’તિઆદિ વુત્તં. અવિહાદીસુ પઞ્ચસુ સુદ્ધાવાસેસુ તત્થ તત્થ આયુવેમજ્ઝં અનતિક્કમિત્વા અન્તરા કિલેસપરિનિબ્બાનેન પરિનિબ્બાયનતો અન્તરાપરિનિબ્બાયી, અસઙ્ખારેન અપ્પયોગેન સરસતોવ પરિનિબ્બાયનતો અસઙ્ખારપરિનિબ્બાયી, તબ્બિપરિયાયતો સસઙ્ખારપરિનિબ્બાયી, ઉદ્ધં વાહિભાવેન ઉદ્ધમસ્સ તણ્હાસોતં વટ્ટસોતં વાતિ ઉદ્ધંસોતો, ઉદ્ધં વા ગન્ત્વા પટિલભિતબ્બતો ઉદ્ધમસ્સ મગ્ગસોતન્તિ ઉદ્ધંસોતો, અકનિટ્ઠભવં ગચ્છતીતિ અકનિટ્ઠગામીતિ એવમેત્થ સદ્દત્થો દટ્ઠબ્બો.
485-487.Vipassanāvasena nissakkaṃ veditabbaṃ, na maggaphalavasena, imasmiṃ sutte sabbasova vipassanindriyānaṃ eva adhippetattā. Idāni tamatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘paripuṇṇāni hī’’tiādi vuttaṃ. Avihādīsu pañcasu suddhāvāsesu tattha tattha āyuvemajjhaṃ anatikkamitvā antarā kilesaparinibbānena parinibbāyanato antarāparinibbāyī, asaṅkhārena appayogena sarasatova parinibbāyanato asaṅkhāraparinibbāyī, tabbipariyāyato sasaṅkhāraparinibbāyī, uddhaṃ vāhibhāvena uddhamassa taṇhāsotaṃ vaṭṭasotaṃ vāti uddhaṃsoto, uddhaṃ vā gantvā paṭilabhitabbato uddhamassa maggasotanti uddhaṃsoto, akaniṭṭhabhavaṃ gacchatīti akaniṭṭhagāmīti evamettha saddattho daṭṭhabbo.
ઇમસ્મિં પન ઠાનેતિ ‘‘વિપસ્સનાવસેન નિસ્સક્ક’’ન્તિ વુત્તટ્ઠાને. અરહત્તમગ્ગેયેવ ઠત્વાતિ ઇમસ્મિંયેવ ભવે અરહત્તમગ્ગેયેવ, ન વિપસ્સનાય ચ ઠત્વા. પઞ્ચ નિસ્સક્કાનિ નીહરિતબ્બાનીતિ ‘‘તતો મુદુતરેહિ અન્તરાપરિનિબ્બાયી હોતી’’તિઆદીનિ પઞ્ચ નિસ્સક્કાનિ નિદ્ધારેત્વા કથેતબ્બાનિ. ઇદાનિ તમત્થં વિવરન્તો ‘‘અરહત્તમગ્ગસ્સ હી’’તિઆદિમાહ. તત્થ અવિહાદીસુ ઉપ્પજ્જિત્વા ઉપ્પન્નસમનન્તરાય પરિનિબ્બાયનતો પઠમઅન્તરાપરિનિબ્બાયી. તત્થ આયુપ્પમાણવેમજ્ઝં અપ્પત્વાવ પરિનિબ્બાયનતો દુતિયઅન્તરાપરિનિબ્બાયી, આયુવેમજ્ઝં પત્વા પરિનિબ્બાયનતો તતો પરં તતિયઅન્તરાપરિનિબ્બાયી વેદિતબ્બો. ‘‘પઞ્ચ નિસ્સક્કાની’’તિ કસ્મા વુત્તં? નનુ અસઙ્ખારસસઙ્ખારપરિનિબ્બાયીતિ વત્તબ્બન્તિ? ન વત્તબ્બન્તિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘અસઙ્ખારપરિનિબ્બાયિસ્સ સસઙ્ખારપરિનિબ્બાયિનોપિ એતેવ પઞ્ચ જના’’તિ.
Imasmiṃ pana ṭhāneti ‘‘vipassanāvasena nissakka’’nti vuttaṭṭhāne. Arahattamaggeyeva ṭhatvāti imasmiṃyeva bhave arahattamaggeyeva, na vipassanāya ca ṭhatvā. Pañca nissakkāni nīharitabbānīti ‘‘tato mudutarehi antarāparinibbāyī hotī’’tiādīni pañca nissakkāni niddhāretvā kathetabbāni. Idāni tamatthaṃ vivaranto ‘‘arahattamaggassa hī’’tiādimāha. Tattha avihādīsu uppajjitvā uppannasamanantarāya parinibbāyanato paṭhamaantarāparinibbāyī. Tattha āyuppamāṇavemajjhaṃ appatvāva parinibbāyanato dutiyaantarāparinibbāyī, āyuvemajjhaṃ patvā parinibbāyanato tato paraṃ tatiyaantarāparinibbāyī veditabbo. ‘‘Pañca nissakkānī’’ti kasmā vuttaṃ? Nanu asaṅkhārasasaṅkhāraparinibbāyīti vattabbanti? Na vattabbanti dassento āha ‘‘asaṅkhāraparinibbāyissa sasaṅkhāraparinibbāyinopi eteva pañca janā’’ti.
તીણિ નિસ્સક્કાનીતિ ‘‘તતો મુદુતરેહિ સોતાપન્નો હોતી’’તિઆદીનિ તીણિ નિસ્સક્કપદાનિ. ઇધ સકદાગામી ન ગહિતો, સો અનાગામિમગ્ગે ઠત્વા નીહરિતબ્બો, અનાગામિમગ્ગસ્સ વિપસ્સનિન્દ્રિયેહિ મુદુતરેહિ સકદાગામી હોતિ. સકદા…પે॰… મુદુતરાનીતિ ઇદં સકદાગામિમગ્ગસ્સ વિપસ્સનિન્દ્રિયેહિ એકબીજિસઙ્ખાતસોતાપન્નવિપસ્સનિન્દ્રિયાનિ મુદુતરાનિ હોન્તીતિ તીણિ કત્વા વુત્તં. ધમ્માનુસારીતિઆદિદ્વયં કોલંકોલાદિદ્વયેન ગહિતં હોતીતિ. સકદાગામિમગ્ગસ્સ હીતિઆદિ વુત્તસ્સેવ અત્થસ્સ વિવરણં. સેસં હેટ્ઠા વુત્તનયમેવ. છટ્ઠસત્તમાનિ વુત્તનયાનેવાતિ છટ્ઠસત્તમાનિ સુત્તાનિ દુતિયતતિયેસુ વુત્તનયાનેવ. તત્થ પન મિસ્સકાનિ ઇન્દ્રિયાનિ કથિતાનિ, ઇધ પુબ્બભાગવિપસ્સનિન્દ્રિયાનિ કથિતાનીતિ અયમેવ વિસેસો.
Tīṇi nissakkānīti ‘‘tato mudutarehi sotāpanno hotī’’tiādīni tīṇi nissakkapadāni. Idha sakadāgāmī na gahito, so anāgāmimagge ṭhatvā nīharitabbo, anāgāmimaggassa vipassanindriyehi mudutarehi sakadāgāmī hoti. Sakadā…pe… mudutarānīti idaṃ sakadāgāmimaggassa vipassanindriyehi ekabījisaṅkhātasotāpannavipassanindriyāni mudutarāni hontīti tīṇi katvā vuttaṃ. Dhammānusārītiādidvayaṃ kolaṃkolādidvayena gahitaṃ hotīti. Sakadāgāmimaggassa hītiādi vuttasseva atthassa vivaraṇaṃ. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva. Chaṭṭhasattamāni vuttanayānevāti chaṭṭhasattamāni suttāni dutiyatatiyesu vuttanayāneva. Tattha pana missakāni indriyāni kathitāni, idha pubbabhāgavipassanindriyāni kathitānīti ayameva viseso.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya
૫. પઠમવિત્થારસુત્તં • 5. Paṭhamavitthārasuttaṃ
૬. દુતિયવિત્થારસુત્તં • 6. Dutiyavitthārasuttaṃ
૭. તતિયવિત્થારસુત્તં • 7. Tatiyavitthārasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૫-૭. પઠમવિત્થારસુત્તાદિવણ્ણના • 5-7. Paṭhamavitthārasuttādivaṇṇanā