Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā |
૯. પાતિમોક્ખટ્ઠપનક્ખન્ધકો
9. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhako
પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનકથાવણ્ણના
Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
૩૮૩. પાતિમોક્ખટ્ઠપનક્ખન્ધકે પાળિયં નન્દિમુખિયાતિ ઓદાતદિસામુખતાય તુટ્ઠમુખિયા. ‘‘ઉદ્ધસ્તં અરુણ’’ન્તિ વત્વાપિ ‘‘ઉદ્દિસતુ, ભન્તે, ભગવા’’તિ પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનં અનુપોસથે ઉપોસથકરણપટિક્ખેપસ્સ સિક્ખાપદસ્સ અપઞ્ઞત્તત્તા થેરેન કતન્તિ દટ્ઠબ્બં. કસ્મા પન ભગવા એવં તુણ્હીભૂતોવ તિયામરત્તિં વીતિનામેસીતિ? અપરિસુદ્ધાય પરિસાય ઉપોસથાદિસંવાસકરણસ્સ સાવજ્જતં ભિક્ખુસઙ્ઘે પાકટં કાતું, તઞ્ચ આયતિં ભિક્ખૂનં તથાપટિપજ્જનત્થં સિક્ખાપદં ઞાપેતું. કેચિ પનેત્થ ‘‘અપરિસુદ્ધમ્પિ પુગ્ગલં તસ્સ સમ્મુખા ‘અપરિસુદ્ધો’તિ વત્તું મહાકરુણાય અવિસહન્તો ભગવા તથા નિસીદી’’તિ કારણં વદન્તિ. તં અકારણં પચ્છાપિ અવત્તબ્બતો, મહામોગ્ગલ્લાનત્થેરેનાપિ તં બાહાયં ગહેત્વા બહિ નીહરણસ્સ અકત્તબ્બતાપસઙ્ગતો. તસ્મા યથાવુત્તમેવેત્થ કારણન્તિ. તેનેવ ‘‘અટ્ઠાનમેતં, ભિક્ખવે, અનવકાસો, યં તથાગતો અપરિસુદ્ધાય પરિસાય ઉપોસથં કરેય્ય, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસેય્યા’’તિ (અ॰ નિ॰ ૮.૨૦; ચૂળવ॰ ૩૮૬; ઉદા॰ ૪૫) વત્વા ‘‘ન ચ, ભિક્ખવે, સાપત્તિકેન પાતિમોક્ખં સોતબ્બ’’ન્તિઆદિના (ચૂળવ॰ ૩૮૬) સાપત્તિકપરિસાય કત્તબ્બવિધિ દસ્સિતો.
383. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhake pāḷiyaṃ nandimukhiyāti odātadisāmukhatāya tuṭṭhamukhiyā. ‘‘Uddhastaṃ aruṇa’’nti vatvāpi ‘‘uddisatu, bhante, bhagavā’’ti pātimokkhuddesayācanaṃ anuposathe uposathakaraṇapaṭikkhepassa sikkhāpadassa apaññattattā therena katanti daṭṭhabbaṃ. Kasmā pana bhagavā evaṃ tuṇhībhūtova tiyāmarattiṃ vītināmesīti? Aparisuddhāya parisāya uposathādisaṃvāsakaraṇassa sāvajjataṃ bhikkhusaṅghe pākaṭaṃ kātuṃ, tañca āyatiṃ bhikkhūnaṃ tathāpaṭipajjanatthaṃ sikkhāpadaṃ ñāpetuṃ. Keci panettha ‘‘aparisuddhampi puggalaṃ tassa sammukhā ‘aparisuddho’ti vattuṃ mahākaruṇāya avisahanto bhagavā tathā nisīdī’’ti kāraṇaṃ vadanti. Taṃ akāraṇaṃ pacchāpi avattabbato, mahāmoggallānattherenāpi taṃ bāhāyaṃ gahetvā bahi nīharaṇassa akattabbatāpasaṅgato. Tasmā yathāvuttamevettha kāraṇanti. Teneva ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ tathāgato aparisuddhāya parisāya uposathaṃ kareyya, pātimokkhaṃ uddiseyyā’’ti (a. ni. 8.20; cūḷava. 386; udā. 45) vatvā ‘‘na ca, bhikkhave, sāpattikena pātimokkhaṃ sotabba’’ntiādinā (cūḷava. 386) sāpattikaparisāya kattabbavidhi dassito.
સઙ્કસ્સરસમાચારન્તિ કિઞ્ચિદેવ અસારુપ્પં દિસ્વા ‘‘ઇદં ઇમિના કતં ભવિસ્સતી’’તિ પરેહિ સઙ્કાય સરિતબ્બસમાચારં, અત્તના વા ‘‘મમ અનાચારં એતે જાનન્તી’’તિ સઙ્કાય સરિતબ્બસમાચારં. સમણવેસધારણેન, સઙ્ઘિકપચ્ચયભાગગહણાદિના ચ જીવિકં કપ્પેન્તો ‘‘અહં સમણો’’તિ પટિઞ્ઞં અદેન્તોપિ અત્થતો દેન્તો વિય હોતીતિ ‘‘સમણપટિઞ્ઞં બ્રહ્મચારિપટિઞ્ઞ’’ન્તિ વુત્તં. અવસ્સુતન્તિ કિલેસાવસ્સનેન તિન્તં. સઞ્જાતદુસ્સિલ્યકચવરત્તા કસમ્બુજાતં , અસારતાય વા કસમ્બુ વિય જાતં. બહિદ્વારકોટ્ઠકા નિક્ખામેત્વાતિ દ્વારસાલતો બહિ નિક્ખમાપેત્વા.
Saṅkassarasamācāranti kiñcideva asāruppaṃ disvā ‘‘idaṃ iminā kataṃ bhavissatī’’ti parehi saṅkāya saritabbasamācāraṃ, attanā vā ‘‘mama anācāraṃ ete jānantī’’ti saṅkāya saritabbasamācāraṃ. Samaṇavesadhāraṇena, saṅghikapaccayabhāgagahaṇādinā ca jīvikaṃ kappento ‘‘ahaṃ samaṇo’’ti paṭiññaṃ adentopi atthato dento viya hotīti ‘‘samaṇapaṭiññaṃ brahmacāripaṭiñña’’nti vuttaṃ. Avassutanti kilesāvassanena tintaṃ. Sañjātadussilyakacavarattā kasambujātaṃ, asāratāya vā kasambu viya jātaṃ. Bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvāti dvārasālato bahi nikkhamāpetvā.
૩૮૪. મહાસમુદ્દે અભિરમન્તીતિ બહુસો દસ્સનપવિસનાદિના મહાસમુદ્દે અભિરતિં વિન્દન્તિ. ન આયતકેનેવ પપાતોતિ છિન્નતટમહાસોબ્ભો વિય ન આદિતોવ નિન્નોતિ અત્થો. ઠિતધમ્મોતિ અવટ્ઠિતસભાવો. પૂરત્તન્તિ પુણ્ણત્તં. નાગાતિ સપ્પજાતિકા.
384.Mahāsamuddeabhiramantīti bahuso dassanapavisanādinā mahāsamudde abhiratiṃ vindanti. Na āyatakeneva papātoti chinnataṭamahāsobbho viya na āditova ninnoti attho. Ṭhitadhammoti avaṭṭhitasabhāvo. Pūrattanti puṇṇattaṃ. Nāgāti sappajātikā.
પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi
૧. પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચના • 1. Pātimokkhuddesayācanā
૨. મહાસમુદ્દેઅટ્ઠચ્છરિયં • 2. Mahāsamuddeaṭṭhacchariyaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનકથા • Pātimokkhuddesayācanakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā
પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનકથાવણ્ણના • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
મહાસમુદ્દે અટ્ઠચ્છરિયકથાવણ્ણના • Mahāsamudde aṭṭhacchariyakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનકથાવણ્ણના • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૧. પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનકથા • 1. Pātimokkhuddesayācanakathā