Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā

    પુબ્બેનિવાસકથાવણ્ણના

    Pubbenivāsakathāvaṇṇanā

    ૧૨. ચિત્તેકગ્ગતાસભાગત્તા ઝાનાનં ‘‘કેસઞ્ચિ ચિત્તેકગ્ગતત્થાની’’તિ આહ. કુસલાનં ભવોક્કમનસભાગત્તા ‘‘કેસઞ્ચિ ભવોક્કમનત્થાની’’તિ. અસભાગત્તા સેસટ્ઠાનેસુ ‘‘પાદકત્થાની’’તિ અવત્વા ‘‘પાદકાની’’તિ આહ. તેન પાદકભૂતાનમ્પિ યથાસમ્ભવં ચિત્તેકગ્ગતા ભવોક્કમનતાવહતં, ઇતરેસં યથાસમ્ભવં પાદકતાવહતઞ્ચ દીપેતિ. અસભાગત્તા જવનવિપસ્સનાપાદકાનિ સમાનાનિ અભિઞ્ઞાપાદકાનિ ચ હોન્તિ, અભિઞ્ઞાપાદકાનિ ચ વિપસ્સનાપાદકાનિ હોન્તીતિપિ દીપેતિ, તથા પાદકાભાવં દીપેતિ. અભિઞ્ઞાય હિ ચતુત્થમેવ પાદકં, ન ઇતરાનિ. તેસુ ચતુત્થસ્સ તતિયં પાદકં, તતિયસ્સ દુતિયં, દુતિયસ્સ પઠમન્તિ. અથ વા ‘‘ચત્તારિ ઝાનાની’’તિ યથાલાભતો વુત્તં.

    12. Cittekaggatāsabhāgattā jhānānaṃ ‘‘kesañci cittekaggatatthānī’’ti āha. Kusalānaṃ bhavokkamanasabhāgattā ‘‘kesañci bhavokkamanatthānī’’ti. Asabhāgattā sesaṭṭhānesu ‘‘pādakatthānī’’ti avatvā ‘‘pādakānī’’ti āha. Tena pādakabhūtānampi yathāsambhavaṃ cittekaggatā bhavokkamanatāvahataṃ, itaresaṃ yathāsambhavaṃ pādakatāvahatañca dīpeti. Asabhāgattā javanavipassanāpādakāni samānāni abhiññāpādakāni ca honti, abhiññāpādakāni ca vipassanāpādakāni hontītipi dīpeti, tathā pādakābhāvaṃ dīpeti. Abhiññāya hi catutthameva pādakaṃ, na itarāni. Tesu catutthassa tatiyaṃ pādakaṃ, tatiyassa dutiyaṃ, dutiyassa paṭhamanti. Atha vā ‘‘cattāri jhānānī’’ti yathālābhato vuttaṃ.

    વિનયનિદાનનિમિત્તં, વેરઞ્જનિવાસકપ્પનં;

    Vinayanidānanimittaṃ, verañjanivāsakappanaṃ;

    સત્થુ યસ્મા તસ્મા ભગવા, વિજ્જત્તયમાહ વેરઞ્જે.

    Satthu yasmā tasmā bhagavā, vijjattayamāha verañje.

    વુત્તઞ્હેતં ‘‘વિનયે સુપ્પટિપન્નો ભિક્ખુ સીલસમ્પત્તિં નિસ્સાયા’’તિઆદિ (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧.પઠમમહાસઙ્ગીતિકથા). સીલવતો હિ સીલપચ્ચવેક્ખણત્થં રત્તિટ્ઠાનદિવાઠાનેસુ નિસિન્નસ્સ નિસજ્જનતો પટ્ઠાય અત્તનો અતીતકિરિયાનુસ્સરણબહુલતાય પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિવિજ્જા અપ્પકસિરેન સમિજ્ઝતિ. તથા અત્તાનં પટિચ્ચ સત્તાનં ચુતિપરિગ્ગહણસીલતાય ચુતૂપપાતઞાણં અપ્પકસિરેન સમિજ્ઝતિ, ઉદકાદીસુ સુખુમત્ત દસ્સનસીલતાય દિબ્બચક્ખુઞાણં સમિજ્ઝતિ. યસ્મા સત્તવિધમેથુનસંયોગપરિવજ્જનેન, કામાસવાદિપરિવજ્જનેન વા બ્રહ્મચરિયં અખણ્ડાદિભાવં પાપુણાતિ, તસ્માસ્સ આસવક્ખયઞાણં અપ્પકસિરેન સમિજ્ઝતીતિ એત્થ વિનયનિદાને વિજ્જત્તયમેવ દસ્સિતં, તસ્મા આહ ‘‘યેસઞ્ચ ગુણાનં દાયકં અહોસિ, તેસં એકદેસં દસ્સેન્તો’’તિ, અઞ્ઞથા વિજ્જત્તયપટિલાભમત્તપ્પસઙ્ગો સિયાતિ.

    Vuttañhetaṃ ‘‘vinaye suppaṭipanno bhikkhu sīlasampattiṃ nissāyā’’tiādi (pārā. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā). Sīlavato hi sīlapaccavekkhaṇatthaṃ rattiṭṭhānadivāṭhānesu nisinnassa nisajjanato paṭṭhāya attano atītakiriyānussaraṇabahulatāya pubbenivāsānussativijjā appakasirena samijjhati. Tathā attānaṃ paṭicca sattānaṃ cutipariggahaṇasīlatāya cutūpapātañāṇaṃ appakasirena samijjhati, udakādīsu sukhumatta dassanasīlatāya dibbacakkhuñāṇaṃ samijjhati. Yasmā sattavidhamethunasaṃyogaparivajjanena, kāmāsavādiparivajjanena vā brahmacariyaṃ akhaṇḍādibhāvaṃ pāpuṇāti, tasmāssa āsavakkhayañāṇaṃ appakasirena samijjhatīti ettha vinayanidāne vijjattayameva dassitaṃ, tasmā āha ‘‘yesañca guṇānaṃ dāyakaṃ ahosi, tesaṃ ekadesaṃ dassento’’ti, aññathā vijjattayapaṭilābhamattappasaṅgo siyāti.

    સો એવન્તિ ઇમિના કિઞ્ચાપિ ચતુન્નં ઝાનાનં પુબ્બભાગપટિપદાપિ સઙ્ગહં ગચ્છતિ, ન કેવલં પુરિમજ્ઝાનત્તિકમેવ, તથાપિ કેવલં પુરિમજ્ઝાનત્તિકમેવ ગણ્હન્તો ‘‘એવન્તિ ચતુત્થજ્ઝાનક્કમનિદસ્સનમેતં, ઇમિના પઠમજ્ઝાનાધિગમાદિના કમેન ચતુત્થજ્ઝાનં પટિલભિત્વાતિ વુત્તં હોતી’’તિ આહ, તં કસ્માતિ ચે? સમ્ભારભૂમિત્તા. વુત્તઞ્હેતં અટ્ઠકથાયં (વિસુદ્ધિ॰ ૨.૩૮૧) ‘‘એત્થ ચ પુરિમાનિ તીણિ ઝાનાનિ યસ્મા પીતિફરણેન ચ સુખફરણેન ચ સુખસઞ્ઞઞ્ચ લહુસઞ્ઞઞ્ચ ઓક્કમિત્વા લહુમુદુકમ્મઞ્ઞકાયો હુત્વા ઇદ્ધિં પાપુણાતિ, તસ્મા ઇમિના પરિયાયેન ઇદ્ધિલાભાય સંવત્તનતો સમ્ભારભૂમિયોતિ વેદિતબ્બાનિ. ચતુત્થજ્ઝાનં પન ઇદ્ધિલાભાય પકતિભૂમિ એવા’’તિ. ઇદમેવ વા અત્થં સન્ધાયાહ ‘‘પુબ્બે ઇમાનિ ચત્તારિ ઝાનાનિ કેસઞ્ચિ અભિઞ્ઞાપાદકાની’’તિ. યદિ એવં ચતુત્થજ્ઝાનમ્પિ અન્તોકત્વા એવન્તિ કિમત્થં ન વુત્તં. તઞ્હિ પકતિભૂમીતિ ચે? ન વત્તબ્બં, ચતુત્થજ્ઝાનતો પરસ્સ સમાહિતાદિભાવપ્પત્તસ્સ ચિત્તસ્સ અત્થિભાવપ્પસઙ્ગતો. યસ્મા યસ્મિં સતિ ‘‘પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેસિ’’ન્તિ વુત્તં, તસ્મા તસ્મિં ચતુત્થજ્ઝાનચિત્તે પકતિભૂમિભાવપ્પત્તે અભિઞ્ઞાપાદકે જાતે પરિકમ્મચિત્તં ‘‘પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણાય અભિનિન્નામેસિ’’ન્તિ આહ. અભિનીહારક્ખમં હોતીતિ એત્થ તં ઇદ્ધિવિધાધિગમત્થાય પરિકમ્મચિત્તં અભિનીહરતિ. કસિણારમ્મણતો અપનેત્વા ઇદ્ધિવિધાભિમુખં પેસેસિ. ગણ્ઠિપદે પન ‘‘અભિઞ્ઞાપાદકજ્ઝાનતો ઇદ્ધિવિધઞાણાદીનં નીહરણત્થ’’ન્તિ વુત્તત્તા અભિનીહારક્ખમન્તિ અત્થો પકપ્પિતો.

    So evanti iminā kiñcāpi catunnaṃ jhānānaṃ pubbabhāgapaṭipadāpi saṅgahaṃ gacchati, na kevalaṃ purimajjhānattikameva, tathāpi kevalaṃ purimajjhānattikameva gaṇhanto ‘‘evanti catutthajjhānakkamanidassanametaṃ, iminā paṭhamajjhānādhigamādinā kamena catutthajjhānaṃ paṭilabhitvāti vuttaṃ hotī’’ti āha, taṃ kasmāti ce? Sambhārabhūmittā. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ (visuddhi. 2.381) ‘‘ettha ca purimāni tīṇi jhānāni yasmā pītipharaṇena ca sukhapharaṇena ca sukhasaññañca lahusaññañca okkamitvā lahumudukammaññakāyo hutvā iddhiṃ pāpuṇāti, tasmā iminā pariyāyena iddhilābhāya saṃvattanato sambhārabhūmiyoti veditabbāni. Catutthajjhānaṃ pana iddhilābhāya pakatibhūmi evā’’ti. Idameva vā atthaṃ sandhāyāha ‘‘pubbe imāni cattāri jhānāni kesañci abhiññāpādakānī’’ti. Yadi evaṃ catutthajjhānampi antokatvā evanti kimatthaṃ na vuttaṃ. Tañhi pakatibhūmīti ce? Na vattabbaṃ, catutthajjhānato parassa samāhitādibhāvappattassa cittassa atthibhāvappasaṅgato. Yasmā yasmiṃ sati ‘‘pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesi’’nti vuttaṃ, tasmā tasmiṃ catutthajjhānacitte pakatibhūmibhāvappatte abhiññāpādake jāte parikammacittaṃ ‘‘pubbenivāsānussatiñāṇāya abhininnāmesi’’nti āha. Abhinīhārakkhamaṃ hotīti ettha taṃ iddhividhādhigamatthāya parikammacittaṃ abhinīharati. Kasiṇārammaṇato apanetvā iddhividhābhimukhaṃ pesesi. Gaṇṭhipade pana ‘‘abhiññāpādakajjhānato iddhividhañāṇādīnaṃ nīharaṇattha’’nti vuttattā abhinīhārakkhamanti attho pakappito.

    સો એવં સમાહિતે એવં આનેઞ્જપ્પત્તેતિ યોજના વેદિતબ્બા દુતિયવિકપ્પે, નીવરણદૂરીભાવેન વિતક્કાદિસમતિક્કમેનાતિ પઠમજ્ઝાનાદીનં કિચ્ચસઙ્ગણ્હનતો. અયં યોજના પઠમવિકપ્પે ન સમ્ભવતિ ‘‘પરિસુદ્ધેતિઆદીસુ પના’’તિ વચનેન ‘‘એવ’’ન્તિ પદસ્સ અનુપ્પબન્ધનિવારણતો. તેનેવ ‘‘ઉપેક્ખાસતિપારિસુદ્ધિભાવેન પરિસુદ્ધે’’તિઆદિમાહ. ઇચ્છાવચરાનન્તિ ‘‘અહો વતાહં આપત્તિઞ્ચેવ આપન્નો અસ્સં, ન ચ મં ભિક્ખૂ જાનેય્યુ’’ન્તિઆદિના (મ॰ નિ॰ ૧.૬૦) નયેન ઉપ્પન્નઇચ્છાવસેન પવત્તાનં કોપઅપચ્ચયાનં અભાવેન અનઙ્ગણેતિ અત્થો. એત્થ ચ પન યથાવુત્તપ્પકારા ઇચ્છાપિ પઠમજ્ઝાનાદીનં અધિગમાય અન્તરાયિકા ‘‘સમ્પજાનમુસાવાદો ખો પનાયસ્મન્તો અન્તરાયિકો ધમ્મો’’તિ (મહાવ॰ ૧૩૪) વુત્તત્તા, પગેવ ઇચ્છાવચરા કોપઅપચ્ચયા, તસ્મા વુત્તં ‘‘ઝાનપટિલાભપચ્ચનીકાનં પાપકાનં ઇચ્છાવચરાન’’ન્તિઆદિ. કત્થચિ પન ‘‘ઝાનપટિલાભપચ્ચયાનં ઇચ્છાવચરાન’’ન્તિ પોત્થકેસુ પાઠો દિસ્સતિ, સો પમાદલેખો, ગણ્ઠિપદે ચ ‘‘અહો વત સત્થા મમઞ્ઞેવ પટિપુચ્છિત્વા ધમ્મં દેસેય્યા’’તિ યો તદત્થો લિખિતો, સો દુલ્લિખિતો. ન હિ ઝાનપટિલાભપચ્ચયા કોપાદયો અનઙ્ગણસુત્તે (મ॰ નિ॰ ૧.૫૭ આદયો) વુત્તા, ‘‘ન ચ યુત્તિતો સમ્ભવન્તિ ઝાનલાભિનો તદભાવા’’તિ આચરિયો વદતિ, તં વીમંસિતબ્બં. એત્થ વિજ્જત્તયસ્સ ઉત્તરુત્તરવિસેસદસ્સનત્થં ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે’’તિઆદિના પુનપ્પુનં અટ્ઠઙ્ગનિદસ્સનં કતન્તિ વેદિતબ્બં. ઉત્તરુત્તરવિસેસા ચેભાસં અત્તદુક્ખપરદુક્ખદસ્સનતદુપસમત્તદીપનતો વેદિતબ્બા. ભગવા હિ પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણેન અત્તનો અનન્તસંસારદુક્ખં પસ્સિત્વા, ચુતૂપપાતઞાણેન પરસ્સ ચ લોકસ્સ આસવક્ખયઞાણેન તદુભયવૂપસમત્તઞ્ચ પસ્સિત્વા તં દેસેતિ, પઠમેન વા અત્તદુક્ખદસ્સનતો અત્તસિનેહપરિચ્ચાગં દીપેતિ. દુતિયેન પરદુક્ખદસ્સનતો પરેસુ કોપપરિચ્ચાગં, તતિયેન અરિયમગ્ગદસ્સનતો મોહપરિચ્ચાગઞ્ચ દીપેતિ. એવં નાનાગુણવિસેસદીપનતો ઇમસ્સેવ લોકિયાભિઞ્ઞાદ્વયસ્સ ઇધ ગહણં કતન્તિ વેદિતબ્બં.

    So evaṃ samāhite evaṃ āneñjappatteti yojanā veditabbā dutiyavikappe, nīvaraṇadūrībhāvena vitakkādisamatikkamenāti paṭhamajjhānādīnaṃ kiccasaṅgaṇhanato. Ayaṃ yojanā paṭhamavikappe na sambhavati ‘‘parisuddhetiādīsu panā’’ti vacanena ‘‘eva’’nti padassa anuppabandhanivāraṇato. Teneva ‘‘upekkhāsatipārisuddhibhāvena parisuddhe’’tiādimāha. Icchāvacarānanti ‘‘aho vatāhaṃ āpattiñceva āpanno assaṃ, na ca maṃ bhikkhū jāneyyu’’ntiādinā (ma. ni. 1.60) nayena uppannaicchāvasena pavattānaṃ kopaapaccayānaṃ abhāvena anaṅgaṇeti attho. Ettha ca pana yathāvuttappakārā icchāpi paṭhamajjhānādīnaṃ adhigamāya antarāyikā ‘‘sampajānamusāvādo kho panāyasmanto antarāyiko dhammo’’ti (mahāva. 134) vuttattā, pageva icchāvacarā kopaapaccayā, tasmā vuttaṃ ‘‘jhānapaṭilābhapaccanīkānaṃ pāpakānaṃ icchāvacarāna’’ntiādi. Katthaci pana ‘‘jhānapaṭilābhapaccayānaṃ icchāvacarāna’’nti potthakesu pāṭho dissati, so pamādalekho, gaṇṭhipade ca ‘‘aho vata satthā mamaññeva paṭipucchitvā dhammaṃ deseyyā’’ti yo tadattho likhito, so dullikhito. Na hi jhānapaṭilābhapaccayā kopādayo anaṅgaṇasutte (ma. ni. 1.57 ādayo) vuttā, ‘‘na ca yuttito sambhavanti jhānalābhino tadabhāvā’’ti ācariyo vadati, taṃ vīmaṃsitabbaṃ. Ettha vijjattayassa uttaruttaravisesadassanatthaṃ ‘‘so evaṃ samāhite citte’’tiādinā punappunaṃ aṭṭhaṅganidassanaṃ katanti veditabbaṃ. Uttaruttaravisesā cebhāsaṃ attadukkhaparadukkhadassanatadupasamattadīpanato veditabbā. Bhagavā hi pubbenivāsānussatiñāṇena attano anantasaṃsāradukkhaṃ passitvā, cutūpapātañāṇena parassa ca lokassa āsavakkhayañāṇena tadubhayavūpasamattañca passitvā taṃ deseti, paṭhamena vā attadukkhadassanato attasinehapariccāgaṃ dīpeti. Dutiyena paradukkhadassanato paresu kopapariccāgaṃ, tatiyena ariyamaggadassanato mohapariccāgañca dīpeti. Evaṃ nānāguṇavisesadīpanato imasseva lokiyābhiññādvayassa idha gahaṇaṃ katanti veditabbaṃ.

    યસ્મા અતીતજાતિ એવ નિવાસો, તસ્મા ‘‘અતીતજાતીસૂ’’તિ ન વત્તબ્બન્તિ ચે? ન, જાતિયા એકદેસેપિ નિવાસવોહારસિદ્ધિદસ્સનતો. પાળિયં કિઞ્ચાપિ ‘‘એકમ્પિ જાતિં દ્વેપિ જાતિયો’’તિઆદિવચનેન સકલજાતિયા અનુસ્સરણમેવ પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિ વિય દિસ્સતિ, ન એવં દટ્ઠબ્બં. તદેકદેસાનુસ્સરણમ્પિ પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિ એવાતિ દસ્સનત્થં, ભુમ્મવચનં કતં ઓકાસાદિસઙ્ગહત્થઞ્ચ. ‘‘છિન્નવટુમકાનુસ્સરણાદીસૂ’’તિ આદિ-સદ્દેન અનિવુત્થલોકધાતુદીપરટ્ઠનગરગામાદિગ્ગહણં વેદિતબ્બં. ગણ્ઠિપદે પન ‘‘તેસં છિન્નવટુમકાનં લોકુત્તરસીલાદીનિ ન ભગવતા બોધિસત્તકાલે વિઞ્ઞાતાની’’તિ વુત્તં. અત્થાપત્તિતો લોકિયાનિ વિઞ્ઞાતાનીતિ આપજ્જતિ, તં દિબ્બચક્ખુઞાણાધિકારે ‘‘અરિયાનં ઉપવાદકા’’તિ વચનેન સમેન્તં વિય દિસ્સતિ. ન હિ અરિયે અપસ્સન્તસ્સ એવં હોતિ. કિમત્થં પનેત્થ અનુસ્સતિ વુત્તા, નનુ એસ વિજ્જાધિકારોતિ ચે? આદિકમ્મિકસ્સ સતિવસેન નિબ્બત્તિતો, અતીતધમ્માનં સતિયા વિસેસાધિકારત્તા ચ. વુત્તઞ્હિ ‘‘અનુસ્સરામી’’તિ.

    Yasmā atītajāti eva nivāso, tasmā ‘‘atītajātīsū’’ti na vattabbanti ce? Na, jātiyā ekadesepi nivāsavohārasiddhidassanato. Pāḷiyaṃ kiñcāpi ‘‘ekampi jātiṃ dvepi jātiyo’’tiādivacanena sakalajātiyā anussaraṇameva pubbenivāsānussati viya dissati, na evaṃ daṭṭhabbaṃ. Tadekadesānussaraṇampi pubbenivāsānussati evāti dassanatthaṃ, bhummavacanaṃ kataṃ okāsādisaṅgahatthañca. ‘‘Chinnavaṭumakānussaraṇādīsū’’ti ādi-saddena anivutthalokadhātudīparaṭṭhanagaragāmādiggahaṇaṃ veditabbaṃ. Gaṇṭhipade pana ‘‘tesaṃ chinnavaṭumakānaṃ lokuttarasīlādīni na bhagavatā bodhisattakāle viññātānī’’ti vuttaṃ. Atthāpattito lokiyāni viññātānīti āpajjati, taṃ dibbacakkhuñāṇādhikāre ‘‘ariyānaṃ upavādakā’’ti vacanena samentaṃ viya dissati. Na hi ariye apassantassa evaṃ hoti. Kimatthaṃ panettha anussati vuttā, nanu esa vijjādhikāroti ce? Ādikammikassa sativasena nibbattito, atītadhammānaṃ satiyā visesādhikārattā ca. Vuttañhi ‘‘anussarāmī’’ti.

    ‘‘વત્તમાનેસુ વિજ્જાન-મતીતેસ્વસ્સ સરતિ;

    ‘‘Vattamānesu vijjāna-matītesvassa sarati;

    અનાગતેસુ ધમ્મેસુ, સરતિ વિજ્જાન પણિધી’’તિ.

    Anāgatesu dhammesu, sarati vijjāna paṇidhī’’ti.

    આચરિયકુમારિતેન સિલોકોપિ વુત્તો.

    Ācariyakumāritena silokopi vutto.

    તત્થ રાગે ઉસ્સન્નતરે તેજોસંવટ્ટો. દોસે આપોસંવટ્ટો. મોહે વાયોસંવટ્ટો. કેચિ ‘‘દોસે તેજોસંવટ્ટો, રાગે આપોસંવટ્ટો, મોહે વાયોસંવટ્ટો’’તિ વદન્તિ. યસ્મા અમુત્રાતિ ચિત્તં, વચનં વા ભવાદિનિયમેન હોતિ, તસ્મા ‘‘ભવે વા’’તિઆદિ. એવંનામો એવંગોત્તોતિ પદદ્વયેન અજ્ઝત્તબહિદ્ધામૂલકં પઞ્ઞત્તિસઙ્ખાતં ગોચરનિવાસં દીપેતિ. પવત્તફલભોજનો સયંપતિતફલાહારો. ચતુરાસીતિકપ્પસહસ્સપરમાયુપરિયન્તો વાતિ પણિધાનતો પુબ્બે. પટિનિવત્તન્તસ્સ પચ્ચવેક્ખણં પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણં ન હોતિ. ‘‘પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણલાભીનં પનેતં આનુભાવપરિદીપન’’ન્તિ ગણ્ઠિપદે વુત્તં. અમુત્રાતિ એત્થ પઠમયોજનાયં સીહોક્કન્તવસેન અનુસ્સરણં વુત્તં, તઞ્ચ ખો અનુલોમવસેન. ‘‘પટિલોમવસેના’’તિપિ લિખન્તિ, તં દુવિઞ્ઞેય્યં. સીહોક્કન્તં દસ્સેતું ‘‘અનેકાસુ કપ્પકોટીસૂ’’તિઆદિ વુત્તં. યથા તન્તિ નિદસ્સનેન પટિપત્તિસાધારણેન ફલસાધારણતં દસ્સેન્તો બ્રાહ્મણસ્સ આદરં જનેતિ, અત્તાનમેવેકં ઉક્કંસેતીતિ વચનં નિવારેતિ. ‘‘સાધુ ખો પન તથારૂપાનં અરહતં દસ્સનં હોતી’’તિ તસ્સ પુબ્બે ઉપ્પન્નચિત્તે એવ નિયોજેતિ. પઠમા અભિનિબ્ભિદાતિ વચનેન અવિજ્જણ્ડકોસસ્સ બહુપટલભાવં દસ્સેતિ, તેન અટ્ઠગુણિસ્સરિયાદિના અનભિનિબ્ભિદં દીપેતિ.

    Tattha rāge ussannatare tejosaṃvaṭṭo. Dose āposaṃvaṭṭo. Mohe vāyosaṃvaṭṭo. Keci ‘‘dose tejosaṃvaṭṭo, rāge āposaṃvaṭṭo, mohe vāyosaṃvaṭṭo’’ti vadanti. Yasmā amutrāti cittaṃ, vacanaṃ vā bhavādiniyamena hoti, tasmā ‘‘bhave vā’’tiādi. Evaṃnāmo evaṃgottoti padadvayena ajjhattabahiddhāmūlakaṃ paññattisaṅkhātaṃ gocaranivāsaṃ dīpeti. Pavattaphalabhojano sayaṃpatitaphalāhāro. Caturāsītikappasahassaparamāyupariyanto vāti paṇidhānato pubbe. Paṭinivattantassa paccavekkhaṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ na hoti. ‘‘Pubbenivāsānussatiñāṇalābhīnaṃ panetaṃ ānubhāvaparidīpana’’nti gaṇṭhipade vuttaṃ. Amutrāti ettha paṭhamayojanāyaṃ sīhokkantavasena anussaraṇaṃ vuttaṃ, tañca kho anulomavasena. ‘‘Paṭilomavasenā’’tipi likhanti, taṃ duviññeyyaṃ. Sīhokkantaṃ dassetuṃ ‘‘anekāsu kappakoṭīsū’’tiādi vuttaṃ. Yathā tanti nidassanena paṭipattisādhāraṇena phalasādhāraṇataṃ dassento brāhmaṇassa ādaraṃ janeti, attānamevekaṃ ukkaṃsetīti vacanaṃ nivāreti. ‘‘Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti tassa pubbe uppannacitte eva niyojeti. Paṭhamā abhinibbhidāti vacanena avijjaṇḍakosassa bahupaṭalabhāvaṃ dasseti, tena aṭṭhaguṇissariyādinā anabhinibbhidaṃ dīpeti.

    પુબ્બેનિવાસકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Pubbenivāsakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / વેરઞ્જકણ્ડં • Verañjakaṇḍaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / પુબ્બેનિવાસકથા • Pubbenivāsakathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / પુબ્બેનિવાસકથા • Pubbenivāsakathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / પુબ્બેનિવાસકથાવણ્ણના • Pubbenivāsakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact