Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya

    ૩. તતિયવગ્ગો

    3. Tatiyavaggo

    ૧. પુગ્ગલસુત્તં

    1. Puggalasuttaṃ

    ૧૩૨. સાવત્થિનિદાનં . અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો રાજાનં પસેનદિં કોસલં ભગવા એતદવોચ – ‘‘ચત્તારોમે, મહારાજ, પુગ્ગલા સન્તો સંવિજ્જમાના લોકસ્મિં. કતમે ચત્તારો? તમોતમપરાયનો, તમોજોતિપરાયનો, જોતિતમપરાયનો, જોતિજોતિપરાયનો’’.

    132. Sāvatthinidānaṃ . Atha kho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘cattārome, mahārāja, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame cattāro? Tamotamaparāyano, tamojotiparāyano, jotitamaparāyano, jotijotiparāyano’’.

    ‘‘કથઞ્ચ, મહારાજ પુગ્ગલો તમોતમપરાયનો હોતિ? ઇધ, મહારાજ, એકચ્ચો પુગ્ગલો નીચે કુલે પચ્ચાજાતો હોતિ, ચણ્ડાલકુલે વા વેનકુલે 1 વા નેસાદકુલે વા રથકારકુલે વા પુક્કુસકુલે વા દલિદ્દે અપ્પન્નપાનભોજને કસિરવુત્તિકે , યત્થ કસિરેન ઘાસચ્છાદો લબ્ભતિ. સો ચ હોતિ દુબ્બણ્ણો દુદ્દસિકો ઓકોટિમકો બવ્હાબાધો 2 કાણો વા કુણી વા ખઞ્જો વા પક્ખહતો વા, ન લાભી અન્નસ્સ પાનસ્સ વત્થસ્સ યાનસ્સ માલાગન્ધવિલેપનસ્સ સેય્યાવસથપદીપેય્યસ્સ. સો કાયેન દુચ્ચરિતં ચરતિ, વાચાય દુચ્ચરિતં ચરતિ, મનસા દુચ્ચરિતં ચરતિ. સો કાયેન દુચ્ચરિતં ચરિત્વા વાચાય દુચ્ચરિતં ચરિત્વા મનસા દુચ્ચરિતં ચરિત્વા, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ.

    ‘‘Kathañca, mahārāja puggalo tamotamaparāyano hoti? Idha, mahārāja, ekacco puggalo nīce kule paccājāto hoti, caṇḍālakule vā venakule 3 vā nesādakule vā rathakārakule vā pukkusakule vā dalidde appannapānabhojane kasiravuttike , yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho 4 kāṇo vā kuṇī vā khañjo vā pakkhahato vā, na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

    ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ , પુરિસો અન્ધકારા વા અન્ધકારં ગચ્છેય્ય, તમા વા તમં ગચ્છેય્ય, લોહિતમલા વા લોહિતમલં ગચ્છેય્ય. તથૂપમાહં, મહારાજ, ઇમં પુગ્ગલં વદામિ. એવં ખો, મહારાજ, પુગ્ગલો તમોતમપરાયનો હોતિ.

    ‘‘Seyyathāpi, mahārāja , puriso andhakārā vā andhakāraṃ gaccheyya, tamā vā tamaṃ gaccheyya, lohitamalā vā lohitamalaṃ gaccheyya. Tathūpamāhaṃ, mahārāja, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evaṃ kho, mahārāja, puggalo tamotamaparāyano hoti.

    ‘‘કથઞ્ચ, મહારાજ, પુગ્ગલો તમોજોતિપરાયનો હોતિ? ઇધ, મહારાજ, એકચ્ચો પુગ્ગલો નીચે કુલે પચ્ચાજાતો હોતિ, ચણ્ડાલકુલે વા વેનકુલે વા નેસાદકુલે વા રથકારકુલે વા પુક્કુસકુલે વા દલિદ્દે અપ્પન્નપાનભોજને કસિરવુત્તિકે, યત્થ કસિરેન ઘાસચ્છાદો લબ્ભતિ. સો ચ ખો હોતિ દુબ્બણ્ણો દુદ્દસિકો ઓકોટિમકો બવ્હાબાધો, કાણો વા કુણી વા ખઞ્જો વા પક્ખહતો વા, ન લાભી અન્નસ્સ પાનસ્સ વત્થસ્સ યાનસ્સ માલાગન્ધવિલેપનસ્સ સેય્યાવસથપદીપેય્યસ્સ. સો કાયેન સુચરિતં ચરતિ, વાચાય સુચરિતં ચરતિ, મનસા સુચરિતં ચરતિ. સો કાયેન સુચરિતં ચરિત્વા વાચાય સુચરિતં ચરિત્વા મનસા સુચરિતં ચરિત્વા, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ.

    ‘‘Kathañca, mahārāja, puggalo tamojotiparāyano hoti? Idha, mahārāja, ekacco puggalo nīce kule paccājāto hoti, caṇḍālakule vā venakule vā nesādakule vā rathakārakule vā pukkusakule vā dalidde appannapānabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca kho hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho, kāṇo vā kuṇī vā khañjo vā pakkhahato vā, na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena sucaritaṃ carati, vācāya sucaritaṃ carati, manasā sucaritaṃ carati. So kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā sucaritaṃ caritvā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

    ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો પથવિયા વા પલ્લઙ્કં આરોહેય્ય, પલ્લઙ્કા વા અસ્સપિટ્ઠિં આરોહેય્ય, અસ્સપિટ્ઠિયા વા હત્થિક્ખન્ધં આરોહેય્ય, હત્થિક્ખન્ધા વા પાસાદં આરોહેય્ય. તથૂપમાહં, મહારાજ, ઇમં પુગ્ગલં વદામિ. એવં ખો, મહારાજ, પુગ્ગલો તમોજોતિપરાયનો હોતિ.

    ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso pathaviyā vā pallaṅkaṃ āroheyya, pallaṅkā vā assapiṭṭhiṃ āroheyya, assapiṭṭhiyā vā hatthikkhandhaṃ āroheyya, hatthikkhandhā vā pāsādaṃ āroheyya. Tathūpamāhaṃ, mahārāja, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evaṃ kho, mahārāja, puggalo tamojotiparāyano hoti.

    ‘‘કથઞ્ચ, મહારાજ, પુગ્ગલો જોતિતમપરાયનો હોતિ? ઇધ , મહારાજ, એકચ્ચો પુગ્ગલો ઉચ્ચે કુલે પચ્ચાજાતો હોતિ, ખત્તિયમહાસાલકુલે વા બ્રાહ્મણમહાસાલકુલે વા ગહપતિમહાસાલકુલે વા, અડ્ઢે મહદ્ધને મહાભોગે પહૂતજાતરૂપરજતે પહૂતવિત્તૂપકરણે પહૂતધનધઞ્ઞે. સો ચ હોતિ અભિરૂપો દસ્સનીયો પાસાદિકો, પરમાય વણ્ણપોક્ખરતાય સમન્નાગતો, લાભી અન્નસ્સ પાનસ્સ વત્થસ્સ યાનસ્સ માલાગન્ધવિલેપનસ્સ સેય્યાવસથપદીપેય્યસ્સ. સો કાયેન દુચ્ચરિતં ચરતિ, વાચાય દુચ્ચરિતં ચરતિ, મનસા દુચ્ચરિતં ચરતિ. સો કાયેન દુચ્ચરિતં ચરિત્વા વાચાય દુચ્ચરિતં ચરિત્વા મનસા દુચ્ચરિતં ચરિત્વા, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ.

    ‘‘Kathañca, mahārāja, puggalo jotitamaparāyano hoti? Idha , mahārāja, ekacco puggalo ucce kule paccājāto hoti, khattiyamahāsālakule vā brāhmaṇamahāsālakule vā gahapatimahāsālakule vā, aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe. So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko, paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato, lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.

    ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો પાસાદા વા હત્થિક્ખન્ધં ઓરોહેય્ય, હત્થિક્ખન્ધા વા અસ્સપિટ્ઠિં ઓરોહેય્ય, અસ્સપિટ્ઠિયા વા પલ્લઙ્કં ઓરોહેય્ય, પલ્લઙ્કા વા પથવિં ઓરોહેય્ય, પથવિયા વા અન્ધકારં પવિસેય્ય. તથૂપમાહં, મહારાજ, ઇમં પુગ્ગલં વદામિ. એવં ખો, મહારાજ, પુગ્ગલો જોતિતમપરાયનો હોતિ.

    ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso pāsādā vā hatthikkhandhaṃ oroheyya, hatthikkhandhā vā assapiṭṭhiṃ oroheyya, assapiṭṭhiyā vā pallaṅkaṃ oroheyya, pallaṅkā vā pathaviṃ oroheyya, pathaviyā vā andhakāraṃ paviseyya. Tathūpamāhaṃ, mahārāja, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evaṃ kho, mahārāja, puggalo jotitamaparāyano hoti.

    ‘‘કથઞ્ચ, મહારાજ, પુગ્ગલો જોતિજોતિપરાયનો હોતિ? ઇધ, મહારાજ, એકચ્ચો પુગ્ગલો ઉચ્ચે કુલે પચ્ચાજાતો હોતિ, ખત્તિયમહાસાલકુલે વા બ્રાહ્મણમહાસાલકુલે વા ગહપતિમહાસાલકુલે વા, અડ્ઢે મહદ્ધને મહાભોગે પહૂતજાતરૂપરજતે પહૂતવિત્તૂપકરણે પહૂતધનધઞ્ઞે. સો ચ હોતિ અભિરૂપો દસ્સનીયો પાસાદિકો, પરમાય વણ્ણપોક્ખરતાય સમન્નાગતો , લાભી અન્નસ્સ પાનસ્સ વત્થસ્સ યાનસ્સ માલાગન્ધવિલેપનસ્સ સેય્યાવસથપદીપેય્યસ્સ. સો કાયેન સુચરિતં ચરતિ, વાચાય સુચરિતં ચરતિ, મનસા સુચરિતં ચરતિ. સો કાયેન સુચરિતં ચરિત્વા વાચાય સુચરિતં ચરિત્વા મનસા સુચરિતં ચરિત્વા, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ.

    ‘‘Kathañca, mahārāja, puggalo jotijotiparāyano hoti? Idha, mahārāja, ekacco puggalo ucce kule paccājāto hoti, khattiyamahāsālakule vā brāhmaṇamahāsālakule vā gahapatimahāsālakule vā, aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe. So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko, paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato , lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena sucaritaṃ carati, vācāya sucaritaṃ carati, manasā sucaritaṃ carati. So kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā sucaritaṃ caritvā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

    ‘‘સેય્યથાપિ, મહારાજ, પુરિસો પલ્લઙ્કા વા પલ્લઙ્કં સઙ્કમેય્ય, અસ્સપિટ્ઠિયા વા અસ્સપિટ્ઠિં સઙ્કમેય્ય, હત્થિક્ખન્ધા વા હત્થિક્ખન્ધં સઙ્કમેય્ય, પાસાદા વા પાસાદં સઙ્કમેય્ય. તથૂપમાહં, મહારાજ, ઇમં પુગ્ગલં વદામિ. એવં ખો, મહારાજ, પુગ્ગલો જોતિજોતિપરાયનો હોતિ. ઇમે ખો, મહારાજ, ચત્તારો પુગ્ગલા સન્તો સંવિજ્જમાના લોકસ્મિ’’ન્તિ. ઇદમવોચ…પે॰…

    ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso pallaṅkā vā pallaṅkaṃ saṅkameyya, assapiṭṭhiyā vā assapiṭṭhiṃ saṅkameyya, hatthikkhandhā vā hatthikkhandhaṃ saṅkameyya, pāsādā vā pāsādaṃ saṅkameyya. Tathūpamāhaṃ, mahārāja, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evaṃ kho, mahārāja, puggalo jotijotiparāyano hoti. Ime kho, mahārāja, cattāro puggalā santo saṃvijjamānā lokasmi’’nti. Idamavoca…pe…

    ‘‘દલિદ્દો પુરિસો રાજ, અસ્સદ્ધો હોતિ મચ્છરી;

    ‘‘Daliddo puriso rāja, assaddho hoti maccharī;

    કદરિયો પાપસઙ્કપ્પો, મિચ્છાદિટ્ઠિ અનાદરો.

    Kadariyo pāpasaṅkappo, micchādiṭṭhi anādaro.

    ‘‘સમણે બ્રાહ્મણે વાપિ, અઞ્ઞે વાપિ વનિબ્બકે;

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe vāpi, aññe vāpi vanibbake;

    અક્કોસતિ પરિભાસતિ, નત્થિકો હોતિ રોસકો.

    Akkosati paribhāsati, natthiko hoti rosako.

    ‘‘દદમાનં નિવારેતિ, યાચમાનાન ભોજનં;

    ‘‘Dadamānaṃ nivāreti, yācamānāna bhojanaṃ;

    તાદિસો પુરિસો રાજ, મીયમાનો જનાધિપ;

    Tādiso puriso rāja, mīyamāno janādhipa;

    ઉપેતિ નિરયં ઘોરં, તમોતમપરાયનો.

    Upeti nirayaṃ ghoraṃ, tamotamaparāyano.

    ‘‘દલિદ્દો પુરિસો રાજ, સદ્ધો હોતિ અમચ્છરી;

    ‘‘Daliddo puriso rāja, saddho hoti amaccharī;

    દદાતિ સેટ્ઠસઙ્કપ્પો, અબ્યગ્ગમનસો નરો.

    Dadāti seṭṭhasaṅkappo, abyaggamanaso naro.

    ‘‘સમણે બ્રાહ્મણે વાપિ, અઞ્ઞે વાપિ વનિબ્બકે;

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe vāpi, aññe vāpi vanibbake;

    ઉટ્ઠાય અભિવાદેતિ, સમચરિયાય સિક્ખતિ.

    Uṭṭhāya abhivādeti, samacariyāya sikkhati.

    ‘‘દદમાનં ન વારેતિ 5, યાચમાનાન ભોજનં;

    ‘‘Dadamānaṃ na vāreti 6, yācamānāna bhojanaṃ;

    તાદિસો પુરિસો રાજ, મીયમાનો જનાધિપ;

    Tādiso puriso rāja, mīyamāno janādhipa;

    ઉપેતિ તિદિવં ઠાનં, તમોજોતિપરાયનો.

    Upeti tidivaṃ ṭhānaṃ, tamojotiparāyano.

    ‘‘અડ્ઢો ચે 7 પુરિસો રાજ, અસ્સદ્ધો હોતિ મચ્છરી;

    ‘‘Aḍḍho ce 8 puriso rāja, assaddho hoti maccharī;

    કદરિયો પાપસઙ્કપ્પો, મિચ્છાદિટ્ઠિ અનાદરો.

    Kadariyo pāpasaṅkappo, micchādiṭṭhi anādaro.

    ‘‘સમણે બ્રાહ્મણે વાપિ, અઞ્ઞે વાપિ વનિબ્બકે;

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe vāpi, aññe vāpi vanibbake;

    અક્કોસતિ પરિભાસતિ, નત્થિકો હોતિ રોસકો.

    Akkosati paribhāsati, natthiko hoti rosako.

    ‘‘દદમાનં નિવારેતિ, યાચમાનાન ભોજનં;

    ‘‘Dadamānaṃ nivāreti, yācamānāna bhojanaṃ;

    તાદિસો પુરિસો રાજ, મીયમાનો જનાધિપ;

    Tādiso puriso rāja, mīyamāno janādhipa;

    ઉપેતિ નિરયં ઘોરં, જોતિતમપરાયનો.

    Upeti nirayaṃ ghoraṃ, jotitamaparāyano.

    ‘‘અડ્ઢો ચે પુરિસો રાજ, સદ્ધો હોતિ અમચ્છરી;

    ‘‘Aḍḍho ce puriso rāja, saddho hoti amaccharī;

    દદાતિ સેટ્ઠસઙ્કપ્પો, અબ્યગ્ગમનસો નરો.

    Dadāti seṭṭhasaṅkappo, abyaggamanaso naro.

    ‘‘સમણે બ્રાહ્મણે વાપિ, અઞ્ઞે વાપિ વનિબ્બકે;

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe vāpi, aññe vāpi vanibbake;

    ઉટ્ઠાય અભિવાદેતિ, સમચરિયાય સિક્ખતિ.

    Uṭṭhāya abhivādeti, samacariyāya sikkhati.

    ‘‘દદમાનં ન વારેતિ, યાચમાનાન ભોજનં;

    ‘‘Dadamānaṃ na vāreti, yācamānāna bhojanaṃ;

    તાદિસો પુરિસો રાજ, મીયમાનો જનાધિપ;

    Tādiso puriso rāja, mīyamāno janādhipa;

    ઉપેતિ તિદિવં ઠાનં, જોતિજોતિપરાયનો’’તિ.

    Upeti tidivaṃ ṭhānaṃ, jotijotiparāyano’’ti.







    Footnotes:
    1. વેણકુલે (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    2. બહ્વાબાધો (ક॰)
    3. veṇakule (sī. syā. kaṃ. pī.)
    4. bahvābādho (ka.)
    5. ન નિવારેતિ (સી॰)
    6. na nivāreti (sī.)
    7. અડ્ઢો વે (પી॰ ક॰)
    8. aḍḍho ve (pī. ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. પુગ્ગલસુત્તવણ્ણના • 1. Puggalasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૧. પુગ્ગલસુત્તવણ્ણના • 1. Puggalasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact