Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
૧૦. પુરેજાતપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના
10. Purejātapaccayaniddesavaṇṇanā
૧૦. દસ્સિતમેવ નયદસ્સનવસેનાતિ યોજના. યદિ દસ્સિતમેવ, કસ્મા વુત્તં ‘‘સાવસેસવસેન દેસના કતા’’તિ આહ ‘‘સરૂપેન અદસ્સિતત્તા’’તિ. ‘‘યં યં ધમ્મં પુરેજાતં આરબ્ભ યે યે ધમ્મા ઉપ્પજ્જન્તિ ચિત્તચેતસિકા ધમ્મા, તે તે ધમ્મા તેસં તેસં ધમ્માનં પુરેજાતપચ્ચયેન પચ્ચયો’’તિ એવં સરૂપેન પાળિયં અદસ્સિતત્તા. ઇદ્ધિવિધાભિઞ્ઞાય ચાતિ ચ-સદ્દેન ચુતૂપપાતઞાણસ્સપિ સઙ્ગહો દટ્ઠબ્બો. તસ્સપિ હિ રૂપધમ્મારમ્મણકાલે અટ્ઠારસસુ યં કિઞ્ચિ આરમ્મણપુરેજાતં હોતિ પચ્ચુપ્પન્નારમ્મણત્તા. ‘‘ચવમાને ઉપપજ્જમાને’’તિ હિ વુત્તં. દિબ્બચક્ખુદિબ્બસોતઞાણેસુ ચ વત્તબ્બમેવ નત્થિ.
10. Dassitameva nayadassanavasenāti yojanā. Yadi dassitameva, kasmā vuttaṃ ‘‘sāvasesavasena desanā katā’’ti āha ‘‘sarūpena adassitattā’’ti. ‘‘Yaṃ yaṃ dhammaṃ purejātaṃ ārabbha ye ye dhammā uppajjanti cittacetasikā dhammā, te te dhammā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ purejātapaccayena paccayo’’ti evaṃ sarūpena pāḷiyaṃ adassitattā. Iddhividhābhiññāya cāti ca-saddena cutūpapātañāṇassapi saṅgaho daṭṭhabbo. Tassapi hi rūpadhammārammaṇakāle aṭṭhārasasu yaṃ kiñci ārammaṇapurejātaṃ hoti paccuppannārammaṇattā. ‘‘Cavamāne upapajjamāne’’ti hi vuttaṃ. Dibbacakkhudibbasotañāṇesu ca vattabbameva natthi.
ઇતરસ્સપિ અભાવાતિ આરમ્મણપુરેજાતસ્સપિ અભાવા અગ્ગહણં પટિસન્ધિભાવિનોતિ યોજના. સતિપિ કસ્સચિ પટિસન્ધિભાવિનો આરમ્મણપુરેજાતે વિભૂતં પન કત્વા આરમ્મણકરણાભાવતો અવિજ્જમાનસદિસન્તિ કત્વા વુત્તં ‘‘ઇતરસ્સપિ અભાવા’’તિ. તેનેવાહ ‘‘પટિસન્ધિયા વિય અપરિબ્યત્તસ્સ આરમ્મણસ્સ આરમ્મણમત્તભાવતો’’તિ. સન્તીરણભાવિનો મનોવિઞ્ઞાણધાતુયાપિ એકન્તેનેવ પુરેજાતપચ્ચયો રૂપાદીનિ પઞ્ચારમ્મણાનીતિ યોજના. એત્થ ચ ‘‘મનોધાતૂનઞ્ચા’’તિઆદિ ‘‘તદારમ્મણભાવિનો’’તિ પદસ્સ પુરતો વત્તબ્બો, ઉપ્પટિપાટિયા લિખિતં.
Itarassapi abhāvāti ārammaṇapurejātassapi abhāvā aggahaṇaṃ paṭisandhibhāvinoti yojanā. Satipi kassaci paṭisandhibhāvino ārammaṇapurejāte vibhūtaṃ pana katvā ārammaṇakaraṇābhāvato avijjamānasadisanti katvā vuttaṃ ‘‘itarassapi abhāvā’’ti. Tenevāha ‘‘paṭisandhiyā viya aparibyattassa ārammaṇassa ārammaṇamattabhāvato’’ti. Santīraṇabhāvino manoviññāṇadhātuyāpi ekanteneva purejātapaccayo rūpādīni pañcārammaṇānīti yojanā. Ettha ca ‘‘manodhātūnañcā’’tiādi ‘‘tadārammaṇabhāvino’’ti padassa purato vattabbo, uppaṭipāṭiyā likhitaṃ.
પુરેજાતપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Purejātapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / પટ્ઠાનપાળિ • Paṭṭhānapāḷi / (૨) પચ્ચયનિદ્દેસો • (2) Paccayaniddeso
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૧૦. પુરેજાતપચ્ચયનિદ્દેસવણ્ણના • 10. Purejātapaccayaniddesavaṇṇanā