Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અપદાન-અટ્ઠકથા • Apadāna-aṭṭhakathā

    ૮. રટ્ઠપાલત્થેરઅપદાનવણ્ણના

    8. Raṭṭhapālattheraapadānavaṇṇanā

    પદુમુત્તરસ્સ ભગવતોતિઆદિકં આયસ્મતો રટ્ઠપાલત્થેરસ્સ અપદાનં. અયમ્પાયસ્મા પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયાનિ પુઞ્ઞાનિ ઉપચિનન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો ઉપ્પત્તિતો પુરેતરમેવ હંસવતીનગરે ગહપતિમહાસાલકુલે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો પિતુ અચ્ચયેન ઘરાવાસે પતિટ્ઠિતો રતનકોટ્ઠાગારકમ્મિકેન દસ્સિતં અપરિમાણં વંસાનુગતં ધનં દિસ્વા ‘‘ઇમં એત્તકં ધનરાસિં મય્હં પિતુઅય્યકપય્યકાદયો અત્તના સદ્ધિં ગહેત્વા ગન્તું નાસક્ખિંસુ, મયા પન ગહેત્વા ગન્તું વટ્ટતી’’તિ ચિન્તેત્વા કપણદ્ધિકાદીનં મહાદાનં અદાસિ. સો અભિઞ્ઞાલાભિં એકં તાપસં ઉપસઙ્કમિત્વા તેન દેવલોકાધિપચ્ચે નિયોજિતો યાવજીવં પુઞ્ઞાનિ કત્વા તતો ચુતો દેવલોકે નિબ્બત્તિત્વા દિબ્બસમ્પત્તિં અનુભવન્તો તત્થ યાવતાયુકં ઠત્વા તતો ચુતો મનુસ્સલોકે ભિન્નં રટ્ઠં સન્ધારેતું સમત્થસ્સ કુલસ્સ એકપુત્તકો હુત્વા નિબ્બત્તિ. તેન સમયેન પદુમુત્તરો ભગવા લોકે ઉપ્પજ્જિત્વા પવત્તિતવરધમ્મચક્કો વેનેય્યસત્તે નિબ્બાનમહાનગરસઙ્ખાતં ખેમન્તભૂમિં સમ્પાપેસિ. અથ સો કુલપુત્તો અનુક્કમેન વિઞ્ઞુતં પત્તો એકદિવસં ઉપાસકેહિ સદ્ધિં વિહારં ગન્ત્વા સત્થારં ધમ્મં દેસેન્તં દિસ્વા પસન્નચિત્તો પરિસપરિયન્તે નિસીદિ.

    Padumuttarassabhagavatotiādikaṃ āyasmato raṭṭhapālattherassa apadānaṃ. Ayampāyasmā purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato uppattito puretarameva haṃsavatīnagare gahapatimahāsālakule nibbattitvā vayappatto pitu accayena gharāvāse patiṭṭhito ratanakoṭṭhāgārakammikena dassitaṃ aparimāṇaṃ vaṃsānugataṃ dhanaṃ disvā ‘‘imaṃ ettakaṃ dhanarāsiṃ mayhaṃ pituayyakapayyakādayo attanā saddhiṃ gahetvā gantuṃ nāsakkhiṃsu, mayā pana gahetvā gantuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā kapaṇaddhikādīnaṃ mahādānaṃ adāsi. So abhiññālābhiṃ ekaṃ tāpasaṃ upasaṅkamitvā tena devalokādhipacce niyojito yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cuto devaloke nibbattitvā dibbasampattiṃ anubhavanto tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto manussaloke bhinnaṃ raṭṭhaṃ sandhāretuṃ samatthassa kulassa ekaputtako hutvā nibbatti. Tena samayena padumuttaro bhagavā loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko veneyyasatte nibbānamahānagarasaṅkhātaṃ khemantabhūmiṃ sampāpesi. Atha so kulaputto anukkamena viññutaṃ patto ekadivasaṃ upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gantvā satthāraṃ dhammaṃ desentaṃ disvā pasannacitto parisapariyante nisīdi.

    તેન ખો પન સમયેન સત્થા એકં ભિક્ખું સદ્ધાપબ્બજિતાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેસિ. સો તં દિસ્વા પસન્નમાનસો સતસહસ્સભિક્ખુપરિવુતસ્સ ભગવતો સત્તાહં મહાદાનં દત્વા તં ઠાનં પત્થેસિ. સત્થા અનન્તરાયેન સમિજ્ઝનભાવં દિસ્વા ‘‘અયં અનાગતે ગોતમસ્સ નામ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સાસને સદ્ધાપબ્બજિતાનં અગ્ગો ભવિસ્સતી’’તિ બ્યાકાસિ. સો સત્થારં ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ વન્દિત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ. સો યાવતાયુકં પુઞ્ઞાનિ કત્વા તતો ચવિત્વા દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો ઇતો દ્વેનવુતે કપ્પે ફુસ્સસ્સ ભગવતો કાલે સત્થુ વેમાતિકેસુ તીસુ રાજપુત્તેસુ સત્થારં ઉપટ્ઠહન્તેસુ તેસં પુઞ્ઞકિરિયાસુ સહાયકિચ્ચં અકાસિ. એવં તત્થ તત્થ ભવે બહું કુસલં ઉપચિનિત્વા સુગતીસુયેવ સંસરન્તો ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે કુરુરટ્ઠે થુલ્લકોટ્ઠિકનિગમે રટ્ઠપાલસેટ્ઠિનો ગેહે નિબ્બત્તિ, તસ્સ ભિન્નં રટ્ઠં સન્ધારેતું સમત્થકુલે નિબ્બત્તત્તા રટ્ઠપાલોતિ વંસાનુગતમેવ નામં અહોસિ. સો મહતા પરિવારેન વડ્ઢન્તો અનુક્કમેન યોબ્બનપ્પત્તો માતાપિતૂહિ પતિરૂપેન દારેન સંયોજિતો મહન્તે ચ યસે પતિટ્ઠાપિતો દિબ્બસમ્પત્તિસદિસસમ્પત્તિં પચ્ચનુભોતિ.

    Tena kho pana samayena satthā ekaṃ bhikkhuṃ saddhāpabbajitānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. So taṃ disvā pasannamānaso satasahassabhikkhuparivutassa bhagavato sattāhaṃ mahādānaṃ datvā taṃ ṭhānaṃ patthesi. Satthā anantarāyena samijjhanabhāvaṃ disvā ‘‘ayaṃ anāgate gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāsane saddhāpabbajitānaṃ aggo bhavissatī’’ti byākāsi. So satthāraṃ bhikkhusaṅghañca vanditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. So yāvatāyukaṃ puññāni katvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto ito dvenavute kappe phussassa bhagavato kāle satthu vemātikesu tīsu rājaputtesu satthāraṃ upaṭṭhahantesu tesaṃ puññakiriyāsu sahāyakiccaṃ akāsi. Evaṃ tattha tattha bhave bahuṃ kusalaṃ upacinitvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kururaṭṭhe thullakoṭṭhikanigame raṭṭhapālaseṭṭhino gehe nibbatti, tassa bhinnaṃ raṭṭhaṃ sandhāretuṃ samatthakule nibbattattā raṭṭhapāloti vaṃsānugatameva nāmaṃ ahosi. So mahatā parivārena vaḍḍhanto anukkamena yobbanappatto mātāpitūhi patirūpena dārena saṃyojito mahante ca yase patiṭṭhāpito dibbasampattisadisasampattiṃ paccanubhoti.

    અથ ભગવા કુરુરટ્ઠે જનપદચારિકં ચરન્તો થુલ્લકોટ્ઠિકં અનુપાપુણિ. તં સુત્વા રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો સત્થારં ઉપસઙ્કમિત્વા સત્થુ સન્તિકે ધમ્મં સુત્વા પટિલદ્ધસદ્ધો પબ્બજિતુકામો સત્તાહં ભત્તચ્છેદં કત્વા કિચ્છેન કસિરેન માતાપિતરો અનુજાનાપેત્વા સત્થારં ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિત્વા સત્થુ આણત્તિયા અઞ્ઞતરસ્સ સન્તિકે પબ્બજિત્વા યોનિસોમનસિકારેન કમ્મં કરોન્તો વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અરહત્તં પાપુણિ. અરહત્તં પન પત્વા સત્થારં અનુજાનાપેત્વા માતાપિતરો પસ્સિતું થુલ્લકોટ્ઠિકં ગન્ત્વા તત્થ સપદાનં પિણ્ડાય ચરન્તો પિતુ નિવેસને આભિદોસિકં કુમ્માસં લભિત્વા તં અમતં વિય પરિભુઞ્જન્તો પિતરા નિમન્તિતો સ્વાતનાય અધિવાસેત્વા દુતિયદિવસે પિતુ નિવેસને પિણ્ડપાતં પરિભુઞ્જિત્વા અલઙ્કતપટિયત્તે ઇત્થાગારજને ઉપગન્ત્વા ‘‘કીદિસા નામ તા, અય્યપુત્ત, અચ્છરાયો, યાસં ત્વં હેતુ બ્રહ્મચરિયં ચરસી’’તિઆદીનિ (મ॰ નિ॰ ૨.૩૦૧) વત્વા પલોભનકમ્મં કાતું આરદ્ધે તસ્સાધિપ્પાયં વિપરિવત્તેત્વા અનિચ્ચતાદિપટિસંયુત્તં ધમ્મં કથેન્તો –

    Atha bhagavā kururaṭṭhe janapadacārikaṃ caranto thullakoṭṭhikaṃ anupāpuṇi. Taṃ sutvā raṭṭhapālo kulaputto satthāraṃ upasaṅkamitvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitukāmo sattāhaṃ bhattacchedaṃ katvā kicchena kasirena mātāpitaro anujānāpetvā satthāraṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yācitvā satthu āṇattiyā aññatarassa santike pabbajitvā yonisomanasikārena kammaṃ karonto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Arahattaṃ pana patvā satthāraṃ anujānāpetvā mātāpitaro passituṃ thullakoṭṭhikaṃ gantvā tattha sapadānaṃ piṇḍāya caranto pitu nivesane ābhidosikaṃ kummāsaṃ labhitvā taṃ amataṃ viya paribhuñjanto pitarā nimantito svātanāya adhivāsetvā dutiyadivase pitu nivesane piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā alaṅkatapaṭiyatte itthāgārajane upagantvā ‘‘kīdisā nāma tā, ayyaputta, accharāyo, yāsaṃ tvaṃ hetu brahmacariyaṃ carasī’’tiādīni (ma. ni. 2.301) vatvā palobhanakammaṃ kātuṃ āraddhe tassādhippāyaṃ viparivattetvā aniccatādipaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ kathento –

    ‘‘પસ્સ ચિત્તકતં બિમ્બં, અરુકાયં સમુસ્સિતં;

    ‘‘Passa cittakataṃ bimbaṃ, arukāyaṃ samussitaṃ;

    આતુરં બહુસઙ્કપ્પં, યસ્સ નત્થિ ધુવં ઠિતિ.

    Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.

    ‘‘પસ્સ ચિત્તકતં રૂપં, મણિના કુણ્ડલેન ચ;

    ‘‘Passa cittakataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;

    અટ્ઠિં તચેન ઓનદ્ધં, સહ વત્થેહિ સોભતિ.

    Aṭṭhiṃ tacena onaddhaṃ, saha vatthehi sobhati.

    ‘‘અલત્તકકતા પાદા, મુખં ચુણ્ણકમક્ખિતં;

    ‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ‘‘અટ્ઠાપદકતા કેસા, નેત્તા અઞ્જનમક્ખિતા;

    ‘‘Aṭṭhāpadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ‘‘અઞ્જનીવ નવા ચિત્તા, પૂતિકાયો અલઙ્કતો;

    ‘‘Añjanīva navā cittā, pūtikāyo alaṅkato;

    અલં બાલસ્સ મોહાય, નો ચ પારગવેસિનો.

    Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.

    ‘‘ઓદહિ મિગવો પાસં, નાસદા વાગુરં મિગો;

    ‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vāguraṃ migo;

    ભુત્વા નિવાપં ગચ્છામ, કન્દન્તે મિગબન્ધકે.

    Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, kandante migabandhake.

    ‘‘છિન્નો પાસો મિગવસ્સ, નાસદા વાગુરં મિગો;

    ‘‘Chinno pāso migavassa, nāsadā vāguraṃ migo;

    ભુત્વા નિવાપં ગચ્છામ, સોચન્તે મિગલુદ્દકે’’તિ. (મ॰ નિ॰ ૨.૩૦૨; થેરગા॰ ૭૬૯-૭૭૫);

    Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, socante migaluddake’’ti. (ma. ni. 2.302; theragā. 769-775);

    ઇમા ગાથાયો અભાસિ. ઇમા ગાથા વત્વા વેહાસં અબ્ભુગ્ગન્ત્વા રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ મિગાજિનવનુય્યાને મઙ્ગલસિલાપટ્ટે નિસીદિ. થેરસ્સ કિર પિતા સત્તસુ દ્વારકોટ્ઠકેસુ અગ્ગળં દાપેત્વા મલ્લે આણાપેસિ ‘‘નિક્ખમિતું મા દેથ, કાસાયાનિ અપનેત્વા સેતકાનિ નિવાસાપેથા’’તિ. તસ્મા થેરો આકાસેન અગમાસિ. અથ રાજા કોરબ્યો થેરસ્સ તત્થ નિસિન્નભાવં સુત્વા તં ઉપસઙ્કમિત્વા સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા ‘‘ઇધ, ભો રટ્ઠપાલ, પબ્બજન્તો બ્યાધિપારિજુઞ્ઞં વા જરાભોગઞાતિપારિજુઞ્ઞં વા પત્તો પબ્બજતિ, ત્વં પન કિઞ્ચિપિ પારિજુઞ્ઞં અનુપગતો એવ કસ્મા પબ્બજસી’’તિ પુચ્છિ. અથસ્સ થેરો ‘‘ઉપનિય્યતિ લોકો અદ્ધુવો, અતાણો લોકો અનભિસ્સરો, અસરણો લોકો સબ્બં પહાય ગમનીયં, ઊનો લોકો અતિત્તો તણ્હાદાસો’’તિ (મ॰ નિ॰ ૨.૩૦૫) ઇમેસં ચતુન્નં ધમ્મુદ્દેસાનં અત્તના વિદિતભાવં કથેત્વા તસ્સા દેસનાય અનુગીતિં કથેન્તો –

    Imā gāthāyo abhāsi. Imā gāthā vatvā vehāsaṃ abbhuggantvā rañño korabyassa migājinavanuyyāne maṅgalasilāpaṭṭe nisīdi. Therassa kira pitā sattasu dvārakoṭṭhakesu aggaḷaṃ dāpetvā malle āṇāpesi ‘‘nikkhamituṃ mā detha, kāsāyāni apanetvā setakāni nivāsāpethā’’ti. Tasmā thero ākāsena agamāsi. Atha rājā korabyo therassa tattha nisinnabhāvaṃ sutvā taṃ upasaṅkamitvā sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ‘‘idha, bho raṭṭhapāla, pabbajanto byādhipārijuññaṃ vā jarābhogañātipārijuññaṃ vā patto pabbajati, tvaṃ pana kiñcipi pārijuññaṃ anupagato eva kasmā pabbajasī’’ti pucchi. Athassa thero ‘‘upaniyyati loko addhuvo, atāṇo loko anabhissaro, asaraṇo loko sabbaṃ pahāya gamanīyaṃ, ūno loko atitto taṇhādāso’’ti (ma. ni. 2.305) imesaṃ catunnaṃ dhammuddesānaṃ attanā viditabhāvaṃ kathetvā tassā desanāya anugītiṃ kathento –

    ‘‘પસ્સામિ લોકે સધને મનુસ્સે, લદ્ધાન વિત્તં ન દદન્તિ મોહા;

    ‘‘Passāmi loke sadhane manusse, laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;

    લુદ્ધા ધનં સન્નિચયં કરોન્તિ, ભિય્યોવ કામે અભિપત્થયન્તિ.

    Luddhā dhanaṃ sannicayaṃ karonti, bhiyyova kāme abhipatthayanti.

    ‘‘રાજા પસય્હપ્પથવિં વિજેત્વા, સસાગરન્તં મહિમાવસન્તો;

    ‘‘Rājā pasayhappathaviṃ vijetvā, sasāgarantaṃ mahimāvasanto;

    ઓરં સમુદ્દસ્સ અતિત્તરૂપો, પારં સમુદ્દસ્સપિ પત્થયેથ.

    Oraṃ samuddassa atittarūpo, pāraṃ samuddassapi patthayetha.

    ‘‘રાજા ચ અઞ્ઞે ચ બહૂ મનુસ્સા, અવીતતણ્હા મરણં ઉપેન્તિ;

    ‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā, avītataṇhā maraṇaṃ upenti;

    ઊનાવ હુત્વાન જહન્તિ દેહં, કામેહિ લોકમ્હિ ન હત્થિ તિત્તિ.

    Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ, kāmehi lokamhi na hatthi titti.

    ‘‘કન્દન્તિ નં ઞાતી પકિરિય કેસે, ‘અહો વતા નો અમરા’તિ ચાહુ;

    ‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese, ‘aho vatā no amarā’ti cāhu;

    વત્થેન નં પારુતં નીહરિત્વા, ચિતં સમોધાય તતો ડહન્તિ.

    Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā, citaṃ samodhāya tato ḍahanti.

    ‘‘સો ડય્હતિ સૂલેહિ તુજ્જમાનો, એકેન વત્થેન પહાય ભોગે;

    ‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno, ekena vatthena pahāya bhoge;

    ન મીયમાનસ્સ ભવન્તિ તાણા, ઞાતી ચ મિત્તા અથ વા સહાયા.

    Na mīyamānassa bhavanti tāṇā, ñātī ca mittā atha vā sahāyā.

    ‘‘દાયાદકા તસ્સ ધનં હરન્તિ, સત્તો પન ગચ્છતિ યેન કમ્મં;

    ‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti, satto pana gacchati yena kammaṃ;

    ન મીયમાનં ધનમન્વેતિ કિઞ્ચિ, પુત્તા ચ દારા ચ ધનઞ્ચ રટ્ઠં.

    Na mīyamānaṃ dhanamanveti kiñci, puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.

    ‘‘ન દીઘમાયું લભતે ધનેન, ન ચાપિ વિત્તેન જરં વિહન્તિ;

    ‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;

    અપ્પં હિદં જીવિતમાહુ ધીરા, અસસ્સતં વિપ્પરિણામધમ્મં.

    Appaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.

    ‘‘અડ્ઢા દલિદ્દા ચ ફુસન્તિ ફસ્સં, બાલો ચ ધીરો ચ તથેવ ફુટ્ઠો;

    ‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ, bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;

    બાલો હિ બાલ્યા વધિતોવ સેતિ, ધીરો ચ નો વેધતિ ફસ્સફુટ્ઠો.

    Bālo hi bālyā vadhitova seti, dhīro ca no vedhati phassaphuṭṭho.

    ‘‘તસ્મા હિ પઞ્ઞાવ ધનેન સેય્યા, યાય વોસાનમિધાધિગચ્છતિ;

    ‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyā, yāya vosānamidhādhigacchati;

    અબ્યોસિતત્તા હિ ભવાભવેસુ, પાપાનિ કમ્માનિ કરોતિ મોહા.

    Abyositattā hi bhavābhavesu, pāpāni kammāni karoti mohā.

    ‘‘ઉપેતિ ગબ્ભઞ્ચ પરઞ્ચ લોકં, સંસારમાપજ્જપરમ્પરાય;

    ‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ, saṃsāramāpajjaparamparāya;

    તસ્સપ્પપઞ્ઞો અભિસદ્દહન્તો, ઉપેતિ ગબ્ભઞ્ચ પરઞ્ચ લોકં.

    Tassappapañño abhisaddahanto, upeti gabbhañca parañca lokaṃ.

    ‘‘ચોરો યથા સન્ધિમુખે ગહીતો, સકમ્મુના હઞ્ઞતિ પાપધમ્મો;

    ‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati pāpadhammo;

    એવં પજા પેચ્ચ પરમ્હિ લોકે, સકમ્મુના હઞ્ઞતિ પાપધમ્મો.

    Evaṃ pajā pecca paramhi loke, sakammunā haññati pāpadhammo.

    ‘‘કામા હિ ચિત્રા મધુરા મનોરમા, વિરૂપરૂપેન મથેન્તિ ચિત્તં;

    ‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;

    આદીનવં કામગુણેસુ દિસ્વા, તસ્મા અહં પબ્બજિતોમ્હિ રાજ.

    Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.

    ‘‘દુમપ્ફલાનીવ પતન્તિ માણવા, દહરા ચ વુડ્ઢા ચ સરીરભેદા;

    ‘‘Dumapphalānīva patanti māṇavā, daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;

    એતમ્પિ દિસ્વાન પબ્બજિતોમ્હિ રાજ, અપણ્ણકં સામઞ્ઞમેવ સેય્યો.

    Etampi disvāna pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.

    ‘‘સદ્ધાયાહં પબ્બજિતો, ઉપેતો જિનસાસને;

    ‘‘Saddhāyāhaṃ pabbajito, upeto jinasāsane;

    અવઞ્ઝા મય્હં પબ્બજ્જા, અનણો ભુઞ્જામિ ભોજનં.

    Avañjhā mayhaṃ pabbajjā, anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ.

    ‘‘કામે આદિત્તતો દિસ્વા, જાતરૂપાનિ સત્થતો;

    ‘‘Kāme ādittato disvā, jātarūpāni satthato;

    ગબ્ભાવોક્કન્તિતો દુક્ખં, નિરયેસુ મહબ્ભયં.

    Gabbhāvokkantito dukkhaṃ, nirayesu mahabbhayaṃ.

    ‘‘એતમાદીનવં ઞત્વા, સંવેગં અલભિં તદા;

    ‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, saṃvegaṃ alabhiṃ tadā;

    સોહં વિદ્ધો તદા સન્તો, સમ્પત્તો આસવક્ખયં.

    Sohaṃ viddho tadā santo, sampatto āsavakkhayaṃ.

    ‘‘પરિચિણ્ણો મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;

    ‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;

    ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.

    Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.

    ‘‘યસ્સત્થાય પબ્બજિતો, અગારસ્માનગારિયં;

    ‘‘Yassatthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;

    સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો’’તિ. (થેરગા॰ ૭૭૬-૭૯૩) –

    So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo’’ti. (theragā. 776-793) –

    ઇમા ગાથા અવોચ. એવં થેરો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ ધમ્મં દેસેત્વા સત્થુ સન્તિકમેવ ગતો. સત્થા ચ અપરભાગે અરિયગણમજ્ઝે નિસિન્નો થેરં સદ્ધાપબ્બજિતાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેસિ.

    Imā gāthā avoca. Evaṃ thero rañño korabyassa dhammaṃ desetvā satthu santikameva gato. Satthā ca aparabhāge ariyagaṇamajjhe nisinno theraṃ saddhāpabbajitānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.

    ૯૭-૮. એવં સો થેરો પત્તએતદગ્ગટ્ઠાનો પુબ્બકમ્મં સરિત્વા સોમનસ્સજાતો પુબ્બચરિતાપદાનં પકાસેન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતોતિઆદિમાહ. વરનાગો મયા દિન્નોતિ તસ્સ ભગવતો રૂપકાયે પસીદિત્વા વરો ઉત્તમો સેટ્ઠો ઈસાદન્તો રથીસાસદિસદન્તો ઉરૂળ્હવા ભારવહો રાજારહો વા. સેતચ્છત્તોપસોભિતોતિ હત્થિક્ખન્ધે ઉસ્સાપિતસેતચ્છત્તેન ઉપસેવિતો સોભમાનો. પુનપિ કિં વિસિટ્ઠો વરનાગો? સકપ્પનો હત્થાલઙ્કારસહિતો. સઙ્ઘારામં બુદ્ધપ્પમુખસ્સ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ વસનત્થાય આરામં વિહારં અકારયિં કારેસિં.

    97-8. Evaṃ so thero pattaetadaggaṭṭhāno pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttarassa bhagavatotiādimāha. Varanāgo mayā dinnoti tassa bhagavato rūpakāye pasīditvā varo uttamo seṭṭho īsādanto rathīsāsadisadanto urūḷhavā bhāravaho rājāraho vā. Setacchattopasobhitoti hatthikkhandhe ussāpitasetacchattena upasevito sobhamāno. Punapi kiṃ visiṭṭho varanāgo? Sakappano hatthālaṅkārasahito. Saṅghārāmaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa vasanatthāya ārāmaṃ vihāraṃ akārayiṃ kāresiṃ.

    ૯૯. ચતુપઞ્ઞાસસહસ્સાનીતિ તસ્મિં કારાપિતે વિહારબ્ભન્તરે ચતુપઞ્ઞાસસહસ્સાનિ પાસાદાનિ ચ અહં અકારયિં કારેસિન્તિ અત્થો. મહોઘદાનં કરિત્વાનાતિ સબ્બપરિક્ખારસહિતં મહોઘસદિસં મહાદાનં સજ્જેત્વા મહેસિનો મુનિનો નિય્યાદેસિન્તિ અત્થો.

    99.Catupaññāsasahassānīti tasmiṃ kārāpite vihārabbhantare catupaññāsasahassāni pāsādāni ca ahaṃ akārayiṃ kāresinti attho. Mahoghadānaṃ karitvānāti sabbaparikkhārasahitaṃ mahoghasadisaṃ mahādānaṃ sajjetvā mahesino munino niyyādesinti attho.

    ૧૦૦. અનુમોદિ મહાવીરોતિ ચતુરાસઙ્ખ્યેય્યસતસહસ્સેસુ કપ્પેસુ અબ્બોચ્છિન્નઉસ્સાહસઙ્ખાતેન વીરિયેન મહાવીરો સયમ્ભૂ સયમેવ ભૂતો જાતો લદ્ધસબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણો અગ્ગો સેટ્ઠો પુગ્ગલો અનુમોદિ વિહારાનુમોદનં અકાસિ. સબ્બે જને હાસયન્તોતિ સકલાનન્તાપરિમાણે દેવમનુસ્સે હાસયન્તો સન્તુટ્ઠે કુરુમાનો અમતનિબ્બાનપટિસંયુત્તં ચતુસચ્ચધમ્મદેસનં દેસેસિ પકાસેસિ વિવરિ વિભજિ ઉત્તાની અકાસીતિ અત્થો.

    100.Anumodi mahāvīroti caturāsaṅkhyeyyasatasahassesu kappesu abbocchinnaussāhasaṅkhātena vīriyena mahāvīro sayambhū sayameva bhūto jāto laddhasabbaññutaññāṇo aggo seṭṭho puggalo anumodi vihārānumodanaṃ akāsi. Sabbe jane hāsayantoti sakalānantāparimāṇe devamanusse hāsayanto santuṭṭhe kurumāno amatanibbānapaṭisaṃyuttaṃ catusaccadhammadesanaṃ desesi pakāsesi vivari vibhaji uttānī akāsīti attho.

    ૧૦૧. તં મે વિયાકાસીતિ તં મય્હં કતપુઞ્ઞં બલં વિસેસેન પાકટં અકાસિ. જલજુત્તમનામકોતિ જલે જાતં જલજં પદુમં, પદુમુત્તરનામકોતિ અત્થો. ‘‘જલનુત્તમનાયકો’’તિપિ પાઠો. તત્થ અત્તનો પભાય જલન્તીતિ જલના, ચન્દિમસૂરિયદેવબ્રહ્માનો, તેસં જલનાનં ઉત્તમોતિ જલનુત્તમો. સબ્બસત્તાનં નાયકો ઉત્તમોતિ નાયકો, સમ્ભારવન્તે સત્તે નિબ્બાનં નેતિ પાપેતીતિ વા નાયકો, જલનુત્તમો ચ સો નાયકો ચાતિ જલનુત્તમનાયકો. ભિક્ખુસઙ્ઘે નિસીદિત્વાતિ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ મજ્ઝે નિસિન્નો ઇમા ગાથા અભાસથ પાકટં કત્વા કથેસીતિ અત્થો. સેસં ઉત્તાનત્થમેવાતિ.

    101.Taṃme viyākāsīti taṃ mayhaṃ katapuññaṃ balaṃ visesena pākaṭaṃ akāsi. Jalajuttamanāmakoti jale jātaṃ jalajaṃ padumaṃ, padumuttaranāmakoti attho. ‘‘Jalanuttamanāyako’’tipi pāṭho. Tattha attano pabhāya jalantīti jalanā, candimasūriyadevabrahmāno, tesaṃ jalanānaṃ uttamoti jalanuttamo. Sabbasattānaṃ nāyako uttamoti nāyako, sambhāravante satte nibbānaṃ neti pāpetīti vā nāyako, jalanuttamo ca so nāyako cāti jalanuttamanāyako. Bhikkhusaṅghe nisīditvāti bhikkhusaṅghassa majjhe nisinno imā gāthā abhāsatha pākaṭaṃ katvā kathesīti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.

    રટ્ઠપાલત્થેરઅપદાનવણ્ણના સમત્તા.

    Raṭṭhapālattheraapadānavaṇṇanā samattā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / અપદાનપાળિ • Apadānapāḷi / ૮. રટ્ઠપાલત્થેરઅપદાનં • 8. Raṭṭhapālattheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact