Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અપદાન-અટ્ઠકથા • Apadāna-aṭṭhakathā

    ૧૧. રટ્ઠપાલત્થેરઅપદાનવણ્ણના

    11. Raṭṭhapālattheraapadānavaṇṇanā

    એકાદસમાપદાને પદુમુત્તરસ્સ ભગવતોતિઆદિકં આયસ્મતો રટ્ઠપાલત્થેરસ્સ અપદાનં. અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયાનિ પુઞ્ઞાનિ ઉપચિનન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે તસ્સ ઉપ્પત્તિતો પુરેતરમેવ હંસવતીનગરે ગહપતિમહાસાલકુલે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો પિતુ અચ્ચયેન ઘરાવાસે પતિટ્ઠિતો રતનકોટ્ઠાગારકમ્મિકેન દસ્સિતં અપરિમાણં કુલવંસાનુગતં ધનં દિસ્વા ‘‘ઇમં એત્તકં ધનરાસિં મય્હં અય્યકપય્યકાદયો અત્તના સદ્ધિં ગહેત્વા ગન્તું નાસક્ખિંસુ, મયા પન ગહેત્વા ગન્તું વટ્ટતી’’તિ ચિન્તેત્વા કપણદ્ધિકાદીનં મહાદાનં દેતિ. સો અભિઞ્ઞાલાભિં એકં તાપસં ઉપટ્ઠહન્તો તેન દેવલોકાધિપચ્ચે ઉય્યોજિતો યાવજીવં પુઞ્ઞાનિ કત્વા તતો ચુતો દેવો હુત્વા નિબ્બત્તિ. સો તત્થ દેવલોકે દેવરજ્જં કરોન્તો યાવતાયુકં ઠત્વા તતો ચુતો મનુસ્સલોકે ભિન્નં રટ્ઠં સન્ધારેતું સમત્થસ્સ કુલસ્સ એકપુત્તો હુત્વા નિબ્બત્તિ. તેન ચ સમયેન પદુમુત્તરો નામ ભગવા લોકે ઉપ્પજ્જિત્વા પવત્તિતવરધમ્મચક્કો વેનેય્યસત્તં નિબ્બાનમહાનગરસઙ્ખાતખેમન્તભૂમિં સમ્પાપેસિ. અથ સો કુલપુત્તો અનુક્કમેન વિઞ્ઞુતં પત્તો એકદિવસં ઉપાસકેહિ સદ્ધિં વિહારં ગતો સત્થારં ધમ્મં દેસેન્તં દિસ્વા પસન્નચિત્તો પરિસપરિયન્તે નિસીદિ.

    Ekādasamāpadāne padumuttarassa bhagavatotiādikaṃ āyasmato raṭṭhapālattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle tassa uppattito puretarameva haṃsavatīnagare gahapatimahāsālakule nibbattitvā vayappatto pitu accayena gharāvāse patiṭṭhito ratanakoṭṭhāgārakammikena dassitaṃ aparimāṇaṃ kulavaṃsānugataṃ dhanaṃ disvā ‘‘imaṃ ettakaṃ dhanarāsiṃ mayhaṃ ayyakapayyakādayo attanā saddhiṃ gahetvā gantuṃ nāsakkhiṃsu, mayā pana gahetvā gantuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā kapaṇaddhikādīnaṃ mahādānaṃ deti. So abhiññālābhiṃ ekaṃ tāpasaṃ upaṭṭhahanto tena devalokādhipacce uyyojito yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cuto devo hutvā nibbatti. So tattha devaloke devarajjaṃ karonto yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto manussaloke bhinnaṃ raṭṭhaṃ sandhāretuṃ samatthassa kulassa ekaputto hutvā nibbatti. Tena ca samayena padumuttaro nāma bhagavā loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko veneyyasattaṃ nibbānamahānagarasaṅkhātakhemantabhūmiṃ sampāpesi. Atha so kulaputto anukkamena viññutaṃ patto ekadivasaṃ upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gato satthāraṃ dhammaṃ desentaṃ disvā pasannacitto parisapariyante nisīdi.

    તેન ચ સમયેન સત્થા એકં ભિક્ખું સદ્ધાપબ્બજિતાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેસિ, તં દિસ્વા પસન્નમાનસો તદત્થાય ચિત્તં ઠપેત્વા સતસહસ્સભિક્ખુપરિવારસ્સ ભગવતો મહતા સક્કારેન સત્તાહં મહાદાનં પવત્તેત્વા પણિધાનં અકાસિ. સત્થા તસ્સ અનન્તરાયેન ઇજ્ઝનભાવં દિસ્વા ‘‘અનાગતે ગોતમસ્સ નામ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સાસને સદ્ધાપબ્બજિતાનં અગ્ગો ભવિસ્સતી’’તિ બ્યાકાસિ. સો સત્થારં ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ વન્દિત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ. સો તત્થ યાવતાયુકં પુઞ્ઞાનિ કત્વા તતો ચવિત્વા દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો ઇતો દ્વાનવુતિકપ્પે ફુસ્સસ્સ ભગવતો કાલે સત્થુ વેમાતિકભાતિકેસુ તીસુ રાજપુત્તેસુ સત્થારં ઉપટ્ઠહન્તેસુ તેસં પુઞ્ઞકિરિયાય સહાયકિચ્ચં અકાસિ. એવં તત્થ તત્થ ભવે તં તં બહું કુસલં ઉપચિનિત્વા સુગતીસુયેવ સંસરન્તો ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે કુરુરટ્ઠે થુલ્લકોટ્ઠિકનિગમે રટ્ઠપાલસેટ્ઠિગેહે નિબ્બત્તિ, તસ્સ ભિન્નં રટ્ઠં સન્ધારેતું સમત્થે કુલે નિબ્બત્તત્તા રટ્ઠપાલોતિ વંસાનુગતમેવ નામં અહોસિ. સો મહતા પરિવારેન વડ્ઢન્તો અનુક્કમેન યોબ્બનં પત્તો માતાપિતૂહિ પતિરૂપેન દારેન સંયોજેત્વા મહન્તે ચ યસે પતિટ્ઠાપિતો દિબ્બસમ્પત્તિસદિસં સમ્પત્તિં પચ્ચનુભોતિ. અથ ભગવા કુરુરટ્ઠે જનપદચારિકં ચરન્તો થુલ્લકોટ્ઠિકં અનુપાપુણિ. તં સુત્વા રટ્ઠપાલો કુલપુત્તો સત્થારં ઉપસઙ્કમિત્વા સત્થુ સન્તિકે ધમ્મં સુત્વા પટિલદ્ધસદ્ધો સત્તવારે ભત્તચ્છેદે કત્વા કિચ્છેન કસિરેન માતાપિતરો અનુજાનાપેત્વા સત્થારં ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિત્વા સત્થુ આણત્તિયા અઞ્ઞતરસ્સ થેરસ્સ સન્તિકે પબ્બજિત્વા યોનિસોમનસિકારેન કમ્મં કરોન્તો વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અરહત્તં પાપુણિ.

    Tena ca samayena satthā ekaṃ bhikkhuṃ saddhāpabbajitānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi, taṃ disvā pasannamānaso tadatthāya cittaṃ ṭhapetvā satasahassabhikkhuparivārassa bhagavato mahatā sakkārena sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthā tassa anantarāyena ijjhanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāsane saddhāpabbajitānaṃ aggo bhavissatī’’ti byākāsi. So satthāraṃ bhikkhusaṅghañca vanditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. So tattha yāvatāyukaṃ puññāni katvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto ito dvānavutikappe phussassa bhagavato kāle satthu vemātikabhātikesu tīsu rājaputtesu satthāraṃ upaṭṭhahantesu tesaṃ puññakiriyāya sahāyakiccaṃ akāsi. Evaṃ tattha tattha bhave taṃ taṃ bahuṃ kusalaṃ upacinitvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kururaṭṭhe thullakoṭṭhikanigame raṭṭhapālaseṭṭhigehe nibbatti, tassa bhinnaṃ raṭṭhaṃ sandhāretuṃ samatthe kule nibbattattā raṭṭhapāloti vaṃsānugatameva nāmaṃ ahosi. So mahatā parivārena vaḍḍhanto anukkamena yobbanaṃ patto mātāpitūhi patirūpena dārena saṃyojetvā mahante ca yase patiṭṭhāpito dibbasampattisadisaṃ sampattiṃ paccanubhoti. Atha bhagavā kururaṭṭhe janapadacārikaṃ caranto thullakoṭṭhikaṃ anupāpuṇi. Taṃ sutvā raṭṭhapālo kulaputto satthāraṃ upasaṅkamitvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho sattavāre bhattacchede katvā kicchena kasirena mātāpitaro anujānāpetvā satthāraṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yācitvā satthu āṇattiyā aññatarassa therassa santike pabbajitvā yonisomanasikārena kammaṃ karonto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi.

    ૧૭૯-૧૮૦. અથાયસ્મા અપરભાગે અત્તનો પુબ્બકમ્મં સરિત્વા સોમનસ્સજાતો પુબ્બચરિતાપદાનં પકાસેન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતોતિઆદિમાહ. સુનાગો સો મયા દિન્નોતિ તદા મહાધનસેટ્ઠિ હુત્વા સબ્બં સાપતેય્યં દાનમુખે વિસ્સજ્જનસમયે સત્તપ્પતિટ્ઠો સુન્દરો નાગો હત્થિરાજા મયા દિન્નો અહોસિ. તં દસ્સેન્તો ઈસાદન્તોતિઆદિમાહ. ઈસાદન્તો રથઈસપ્પમાણદન્તો, સો મયા દિન્નો હત્થિનાગો. ઉરૂળ્હવાતિ રાજાવહનયોગ્ગસમત્થો, રાજારહો વા. સેતચ્છત્તોતિ અલઙ્કારત્થાય ઉપટ્ઠહનસેતચ્છત્તસહિતોતિ અત્થો. પસોભિતોતિ આરોહપરિણાહવા રૂપસોભાહિ સમ્પન્નોતિ અત્થો. સકપ્પનો સહત્થિપોતિ હત્થિઅલઙ્કારસહિતો હત્થિગોપકસહિતોતિ અત્થો. ઇત્થમ્ભૂતો હત્થિનાગો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો મયા દિન્નોતિ અત્થો.

    179-180. Athāyasmā aparabhāge attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttarassa bhagavatotiādimāha. Sunāgo so mayā dinnoti tadā mahādhanaseṭṭhi hutvā sabbaṃ sāpateyyaṃ dānamukhe vissajjanasamaye sattappatiṭṭho sundaro nāgo hatthirājā mayā dinno ahosi. Taṃ dassento īsādantotiādimāha. Īsādanto rathaīsappamāṇadanto, so mayā dinno hatthināgo. Urūḷhavāti rājāvahanayoggasamattho, rājāraho vā. Setacchattoti alaṅkāratthāya upaṭṭhahanasetacchattasahitoti attho. Pasobhitoti ārohapariṇāhavā rūpasobhāhi sampannoti attho. Sakappano sahatthipoti hatthialaṅkārasahito hatthigopakasahitoti attho. Itthambhūto hatthināgo padumuttarassa bhagavato mayā dinnoti attho.

    ૧૮૧. મયા ભત્તં કારેત્વાનાતિ મયા કારાપિતવિહારે વસન્તાનં કોટિસઙ્ખાનં ભિક્ખૂનં નિચ્ચભત્તં પટ્ઠપેત્વા મહેસિનો નિય્યાદેસિન્તિ સમ્બન્ધો.

    181.Mayā bhattaṃ kāretvānāti mayā kārāpitavihāre vasantānaṃ koṭisaṅkhānaṃ bhikkhūnaṃ niccabhattaṃ paṭṭhapetvā mahesino niyyādesinti sambandho.

    ૧૮૩. જલજુત્તમનામકોતિ જલતો જાતો જલજો, કિં તં? પદુમં, પદુમેન સમાનનામત્તા ઉત્તમત્તા ચ પદુમુત્તરો નામ ભગવાતિ અત્થો. સેસં સબ્બત્થ ઉત્તાનત્થમેવાતિ.

    183.Jalajuttamanāmakoti jalato jāto jalajo, kiṃ taṃ? Padumaṃ, padumena samānanāmattā uttamattā ca padumuttaro nāma bhagavāti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.

    રટ્ઠપાલત્થેરઅપદાનવણ્ણના સમત્તા.

    Raṭṭhapālattheraapadānavaṇṇanā samattā.

    છપ્પઞ્ઞાસમમહાવગ્ગવણ્ણના સમત્તા.

    Chappaññāsamamahāvaggavaṇṇanā samattā.

    ઇતિ વિસુદ્ધજનવિલાસિનિયા અપદાન-અટ્ઠકથાય

    Iti visuddhajanavilāsiniyā apadāna-aṭṭhakathāya

    એત્તાવતા બુદ્ધપચ્ચેકબુદ્ધસાવકત્થેરાપદાન-અટ્ઠકથા સમત્તા.

    Ettāvatā buddhapaccekabuddhasāvakattherāpadāna-aṭṭhakathā samattā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / અપદાનપાળિ • Apadānapāḷi / ૧૧. રટ્ઠપાલત્થેરઅપદાનં • 11. Raṭṭhapālattheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact