Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૭. રૂપધાતુયા આયતનકથાવણ્ણના
7. Rūpadhātuyā āyatanakathāvaṇṇanā
૫૧૯. ઇદાનિ રૂપધાતુયા આયતનકથા નામ હોતિ. તત્થ યેસં ‘‘રૂપી મનોમયો સબ્બઙ્ગપચ્ચઙ્ગી અહીનિન્દ્રિયો’’તિ (દી॰ નિ॰ ૧.૮૭) સુત્તં નિસ્સાય બ્રહ્મકાયિકાનં ઘાનાદિનિમિત્તાનિપિ આયતનાનેવાતિ કપ્પેત્વા સળાયતનિકો તેસં અત્તભાવોતિ લદ્ધિ, સેય્યથાપિ અન્ધકાનઞ્ચેવ સમ્મિતિયાનઞ્ચ; તે સન્ધાય સળાયતનિકોતિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ, લદ્ધિવસેન પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. અથ નં યં તત્થ આયતનં નત્થિ, તસ્સ વસેન ચોદેતું અત્થિ તત્થ ઘાનાયતનન્તિઆદિ આરદ્ધં. તતો પરવાદી યં તત્થ અજ્ઝત્તિકાનં તિણ્ણં આયતનાનં ઘાનાદિકં સણ્ઠાનનિમિત્તં તદેવ આયતનન્તિ લદ્ધિયા પટિજાનાતિ. બાહિરાનં ગન્ધાયતનાદીનં વસેન પુટ્ઠો ઘાનપ્પસાદાદયો તત્થ ન ઇચ્છતિ, તસ્મા તેસં ગોચરં પટિસેધેન્તો પટિક્ખિપતિ. પટિલોમપઞ્હસંસન્દનપઞ્હેસુપિ ઇમિનાવુપાયેન અત્થો વેદિતબ્બો.
519. Idāni rūpadhātuyā āyatanakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo’’ti (dī. ni. 1.87) suttaṃ nissāya brahmakāyikānaṃ ghānādinimittānipi āyatanānevāti kappetvā saḷāyataniko tesaṃ attabhāvoti laddhi, seyyathāpi andhakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya saḷāyatanikoti pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā itarassa. Atha naṃ yaṃ tattha āyatanaṃ natthi, tassa vasena codetuṃ atthi tattha ghānāyatanantiādi āraddhaṃ. Tato paravādī yaṃ tattha ajjhattikānaṃ tiṇṇaṃ āyatanānaṃ ghānādikaṃ saṇṭhānanimittaṃ tadeva āyatananti laddhiyā paṭijānāti. Bāhirānaṃ gandhāyatanādīnaṃ vasena puṭṭho ghānappasādādayo tattha na icchati, tasmā tesaṃ gocaraṃ paṭisedhento paṭikkhipati. Paṭilomapañhasaṃsandanapañhesupi imināvupāyena attho veditabbo.
૫૨૧. અત્થિ તત્થ ઘાનાયતનં અત્થિ ગન્ધાયતનં તેન ઘાનેન તં ગન્ધં ઘાયતીતિ તસ્મિંયેવ પરસમયે એકચ્ચે આચરિયે સન્ધાય વુત્તં. તે કિર તત્થ છ અજ્ઝત્તિકાનિ આયતનાનિ પરિપુણ્ણાનિ ઇચ્છન્તિ, આયતનેન ચ નામ સકિચ્ચકેન ભવિતબ્બન્તિ તેહિ ઘાનાદીહિ તે ગન્ધાદયો ઘાયન્તિ સાયન્તિ ફુસન્તીતિપિ ઇચ્છન્તિ. તં લદ્ધિં સન્ધાય પરવાદી આમન્તાતિ પટિજાનાતિ.
521. Atthi tattha ghānāyatanaṃ atthi gandhāyatanaṃ tena ghānena taṃ gandhaṃ ghāyatīti tasmiṃyeva parasamaye ekacce ācariye sandhāya vuttaṃ. Te kira tattha cha ajjhattikāni āyatanāni paripuṇṇāni icchanti, āyatanena ca nāma sakiccakena bhavitabbanti tehi ghānādīhi te gandhādayo ghāyanti sāyanti phusantītipi icchanti. Taṃ laddhiṃ sandhāya paravādī āmantāti paṭijānāti.
૫૨૨. અત્થિ તત્થ મૂલગન્ધોતિઆદીનિ પન પુટ્ઠો અત્થિભાવં સાધેતું અસક્કોન્તો પટિક્ખિપતિ. નનુ અત્થિ તત્થ ઘાનનિમિત્તન્તિઆદિ સણ્ઠાનમત્તસ્સેવ સાધકં, ન આયતનસ્સ, તસ્મા ઉદાહટમ્પિ અનુદાહટસદિસમેવાતિ.
522. Atthitattha mūlagandhotiādīni pana puṭṭho atthibhāvaṃ sādhetuṃ asakkonto paṭikkhipati. Nanu atthi tatthaghānanimittantiādi saṇṭhānamattasseva sādhakaṃ, na āyatanassa, tasmā udāhaṭampi anudāhaṭasadisamevāti.
રૂપધાતુયા આયતનકથાવણ્ણના.
Rūpadhātuyā āyatanakathāvaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૭૯) ૭. રૂપધાતુયાઆયતનકથા • (79) 7. Rūpadhātuyāāyatanakathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૭. રૂપધાતુયાઆયતનકથાવણ્ણના • 7. Rūpadhātuyāāyatanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૭. રૂપધાતુયાઆયતનકથાવણ્ણના • 7. Rūpadhātuyāāyatanakathāvaṇṇanā