Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
૧૧. સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના
11. Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanā
૩૭૧. એવં મે સુતન્તિ સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તં. તત્થ આચિક્ખનાતિ ઇદં દુક્ખં અરિયસચ્ચં નામ…પે॰… અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા અરિયસચ્ચં નામાતિ. સેસપદેસુપિ એસેવ નયો. અપિચેત્થ પઞ્ઞાપના નામ દુક્ખસચ્ચાદીનં ઠપના. આસનં ઠપેન્તો હિ આસનં પઞ્ઞપેતીતિ વુચ્ચતિ. પટ્ઠપનાતિ પઞ્ઞાપના. વિવરણાતિ વિવટકરણા. વિભજનાતિ વિભાગકિરિયા. ઉત્તાનીકમ્મન્તિ પાકટભાવકરણં.
371.Evaṃme sutanti saccavibhaṅgasuttaṃ. Tattha ācikkhanāti idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ nāma…pe… ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ nāmāti. Sesapadesupi eseva nayo. Apicettha paññāpanā nāma dukkhasaccādīnaṃ ṭhapanā. Āsanaṃ ṭhapento hi āsanaṃ paññapetīti vuccati. Paṭṭhapanāti paññāpanā. Vivaraṇāti vivaṭakaraṇā. Vibhajanāti vibhāgakiriyā. Uttānīkammanti pākaṭabhāvakaraṇaṃ.
અનુગ્ગાહકાતિ આમિસસઙ્ગહેન ધમ્મસઙ્ગહેનાતિ દ્વીહિપિ સઙ્ગહેહિ અનુગ્ગાહકા. જનેતાતિ જનિકા માતા. આપાદેતાતિ પોસેતા. પોસિકમાતા વિય મોગ્ગલ્લાનોતિ દીપેતિ. જનિકમાતા હિ નવ વા દસ વા માસે લોણમ્બિલાદીનિ પરિહરમાના કુચ્છિયા દારકં ધારેત્વા કુચ્છિતો નિક્ખન્તં પોસિકમાતરં ધાતિં પટિચ્છાપેતિ. સા ખીરનવનીતાદીહિ દારકં પોસેત્વા વડ્ઢેતિ, સો વુદ્ધિમાગમ્મ યથાસુખં વિચરતિ. એવમેવ સારિપુત્તો અત્તનો વા પરેસં વા સન્તિકે પબ્બજિતે દ્વીહિ સઙ્ગહેહિ સઙ્ગણ્હન્તો ગિલાને પટિજગ્ગન્તો કમ્મટ્ઠાને યોજેત્વા સોતાપન્નભાવં ઞત્વા અપાયભયેહિ વુટ્ઠિતકાલતો પટ્ઠાય – ‘‘ઇદાનિ પચ્ચત્તપુરિસકારેન ઉપરિમગ્ગે નિબ્બત્તેસ્સન્તી’’તિ તેસુ અનપેક્ખો હુત્વા અઞ્ઞે નવે નવે ઓવદતિ. મહામોગ્ગલ્લાનોપિ અત્તનો વા પરેસં વા સન્તિકે પબ્બજિતે તથેવ સઙ્ગણ્હિત્વા કમ્મટ્ઠાને યોજેત્વા હેટ્ઠા તીણિ ફલાનિ પત્તેસુપિ અનપેક્ખતં ન આપજ્જતિ. કસ્મા? એવં કિરસ્સ હોતિ – વુત્તં ભગવતા – ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, અપ્પમત્તકોપિ ગૂથો દુગ્ગન્ધો હોતિ…પે॰… અપ્પમત્તકમ્પિ મુત્તં… ખેળો… પુબ્બો… લોહિતં દુગ્ગન્ધં હોતિ, એવમેવ ખો અહં, ભિક્ખવે, અપ્પમત્તકમ્પિ ભવં ન વણ્ણેમિ અન્તમસો અચ્છરાસઙ્ઘતમત્તમ્પી’’તિ (અ॰ નિ॰ ૧.૩૨૦-૩૨૧). તસ્મા યાવ અરહત્તં ન પાપુણન્તિ, તાવ તેસુ અનપેક્ખતં અનાપજ્જિત્વા અરહત્તં પત્તેસુયેવ આપજ્જતીતિ. તેનાહ ભગવા – ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, જનેતા એવં સારિપુત્તો. સેય્યથાપિ જાતસ્સ આપાદેતા, એવં મોગ્ગલ્લાનો. સારિપુત્તો, ભિક્ખવે, સોતાપત્તિફલે વિનેતિ, મોગ્ગલ્લાનો ઉત્તમત્થે’’તિ. પહોતીતિ સક્કોતિ.
Anuggāhakāti āmisasaṅgahena dhammasaṅgahenāti dvīhipi saṅgahehi anuggāhakā. Janetāti janikā mātā. Āpādetāti posetā. Posikamātā viya moggallānoti dīpeti. Janikamātā hi nava vā dasa vā māse loṇambilādīni pariharamānā kucchiyā dārakaṃ dhāretvā kucchito nikkhantaṃ posikamātaraṃ dhātiṃ paṭicchāpeti. Sā khīranavanītādīhi dārakaṃ posetvā vaḍḍheti, so vuddhimāgamma yathāsukhaṃ vicarati. Evameva sāriputto attano vā paresaṃ vā santike pabbajite dvīhi saṅgahehi saṅgaṇhanto gilāne paṭijagganto kammaṭṭhāne yojetvā sotāpannabhāvaṃ ñatvā apāyabhayehi vuṭṭhitakālato paṭṭhāya – ‘‘idāni paccattapurisakārena uparimagge nibbattessantī’’ti tesu anapekkho hutvā aññe nave nave ovadati. Mahāmoggallānopi attano vā paresaṃ vā santike pabbajite tatheva saṅgaṇhitvā kammaṭṭhāne yojetvā heṭṭhā tīṇi phalāni pattesupi anapekkhataṃ na āpajjati. Kasmā? Evaṃ kirassa hoti – vuttaṃ bhagavatā – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, appamattakopi gūtho duggandho hoti…pe… appamattakampi muttaṃ… kheḷo… pubbo… lohitaṃ duggandhaṃ hoti, evameva kho ahaṃ, bhikkhave, appamattakampi bhavaṃ na vaṇṇemi antamaso accharāsaṅghatamattampī’’ti (a. ni. 1.320-321). Tasmā yāva arahattaṃ na pāpuṇanti, tāva tesu anapekkhataṃ anāpajjitvā arahattaṃ pattesuyeva āpajjatīti. Tenāha bhagavā – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, janetā evaṃ sāriputto. Seyyathāpi jātassa āpādetā, evaṃ moggallāno. Sāriputto, bhikkhave, sotāpattiphale vineti, moggallāno uttamatthe’’ti. Pahotīti sakkoti.
દુક્ખે ઞાણન્તિ સવનસમ્મસનપટિવેધઞાણં, તથા દુક્ખસમુદયે. દુક્ખનિરોધે સવનપટિવેધઞાણન્તિ વટ્ટતિ, તથા દુક્ખનિરોધગામિનિયા પટિપદાય. નેક્ખમ્મસઙ્કપ્પાદીસુ કામપચ્ચનીકટ્ઠેન, કામતો નિસ્સટભાવેન વા, કામં સમ્મસન્તસ્સ ઉપ્પન્નોતિ વા, કામપદઘાતં કામવૂપસમં કરોન્તો ઉપ્પન્નોતિ વા, કામવિવિત્તન્તે ઉપ્પન્નોતિ વા નેક્ખમ્મસઙ્કપ્પો. સેસપદદ્વયેપિ એસેવ નયો. સબ્બેપિ ચેતે પુબ્બભાગે નાનાચિત્તેસુ, મગ્ગક્ખણે એકચિત્તે લબ્ભન્તિ. તત્ર હિ મિચ્છાસઙ્કપ્પચેતનાય સમુગ્ઘાતકો એકોવ સઙ્કપ્પો લબ્ભતિ, ન નાના લબ્ભતિ . સમ્માવાચાદયોપિ પુબ્બભાગે નાનાચિત્તેસુ, વુત્તનયેનેવ મગ્ગક્ખણે એકચિત્તે લબ્ભન્તિ. અયમેત્થ સઙ્ખેપો, વિત્થારેન પન સચ્ચકથા વિસુદ્ધિમગ્ગે ચ સમ્માદિટ્ઠિસુત્તે (મ॰ નિ॰ ૧.૮૯ આદયો) ચ વુત્તાયેવાતિ.
Dukkheñāṇanti savanasammasanapaṭivedhañāṇaṃ, tathā dukkhasamudaye. Dukkhanirodhe savanapaṭivedhañāṇanti vaṭṭati, tathā dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya. Nekkhammasaṅkappādīsu kāmapaccanīkaṭṭhena, kāmato nissaṭabhāvena vā, kāmaṃ sammasantassa uppannoti vā, kāmapadaghātaṃ kāmavūpasamaṃ karonto uppannoti vā, kāmavivittante uppannoti vā nekkhammasaṅkappo. Sesapadadvayepi eseva nayo. Sabbepi cete pubbabhāge nānācittesu, maggakkhaṇe ekacitte labbhanti. Tatra hi micchāsaṅkappacetanāya samugghātako ekova saṅkappo labbhati, na nānā labbhati . Sammāvācādayopi pubbabhāge nānācittesu, vuttanayeneva maggakkhaṇe ekacitte labbhanti. Ayamettha saṅkhepo, vitthārena pana saccakathā visuddhimagge ca sammādiṭṭhisutte (ma. ni. 1.89 ādayo) ca vuttāyevāti.
પપઞ્ચસૂદનિયા મજ્ઝિમનિકાયટ્ઠકથાય
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૧૧. સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તં • 11. Saccavibhaṅgasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૧૧. સચ્ચવિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના • 11. Saccavibhaṅgasuttavaṇṇanā