| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઉદાન-અટ્ઠકથા • Udāna-aṭṭhakathā |
૯. સધાયમાનસુત્તવણ્ણના
9. Sadhāyamānasuttavaṇṇanā
૪૯. નવમે માણવકાતિ તરુણા. પઠમે યોબ્બને ઠિતા બ્રાહ્મણકુમારકા ઇધાધિપ્પેતા.
49. Navame māṇavakāti taruṇā. Paṭhame yobbane ṭhitā brāhmaṇakumārakā idhādhippetā.
સધાયમાનરૂપાતિ ઉપ્પણ્ડનજાતિકં વચનં સન્ધાય વુત્તં. અઞ્ઞેસં ઉપ્પણ્ડેન્તા સધન્તિ, તદત્થવચનસીલાતિ અત્થો. તસ્સાયં વચનત્થો – સધનં સધો, તં આચિક્ખન્તીતિ સધયમાનાતિ વત્તબ્બે દીઘં કત્વા ‘‘સધાયમાના’’તિ વુત્તં. અથ વા વિસેસતો સસેધે વિય અત્તાનં આવદન્તીતિ સધાયમાના. તે એવં સભાવતાય ‘‘સધાયમાનરૂપા’’તિ વુત્તં. ‘‘સદ્દાયમાનરૂપા’’તિપિ પાઠો, ઉચ્ચાસદ્દમહાસદ્દં કરોન્તાતિ અત્થો. ભગવતો અવિદૂરે અતિક્કમન્તીતિ ભગવતો સવનવિસયે તં તં મુખારુળ્હં વદન્તા અતિયન્તિ.
Sadhāyamānarūpāti uppaṇḍanajātikaṃ vacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Aññesaṃ uppaṇḍentā sadhanti, tadatthavacanasīlāti attho. Tassāyaṃ vacanattho – sadhanaṃ sadho, taṃ ācikkhantīti sadhayamānāti vattabbe dīghaṃ katvā ‘‘sadhāyamānā’’ti vuttaṃ. Atha vā visesato sasedhe viya attānaṃ āvadantīti sadhāyamānā. Te evaṃ sabhāvatāya ‘‘sadhāyamānarūpā’’ti vuttaṃ. ‘‘Saddāyamānarūpā’’tipi pāṭho, uccāsaddamahāsaddaṃ karontāti attho. Bhagavato avidūre atikkamantīti bhagavato savanavisaye taṃ taṃ mukhāruḷhaṃ vadantā atiyanti.
એતમત્થં વિદિત્વાતિ એતં તેસં વાચાય અસઞ્ઞતભાવં જાનિત્વા તદત્થદીપકં ધમ્મસંવેગવસેન ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ.
Etamatthaṃviditvāti etaṃ tesaṃ vācāya asaññatabhāvaṃ jānitvā tadatthadīpakaṃ dhammasaṃvegavasena imaṃ udānaṃ udānesi.
તત્થ પરિમુટ્ઠાતિ દન્ધા મુટ્ઠસ્સતિનો. પણ્ડિતાભાસાતિ પણ્ડિતપતિરૂપકા ‘‘કે અઞ્ઞે જાનન્તિ, મયમેવેત્થ જાનામા’’તિ તસ્મિં તસ્મિં અત્થે અત્તાનમેવ જાનન્તં કત્વા સમુદાચરણતો. વાચાગોચરભાણિનોતિ યેસં વાચા એવ ગોચરો વિસયો, તે વાચાગોચરભાણિનો, વાચાવત્થુમત્તસ્સેવ ભાણિનો અત્થસ્સ અપરિઞ્ઞાતત્તા. અથ વા વાચાય અગોચરં અરિયાનં કથાય અવિસયં મુસાવાદં ભણન્તીતિ વાચાગોચરભાણિનો. અથ વા ‘‘ગોચરભાણિનો’’તિ એત્થ આકારસ્સ રસ્સભાવો કતો. વાચાગોચરા, ન સતિપટ્ઠાનાદિગોચરા ભાણિનોવ. કથં ભાણિનો? યાવિચ્છન્તિ મુખાયામં અત્તનો યાવ મુખાયામં યાવ મુખપ્પસારણં ઇચ્છન્તિ, તાવ પસારેત્વા ભાણિનો, પરેસુ ગારવેન, અત્તનો અવિસયતાય ચ મુખસઙ્કોચં ન કરોન્તીતિ અત્થો. અથ વા વાચાગોચરા એવ હુત્વા ભાણિનો, સયં અજાનિત્વા પરપત્તિકા એવ હુત્વા વત્તારોતિ અત્થો. તતો એવ યાવિચ્છન્તિ મુખાયામં યેન વચનેન સાવેતબ્બા, તં અચિન્તેત્વા યાવદેવ અત્તનો મુખપ્પસારણમત્તં ઇચ્છન્તીતિ અત્થો. યેન નીતા ન તં વિદૂતિ યેન મુટ્ઠસ્સચ્ચાદિના નિલ્લજ્જભાવં પણ્ડિતમાનીભાવઞ્ચ નીતા ‘‘મયમેવં ભણામા’’તિ, તં તથા અત્તનો ભણન્તસ્સ કારણં ન વિદૂ, અવિદ્દસુનો અસૂરા ન જાનન્તીતિ અત્થો.
Tattha parimuṭṭhāti dandhā muṭṭhassatino. Paṇḍitābhāsāti paṇḍitapatirūpakā ‘‘ke aññe jānanti, mayamevettha jānāmā’’ti tasmiṃ tasmiṃ atthe attānameva jānantaṃ katvā samudācaraṇato. Vācāgocarabhāṇinoti yesaṃ vācā eva gocaro visayo, te vācāgocarabhāṇino, vācāvatthumattasseva bhāṇino atthassa apariññātattā. Atha vā vācāya agocaraṃ ariyānaṃ kathāya avisayaṃ musāvādaṃ bhaṇantīti vācāgocarabhāṇino. Atha vā ‘‘gocarabhāṇino’’ti ettha ākārassa rassabhāvo kato. Vācāgocarā, na satipaṭṭhānādigocarā bhāṇinova. Kathaṃ bhāṇino? Yāvicchanti mukhāyāmaṃ attano yāva mukhāyāmaṃ yāva mukhappasāraṇaṃ icchanti, tāva pasāretvā bhāṇino, paresu gāravena, attano avisayatāya ca mukhasaṅkocaṃ na karontīti attho. Atha vā vācāgocarā eva hutvā bhāṇino, sayaṃ ajānitvā parapattikā eva hutvā vattāroti attho. Tato eva yāvicchanti mukhāyāmaṃ yena vacanena sāvetabbā, taṃ acintetvā yāvadeva attano mukhappasāraṇamattaṃ icchantīti attho. Yena nītā na taṃ vidūti yena muṭṭhassaccādinā nillajjabhāvaṃ paṇḍitamānībhāvañca nītā ‘‘mayamevaṃ bhaṇāmā’’ti, taṃ tathā attano bhaṇantassa kāraṇaṃ na vidū, aviddasuno asūrā na jānantīti attho.
નવમસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઉદાનપાળિ • Udānapāḷi / ૯. સધાયમાનસુત્તં • 9. Sadhāyamānasuttaṃ
