Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ૨. રાજકારામવગ્ગો

    2. Rājakārāmavaggo

    ૧. સહસ્સભિક્ખુનિસઙ્ઘસુત્તવણ્ણના

    1. Sahassabhikkhunisaṅghasuttavaṇṇanā

    ૧૦૦૭. દુતિયસ્સ પઠમે રાજકારામેતિ રઞ્ઞા કારિતત્તા એવં લદ્ધનામે આરામે, તં રઞ્ઞા પસેનદિકોસલેન કતં. પઠમબોધિયં કિર લાભગ્ગયસગ્ગપત્તં સત્થારં દિસ્વા તિત્થિયા ચિન્તયિંસુ – ‘‘સમણો ગોતમો લાભગ્ગયસગ્ગપત્તો, ન ખો પનેસ અઞ્ઞં કિઞ્ચિ સીલં વા સમાધિં વા નિસ્સાય એવં લાભગ્ગયસગ્ગપત્તો. ભૂમિસીસં પન તેન ગહિતં, સચે મયમ્પિ જેતવનસમીપે આરામં કારાપેતું સક્કુણેય્યામ, લાભગ્ગયસગ્ગપત્તા ભવેય્યામા’’તિ. તે અત્તનો અત્તનો ઉપટ્ઠાકે સમાદપેત્વા સતસહસ્સમત્તે કહાપણે લભિત્વા તે આદાય રઞ્ઞો સન્તિકં અગમંસુ. રાજા ‘‘કિં એત’’ન્તિ? પુચ્છિ. મયં જેતવનસમીપે તિત્થિયારામં કરોમ, સચે સમણો ગોતમો વા સમણસ્સ ગોતમસ્સ સાવકા વા આગન્ત્વા વારેસ્સન્તિ, વારેતું મા અદત્થાતિ લઞ્જં અદંસુ. રાજા લઞ્જં ગહેત્વા ‘‘ગચ્છથ કારેથા’’તિ આહ.

    1007. Dutiyassa paṭhame rājakārāmeti raññā kāritattā evaṃ laddhanāme ārāme, taṃ raññā pasenadikosalena kataṃ. Paṭhamabodhiyaṃ kira lābhaggayasaggapattaṃ satthāraṃ disvā titthiyā cintayiṃsu – ‘‘samaṇo gotamo lābhaggayasaggapatto, na kho panesa aññaṃ kiñci sīlaṃ vā samādhiṃ vā nissāya evaṃ lābhaggayasaggapatto. Bhūmisīsaṃ pana tena gahitaṃ, sace mayampi jetavanasamīpe ārāmaṃ kārāpetuṃ sakkuṇeyyāma, lābhaggayasaggapattā bhaveyyāmā’’ti. Te attano attano upaṭṭhāke samādapetvā satasahassamatte kahāpaṇe labhitvā te ādāya rañño santikaṃ agamaṃsu. Rājā ‘‘kiṃ eta’’nti? Pucchi. Mayaṃ jetavanasamīpe titthiyārāmaṃ karoma, sace samaṇo gotamo vā samaṇassa gotamassa sāvakā vā āgantvā vāressanti, vāretuṃ mā adatthāti lañjaṃ adaṃsu. Rājā lañjaṃ gahetvā ‘‘gacchatha kārethā’’ti āha.

    તે ગન્ત્વા, અત્તનો ઉપટ્ઠાકેહિ દબ્બસમ્ભારે આહરાપેત્વા, થમ્ભુસ્સાપનાદીનિ કરોન્તા, ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા એકકોલાહલં અકંસુ. સત્થા ગન્ધકુટિતો નિક્ખમ્મ પમુખે ઠત્વા ‘‘કે પન તે, આનન્દ, ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા કેવટ્ટા મઞ્ઞે મચ્છવિલોપે’’તિ?, પુચ્છિ. તિત્થિયા, ભન્તે , જેતવનસમીપે તિત્થિયારામં કરોન્તીતિ. આનન્દ, ઇમે સાસનેન પટિવિરુદ્ધા ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ અફાસુવિહારં કરિસ્સન્તિ, રઞ્ઞો આરોચેત્વા વારાપેહીતિ.

    Te gantvā, attano upaṭṭhākehi dabbasambhāre āharāpetvā, thambhussāpanādīni karontā, uccāsaddā mahāsaddā ekakolāhalaṃ akaṃsu. Satthā gandhakuṭito nikkhamma pamukhe ṭhatvā ‘‘ke pana te, ānanda, uccāsaddā mahāsaddā kevaṭṭā maññe macchavilope’’ti?, Pucchi. Titthiyā, bhante , jetavanasamīpe titthiyārāmaṃ karontīti. Ānanda, ime sāsanena paṭiviruddhā bhikkhusaṅghassa aphāsuvihāraṃ karissanti, rañño ārocetvā vārāpehīti.

    થેરો ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં ગન્ત્વા રાજદ્વારે અટ્ઠાસિ. રઞ્ઞો ‘‘થેરા, દેવ, આગતા’’તિ નિવેદયિંસુ. રાજા લઞ્જસ્સ ગહિતત્તા ન નિક્ખમિ. થેરા ગન્ત્વા સત્થુ આરોચયિંસુ. સત્થા સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાને પેસેસિ. રાજા તેસમ્પિ દસ્સનં ન અદાસિ. તે આગન્ત્વા સત્થુ આરોચયિંસુ ‘‘ન, ભન્તે, રાજા નિક્ખન્તો’’તિ. સત્થા તઙ્ખણંયેવ બ્યાકાસિ – ‘‘અત્તનો રજ્જે ઠત્વા કાલં કાતું ન લભિસ્સતી’’તિ.

    Thero bhikkhusaṅghena saddhiṃ gantvā rājadvāre aṭṭhāsi. Rañño ‘‘therā, deva, āgatā’’ti nivedayiṃsu. Rājā lañjassa gahitattā na nikkhami. Therā gantvā satthu ārocayiṃsu. Satthā sāriputtamoggallāne pesesi. Rājā tesampi dassanaṃ na adāsi. Te āgantvā satthu ārocayiṃsu ‘‘na, bhante, rājā nikkhanto’’ti. Satthā taṅkhaṇaṃyeva byākāsi – ‘‘attano rajje ṭhatvā kālaṃ kātuṃ na labhissatī’’ti.

    દુતિયદિવસે ચ સામંયેવ ભિક્ખુસઙ્ઘપરિવારો ગન્ત્વા રાજદ્વારે અટ્ઠાસિ. રાજા ‘‘સત્થા આગતો’’તિ સુત્વા નિક્ખમિત્વા, નિવેસનં પવેસેત્વા, સારપલ્લઙ્કે નિસીદાપેત્વા, યાગુખજ્જકં અદાસિ. સત્થા પરિભુત્તયાગુખાદનીયો ‘‘યાવ ભત્તં નિટ્ઠાતિ, તાવ સત્થુ સન્તિકે નિસીદિસ્સામી’’તિ આગન્ત્વા નિસિન્નં રાજાનં ‘‘તયા, મહારાજ, ઇદં નામ કત’’ન્તિ અવત્વા, ‘‘કારણેનેવ નં સઞ્ઞાપેસ્સામી’’તિ ઇદં અતીતકારણં આહરિ – મહારાજ, પબ્બજિતે નામ અઞ્ઞમઞ્ઞં યુજ્ઝાપેતું ન વટ્ટતિ. અતીતેપિ ઇસયો અઞ્ઞમઞ્ઞં યુજ્ઝાપેત્વા સહ રટ્ઠેન રાજા સમુદ્દં પવિટ્ઠોતિ. કદા ભગવાતિ?

    Dutiyadivase ca sāmaṃyeva bhikkhusaṅghaparivāro gantvā rājadvāre aṭṭhāsi. Rājā ‘‘satthā āgato’’ti sutvā nikkhamitvā, nivesanaṃ pavesetvā, sārapallaṅke nisīdāpetvā, yāgukhajjakaṃ adāsi. Satthā paribhuttayāgukhādanīyo ‘‘yāva bhattaṃ niṭṭhāti, tāva satthu santike nisīdissāmī’’ti āgantvā nisinnaṃ rājānaṃ ‘‘tayā, mahārāja, idaṃ nāma kata’’nti avatvā, ‘‘kāraṇeneva naṃ saññāpessāmī’’ti idaṃ atītakāraṇaṃ āhari – mahārāja, pabbajite nāma aññamaññaṃ yujjhāpetuṃ na vaṭṭati. Atītepi isayo aññamaññaṃ yujjhāpetvā saha raṭṭhena rājā samuddaṃ paviṭṭhoti. Kadā bhagavāti?

    અતીતે, મહારાજ, ભરુરટ્ઠે ભરુરાજા નામ રજ્જં કારેતિ. પઞ્ચસતા પઞ્ચસતા દ્વે ઇસિગણા પબ્બતપાદતો લોણમ્બિલસેવનત્થાય ભરુનગરં ગન્ત્વા નગરસ્સ અવિદૂરે દ્વે રુક્ખા અત્થિ, પઠમં આગતો ઇસિગણો એકસ્સ રુક્ખસ્સ મૂલે નિસીદિ, પચ્છાગતોપિ એકસ્સાતિ. તે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા પબ્બતપાદં એવ અગમંસુ. તે પુન આગચ્છન્તાપિ અત્તનો રુક્ખમૂલેયેવ નિસીદન્તિ. અદ્ધાને ગચ્છન્તે એકો રુક્ખો સુક્ખિ, તસ્મિં સુક્ખે આગતા તાપસા ‘‘અયં રુક્ખો મહા, અમ્હાકમ્પિ તેસમ્પિ પહોસ્સતી’’તિ ઇતરેસં રુક્ખમૂલસ્સ એકપદેસે નિસીદિંસુ. તે પચ્છા આગચ્છન્તા રુક્ખમૂલં અપવિસિત્વા બહિ ઠિતાવ ‘‘કસ્મા તુમ્હે એત્થ નિસીદથા’’તિ આહંસુ. આચરિયા અમ્હાકં રુક્ખો સુક્ખો, અયં રુક્ખો મહા, તુમ્હેપિ પવિસથ, તુમ્હાકમ્પિ અમ્હાકમ્પિ પહોસ્સતીતિ. તે ‘‘ન મયં પવિસામ, નિક્ખમથ તુમ્હે’’તિ કથં વડ્ઢેત્વા ‘‘ન તુમ્હે અત્તનોવ મનેન નિક્ખમિસ્સથા’’તિ હત્થાદીસુ ગહેત્વા નિક્કડ્ઢિંસુ. તે ‘‘હોતુ સિક્ખાપેસ્સામ ને’’તિ ઇદ્ધિયા સોવણ્ણમયાનિ દ્વે ચક્કાનિ રજતમયઞ્ચ અક્ખં માપેત્વા પવટ્ટેન્તા રાજદ્વારં અગમિંસુ. રઞ્ઞો ‘‘એવરૂપં, દેવ, તાપસા પણ્ણાકારં ગહેત્વા ઠિતા’’તિ નિવેદયિંસુ. રાજા તુટ્ઠો ‘‘પક્કોસથા’’તિ તે પક્કોસાપેત્વા ‘‘મહાકમ્મં તુમ્હેહિ કતં, અત્થિ વો કિઞ્ચિ મયા કત્તબ્બ’’ન્તિ આહ. આમ, મહારાજ, અમ્હાકં નિસિન્નટ્ઠાનં એકરુક્ખમૂલં અત્થિ, તં અઞ્ઞેહિ ઇસીહિ ગહિતં, તં નો દાપેહીતિ. રાજા પુરિસે પેસેત્વા તાપસે નિક્કડ્ઢાપેસિ.

    Atīte, mahārāja, bharuraṭṭhe bharurājā nāma rajjaṃ kāreti. Pañcasatā pañcasatā dve isigaṇā pabbatapādato loṇambilasevanatthāya bharunagaraṃ gantvā nagarassa avidūre dve rukkhā atthi, paṭhamaṃ āgato isigaṇo ekassa rukkhassa mūle nisīdi, pacchāgatopi ekassāti. Te yathābhirantaṃ viharitvā pabbatapādaṃ eva agamaṃsu. Te puna āgacchantāpi attano rukkhamūleyeva nisīdanti. Addhāne gacchante eko rukkho sukkhi, tasmiṃ sukkhe āgatā tāpasā ‘‘ayaṃ rukkho mahā, amhākampi tesampi pahossatī’’ti itaresaṃ rukkhamūlassa ekapadese nisīdiṃsu. Te pacchā āgacchantā rukkhamūlaṃ apavisitvā bahi ṭhitāva ‘‘kasmā tumhe ettha nisīdathā’’ti āhaṃsu. Ācariyā amhākaṃ rukkho sukkho, ayaṃ rukkho mahā, tumhepi pavisatha, tumhākampi amhākampi pahossatīti. Te ‘‘na mayaṃ pavisāma, nikkhamatha tumhe’’ti kathaṃ vaḍḍhetvā ‘‘na tumhe attanova manena nikkhamissathā’’ti hatthādīsu gahetvā nikkaḍḍhiṃsu. Te ‘‘hotu sikkhāpessāma ne’’ti iddhiyā sovaṇṇamayāni dve cakkāni rajatamayañca akkhaṃ māpetvā pavaṭṭentā rājadvāraṃ agamiṃsu. Rañño ‘‘evarūpaṃ, deva, tāpasā paṇṇākāraṃ gahetvā ṭhitā’’ti nivedayiṃsu. Rājā tuṭṭho ‘‘pakkosathā’’ti te pakkosāpetvā ‘‘mahākammaṃ tumhehi kataṃ, atthi vo kiñci mayā kattabba’’nti āha. Āma, mahārāja, amhākaṃ nisinnaṭṭhānaṃ ekarukkhamūlaṃ atthi, taṃ aññehi isīhi gahitaṃ, taṃ no dāpehīti. Rājā purise pesetvā tāpase nikkaḍḍhāpesi.

    તે બહિ ઠિતા ‘‘કિં નુ ખો દત્વા લભિંસૂ’’તિ ઓલોકયમાના ‘‘ઇદં નામા’’તિ દિસ્વા ‘‘મયમ્પિ લઞ્જં દત્વા પુન ગણ્હિસ્સામા’’તિ ઇદ્ધિયા સોવણ્ણમયં રથપઞ્જરં માપેત્વા આદાય અગમંસુ. રાજા દિસ્વા તુટ્ઠો – ‘‘કિં, ભન્તે, કાતબ્બ’’ન્તિ?, આહ. મહારાજ અમ્હાકં રુક્ખમૂલે અઞ્ઞો ઇસિગણો નિસિન્નો, તં નો રુક્ખમૂલં દાપેહીતિ. રાજા પુરિસે પેસેત્વા તે નિક્કડ્ઢાપેસિ. તાપસા અઞ્ઞમઞ્ઞં કલહં કત્વા, ‘‘અનનુચ્છવિકં અમ્હેહિ કત’’ન્તિ વિપ્પટિસારિનો હુત્વા પબ્બતપાદમેવ અગમંસુ. તતો દેવતા ‘‘અયં રાજા દ્વિન્નં ઇસિગણાનં હત્થતો લઞ્જં ગહેત્વા અઞ્ઞમઞ્ઞં કલહં કારાપેસી’’તિ કુજ્ઝિત્વા મહાસમુદ્દં ઉબ્બટ્ટેત્વા તસ્સ રઞ્ઞો વિજિતં યોજનસહસ્સમત્તટ્ઠાનં સમુદ્દમેવ અકંસૂતિ.

    Te bahi ṭhitā ‘‘kiṃ nu kho datvā labhiṃsū’’ti olokayamānā ‘‘idaṃ nāmā’’ti disvā ‘‘mayampi lañjaṃ datvā puna gaṇhissāmā’’ti iddhiyā sovaṇṇamayaṃ rathapañjaraṃ māpetvā ādāya agamaṃsu. Rājā disvā tuṭṭho – ‘‘kiṃ, bhante, kātabba’’nti?, Āha. Mahārāja amhākaṃ rukkhamūle añño isigaṇo nisinno, taṃ no rukkhamūlaṃ dāpehīti. Rājā purise pesetvā te nikkaḍḍhāpesi. Tāpasā aññamaññaṃ kalahaṃ katvā, ‘‘ananucchavikaṃ amhehi kata’’nti vippaṭisārino hutvā pabbatapādameva agamaṃsu. Tato devatā ‘‘ayaṃ rājā dvinnaṃ isigaṇānaṃ hatthato lañjaṃ gahetvā aññamaññaṃ kalahaṃ kārāpesī’’ti kujjhitvā mahāsamuddaṃ ubbaṭṭetvā tassa rañño vijitaṃ yojanasahassamattaṭṭhānaṃ samuddameva akaṃsūti.

    ‘‘ઇસીનમન્તરં કત્વા, ભરુરાજાતિ મે સુતં;

    ‘‘Isīnamantaraṃ katvā, bharurājāti me sutaṃ;

    ઉચ્છિન્નો સહ રટ્ઠેહિ, સ રાજા વિભવઙ્ગતો’’તિ. (જા॰ ૧.૨.૧૨૫) –

    Ucchinno saha raṭṭhehi, sa rājā vibhavaṅgato’’ti. (jā. 1.2.125) –

    એવં ભગવતા ઇમસ્મિં અતીતે દસ્સિતે યસ્મા બુદ્ધાનં નામ કથા ઓકપ્પનિયા હોતિ, ‘‘તસ્મા રાજા અત્તનો કિરિયં સલ્લક્ખેત્વા અનુપધારેત્વા મયા અકત્તબ્બં કમ્મં કત’’ન્તિ ‘‘ગચ્છથ, ભણે, તિત્થિયે નિક્કડ્ઢથા’’તિ નિક્કડ્ઢાપેત્વા ચિન્તેસિ – ‘‘મયા કારિતો વિહારો નામ નત્થિ, તસ્મિંયેવ ઠાને વિહારં કારેસ્સામી’’તિ તેસં દબ્બસમ્ભારેપિ અદત્વા વિહારં કારેસિ. તં સન્ધાયેતં વુત્તં.

    Evaṃ bhagavatā imasmiṃ atīte dassite yasmā buddhānaṃ nāma kathā okappaniyā hoti, ‘‘tasmā rājā attano kiriyaṃ sallakkhetvā anupadhāretvā mayā akattabbaṃ kammaṃ kata’’nti ‘‘gacchatha, bhaṇe, titthiye nikkaḍḍhathā’’ti nikkaḍḍhāpetvā cintesi – ‘‘mayā kārito vihāro nāma natthi, tasmiṃyeva ṭhāne vihāraṃ kāressāmī’’ti tesaṃ dabbasambhārepi adatvā vihāraṃ kāresi. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧. સહસ્સભિક્ખુનિસઙ્ઘસુત્તં • 1. Sahassabhikkhunisaṅghasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૧. સહસ્સભિક્ખુનિસઙ્ઘસુત્તવણ્ણના • 1. Sahassabhikkhunisaṅghasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact