Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā |
[૬૮] ૮. સાકેતજાતકવણ્ણના
[68] 8. Sāketajātakavaṇṇanā
યસ્મિં મનો નિવિસતીતિ ઇદં સત્થા સાકેતં નિસ્સાય અઞ્જનવને વિહરન્તો એકં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ કથેસિ. ભગવતો કિર ભિક્ખુસઙ્ઘપરિવુતસ્સ સાકેતં પિણ્ડાય પવિસનકાલે એકો સાકેતનગરવાસી મહલ્લકબ્રાહ્મણો નગરતો બહિ ગચ્છન્તો અન્તરદ્વારે દસબલં દિસ્વા પાદેસુ પતિત્વા ગોપ્ફકેસુ ગાળ્હં ગહેત્વા ‘‘તાત, નનુ નામ પુત્તેહિ જિણ્ણકાલે માતાપિતરો પટિજગ્ગિતબ્બા, કસ્મા એત્તકં કાલં અમ્હાકં અત્તાનં ન દસ્સેસિ? મયા તાવ દિટ્ઠોસિ, માતરં પન પસ્સિતું એહી’’તિ સત્થારં ગહેત્વા અત્તનો ગેહં અગમાસિ. સત્થા તત્થ ગન્ત્વા નિસીદિ પઞ્ઞત્તે આસને સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેન. બ્રાહ્મણીપિ આગન્ત્વા સત્થુ પાદેસુ પતિત્વા ‘‘તાત, એત્તકં કાલં કહં ગતોસિ, નનુ નામ માતાપિતરો મહલ્લકકાલે ઉપટ્ઠાતબ્બા’’તિ પરિદેવિ. પુત્તધીતરોપિ ‘‘એથ, ભાતરં વન્દથા’’તિ વન્દાપેસિ. ઉભો તુટ્ઠમાનસા મહાદાનં અદંસુ. સત્થા ભત્તકિચ્ચં નિટ્ઠાપેત્વા તેસં દ્વિન્નમ્પિ જનાનં જરાસુત્તં (સુ॰ નિ॰ ૮૧૦ આદયો) કથેસિ. સુત્તપરિયોસાને ઉભોપિ અનાગામિફલે પતિટ્ઠહિંસુ. સત્થા ઉટ્ઠાયાસના અઞ્જનવનમેવ અગમાસિ.
Yasmiṃmano nivisatīti idaṃ satthā sāketaṃ nissāya añjanavane viharanto ekaṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. Bhagavato kira bhikkhusaṅghaparivutassa sāketaṃ piṇḍāya pavisanakāle eko sāketanagaravāsī mahallakabrāhmaṇo nagarato bahi gacchanto antaradvāre dasabalaṃ disvā pādesu patitvā gopphakesu gāḷhaṃ gahetvā ‘‘tāta, nanu nāma puttehi jiṇṇakāle mātāpitaro paṭijaggitabbā, kasmā ettakaṃ kālaṃ amhākaṃ attānaṃ na dassesi? Mayā tāva diṭṭhosi, mātaraṃ pana passituṃ ehī’’ti satthāraṃ gahetvā attano gehaṃ agamāsi. Satthā tattha gantvā nisīdi paññatte āsane saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Brāhmaṇīpi āgantvā satthu pādesu patitvā ‘‘tāta, ettakaṃ kālaṃ kahaṃ gatosi, nanu nāma mātāpitaro mahallakakāle upaṭṭhātabbā’’ti paridevi. Puttadhītaropi ‘‘etha, bhātaraṃ vandathā’’ti vandāpesi. Ubho tuṭṭhamānasā mahādānaṃ adaṃsu. Satthā bhattakiccaṃ niṭṭhāpetvā tesaṃ dvinnampi janānaṃ jarāsuttaṃ (su. ni. 810 ādayo) kathesi. Suttapariyosāne ubhopi anāgāmiphale patiṭṭhahiṃsu. Satthā uṭṭhāyāsanā añjanavanameva agamāsi.
ભિક્ખૂ ધમ્મસભાયં સન્નિસિન્ના કથં સમુટ્ઠાપેસું ‘‘આવુસો, બ્રાહ્મણો ‘તથાગતસ્સ પિતા સુદ્ધોદનો, માતા મહામાયા’તિ જાનાતિ, જાનન્તોવ સદ્ધિં બ્રાહ્મણિયા તથાગતં ‘અમ્હાકં પુત્તો’તિ વદતિ, સત્થાપિ અધિવાસેતિ. કિં નુ ખો કારણ’’ન્તિ? સત્થા તેસં કથં સુત્વા ‘‘ભિક્ખવે, ઉભોપિ તે અત્તનો પુત્તમેવ ‘પુત્તો’તિ વદન્તી’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.
Bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannisinnā kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, brāhmaṇo ‘tathāgatassa pitā suddhodano, mātā mahāmāyā’ti jānāti, jānantova saddhiṃ brāhmaṇiyā tathāgataṃ ‘amhākaṃ putto’ti vadati, satthāpi adhivāseti. Kiṃ nu kho kāraṇa’’nti? Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘bhikkhave, ubhopi te attano puttameva ‘putto’ti vadantī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ભિક્ખવે, અયં બ્રાહ્મણો અતીતે નિરન્તરં પઞ્ચ જાતિસતાનિ મય્હં પિતા અહોસિ, પઞ્ચ જાતિસતાનિ ચૂળપિતા, પઞ્ચ જાતિસતાનિ મહાપિતા. એસાપિ બ્રાહ્મણી નિરન્તરમેવ પઞ્ચ જાતિસતાનિ માતા અહોસિ, પઞ્ચ જાતિસતાનિ ચૂળમાતા, પઞ્ચ જાતિસતાનિ મહામાતા. એવાહં દિયડ્ઢજાતિસહસ્સં બ્રાહ્મણસ્સ હત્થે સંવડ્ઢો, દિયડ્ઢજાતિસહસ્સં બ્રાહ્મણિયા હત્થે સંવડ્ઢોતિ તીણિ જાતિસહસ્સાનિ કથેત્વા અભિસમ્બુદ્ધો હુત્વા ઇમં ગાથમાહ –
Bhikkhave, ayaṃ brāhmaṇo atīte nirantaraṃ pañca jātisatāni mayhaṃ pitā ahosi, pañca jātisatāni cūḷapitā, pañca jātisatāni mahāpitā. Esāpi brāhmaṇī nirantarameva pañca jātisatāni mātā ahosi, pañca jātisatāni cūḷamātā, pañca jātisatāni mahāmātā. Evāhaṃ diyaḍḍhajātisahassaṃ brāhmaṇassa hatthe saṃvaḍḍho, diyaḍḍhajātisahassaṃ brāhmaṇiyā hatthe saṃvaḍḍhoti tīṇi jātisahassāni kathetvā abhisambuddho hutvā imaṃ gāthamāha –
૬૮.
68.
‘‘યસ્મિં મનો નિવિસતિ, ચિત્તઞ્ચાપિ પસીદતિ;
‘‘Yasmiṃ mano nivisati, cittañcāpi pasīdati;
અદિટ્ઠપુબ્બકે પોસે, કામં તસ્મિમ્પિ વિસ્સસે’’તિ.
Adiṭṭhapubbake pose, kāmaṃ tasmimpi vissase’’ti.
તત્થ યસ્મિં મનો નિવિસતીતિ યસ્મિં પુગ્ગલે દિટ્ઠમત્તેયેવ ચિત્તં પતિટ્ઠાતિ. ચિત્તઞ્ચાપિ પસીદતીતિ યસ્મિં દિટ્ઠમત્તે ચિત્તં પસીદતિ, મુદુકં હોતિ. અદિટ્ઠપુબ્બકે પોસેતિ પકતિયા તસ્મિં અત્તભાવે અદિટ્ઠપુબ્બેપિ પુગ્ગલે. કામં તસ્મિમ્પિ વિસ્સસેતિ અનુભૂતપુબ્બસિનેહેનેવ તસ્મિમ્પિ પુગ્ગલે એકંસેન વિસ્સસે, વિસ્સાસં આપજ્જતિયેવાતિ અત્થો.
Tattha yasmiṃ mano nivisatīti yasmiṃ puggale diṭṭhamatteyeva cittaṃ patiṭṭhāti. Cittañcāpi pasīdatīti yasmiṃ diṭṭhamatte cittaṃ pasīdati, mudukaṃ hoti. Adiṭṭhapubbake poseti pakatiyā tasmiṃ attabhāve adiṭṭhapubbepi puggale. Kāmaṃ tasmimpi vissaseti anubhūtapubbasineheneva tasmimpi puggale ekaṃsena vissase, vissāsaṃ āpajjatiyevāti attho.
એવં સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા અનુસન્ધિં ઘટેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા બ્રાહ્મણો ચ બ્રાહ્મણી ચ એતે એવ અહેસું, પુત્તો પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.
Evaṃ satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā brāhmaṇo ca brāhmaṇī ca ete eva ahesuṃ, putto pana ahameva ahosi’’nti.
સાકેતજાતકવણ્ણના અટ્ઠમા.
Sāketajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૬૮. સાકેતજાતકં • 68. Sāketajātakaṃ