Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ૮. સલ્લેખસુત્તવણ્ણના

    8. Sallekhasuttavaṇṇanā

    ૮૧. એવં મે સુતન્તિ સલ્લેખસુત્તં. તત્થ મહાચુન્દોતિ તસ્સ થેરસ્સ નામં. સાયન્હસમયન્તિ સાયન્હકાલે. પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતોતિ એત્થ પટિસલ્લાનન્તિ તેહિ તેહિ સત્તસઙ્ખારેહિ પટિનિવત્તિત્વા સલ્લાનં નિલીયનં, એકીભાવો પવિવેકોતિ વુત્તં હોતિ. યો તતો વુટ્ઠિતો, સો પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો નામ હોતિ. અયં પન યસ્મા પટિસલ્લાનાનં ઉત્તમતો ફલસમાપત્તિતો વુટ્ઠાસિ, તસ્મા ‘‘પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો’’તિ વુત્તો. ભગવન્તં અભિવાદેત્વાતિ સમદસનખુજ્જલવિભૂસિતેન સિરસા ભગવન્તં સક્કચ્ચં વન્દિત્વા, અભિવાદાપેત્વા વા ‘‘સુખી ભવ, ચુન્દા’’તિ એવં વચીભેદં કારાપેત્વા, ભગવા પન કિર વન્દિતો સમાનો સુવણ્ણદુન્દુભિસદિસં ગીવં પગ્ગય્હ કણ્ણસુખં પેમનિયં અમતાભિસેકસદિસં બ્રહ્મઘોસં નિચ્છારેન્તો ‘‘સુખી હોહી’’તિ તસ્સ તસ્સ નામં ગહેત્વા વદતિ, એતં આચિણ્ણં તથાગતાનં. તત્રિદં સાધકસુત્તં, ‘‘સક્કો, ભન્તે, દેવાનમિન્દો સામચ્ચો સપરિજનો ભગવતો પાદે સિરસા વન્દતીતિ, સુખી હોતુ પઞ્ચસિખ સક્કો દેવાનમિન્દો સામચ્ચો સપરિજનો, સુખકામા હિ દેવા મનુસ્સા અસુરા નાગા ગન્ધબ્બા, યે ચઞ્ઞે સન્તિ પુથુકાયા’’તિ. એવઞ્ચ પન તથાગતા એવરૂપે મહેસક્ખે યક્ખે અભિવદન્તીતિ.

    81.Evaṃme sutanti sallekhasuttaṃ. Tattha mahācundoti tassa therassa nāmaṃ. Sāyanhasamayanti sāyanhakāle. Paṭisallānā vuṭṭhitoti ettha paṭisallānanti tehi tehi sattasaṅkhārehi paṭinivattitvā sallānaṃ nilīyanaṃ, ekībhāvo pavivekoti vuttaṃ hoti. Yo tato vuṭṭhito, so paṭisallānā vuṭṭhito nāma hoti. Ayaṃ pana yasmā paṭisallānānaṃ uttamato phalasamāpattito vuṭṭhāsi, tasmā ‘‘paṭisallānā vuṭṭhito’’ti vutto. Bhagavantaṃ abhivādetvāti samadasanakhujjalavibhūsitena sirasā bhagavantaṃ sakkaccaṃ vanditvā, abhivādāpetvā vā ‘‘sukhī bhava, cundā’’ti evaṃ vacībhedaṃ kārāpetvā, bhagavā pana kira vandito samāno suvaṇṇadundubhisadisaṃ gīvaṃ paggayha kaṇṇasukhaṃ pemaniyaṃ amatābhisekasadisaṃ brahmaghosaṃ nicchārento ‘‘sukhī hohī’’ti tassa tassa nāmaṃ gahetvā vadati, etaṃ āciṇṇaṃ tathāgatānaṃ. Tatridaṃ sādhakasuttaṃ, ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatīti, sukhī hotu pañcasikha sakko devānamindo sāmacco saparijano, sukhakāmā hi devā manussā asurā nāgā gandhabbā, ye caññe santi puthukāyā’’ti. Evañca pana tathāgatā evarūpe mahesakkhe yakkhe abhivadantīti.

    યા ઇમાતિ ઇદાનિ વત્તબ્બાભિમુખં કરોન્તો વિય આહ. અનેકવિહિતાતિ નાનપ્પકારા. દિટ્ઠિયોતિ મિચ્છાદિટ્ઠિયો . લોકે ઉપ્પજ્જન્તીતિ સત્તેસુ પાતુભવન્તિ. અત્તવાદપ્પટિસંયુત્તાતિ ‘‘રૂપં અત્તતો સમનુપસ્સતી’’તિઆદિનયપ્પવત્તેન અત્તવાદેન પટિસંયુત્તા, તા વીસતિ ભવન્તિ. લોકવાદપ્પટિસંયુત્તાતિ ‘‘સસ્સતો અત્તા ચ લોકો ચા’’તિઆદિનયપ્પવત્તેન લોકવાદેન પટિસંયુત્તા, તા અટ્ઠ હોન્તિ સસ્સતો, અસસ્સતો, સસ્સતો ચ અસસ્સતો ચ, નેવ સસ્સતો નાસસ્સતો, અન્તવા, અનન્તવા, અન્તવા ચ અનન્તવા ચ, નેવન્તવા નાનન્તવા અત્તા ચ લોકો ચાતિ એવં પવત્તત્તા.

    Yā imāti idāni vattabbābhimukhaṃ karonto viya āha. Anekavihitāti nānappakārā. Diṭṭhiyoti micchādiṭṭhiyo . Loke uppajjantīti sattesu pātubhavanti. Attavādappaṭisaṃyuttāti ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādinayappavattena attavādena paṭisaṃyuttā, tā vīsati bhavanti. Lokavādappaṭisaṃyuttāti ‘‘sassato attā ca loko cā’’tiādinayappavattena lokavādena paṭisaṃyuttā, tā aṭṭha honti sassato, asassato, sassato ca asassato ca, neva sassato nāsassato, antavā, anantavā, antavā ca anantavā ca, nevantavā nānantavā attā ca loko cāti evaṃ pavattattā.

    આદિમેવાતિઆદીસુ અયમત્થો કિં નુ ખો ભન્તે આદિમેવ મનસિકરોન્તસ્સ અપ્પત્વાપિ સોતાપત્તિમગ્ગં વિપસ્સનામિસ્સકપઠમમનસિકારમેવ મનસિકરોન્તસ્સ ભિક્ખુનો એવમેતાસં એત્તકેનેવ ઉપાયેન એતાસં દિટ્ઠીનં પહાનઞ્ચ પટિનિસ્સગ્ગો ચ હોતીતિ. ઇદઞ્ચ થેરો અત્તના અનધિમાનિકોપિ સમાનો અધિમાનિકાનં અધિમાનપ્પહાનત્થં અધિમાનિકો વિય હુત્વા પુચ્છતીતિ વેદિતબ્બો. અપરે પનાહુ ‘‘થેરસ્સ અન્તેવાસિકા આદિમનસિકારેનેવ દિટ્ઠીનં સમુચ્છેદપ્પહાનં હોતીતિ એવંસઞ્ઞિનોપિ, સમાપત્તિવિહારા સલ્લેખવિહારાતિ એવંસઞ્ઞિનોપિ અત્થિ. સો તેસં અત્થાય ભગવન્તં પુચ્છતી’’તિ.

    Ādimevātiādīsu ayamattho kiṃ nu kho bhante ādimeva manasikarontassa appatvāpi sotāpattimaggaṃ vipassanāmissakapaṭhamamanasikārameva manasikarontassa bhikkhuno evametāsaṃ ettakeneva upāyena etāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānañca paṭinissaggo ca hotīti. Idañca thero attanā anadhimānikopi samāno adhimānikānaṃ adhimānappahānatthaṃ adhimāniko viya hutvā pucchatīti veditabbo. Apare panāhu ‘‘therassa antevāsikā ādimanasikāreneva diṭṭhīnaṃ samucchedappahānaṃ hotīti evaṃsaññinopi, samāpattivihārā sallekhavihārāti evaṃsaññinopi atthi. So tesaṃ atthāya bhagavantaṃ pucchatī’’ti.

    ૮૨. અથસ્સ ભગવા તાસં દિટ્ઠીનં પહાનૂપાયં દસ્સેન્તો યા ઇમાતિઆદિમાહ. તત્થ યત્થ ચેતા દિટ્ઠિયો ઉપ્પજ્જન્તીતિઆદિ પઞ્ચક્ખન્ધે સન્ધાય વુત્તં. એતેસુ હિ એતા દિટ્ઠિયો ઉપ્પજ્જન્તિ. યથાહ ‘‘રૂપે ખો, ભિક્ખવે, સતિ રૂપં અભિનિવિસ્સ એવં દિટ્ઠિ ઉપ્પજ્જતિ, સો અત્તા સો લોકો સો પેચ્ચ ભવિસ્સામિ નિચ્ચો ધુવો સસ્સતો અવિપરિણામધમ્મો’’તિ (સં॰ નિ॰ ૩.૧૫૨) વિત્થારો. આરમ્મણવસેન પન એકવચનં કત્વા યત્થ ચાતિ આહ, યસ્મિં આરમ્મણે ઉપ્પજ્જન્તીતિ વુત્તં હોતિ. એત્થ ચ ઉપ્પજ્જન્તિ અનુસેન્તિ સમુદાચરન્તીતિ ઇમેસં એવં નાનાકરણં વેદિતબ્બં. જાતિવસેન હિ અજાતા જાયમાના ઉપ્પજ્જન્તીતિ વુચ્ચન્તિ. પુનપ્પુનં આસેવિતા થામગતા અપ્પટિવિનીતા અનુસેન્તીતિ. કાયવચીદ્વારં સમ્પત્તા સમુદાચરન્તીતિ, ઇદમેતેસં નાનાકરણં. તં નેતં મમાતિઆદીસુ તં પઞ્ચક્ખન્ધપ્પભેદં આરમ્મણમેતં મય્હં ન હોતિ, અહમ્પિ એસો ન અસ્મિ, એસો મે અત્તાપિ ન હોતીતિ એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતોતિ એવં તાવ પદત્થો વેદિતબ્બો.

    82. Athassa bhagavā tāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānūpāyaṃ dassento yā imātiādimāha. Tattha yattha cetā diṭṭhiyo uppajjantītiādi pañcakkhandhe sandhāya vuttaṃ. Etesu hi etā diṭṭhiyo uppajjanti. Yathāha ‘‘rūpe kho, bhikkhave, sati rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati, so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo’’ti (saṃ. ni. 3.152) vitthāro. Ārammaṇavasena pana ekavacanaṃ katvā yattha cāti āha, yasmiṃ ārammaṇe uppajjantīti vuttaṃ hoti. Ettha ca uppajjanti anusenti samudācarantīti imesaṃ evaṃ nānākaraṇaṃ veditabbaṃ. Jātivasena hi ajātā jāyamānā uppajjantīti vuccanti. Punappunaṃ āsevitā thāmagatā appaṭivinītā anusentīti. Kāyavacīdvāraṃ sampattā samudācarantīti, idametesaṃ nānākaraṇaṃ. Taṃ netaṃ mamātiādīsu taṃ pañcakkhandhappabhedaṃ ārammaṇametaṃ mayhaṃ na hoti, ahampi eso na asmi, eso me attāpi na hotīti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passatoti evaṃ tāva padattho veditabbo.

    યસ્મા પન એત્થ એતં મમાતિ તણ્હાગાહો, તઞ્ચ ગણ્હન્તો અટ્ઠસતતણ્હાવિચરિતપ્પભેદં તણ્હાપપઞ્ચં ગણ્હાતિ. એસોહમસ્મીતિ માનગાહો, તઞ્ચ ગણ્હન્તો નવપ્પભેદં માનપપઞ્ચં ગણ્હાતિ. એસો મે અત્તાતિ દિટ્ઠિગાહો, તઞ્ચ ગણ્હન્તો દ્વાસટ્ઠિદિટ્ઠિગતપ્પભેદં દિટ્ઠિપપઞ્ચં ગણ્હાતિ. તસ્મા નેતં મમાતિ વદન્તો ભગવા યથાવુત્તપ્પભેદં તણ્હાપપઞ્ચં પટિક્ખિપતિ. નેસોહમસ્મીતિ માનપપઞ્ચં. ન મેસો અત્તાતિ દિટ્ઠિપપઞ્ચં. દિટ્ઠેકટ્ઠાયેવ ચેત્થ તણ્હામાના વેદિતબ્બા. એવમેતન્તિ એવં ‘‘નેતં મમા’’તિઆદિના આકારેન એતં ખન્ધપઞ્ચકં. યથાભૂતન્તિ યથા સભાવં, યથા અત્થીતિ વુત્તં હોતિ. ખન્ધપઞ્ચકઞ્હિ એતેનેવ આકારેન અત્થિ. મમન્તિઆદિના પન ગય્હમાનમ્પિ તેનાકારેન નેવત્થીતિ અધિપ્પાયો. સમ્મપ્પઞ્ઞાય પસ્સતોતિ સોતાપત્તિમગ્ગપઞ્ઞાપરિયોસાનાય વિપસ્સનાપઞ્ઞાય સુટ્ઠુ પસ્સન્તસ્સ. એવમેતાસન્તિ એતેન ઉપાયેન એતાસં. પહાનં પટિનિસ્સગ્ગોતિ ઉભયમ્પેતં સમુચ્છેદપ્પહાનસ્સેવાધિવચનં.

    Yasmā pana ettha etaṃ mamāti taṇhāgāho, tañca gaṇhanto aṭṭhasatataṇhāvicaritappabhedaṃ taṇhāpapañcaṃ gaṇhāti. Esohamasmīti mānagāho, tañca gaṇhanto navappabhedaṃ mānapapañcaṃ gaṇhāti. Eso me attāti diṭṭhigāho, tañca gaṇhanto dvāsaṭṭhidiṭṭhigatappabhedaṃ diṭṭhipapañcaṃ gaṇhāti. Tasmā netaṃ mamāti vadanto bhagavā yathāvuttappabhedaṃ taṇhāpapañcaṃ paṭikkhipati. Nesohamasmīti mānapapañcaṃ. Na meso attāti diṭṭhipapañcaṃ. Diṭṭhekaṭṭhāyeva cettha taṇhāmānā veditabbā. Evametanti evaṃ ‘‘netaṃ mamā’’tiādinā ākārena etaṃ khandhapañcakaṃ. Yathābhūtanti yathā sabhāvaṃ, yathā atthīti vuttaṃ hoti. Khandhapañcakañhi eteneva ākārena atthi. Mamantiādinā pana gayhamānampi tenākārena nevatthīti adhippāyo. Sammappaññāya passatoti sotāpattimaggapaññāpariyosānāya vipassanāpaññāya suṭṭhu passantassa. Evametāsanti etena upāyena etāsaṃ. Pahānaṃ paṭinissaggoti ubhayampetaṃ samucchedappahānassevādhivacanaṃ.

    એવં ભગવા આદિમનસિકારેનેવ દિટ્ઠીનં પહાનં હોતિ નુ ખો નોતિ આયસ્મતા મહાચુન્દેન અધિમાનિકાનં વસેન પઞ્હં પુટ્ઠો સોતાપત્તિમગ્ગેન દિટ્ઠિપ્પહાનં દસ્સેત્વા ઇદાનિ સયમેવ અધિમાનિકાનં ઝાનં વિભજન્તો ઠાનં ખો પનેતન્તિઆદિમાહ. તત્થ અધિમાનિકા નામ યેસં અપ્પત્તે પત્તસઞ્ઞાય અધિમાનો ઉપ્પજ્જતિ, સ્વાયં ઉપ્પજ્જમાનો નેવ લોકવટ્ટાનુસારીનં બાલપુથુજ્જનાનં ઉપ્પજ્જતિ, ન અરિયસાવકાનં. ન હિ સોતાપન્નસ્સ ‘‘સકદાગામી અહ’’ન્તિ અધિમાનો ઉપ્પજ્જતિ, ન સકદાગામિસ્સ ‘‘અનાગામી અહ’’ન્તિ, ન અનાગામિનો ‘‘અરહા અહ’’ન્તિ, કારકસ્સેવ પન સમથવસેન વા વિપસ્સનાવસેન વા વિક્ખમ્ભિતકિલેસસ્સ નિચ્ચં યુત્તપયુત્તસ્સ આરદ્ધવિપસ્સકસ્સ ઉપ્પજ્જતિ. તસ્સ હિ સમથવિક્ખમ્ભિતાનં વા વિપસ્સનાવિક્ખમ્ભિતાનં વા કિલેસાનં સમુદાચારં અપસ્સતો ‘‘સોતાપન્નો અહન્તિ વા, સકદાગામી, અનાગામી , અરહા અહ’’ન્તિ વા અધિમાનો ઉપ્પજ્જતિ, તલઙ્ગરતિસ્સપબ્બતવાસિધમ્મદિન્નત્થેરેન ઓવાદિયમાનત્થેરાનં વિય.

    Evaṃ bhagavā ādimanasikāreneva diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti nu kho noti āyasmatā mahācundena adhimānikānaṃ vasena pañhaṃ puṭṭho sotāpattimaggena diṭṭhippahānaṃ dassetvā idāni sayameva adhimānikānaṃ jhānaṃ vibhajanto ṭhānaṃ kho panetantiādimāha. Tattha adhimānikā nāma yesaṃ appatte pattasaññāya adhimāno uppajjati, svāyaṃ uppajjamāno neva lokavaṭṭānusārīnaṃ bālaputhujjanānaṃ uppajjati, na ariyasāvakānaṃ. Na hi sotāpannassa ‘‘sakadāgāmī aha’’nti adhimāno uppajjati, na sakadāgāmissa ‘‘anāgāmī aha’’nti, na anāgāmino ‘‘arahā aha’’nti, kārakasseva pana samathavasena vā vipassanāvasena vā vikkhambhitakilesassa niccaṃ yuttapayuttassa āraddhavipassakassa uppajjati. Tassa hi samathavikkhambhitānaṃ vā vipassanāvikkhambhitānaṃ vā kilesānaṃ samudācāraṃ apassato ‘‘sotāpanno ahanti vā, sakadāgāmī, anāgāmī , arahā aha’’nti vā adhimāno uppajjati, talaṅgaratissapabbatavāsidhammadinnattherena ovādiyamānattherānaṃ viya.

    થેરસ્સ કિર અચિરૂપસમ્પન્નસ્સેવ ઓવાદે ઠત્વા બહૂ ભિક્ખૂ વિસેસં અધિગચ્છિંસુ. તં પવત્તિં સુત્વા તિસ્સમહાવિહારવાસી ભિક્ખુસઙ્ઘો ‘‘ન અટ્ઠાનનિયોજકો થેરોતિ થેરં આનેથા’’તિ સમ્બહુલે ભિક્ખૂ પાહેસિ. તે ગન્ત્વા, ‘‘આવુસો, ધમ્મદિન્ન ભિક્ખુસઙ્ઘો તં પક્કોસાપેતી’’તિ આહંસુ. સો આહ ‘‘કિં પન તુમ્હે, ભન્તે, અત્તાનં ગવેસથ પર’’ન્તિ? અત્તાનં સપ્પુરિસાતિ, સો તેસં કમ્મટ્ઠાનમદાસિ, સબ્બેવ અરહત્તં પાપુણિંસુ. ભિક્ખુસઙ્ઘો પુન અઞ્ઞે ભિક્ખૂ પાહેસિ, એવં યાવતતિયં પહિતા સબ્બેપિ તત્થેવ અરહત્તં પત્વા વિહરિંસુ.

    Therassa kira acirūpasampannasseva ovāde ṭhatvā bahū bhikkhū visesaṃ adhigacchiṃsu. Taṃ pavattiṃ sutvā tissamahāvihāravāsī bhikkhusaṅgho ‘‘na aṭṭhānaniyojako theroti theraṃ ānethā’’ti sambahule bhikkhū pāhesi. Te gantvā, ‘‘āvuso, dhammadinna bhikkhusaṅgho taṃ pakkosāpetī’’ti āhaṃsu. So āha ‘‘kiṃ pana tumhe, bhante, attānaṃ gavesatha para’’nti? Attānaṃ sappurisāti, so tesaṃ kammaṭṭhānamadāsi, sabbeva arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Bhikkhusaṅgho puna aññe bhikkhū pāhesi, evaṃ yāvatatiyaṃ pahitā sabbepi tattheva arahattaṃ patvā vihariṃsu.

    તતો સઙ્ઘો ગતગતા નાગચ્છન્તીતિ અઞ્ઞતરં વુડ્ઢપબ્બજિતં પાહેસિ. સો ગન્ત્વા ચ, ‘‘ભન્તે, ધમ્મદિન્ન તિક્ખત્તું તિસ્સમહાવિહારવાસી ભિક્ખુસઙ્ઘો તુય્હં સન્તિકે પેસેસિ, ત્વં નામ સઙ્ઘસ્સ આણં ગરું ન કરોસિ, નાગચ્છસી’’તિ આહ. થેરો કિમેતન્તિ પણ્ણસાલં અપ્પવિસિત્વાવ પત્તચીવરં ગાહાપેત્વા તાવદેવ નિક્ખમિ, સો અન્તરામગ્ગે હઙ્કનવિહારં પાવિસિ. તત્થ ચેકો મહાથેરો સટ્ઠિવસ્સાતીતો અધિમાનેન અરહત્તં પટિજાનાતિ. થેરો તં ઉપસઙ્કમિત્વા વન્દિત્વા પટિસન્થારં કત્વા અધિગમં પુચ્છિ. થેરો આહ ‘‘આમ ધમ્મદિન્ન, યં પબ્બજિતેન કાતબ્બં, ચિરકતં તં મયા, અતીતસટ્ઠિવસ્સોમ્હિ એતરહી’’તિ. કિં, ભન્તે, ઇદ્ધિમ્પિ વળઞ્જેથાતિ. આમ ધમ્મદિન્નાતિ. સાધુ વત, ભન્તે, હત્થિં તુમ્હાકં પટિમુખં આગચ્છન્તં માપેથાતિ. સાધાવુસોતિ થેરો સબ્બસેતં સત્તપ્પતિટ્ઠં તિધાપભિન્નં નઙ્ગુટ્ઠં બીજયમાનં સોણ્ડં મુખે પક્ખિપિત્વા દ્વીહિ દન્તેહિ વિજ્ઝિતુકામં વિય પટિમુખં આગચ્છન્તં મહાહત્થિં માપેસિ. સો તં અત્તનાયેવ માપિતં હત્થિં દિસ્વા ભીતો પલાયિતું આરભિ. તદાવ અત્તાનં ‘‘નાહં અરહા’’તિ ઞત્વા ધમ્મદિન્નસ્સ પાદમૂલે ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા ‘‘પતિટ્ઠા મે હોહિ, આવુસો’’તિ આહ. ધમ્મદિન્નો ‘‘મા, ભન્તે, સોચિ, મા અનત્તમનો અહોસિ, કારકાનંયેવ અધિમાનો ઉપ્પજ્જતી’’તિ થેરં સમસ્સાસેત્વા કમ્મટ્ઠાનમદાસિ. થેરો તસ્સોવાદે ઠત્વા અરહત્તં પાપુણિ.

    Tato saṅgho gatagatā nāgacchantīti aññataraṃ vuḍḍhapabbajitaṃ pāhesi. So gantvā ca, ‘‘bhante, dhammadinna tikkhattuṃ tissamahāvihāravāsī bhikkhusaṅgho tuyhaṃ santike pesesi, tvaṃ nāma saṅghassa āṇaṃ garuṃ na karosi, nāgacchasī’’ti āha. Thero kimetanti paṇṇasālaṃ appavisitvāva pattacīvaraṃ gāhāpetvā tāvadeva nikkhami, so antarāmagge haṅkanavihāraṃ pāvisi. Tattha ceko mahāthero saṭṭhivassātīto adhimānena arahattaṃ paṭijānāti. Thero taṃ upasaṅkamitvā vanditvā paṭisanthāraṃ katvā adhigamaṃ pucchi. Thero āha ‘‘āma dhammadinna, yaṃ pabbajitena kātabbaṃ, cirakataṃ taṃ mayā, atītasaṭṭhivassomhi etarahī’’ti. Kiṃ, bhante, iddhimpi vaḷañjethāti. Āma dhammadinnāti. Sādhu vata, bhante, hatthiṃ tumhākaṃ paṭimukhaṃ āgacchantaṃ māpethāti. Sādhāvusoti thero sabbasetaṃ sattappatiṭṭhaṃ tidhāpabhinnaṃ naṅguṭṭhaṃ bījayamānaṃ soṇḍaṃ mukhe pakkhipitvā dvīhi dantehi vijjhitukāmaṃ viya paṭimukhaṃ āgacchantaṃ mahāhatthiṃ māpesi. So taṃ attanāyeva māpitaṃ hatthiṃ disvā bhīto palāyituṃ ārabhi. Tadāva attānaṃ ‘‘nāhaṃ arahā’’ti ñatvā dhammadinnassa pādamūle ukkuṭikaṃ nisīditvā ‘‘patiṭṭhā me hohi, āvuso’’ti āha. Dhammadinno ‘‘mā, bhante, soci, mā anattamano ahosi, kārakānaṃyeva adhimāno uppajjatī’’ti theraṃ samassāsetvā kammaṭṭhānamadāsi. Thero tassovāde ṭhatvā arahattaṃ pāpuṇi.

    ચિત્તલપબ્બતેપિ તાદિસોવ થેરો વસતિ. ધમ્મદિન્નો તમ્પિ ઉપસઙ્કમિત્વા તથેવ પુચ્છિ. સોપિ તથેવ બ્યાકાસિ. તતો નં ધમ્મદિન્નો કિં, ભન્તે, ઇદ્ધિમ્પિ વળઞ્જેથાતિ આહ. આમાવુસોતિ. સાધુ વત, ભન્તે, એકં પોક્ખરણિં માપેથાતિ. થેરો માપેસિ. એત્થ, ભન્તે, પદુમગુમ્બં માપેથાતિ. તમ્પિ માપેસિ. પદુમગુમ્બે મહાપદુમં માપેથાતિ. તમ્પિ માપેસિ. એતસ્મિં પદુમગુમ્બે ઠત્વા મધુરસ્સરેન ગાયન્તં નચ્ચન્તઞ્ચ એકં ઇત્થિવિગ્ગહં માપેથાતિ. તમ્પિ માપેસિ. સો એતં, ભન્તે, પુનપ્પુનં ઉપનિજ્ઝાયથાતિ વત્વા સયં પાસાદં પાવિસિ. થેરસ્સ તં ઉપનિજ્ઝાયતો સટ્ઠિવસ્સાનિ વિક્ખમ્ભિતકિલેસા ચલિંસુ, સો તદા અત્તાનં ઞત્વા પુરિમત્થેરો વિય ધમ્મદિન્નત્થેરસ્સ સન્તિકે કમ્મટ્ઠાનં ગહેત્વા અરહત્તં પાપુણિ.

    Cittalapabbatepi tādisova thero vasati. Dhammadinno tampi upasaṅkamitvā tatheva pucchi. Sopi tatheva byākāsi. Tato naṃ dhammadinno kiṃ, bhante, iddhimpi vaḷañjethāti āha. Āmāvusoti. Sādhu vata, bhante, ekaṃ pokkharaṇiṃ māpethāti. Thero māpesi. Ettha, bhante, padumagumbaṃ māpethāti. Tampi māpesi. Padumagumbe mahāpadumaṃ māpethāti. Tampi māpesi. Etasmiṃ padumagumbe ṭhatvā madhurassarena gāyantaṃ naccantañca ekaṃ itthiviggahaṃ māpethāti. Tampi māpesi. So etaṃ, bhante, punappunaṃ upanijjhāyathāti vatvā sayaṃ pāsādaṃ pāvisi. Therassa taṃ upanijjhāyato saṭṭhivassāni vikkhambhitakilesā caliṃsu, so tadā attānaṃ ñatvā purimatthero viya dhammadinnattherassa santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā arahattaṃ pāpuṇi.

    ધમ્મદિન્નોપિ અનુપુબ્બેન તિસ્સમહાવિહારં અગમાસિ. તસ્મિઞ્ચ સમયે થેરા ચેતિયઙ્ગણં સમ્મજ્જિત્વા બુદ્ધારમ્મણં પીતિં ઉપ્પાદેત્વા નિસિન્ના હોન્તિ, એતં કિર તેસં વત્તં. તેન નેસં એકોપિ ‘‘ઇધ પત્તચીવરં ઠપેહી’’તિ ધમ્મદિન્નં વત્તા પુચ્છિતાપિ નાહોસિ. ધમ્મદિન્નો એસો ભવેય્યાતિ ઞત્વા પન પઞ્હં પુચ્છિંસુ. સો પુચ્છિતપઞ્હે તિણ્હેન અસિના કુમુદનાળકલાપં વિય છિન્દિત્વા પાદઙ્ગુલિયા મહાપથવિં પહરિ. ભન્તે અયં અચેતના મહાપથવીપિ ધમ્મદિન્નસ્સ ગુણં જાનાતિ. તુમ્હે પન ન જાનિત્થાતિ ચ વત્વા ઇમં ગાથમાહ –

    Dhammadinnopi anupubbena tissamahāvihāraṃ agamāsi. Tasmiñca samaye therā cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā buddhārammaṇaṃ pītiṃ uppādetvā nisinnā honti, etaṃ kira tesaṃ vattaṃ. Tena nesaṃ ekopi ‘‘idha pattacīvaraṃ ṭhapehī’’ti dhammadinnaṃ vattā pucchitāpi nāhosi. Dhammadinno eso bhaveyyāti ñatvā pana pañhaṃ pucchiṃsu. So pucchitapañhe tiṇhena asinā kumudanāḷakalāpaṃ viya chinditvā pādaṅguliyā mahāpathaviṃ pahari. Bhante ayaṃ acetanā mahāpathavīpi dhammadinnassa guṇaṃ jānāti. Tumhe pana na jānitthāti ca vatvā imaṃ gāthamāha –

    ‘‘અચેતનાયં પથવી, વિજાનાતિ ગુણાગુણં;

    ‘‘Acetanāyaṃ pathavī, vijānāti guṇāguṇaṃ;

    સચેતનાથ ખો ભન્તે, ન જાનાથ ગુણાગુણ’’ન્તિ.

    Sacetanātha kho bhante, na jānātha guṇāguṇa’’nti.

    તાવદેવ ચ આકાસે અબ્ભુગ્ગન્ત્વા તલઙ્ગરતિસ્સપબ્બતમેવ અગમાસિ. એવં કારકસ્સેવ અધિમાનો ઉપ્પજ્જતિ. તસ્મા ભગવા તાદિસાનં ભિક્ખૂનં વસેન ઝાનં વિભજન્તો ઠાનં ખો પનેતન્તિઆદિમાહ.

    Tāvadeva ca ākāse abbhuggantvā talaṅgaratissapabbatameva agamāsi. Evaṃ kārakasseva adhimāno uppajjati. Tasmā bhagavā tādisānaṃ bhikkhūnaṃ vasena jhānaṃ vibhajanto ṭhānaṃ kho panetantiādimāha.

    તસ્સત્થો, અત્થેતં કારણં, નો નત્થિ. યેન ઇધેકચ્ચો ભિક્ખુ બાહિરપરિબ્બાજકેહિ સાધારણં વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય, યં પન તસ્સ એવમસ્સ સલ્લેખેન વિહરામીતિ, યં પટિપત્તિવિધાનં કિલેસે સંલિખતિ, તેનાહં વિહરામીતિ, તં ન યુજ્જતિ, ન હિ અધિમાનિકસ્સ ભિક્ખુનો ઝાનં સલ્લેખો વા સલ્લેખપટિપદા વા હોતિ. કસ્મા? અવિપસ્સનાપાદકત્તા. ન હિ સો ઝાનં સમાપજ્જિત્વા તતો વુટ્ઠાય સઙ્ખારે સમ્મસતિ, ઝાનં પનસ્સ ચિત્તેકગ્ગમત્તં કરોતિ, દિટ્ઠધમ્મસુખવિહારો હોતિ. તસ્મા તમત્થં દસ્સેન્તો ભગવા ‘‘ન ખો પનેતે, ચુન્દ, અરિયસ્સ વિનયે સલ્લેખા વુચ્ચન્તિ, દિટ્ઠધમ્મસુખવિહારા એતે અરિયસ્સ વિનયે વુચ્ચન્તી’’તિ આહ.

    Tassattho, atthetaṃ kāraṇaṃ, no natthi. Yena idhekacco bhikkhu bāhiraparibbājakehi sādhāraṇaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya, yaṃ pana tassa evamassa sallekhena viharāmīti, yaṃ paṭipattividhānaṃ kilese saṃlikhati, tenāhaṃ viharāmīti, taṃ na yujjati, na hi adhimānikassa bhikkhuno jhānaṃ sallekho vā sallekhapaṭipadā vā hoti. Kasmā? Avipassanāpādakattā. Na hi so jhānaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya saṅkhāre sammasati, jhānaṃ panassa cittekaggamattaṃ karoti, diṭṭhadhammasukhavihāro hoti. Tasmā tamatthaṃ dassento bhagavā ‘‘na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti, diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccantī’’ti āha.

    તત્થ એતેતિ ઝાનધમ્મવસેન બહુવચનં વેદિતબ્બં, એતે પઠમજ્ઝાનધમ્માતિ વુત્તં હોતિ. સમાપત્તિવસેન વા, એકમ્પિ હિ પઠમજ્ઝાનં પુનપ્પુનં સમાપત્તિવસેન પવત્તત્તા બહુત્તં ગચ્છતિ. આરમ્મણવસેન વા, એકમ્પિ હિ પઠમજ્ઝાનં પથવીકસિણાદીસુ પવત્તિવસેન બહુત્તં ગચ્છતીતિ. એસ નયો દુતિયતતિયચતુત્થજ્ઝાનેસુ. આરુપ્પઝાનેસુ પન આરમ્મણભેદાભાવતો પુરિમકારણદ્વયવસેનેવ બહુવચનં વેદિતબ્બં.

    Tattha eteti jhānadhammavasena bahuvacanaṃ veditabbaṃ, ete paṭhamajjhānadhammāti vuttaṃ hoti. Samāpattivasena vā, ekampi hi paṭhamajjhānaṃ punappunaṃ samāpattivasena pavattattā bahuttaṃ gacchati. Ārammaṇavasena vā, ekampi hi paṭhamajjhānaṃ pathavīkasiṇādīsu pavattivasena bahuttaṃ gacchatīti. Esa nayo dutiyatatiyacatutthajjhānesu. Āruppajhānesu pana ārammaṇabhedābhāvato purimakāraṇadvayavaseneva bahuvacanaṃ veditabbaṃ.

    યસ્મા ચેતેસં અઙ્ગાનિપિ સન્તાનિ આરમ્મણાનિપિ, નિબ્બુતાનિ ચેવ સુખુમાનિ ચાતિ વુત્તં હોતિ, તસ્મા તાનિ સન્તા એતે વિહારાતિ એવં વુત્તાનીતિ વેદિતબ્બાનિ. અયં તાવ તેસં ચતુન્નમ્પિ સાધારણા વણ્ણના. વિસેસવણ્ણના પન ‘‘સબ્બસો રૂપસઞ્ઞાન’’ન્તિઆદિપદાનુસારતો વત્તબ્બા સિયા. સા વિસુદ્ધિમગ્ગે સબ્બાકારેન વુત્તાયેવ.

    Yasmā cetesaṃ aṅgānipi santāni ārammaṇānipi, nibbutāni ceva sukhumāni cāti vuttaṃ hoti, tasmā tāni santā ete vihārāti evaṃ vuttānīti veditabbāni. Ayaṃ tāva tesaṃ catunnampi sādhāraṇā vaṇṇanā. Visesavaṇṇanā pana ‘‘sabbaso rūpasaññāna’’ntiādipadānusārato vattabbā siyā. Sā visuddhimagge sabbākārena vuttāyeva.

    ૮૩. એવં યસ્મા અધિમાનિકસ્સ ભિક્ખુનો ઝાનવિહારો અવિપસ્સનાપાદકત્તા સલ્લેખવિહારો ન હોતિ, ન હિ સો ઝાનં સમાપજ્જિત્વા તતો વુટ્ઠાય સઙ્ખારે સમ્મસતિ, ચિત્તેકગ્ગકરો દિટ્ઠધમ્મે સુખવિહારો પનસ્સ હોતિ, તસ્મા તમત્થં દસ્સેન્તો રૂપજ્ઝાનાનિ ચ અરૂપજ્ઝાનાનિ ચ વિભજિત્વા ઇદાનિ ચ યત્થ સલ્લેખો કાતબ્બો ચતુચત્તાલીસાય આકારેહિ, તઞ્ચ વત્થું તઞ્ચ સલ્લેખં દસ્સેન્તો ઇધ ખો પન વોતિઆદિમાહ.

    83. Evaṃ yasmā adhimānikassa bhikkhuno jhānavihāro avipassanāpādakattā sallekhavihāro na hoti, na hi so jhānaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya saṅkhāre sammasati, cittekaggakaro diṭṭhadhamme sukhavihāro panassa hoti, tasmā tamatthaṃ dassento rūpajjhānāni ca arūpajjhānāni ca vibhajitvā idāni ca yattha sallekho kātabbo catucattālīsāya ākārehi, tañca vatthuṃ tañca sallekhaṃ dassento idha kho pana votiādimāha.

    કસ્મા પન ‘‘અટ્ઠહિ સમાપત્તીહિ અવિહિંસાદયો સલ્લેખા’’તિ વુત્તા? લોકુત્તરપાદકત્તા. બાહિરકાનઞ્હિ અટ્ઠ સમાપત્તિયો વટ્ટપાદકાયેવ. સાસને સરણગમનમ્પિ લોકુત્તરપાદકં, પગેવ અવિહિંસાદયો. ઇમિનાયેવ ચ સુત્તેન વેદિતબ્બં ‘‘યથા બાહિરકસ્સ અટ્ઠસમાપત્તિલાભિનો પઞ્ચાભિઞ્ઞસ્સાપિ દિન્નદાનતો સાસને તિસરણગતસ્સ દિન્નદાનં મહપ્ફલતરં હોતી’’તિ. ઇદઞ્હિ સન્ધાય દક્ખિણાવિસુદ્ધિસુત્તે ‘‘બાહિરકે કામેસુ વીતરાગે દાનં દત્વા કોટિસતસહસ્સગુણા પાટિકઙ્ખિતબ્બા. સોતાપત્તિફલસચ્છિકિરિયાય પટિપન્ને દાનં દત્વા અસઙ્ખેય્યા અપ્પમેય્યા દક્ખિણા પાટિકઙ્ખિતબ્બા, કો પન વાદો સોતાપન્ને’’તિ વુત્તં (મ॰ નિ॰ ૩.૩૭૯). સરણગમનતો પટ્ઠાય હિ તત્થ સોતાપત્તિફલસચ્છિકિરિયાય પટિપન્નો અધિપ્પેતોતિ, અયં તાવેત્થ પાળિયોજના.

    Kasmā pana ‘‘aṭṭhahi samāpattīhi avihiṃsādayo sallekhā’’ti vuttā? Lokuttarapādakattā. Bāhirakānañhi aṭṭha samāpattiyo vaṭṭapādakāyeva. Sāsane saraṇagamanampi lokuttarapādakaṃ, pageva avihiṃsādayo. Imināyeva ca suttena veditabbaṃ ‘‘yathā bāhirakassa aṭṭhasamāpattilābhino pañcābhiññassāpi dinnadānato sāsane tisaraṇagatassa dinnadānaṃ mahapphalataraṃ hotī’’ti. Idañhi sandhāya dakkhiṇāvisuddhisutte ‘‘bāhirake kāmesu vītarāge dānaṃ datvā koṭisatasahassaguṇā pāṭikaṅkhitabbā. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanne dānaṃ datvā asaṅkheyyā appameyyā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā, ko pana vādo sotāpanne’’ti vuttaṃ (ma. ni. 3.379). Saraṇagamanato paṭṭhāya hi tattha sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno adhippetoti, ayaṃ tāvettha pāḷiyojanā.

    અનુપદવણ્ણનાયં પન ઇધાતિ વિહિંસાદિવત્થુદીપનમેતં. ખો પનાતિ નિપાતમત્તં. વોતિ કરણત્થે સામિવચનં, અયં પન સઙ્ખેપત્થો, યદેતં ‘‘પરે વિહિંસકા ભવિસ્સન્તી’’તિઆદિના નયેન વિહિંસાદિવત્થું વદામ. ઇધ, ચુન્દ, તુમ્હેહિ સલ્લેખો કાતબ્બોતિ.

    Anupadavaṇṇanāyaṃ pana idhāti vihiṃsādivatthudīpanametaṃ. Kho panāti nipātamattaṃ. Voti karaṇatthe sāmivacanaṃ, ayaṃ pana saṅkhepattho, yadetaṃ ‘‘pare vihiṃsakā bhavissantī’’tiādinā nayena vihiṃsādivatthuṃ vadāma. Idha, cunda, tumhehi sallekho kātabboti.

    એવં સઙ્ખેપતો વત્વા ઇદાનિ વિત્થારેન્તો ‘‘પરે વિહિંસકા ભવિસ્સન્તિ, મયમેત્થ અવિહિંસકા ભવિસ્સામાતિ સલ્લેખો કરણીયો’’તિઆદિમાહ.

    Evaṃ saṅkhepato vatvā idāni vitthārento ‘‘pare vihiṃsakā bhavissanti, mayamettha avihiṃsakā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo’’tiādimāha.

    તત્થ પરેતિ યે કેચિ ઇમં સલ્લેખમનનુયુત્તા. વિહિંસકા ભવિસ્સન્તીતિ પાણિના વા લેડ્ડુના વાતિઆદીહિ સત્તાનં વિહેસકા ભવિસ્સન્તિ. મયમેત્થ અવિહિંસકા ભવિસ્સામાતિ મયં પન યત્થેવ વત્થુસ્મિં પરે એવં વિહિંસકા ભવિસ્સન્તિ, એત્થેવ અવિહિંસકા ભવિસ્સામ, અવિહિંસં ઉપ્પાદેત્વા વિહરિસ્સામ. ઇતિ સલ્લેખો કરણીયોતિ એવં તુમ્હેહિ સલ્લેખો કાતબ્બો . સલ્લેખોતિ ચ ઇધ અવિહિંસાવ વેદિતબ્બા. અવિહિંસા હિ વિહિંસં સલ્લેખતિ, તં છિન્દતિ, તસ્મા સલ્લેખોતિ વુચ્ચતિ. એસ નયો સબ્બત્થ. અયં પન વિસેસો. પરે મિચ્છાદિટ્ઠીતિ એત્થ કમ્મપથાનં અન્તમિચ્છાદિટ્ઠિઞ્ચ મિચ્છત્તાનં આદિમિચ્છાદિટ્ઠિઞ્ચ મિસ્સેત્વા દિટ્ઠિ વુત્તાતિ વેદિતબ્બા. તથા મયમેત્થ સમ્માદિટ્ઠીતિ વુત્તટ્ઠાને સમ્માદિટ્ઠિ. એત્થ ચ કમ્મપથકથા વિત્થારતો સમ્માદિટ્ઠિસુત્તે આવિ ભવિસ્સતિ. મિચ્છત્તેસુ મિચ્છાદિટ્ઠિઆદયો દ્વેધાવિતક્કે.

    Tattha pareti ye keci imaṃ sallekhamananuyuttā. Vihiṃsakā bhavissantīti pāṇinā vā leḍḍunā vātiādīhi sattānaṃ vihesakā bhavissanti. Mayamettha avihiṃsakā bhavissāmāti mayaṃ pana yattheva vatthusmiṃ pare evaṃ vihiṃsakā bhavissanti, ettheva avihiṃsakā bhavissāma, avihiṃsaṃ uppādetvā viharissāma. Iti sallekho karaṇīyoti evaṃ tumhehi sallekho kātabbo . Sallekhoti ca idha avihiṃsāva veditabbā. Avihiṃsā hi vihiṃsaṃ sallekhati, taṃ chindati, tasmā sallekhoti vuccati. Esa nayo sabbattha. Ayaṃ pana viseso. Pare micchādiṭṭhīti ettha kammapathānaṃ antamicchādiṭṭhiñca micchattānaṃ ādimicchādiṭṭhiñca missetvā diṭṭhi vuttāti veditabbā. Tathā mayamettha sammādiṭṭhīti vuttaṭṭhāne sammādiṭṭhi. Ettha ca kammapathakathā vitthārato sammādiṭṭhisutte āvi bhavissati. Micchattesu micchādiṭṭhiādayo dvedhāvitakke.

    અયં પનેત્થ સઙ્ખેપો, પાણં અતિપાતેન્તીતિ પાણાતિપાતી પાણઘાતકાતિ અત્થો. અદિન્નં આદિયન્તીતિ અદિન્નાદાયી, પરસ્સ હારિનોતિ અત્થો. અબ્રહ્મં હીનં લામકધમ્મં ચરન્તીતિ અબ્રહ્મચારી, મેથુનધમ્મપ્પટિસેવકાતિ અત્થો. બ્રહ્મં સેટ્ઠં પટિપદં ચરન્તીતિ બ્રહ્મચારી, મેથુના પટિવિરતાતિ અત્થો. એત્થ ચ બ્રહ્મચરિયં સલ્લેખોતિ વેદિતબ્બં. બ્રહ્મચરિયઞ્હિ અબ્રહ્મચરિયં સલ્લેખતિ. મુસા વદન્તીતિ મુસાવાદી, પરેસં અત્થભઞ્જનકં તુચ્છં અલિકં વાચં ભાસિતારોતિ અત્થો. પિસુણા વાચા એતેસન્તિ પિસુણવાચા. પરેસં મમ્મચ્છેદિકા ફરુસા વાચા એતેસન્તિ ફરુસવાચા. સમ્ફં નિરત્થકવચનં પલપન્તીતિ સમ્ફપ્પલાપી. અભિજ્ઝાયન્તીતિ અભિજ્ઝાલૂ, પરભણ્ડલુબ્ભનસીલાતિ અત્થો. બ્યાપન્નં પૂતિભૂતં ચિત્તમેતેસન્તિ બ્યાપન્નચિત્તા. મિચ્છા પાપિકા વિઞ્ઞુગરહિતા એતેસં દિટ્ઠીતિ મિચ્છાદિટ્ઠી, કમ્મપથપરિયાપન્નાય નત્થિ દિન્નન્તિઆદિવત્થુકાય, મિચ્છત્તપરિયાપન્નાય અનિય્યાનિકદિટ્ઠિયા ચ સમન્નાગતાતિ અત્થો. સમ્મા સોભના વિઞ્ઞુપ્પસત્થા એતેસં દિટ્ઠીતિ સમ્માદિટ્ઠી, કમ્મપથપરિયાપન્નાય અત્થિ દિન્નન્તિઆદિકાય કમ્મસ્સકતાદિટ્ઠિયા, સમ્મત્તપરિયાપન્નાય મગ્ગદિટ્ઠિયા ચ સમન્નાગતાતિ અત્થો.

    Ayaṃ panettha saṅkhepo, pāṇaṃ atipātentīti pāṇātipātī pāṇaghātakāti attho. Adinnaṃ ādiyantīti adinnādāyī, parassa hārinoti attho. Abrahmaṃ hīnaṃ lāmakadhammaṃ carantīti abrahmacārī, methunadhammappaṭisevakāti attho. Brahmaṃ seṭṭhaṃ paṭipadaṃ carantīti brahmacārī, methunā paṭiviratāti attho. Ettha ca brahmacariyaṃ sallekhoti veditabbaṃ. Brahmacariyañhi abrahmacariyaṃ sallekhati. Musā vadantīti musāvādī, paresaṃ atthabhañjanakaṃ tucchaṃ alikaṃ vācaṃ bhāsitāroti attho. Pisuṇā vācā etesanti pisuṇavācā. Paresaṃ mammacchedikā pharusā vācā etesanti pharusavācā. Samphaṃ niratthakavacanaṃ palapantīti samphappalāpī. Abhijjhāyantīti abhijjhālū, parabhaṇḍalubbhanasīlāti attho. Byāpannaṃ pūtibhūtaṃ cittametesanti byāpannacittā. Micchā pāpikā viññugarahitā etesaṃ diṭṭhīti micchādiṭṭhī, kammapathapariyāpannāya natthi dinnantiādivatthukāya, micchattapariyāpannāya aniyyānikadiṭṭhiyā ca samannāgatāti attho. Sammā sobhanā viññuppasatthā etesaṃ diṭṭhīti sammādiṭṭhī, kammapathapariyāpannāya atthi dinnantiādikāya kammassakatādiṭṭhiyā, sammattapariyāpannāya maggadiṭṭhiyā ca samannāgatāti attho.

    મિચ્છાસઙ્કપ્પાતિ અયાથાવઅનિય્યાનિકઅકુસલસઙ્કપ્પા. એસ નયો મિચ્છાવાચાતિઆદીસુ. અયં પન વિસેસો, મિચ્છાસઙ્કપ્પાદયો વિય હિ મિચ્છાસતિ નામ પાટિએક્કો કોચિ ધમ્મો નત્થિ, અતીતં પન ચિન્તયતો પવત્તાનં ચતુન્નમ્પિ અકુસલક્ખન્ધાનમેતં અધિવચનં. યમ્પિ વુત્તં ભગવતા – ‘‘અત્થેસા, ભિક્ખવે, અનુસ્સતિ, નેસા નત્થીતિ વદામિ, પુત્તલાભં વા, ભિક્ખવે, અનુસ્સરતો, ધનલાભં વા, ભિક્ખવે, અનુસ્સરતો, યસલાભં વા, ભિક્ખવે, અનુસ્સરતો’’તિ, તમ્પિ તં તં ચિન્તેન્તસ્સ સતિપતિરૂપકેન ઉપ્પત્તિં સન્ધાય વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં . મિચ્છાઞાણીતિ એત્થ ચ મિચ્છાઞાણન્તિ પાપકિરિયાસુ ઉપાયચિન્તાવસેન પાપં કત્વા ‘‘સુકતં મયા’’તિ પચ્ચવેક્ખણાકારેન ચ ઉપ્પન્નો મોહો વેદિતબ્બો, તેન સમન્નાગતા પુગ્ગલા મિચ્છાઞાણી. સમ્માઞાણીતિ એત્થ પન એકૂનવીસતિભેદં પચ્ચવેક્ખણાઞાણં ‘‘સમ્માઞાણ’’ન્તિ વુચ્ચતિ, તેન સમન્નાગતા પુગ્ગલા સમ્માઞાણી. મિચ્છાવિમુત્તીતિ અવિમુત્તાયેવ સમાના ‘‘વિમુત્તા મય’’ન્તિ એવંસઞ્ઞિનો, અવિમુત્તિયં વા વિમુત્તિસઞ્ઞિનો. તત્રાયં વચનત્થો, મિચ્છા પાપિકા વિપરીતા વિમુત્તિ એતેસં અત્થીતિ મિચ્છાવિમુત્તી. મિચ્છાવિમુત્તીતિ ચ યથાવુત્તેનાકારેન પવત્તાનં અકુસલક્ખન્ધાનમેતં અધિવચનં. ફલસમ્પયુત્તાનિ પન સમ્માદિટ્ઠિઆદીનિ અટ્ઠઙ્ગાનિ ઠપેત્વા સેસધમ્મા સમ્માવિમુત્તીતિ વેદિતબ્બા. સા ચ મિચ્છાવિમુત્તિં સલ્લિખિત્વા ઠિતત્તા સલ્લેખોતિ વેદિતબ્બા. તત્થ નિયોજેન્તો આહ ‘‘મયમેત્થ સમ્માવિમુત્તી ભવિસ્સામાતિ સલ્લેખો કરણીયો’’તિ.

    Micchāsaṅkappāti ayāthāvaaniyyānikaakusalasaṅkappā. Esa nayo micchāvācātiādīsu. Ayaṃ pana viseso, micchāsaṅkappādayo viya hi micchāsati nāma pāṭiekko koci dhammo natthi, atītaṃ pana cintayato pavattānaṃ catunnampi akusalakkhandhānametaṃ adhivacanaṃ. Yampi vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthesā, bhikkhave, anussati, nesā natthīti vadāmi, puttalābhaṃ vā, bhikkhave, anussarato, dhanalābhaṃ vā, bhikkhave, anussarato, yasalābhaṃ vā, bhikkhave, anussarato’’ti, tampi taṃ taṃ cintentassa satipatirūpakena uppattiṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ . Micchāñāṇīti ettha ca micchāñāṇanti pāpakiriyāsu upāyacintāvasena pāpaṃ katvā ‘‘sukataṃ mayā’’ti paccavekkhaṇākārena ca uppanno moho veditabbo, tena samannāgatā puggalā micchāñāṇī. Sammāñāṇīti ettha pana ekūnavīsatibhedaṃ paccavekkhaṇāñāṇaṃ ‘‘sammāñāṇa’’nti vuccati, tena samannāgatā puggalā sammāñāṇī. Micchāvimuttīti avimuttāyeva samānā ‘‘vimuttā maya’’nti evaṃsaññino, avimuttiyaṃ vā vimuttisaññino. Tatrāyaṃ vacanattho, micchā pāpikā viparītā vimutti etesaṃ atthīti micchāvimuttī. Micchāvimuttīti ca yathāvuttenākārena pavattānaṃ akusalakkhandhānametaṃ adhivacanaṃ. Phalasampayuttāni pana sammādiṭṭhiādīni aṭṭhaṅgāni ṭhapetvā sesadhammā sammāvimuttīti veditabbā. Sā ca micchāvimuttiṃ sallikhitvā ṭhitattā sallekhoti veditabbā. Tattha niyojento āha ‘‘mayamettha sammāvimuttī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo’’ti.

    ઇતો પરાનિ તીણિ નીવરણવસેન વુત્તાનિ. અભિજ્ઝાલૂ બ્યાપન્નચિત્તાતિ એવં કમ્મપથેસુ વુત્તત્તા પનેત્થ પઠમાનિ દ્વે નીવરણાનિ ન વુત્તાનીતિ વેદિતબ્બાનિ. તત્થ થિનમિદ્ધેન પરિયુટ્ઠિતા અભિભૂતાતિ થિનમિદ્ધપરિયુટ્ઠિતા. ઉદ્ધચ્ચેન સમન્નાગતાતિ ઉદ્ધતા. વિચિનન્તા કિચ્છન્તિ ન સક્કોન્તિ સન્નિટ્ઠાનં કાતુન્તિ વિચિકિચ્છી. કોધનાતિઆદીનિ દસ ચિત્તસ્સ ઉપક્કિલેસવસેન વુત્તાનિ. તત્થ કોધાદીસુ યં વત્તબ્બં સિયા, તં સબ્બં ધમ્મદાયાદવત્થસુત્તેસુ વુત્તં. અયં પનેત્થ વચનત્થો – કોધનાતિ કુજ્ઝનસીલા. ઉપનાહીતિ ઉપનાહનસીલા, ઉપનાહો વા એતેસં અત્થીતિ ઉપનાહી. તથા મક્ખી પલાસી ચ. ઇસ્સન્તીતિ ઇસ્સુકી. મચ્છરાયન્તીતિ મચ્છરી, મચ્છેરં વા એતેસં અત્થીતિ મચ્છરી. સઠયન્તીતિ સઠા, ન સમ્મા ભાસન્તીતિ વુત્તં હોતિ, કેરાટિકયુત્તાનમેતં અધિવચનં. માયા એતેસં અત્થીતિ માયાવી. થમ્ભસમઙ્ગિતાય થદ્ધા. અતિમાનયોગેન અતિમાની. વુત્તપચ્ચનીકનયેન સુક્કપક્ખો વેદિતબ્બો.

    Ito parāni tīṇi nīvaraṇavasena vuttāni. Abhijjhālū byāpannacittāti evaṃ kammapathesu vuttattā panettha paṭhamāni dve nīvaraṇāni na vuttānīti veditabbāni. Tattha thinamiddhena pariyuṭṭhitā abhibhūtāti thinamiddhapariyuṭṭhitā. Uddhaccena samannāgatāti uddhatā. Vicinantā kicchanti na sakkonti sanniṭṭhānaṃ kātunti vicikicchī. Kodhanātiādīni dasa cittassa upakkilesavasena vuttāni. Tattha kodhādīsu yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ dhammadāyādavatthasuttesu vuttaṃ. Ayaṃ panettha vacanattho – kodhanāti kujjhanasīlā. Upanāhīti upanāhanasīlā, upanāho vā etesaṃ atthīti upanāhī. Tathā makkhī palāsī ca. Issantīti issukī. Maccharāyantīti maccharī, maccheraṃ vā etesaṃ atthīti maccharī. Saṭhayantīti saṭhā, na sammā bhāsantīti vuttaṃ hoti, kerāṭikayuttānametaṃ adhivacanaṃ. Māyā etesaṃ atthīti māyāvī. Thambhasamaṅgitāya thaddhā. Atimānayogena atimānī. Vuttapaccanīkanayena sukkapakkho veditabbo.

    દુબ્બચાતિ વત્તું દુક્ખા કિઞ્ચિ વુચ્ચમાના ન સહન્તિ. તબ્બિપરીતા સુવચા. દેવદત્તાદિસદિસા પાપકા મિત્તા એતેસન્તિ પાપમિત્તા. બુદ્ધા વા સારિપુત્તાદિસદિસા વા કલ્યાણા મિત્તા એતેસન્તિ કલ્યાણમિત્તા. કાયદુચ્ચરિતાદીસુ ચિત્તવોસ્સગ્ગવસેન પમત્તા. વિપરીતા અપ્પમત્તાતિ વેદિતબ્બા. ઇમાનિ તીણિ પકિણ્ણકવસેન વુત્તાનિ. અસ્સદ્ધાતિઆદીનિ સત્ત અસદ્ધમ્મવસેન. તત્થ તીસુ વત્થૂસુ સદ્ધા એતેસં નત્થીતિ અસ્સદ્ધા. સુક્કપક્ખે સદ્દહન્તીતિ સદ્ધા, સદ્ધા વા એતેસં અત્થીતિપિ સદ્ધા. નત્થિ એતેસં હિરીતિ અહિરિકા, અકુસલસમાપત્તિયા અજિગુચ્છમાનાનમેતં અધિવચનં. હિરી એતેસં મને, હિરિયા વા યુત્તમનાતિ હિરિમના. ન ઓત્તપ્પન્તીતિ અનોત્તપ્પી, અકુસલસમાપત્તિયા ન ભાયન્તીતિ વુત્તં હોતિ. તબ્બિપરીતા ઓત્તપ્પી. અપ્પં સુતમેતેસન્તિ અપ્પસ્સુતા, અપ્પન્તિ ચ થોકન્તિ ન ગહેતબ્બં, નત્થીતિ ગહેતબ્બં. ‘‘અપ્પસ્સુતા’’તિ હિ નિસ્સુતા સુતવિરહિતા વુચ્ચન્તિ. બહુ સુતમેતેસન્તિ બહુસ્સુતા, તથાગતભાસિતં એકમ્પિ ગાથં યાથાવતો ઞત્વા અનુરૂપપટિપન્નાનમેતં અધિવચનં. કુચ્છિતા સીદન્તીતિ કુસીતા, હીનવીરિયાનમેતં અધિવચનં. આરદ્ધં વીરિયમેતેસન્તિ આરદ્ધવીરિયા, સમ્મપ્પધાનયુત્તાનમેતં અધિવચનં, મુટ્ઠા સતિ એતેસન્તિ મુટ્ઠસ્સતી, નટ્ઠસ્સતીતિ વુત્તં હોતિ. ઉપટ્ઠિતા સતિ એતેસન્તિ ઉપટ્ઠિતસ્સતી, નિચ્ચં આરમ્મણાભિમુખપ્પવત્તસતીનમેતં અધિવચનં. દુટ્ઠા પઞ્ઞા એતેસન્તિ દુપ્પઞ્ઞા, નટ્ઠપઞ્ઞાતિ વુત્તં હોતિ. પઞ્ઞાય સમ્પન્નાતિ પઞ્ઞાસમ્પન્ના, પઞ્ઞાતિ ચ ઇધ વિપસ્સનાપઞ્ઞા વેદિતબ્બા. વિપસ્સનાસમ્ભારો હિ પરિપૂરો ઇમસ્મિં ઠાને આગતો, તસ્મા વિપસ્સનાપઞ્ઞાવ અયન્તિ પોરાણાનં આણા.

    Dubbacāti vattuṃ dukkhā kiñci vuccamānā na sahanti. Tabbiparītā suvacā. Devadattādisadisā pāpakā mittā etesanti pāpamittā. Buddhā vā sāriputtādisadisā vā kalyāṇā mittā etesanti kalyāṇamittā. Kāyaduccaritādīsu cittavossaggavasena pamattā. Viparītā appamattāti veditabbā. Imāni tīṇi pakiṇṇakavasena vuttāni. Assaddhātiādīni satta asaddhammavasena. Tattha tīsu vatthūsu saddhā etesaṃ natthīti assaddhā. Sukkapakkhe saddahantīti saddhā, saddhā vā etesaṃ atthītipi saddhā. Natthi etesaṃ hirīti ahirikā, akusalasamāpattiyā ajigucchamānānametaṃ adhivacanaṃ. Hirī etesaṃ mane, hiriyā vā yuttamanāti hirimanā. Na ottappantīti anottappī, akusalasamāpattiyā na bhāyantīti vuttaṃ hoti. Tabbiparītā ottappī. Appaṃ sutametesanti appassutā, appanti ca thokanti na gahetabbaṃ, natthīti gahetabbaṃ. ‘‘Appassutā’’ti hi nissutā sutavirahitā vuccanti. Bahu sutametesanti bahussutā, tathāgatabhāsitaṃ ekampi gāthaṃ yāthāvato ñatvā anurūpapaṭipannānametaṃ adhivacanaṃ. Kucchitā sīdantīti kusītā, hīnavīriyānametaṃ adhivacanaṃ. Āraddhaṃ vīriyametesanti āraddhavīriyā, sammappadhānayuttānametaṃ adhivacanaṃ, muṭṭhā sati etesanti muṭṭhassatī, naṭṭhassatīti vuttaṃ hoti. Upaṭṭhitā sati etesanti upaṭṭhitassatī, niccaṃ ārammaṇābhimukhappavattasatīnametaṃ adhivacanaṃ. Duṭṭhā paññā etesanti duppaññā, naṭṭhapaññāti vuttaṃ hoti. Paññāya sampannāti paññāsampannā, paññāti ca idha vipassanāpaññā veditabbā. Vipassanāsambhāro hi paripūro imasmiṃ ṭhāne āgato, tasmā vipassanāpaññāva ayanti porāṇānaṃ āṇā.

    ઇદાનિ એકમેવ લોકુત્તરગુણાનં અન્તરાયકરં અનિય્યાનિકદિટ્ઠિં તીહાકારેહિ દસ્સેન્તો સન્દિટ્ઠિપરામાસીતિઆદિમાહ. તત્થ સન્દિટ્ઠિં પરામસન્તીતિ સન્દિટ્ઠિપરામાસી. આધાનં ગણ્હન્તીતિ આધાનગ્ગાહી, આધાનન્તિ દળ્હં વુચ્ચતિ, દળ્હગ્ગાહીતિ અત્થો. યુત્તકારણં દિસ્વાવ લદ્ધિં પટિનિસ્સજ્જન્તીતિ પટિનિસ્સગ્ગી, દુક્ખેન કિચ્છેન કસિરેન બહુમ્પિ કારણં દસ્સેત્વા ન સક્કા પટિનિસ્સગ્ગં કાતુન્તિ દુપ્પટિનિસ્સગ્ગી, યે અત્તનો ઉપ્પન્નં દિટ્ઠિં ઇદમેવ સચ્ચન્તિ દળ્હં ગણ્હિત્વા અપિ બુદ્ધાદીહિ કારણં દસ્સેત્વા વુચ્ચમાના ન પટિનિસ્સજ્જન્તિ, તેસમેતં અધિવચનં. તાદિસા હિ પુગ્ગલા યં યદેવ ધમ્મં વા અધમ્મં વા ગણ્હન્તિ, તં સબ્બં ‘‘એવં અમ્હાકં આચરિયેહિ કથિતં, એવં અમ્હેહિ સુત’’ન્તિ કુમ્મોવ અઙ્ગાનિ સકે કપાલે અન્તોયેવ સમોદહન્તિ, કુમ્ભીલગ્ગાહં ગણ્હન્તિ ન વિસ્સજ્જન્તિ. વુત્તવિપરિયાયેન સુક્કપક્ખો વેદિતબ્બો.

    Idāni ekameva lokuttaraguṇānaṃ antarāyakaraṃ aniyyānikadiṭṭhiṃ tīhākārehi dassento sandiṭṭhiparāmāsītiādimāha. Tattha sandiṭṭhiṃ parāmasantīti sandiṭṭhiparāmāsī. Ādhānaṃ gaṇhantīti ādhānaggāhī, ādhānanti daḷhaṃ vuccati, daḷhaggāhīti attho. Yuttakāraṇaṃ disvāva laddhiṃ paṭinissajjantīti paṭinissaggī, dukkhena kicchena kasirena bahumpi kāraṇaṃ dassetvā na sakkā paṭinissaggaṃ kātunti duppaṭinissaggī, ye attano uppannaṃ diṭṭhiṃ idameva saccanti daḷhaṃ gaṇhitvā api buddhādīhi kāraṇaṃ dassetvā vuccamānā na paṭinissajjanti, tesametaṃ adhivacanaṃ. Tādisā hi puggalā yaṃ yadeva dhammaṃ vā adhammaṃ vā gaṇhanti, taṃ sabbaṃ ‘‘evaṃ amhākaṃ ācariyehi kathitaṃ, evaṃ amhehi suta’’nti kummova aṅgāni sake kapāle antoyeva samodahanti, kumbhīlaggāhaṃ gaṇhanti na vissajjanti. Vuttavipariyāyena sukkapakkho veditabbo.

    ૮૪. એવં ચતુચત્તાલીસાય આકારેહિ સલ્લેખં દસ્સેત્વા ઇદાનિ તસ્મિં સલ્લેખે ચિત્તુપ્પાદસ્સાપિ બહૂપકારતં દસ્સેતું ચિત્તુપ્પાદમ્પિ ખો અહન્તિઆદિમાહ.

    84. Evaṃ catucattālīsāya ākārehi sallekhaṃ dassetvā idāni tasmiṃ sallekhe cittuppādassāpi bahūpakārataṃ dassetuṃ cittuppādampi kho ahantiādimāha.

    તસ્સત્થો , અહં, ચુન્દ, કુસલેસુ ધમ્મેસુ ચિત્તુપ્પાદમ્પિ બહૂપકારં વદામિ, યા પનેતા કાયેન ચ વાચાય ચ અનુવિધિયના, યથા પઠમં ચિત્તં ઉપ્પન્નં, તથેવ તેસં ધમ્માનં કાયેન કરણં, વાચાય ચ ‘‘કરોથા’’તિ આણાપનં વા, ઉગ્ગહપરિપુચ્છાદીનિ વા, તત્થ વાદોયેવ કો, એકન્તબહૂપકારાયેવ હિ તા અનુવિધિયનાતિ દસ્સેતિ. કસ્મા પનેત્થ ચિત્તુપ્પાદોપિ બહૂપકારોતિ? એકન્તહિતસુખાવહત્તા અનુવિધિયનાનં હેતુત્તા ચ.

    Tassattho , ahaṃ, cunda, kusalesu dhammesu cittuppādampi bahūpakāraṃ vadāmi, yā panetā kāyena ca vācāya ca anuvidhiyanā, yathā paṭhamaṃ cittaṃ uppannaṃ, tatheva tesaṃ dhammānaṃ kāyena karaṇaṃ, vācāya ca ‘‘karothā’’ti āṇāpanaṃ vā, uggahaparipucchādīni vā, tattha vādoyeva ko, ekantabahūpakārāyeva hi tā anuvidhiyanāti dasseti. Kasmā panettha cittuppādopi bahūpakāroti? Ekantahitasukhāvahattā anuvidhiyanānaṃ hetuttā ca.

    ‘‘દાનં દસ્સામી’’તિ હિ ચિત્તુપ્પાદો સયમ્પિ એકન્તહિતસુખાવહો અનુવિધિયનાનમ્પિ હેતુ, એવઞ્હિ ઉપ્પન્નચિત્તત્તાયેવ દુતિયદિવસે મહાવીથિં પિદહિત્વા મહામણ્ડપં કત્વા ભિક્ખુસતસ્સ વા ભિક્ખુસહસ્સસ્સ વા દાનં દેતિ, ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘં નિમન્તેથ પૂજેથ પરિવિસથા’’તિ પરિજને આણાપેતિ. એવં ‘‘સઙ્ઘસ્સ ચીવરં સેનાસનં ભેસજ્જં દસ્સામી’’તિ ચિત્તુપ્પાદો સયમ્પિ એકન્તહિતસુખાવહો અનુવિધિયનાનમ્પિ હેતુ, એવં ઉપ્પન્નચિત્તત્તાયેવ હિ ચીવરાદીનિ અભિસઙ્ખરોતિ દેતિ દાપેતિ ચ. એસ નયો સરણગમનાદીસુ.

    ‘‘Dānaṃ dassāmī’’ti hi cittuppādo sayampi ekantahitasukhāvaho anuvidhiyanānampi hetu, evañhi uppannacittattāyeva dutiyadivase mahāvīthiṃ pidahitvā mahāmaṇḍapaṃ katvā bhikkhusatassa vā bhikkhusahassassa vā dānaṃ deti, ‘‘bhikkhusaṅghaṃ nimantetha pūjetha parivisathā’’ti parijane āṇāpeti. Evaṃ ‘‘saṅghassa cīvaraṃ senāsanaṃ bhesajjaṃ dassāmī’’ti cittuppādo sayampi ekantahitasukhāvaho anuvidhiyanānampi hetu, evaṃ uppannacittattāyeva hi cīvarādīni abhisaṅkharoti deti dāpeti ca. Esa nayo saraṇagamanādīsu.

    ‘‘સરણં ગચ્છામી’’તિ હિ ચિત્તં ઉપ્પાદેત્વાવ પચ્છા કાયેન વા વાચાય વા સરણં ગણ્હાતિ. તથા ‘‘પઞ્ચઙ્ગં અટ્ઠઙ્ગં દસઙ્ગં વા સીલં સમાદિયિસ્સામી’’તિ ચિત્તં ઉપ્પાદેત્વા કાયેન વા વાચાય વા સમાદિયતિ, ‘‘પબ્બજિત્વા ચતૂસુ સીલેસુ પતિટ્ઠહિસ્સામી’’તિ ચ ચિત્તં ઉપ્પાદેત્વા કાયેન વાચાય ચ પૂરેતબ્બં સીલં પૂરેતિ. ‘‘બુદ્ધવચનં ઉગ્ગહેસ્સામી’’તિ ચિત્તં ઉપ્પાદેત્વાવ એકં વા નિકાયં દ્વે વા તયો વા ચત્તારો વા પઞ્ચ વા નિકાયે વાચાય ઉગ્ગણ્હાતિ. એવં ધુતઙ્ગસમાદાન-કમ્મટ્ઠાનુગ્ગહ-કસિણપરિકમ્મ-ઝાનસમાપત્તિવિપસ્સનામગ્ગફલ- પચ્ચેકબોધિ-સમ્માસમ્બોધિવસેન નેતબ્બં.

    ‘‘Saraṇaṃ gacchāmī’’ti hi cittaṃ uppādetvāva pacchā kāyena vā vācāya vā saraṇaṃ gaṇhāti. Tathā ‘‘pañcaṅgaṃ aṭṭhaṅgaṃ dasaṅgaṃ vā sīlaṃ samādiyissāmī’’ti cittaṃ uppādetvā kāyena vā vācāya vā samādiyati, ‘‘pabbajitvā catūsu sīlesu patiṭṭhahissāmī’’ti ca cittaṃ uppādetvā kāyena vācāya ca pūretabbaṃ sīlaṃ pūreti. ‘‘Buddhavacanaṃ uggahessāmī’’ti cittaṃ uppādetvāva ekaṃ vā nikāyaṃ dve vā tayo vā cattāro vā pañca vā nikāye vācāya uggaṇhāti. Evaṃ dhutaṅgasamādāna-kammaṭṭhānuggaha-kasiṇaparikamma-jhānasamāpattivipassanāmaggaphala- paccekabodhi-sammāsambodhivasena netabbaṃ.

    ‘‘બુદ્ધો ભવિસ્સામી’’તિ હિ ચિત્તુપ્પાદો સયમ્પિ એકન્તહિતસુખાવહો અનુવિધિયનાનમ્પિ હેતુ, એવઞ્હિ ઉપ્પન્નચિત્તત્તાયેવ અપરેન સમયેન કપ્પસતસહસ્સાધિકાનિ ચત્તારિ અસઙ્ખેય્યાનિ કાયેન વાચાય ચ પારમિયો પૂરેત્વા સદેવકં લોકં તારેન્તો વિચરતિ. એવં સબ્બત્થ ચિત્તુપ્પાદોપિ બહૂપકારો. કાયવાચાહિ પન અનુવિધિયના અતિબહૂપકારાયેવાતિ વેદિતબ્બા.

    ‘‘Buddho bhavissāmī’’ti hi cittuppādo sayampi ekantahitasukhāvaho anuvidhiyanānampi hetu, evañhi uppannacittattāyeva aparena samayena kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkheyyāni kāyena vācāya ca pāramiyo pūretvā sadevakaṃ lokaṃ tārento vicarati. Evaṃ sabbattha cittuppādopi bahūpakāro. Kāyavācāhi pana anuvidhiyanā atibahūpakārāyevāti veditabbā.

    એવં કુસલેસુ ધમ્મેસુ ચિત્તુપ્પાદસ્સાપિ બહૂપકારતં દસ્સેત્વા ઇદાનિ તત્થ નિયોજેન્તો ‘‘તસ્મા તિહ ચુન્દા’’તિઆદિમાહ. તં અત્થતો પાકટમેવ.

    Evaṃ kusalesu dhammesu cittuppādassāpi bahūpakārataṃ dassetvā idāni tattha niyojento ‘‘tasmā tiha cundā’’tiādimāha. Taṃ atthato pākaṭameva.

    ૮૫. એવં ચતુચત્તાલીસાય આકારેહિ દસ્સિતે સલ્લેખે ચિત્તુપ્પાદસ્સાપિ બહૂપકારતં દસ્સેત્વા ઇદાનિ તસ્સેવ સલ્લેખસ્સ હિતાધિગમાય મગ્ગભાવં દસ્સેન્તો સેય્યથાપીતિઆદિમાહ.

    85. Evaṃ catucattālīsāya ākārehi dassite sallekhe cittuppādassāpi bahūpakārataṃ dassetvā idāni tasseva sallekhassa hitādhigamāya maggabhāvaṃ dassento seyyathāpītiādimāha.

    તસ્સત્થો , યથા નામ, ચુન્દ, ખાણુકણ્ટકપાસાણાદીહિ વિસમો મગ્ગો ભવેય્ય, તસ્સ પરિક્કમનાય પરિવજ્જનત્થાય અઞ્ઞો સુપરિકમ્મકતો વિય ભૂમિભાગો સમો મગ્ગો ભવેય્ય, યથા ચ રુક્ખમૂલપાસાણપપાતકુમ્ભીલમકરાદિ પરિબ્યાકુલં વિસમં તિત્થમસ્સ, તસ્સ પરિક્કમનાય પરિવજ્જનત્થાય અઞ્ઞં અવિસમં અનુપુબ્બગમ્ભીરં સોપાનફલકસદિસં તિત્થં ભવેય્ય, યં પટિપન્નો સુખેનેવ તં નદિં વા તળાકં વા અજ્ઝોગાહેત્વા ન્હાયેય્ય વા ઉત્તરેય્ય વા, એવમેવ ખો, ચુન્દ, વિસમમગ્ગવિસમતિત્થસદિસાય વિહિંસાય સમન્નાગતસ્સ વિહિંસકપુગ્ગલસ્સ સમમગ્ગસમતિત્થસદિસા અવિહિંસા હોતિ પરિક્કમનાય. યથેવ હિ વિસમમગ્ગતિત્થપરિવજ્જનત્થાય સમો મગ્ગો ચ તિત્થઞ્ચ પટિયત્તં, એવં વિહિંસાપરિવજ્જનત્થાય અવિહિંસા પટિયત્તા, યં પટિપન્નો સુખેનેવ મનુસ્સગતિં વા દેવગતિં વા અજ્ઝોગાહેત્વા સમ્પત્તિં વા અનુભવેય્ય ઉત્તરેય્ય વા લોકા. એતેનેવ ઉપાયેન સબ્બપદાનિ યોજેતબ્બાનિ.

    Tassattho , yathā nāma, cunda, khāṇukaṇṭakapāsāṇādīhi visamo maggo bhaveyya, tassa parikkamanāya parivajjanatthāya añño suparikammakato viya bhūmibhāgo samo maggo bhaveyya, yathā ca rukkhamūlapāsāṇapapātakumbhīlamakarādi paribyākulaṃ visamaṃ titthamassa, tassa parikkamanāya parivajjanatthāya aññaṃ avisamaṃ anupubbagambhīraṃ sopānaphalakasadisaṃ titthaṃ bhaveyya, yaṃ paṭipanno sukheneva taṃ nadiṃ vā taḷākaṃ vā ajjhogāhetvā nhāyeyya vā uttareyya vā, evameva kho, cunda, visamamaggavisamatitthasadisāya vihiṃsāya samannāgatassa vihiṃsakapuggalassa samamaggasamatitthasadisā avihiṃsā hoti parikkamanāya. Yatheva hi visamamaggatitthaparivajjanatthāya samo maggo ca titthañca paṭiyattaṃ, evaṃ vihiṃsāparivajjanatthāya avihiṃsā paṭiyattā, yaṃ paṭipanno sukheneva manussagatiṃ vā devagatiṃ vā ajjhogāhetvā sampattiṃ vā anubhaveyya uttareyya vā lokā. Eteneva upāyena sabbapadāni yojetabbāni.

    ૮૬. એવં તસ્સેવ હિતાધિગમાય મગ્ગભાવં દસ્સેત્વા ઇદાનિ ઉપરિભાગઙ્ગમનીયતં દસ્સેન્તો, સેય્યથાપીતિઆદિમાહ.

    86. Evaṃ tasseva hitādhigamāya maggabhāvaṃ dassetvā idāni uparibhāgaṅgamanīyataṃ dassento, seyyathāpītiādimāha.

    તસ્સત્થો, યથા નામ, ચુન્દ, યે કેચિ અકુસલા ધમ્મા પટિસન્ધિયા જનકા વા અજનકા વા, દિન્નાયપિ પટિસન્ધિયા વિપાકજનકા વા અજનકા વા, સબ્બે તે જાતિવસેન અધોભાગઙ્ગમનીયાતિ એવંનામાવ હોન્તિ, વિપાકકાલે અનિટ્ઠાકન્તવિપાકત્તા. યથા ચ યે કેચિ કુસલા ધમ્મા પટિસન્ધિયા જનકા વા અજનકા વા દિન્નાયપિ પટિસન્ધિયા વિપાકજનકા વા અજનકા વા, સબ્બે તે જાતિવસેન ઉપરિભાગઙ્ગમનીયાતિ એવંનામાવ હોન્તિ, વિપાકકાલે ઇટ્ઠકન્તવિપાકત્તા, એવમેવ ખો, ચુન્દ, વિહિંસકસ્સ…પે॰… ઉપરિભાગાયાતિ. તત્રાયં ઓપમ્મસંસન્દના – યથા સબ્બે અકુસલા અધોભાગઙ્ગમનીયા, એવં વિહિંસકસ્સ એકા વિહિંસાપિ. યથા ચ સબ્બે કુસલા ઉપરિભાગઙ્ગમનીયા, એવં અવિહિંસકસ્સ એકા અવિહિંસાપિ. એતેનેવ ઉપાયેન અકુસલં અકુસલેન કુસલઞ્ચ કુસલેન ઉપમેતબ્બં, અયં કિરેત્થ અધિપ્પાયોતિ.

    Tassattho, yathā nāma, cunda, ye keci akusalā dhammā paṭisandhiyā janakā vā ajanakā vā, dinnāyapi paṭisandhiyā vipākajanakā vā ajanakā vā, sabbe te jātivasena adhobhāgaṅgamanīyāti evaṃnāmāva honti, vipākakāle aniṭṭhākantavipākattā. Yathā ca ye keci kusalā dhammā paṭisandhiyā janakā vā ajanakā vā dinnāyapi paṭisandhiyā vipākajanakā vā ajanakā vā, sabbe te jātivasena uparibhāgaṅgamanīyāti evaṃnāmāva honti, vipākakāle iṭṭhakantavipākattā, evameva kho, cunda, vihiṃsakassa…pe… uparibhāgāyāti. Tatrāyaṃ opammasaṃsandanā – yathā sabbe akusalā adhobhāgaṅgamanīyā, evaṃ vihiṃsakassa ekā vihiṃsāpi. Yathā ca sabbe kusalā uparibhāgaṅgamanīyā, evaṃ avihiṃsakassa ekā avihiṃsāpi. Eteneva upāyena akusalaṃ akusalena kusalañca kusalena upametabbaṃ, ayaṃ kirettha adhippāyoti.

    ૮૭. એવં તસ્સેવ સલ્લેખસ્સ ઉપરિભાગઙ્ગમનીયતં દસ્સેત્વા ઇદાનિ પરિનિબ્બાપને સમત્થભાવં દસ્સેતું સો વત ચુન્દાતિઆદિમાહ. તત્થ સોતિ વુત્તપ્પકારપુગ્ગલનિદ્દેસો. તસ્સ યોતિ ઇમં ઉદ્દેસવચનં આહરિત્વા યો અત્તના પલિપપલિપન્નો, સો વત, ચુન્દ, પરં પલિપપલિપન્નં ઉદ્ધરિસ્સતીતિ એવં સબ્બપદેસુ સમ્બન્ધો વેદિતબ્બો. પલિપપલિપન્નોતિ ગમ્ભીરકદ્દમે નિમુગ્ગો વુચ્ચતિ, નો ચ ખો અરિયસ્સ વિનયે. અરિયસ્સ પન વિનયે પલિપન્તિ પઞ્ચ કામગુણા વુચ્ચન્તિ. પલિપન્નોતિ તત્થ નિમુગ્ગો બાલપુથુજ્જનો, તસ્મા એવમેત્થ અત્થયોજના વેદિતબ્બા. યથા, ચુન્દ, કોચિ પુરિસો યાવ નાસિકગ્ગા ગમ્ભીરે કદ્દમે નિમુગ્ગો અપરં તત્થેવ નિમુગ્ગં હત્થે વા સીસે વા ગહેત્વા ઉદ્ધરિસ્સતીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ, ન હિ તં કારણમત્થિ, યેન સો તં ઉદ્ધરિત્વા થલે પતિટ્ઠપેય્ય, એવમેવ યો અત્તના પઞ્ચકામગુણપલિપે પલિપન્નો, સો વત પરં તથેવ પલિપપલિપન્નં ઉદ્ધરિસ્સતીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    87. Evaṃ tasseva sallekhassa uparibhāgaṅgamanīyataṃ dassetvā idāni parinibbāpane samatthabhāvaṃ dassetuṃ so vata cundātiādimāha. Tattha soti vuttappakārapuggalaniddeso. Tassa yoti imaṃ uddesavacanaṃ āharitvā yo attanā palipapalipanno, so vata, cunda, paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti evaṃ sabbapadesu sambandho veditabbo. Palipapalipannoti gambhīrakaddame nimuggo vuccati, no ca kho ariyassa vinaye. Ariyassa pana vinaye palipanti pañca kāmaguṇā vuccanti. Palipannoti tattha nimuggo bālaputhujjano, tasmā evamettha atthayojanā veditabbā. Yathā, cunda, koci puriso yāva nāsikaggā gambhīre kaddame nimuggo aparaṃ tattheva nimuggaṃ hatthe vā sīse vā gahetvā uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, na hi taṃ kāraṇamatthi, yena so taṃ uddharitvā thale patiṭṭhapeyya, evameva yo attanā pañcakāmaguṇapalipe palipanno, so vata paraṃ tatheva palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    તત્થ સિયા અયુત્તમેતં, પુથુજ્જનાનમ્પિ ભિક્ખુભિક્ખુનીઉપાસકઉપાસિકાનં ધમ્મદેસનં સુત્વા હોન્તિયેવ ધમ્મં અભિસમેતારો, તસ્મા પલિપપલિપન્નો ઉદ્ધરતીતિ, તં ન તથા દટ્ઠબ્બં. ભગવાયેવ હિ તત્થ ઉદ્ધરતિ, પસંસામત્તમેવ પન ધમ્મકથિકા લભન્તિ રઞ્ઞા પહિતલેખવાચકો વિય. યથા હિ રઞ્ઞો પચ્ચન્તજનપદે પહિતં લેખં તત્થ મનુસ્સા લેખં વાચેતું અજાનન્તા યો વાચેતું જાનાતિ, તેન વાચાપેત્વા તમત્થં સુત્વા ‘‘રઞ્ઞો આણા’’તિ આદરેન સમ્પાદેન્તિ, ન ચ નેસં હોતિ ‘‘લેખવાચકસ્સ અયં આણા’’તિ. લેખવાચકો પન ‘‘વિસ્સટ્ઠાય વાચાય વાચેસિ અનેલગળાયા’’તિ પસંસામત્તમેવ લભતિ, એવમેવ કિઞ્ચાપિ સારિપુત્તપભુતયો ધમ્મકથિકા ધમ્મં દેસેન્તિ, અથ ખો લિખિતપણ્ણવાચકો વિય તે હોન્તિ. ભગવતોયેવ પન સા ધમ્મદેસના રઞ્ઞો આણા વિય. યે ચ તં સુત્વા ધમ્મં અભિસમેન્તિ, તે ભગવાયેવ ઉદ્ધરતીતિ વેદિતબ્બા. ધમ્મકથિકા પન ‘‘વિસ્સટ્ઠાય વાચાય ધમ્મં દેસેન્તિ અનેલગળાયા’’તિ પસંસામત્તમેવ લભન્તીતિ. તસ્મા યુત્તમેવેતન્તિ. વુત્તવિપરિયાયેન સુક્કપક્ખો વેદિતબ્બો.

    Tattha siyā ayuttametaṃ, puthujjanānampi bhikkhubhikkhunīupāsakaupāsikānaṃ dhammadesanaṃ sutvā hontiyeva dhammaṃ abhisametāro, tasmā palipapalipanno uddharatīti, taṃ na tathā daṭṭhabbaṃ. Bhagavāyeva hi tattha uddharati, pasaṃsāmattameva pana dhammakathikā labhanti raññā pahitalekhavācako viya. Yathā hi rañño paccantajanapade pahitaṃ lekhaṃ tattha manussā lekhaṃ vācetuṃ ajānantā yo vācetuṃ jānāti, tena vācāpetvā tamatthaṃ sutvā ‘‘rañño āṇā’’ti ādarena sampādenti, na ca nesaṃ hoti ‘‘lekhavācakassa ayaṃ āṇā’’ti. Lekhavācako pana ‘‘vissaṭṭhāya vācāya vācesi anelagaḷāyā’’ti pasaṃsāmattameva labhati, evameva kiñcāpi sāriputtapabhutayo dhammakathikā dhammaṃ desenti, atha kho likhitapaṇṇavācako viya te honti. Bhagavatoyeva pana sā dhammadesanā rañño āṇā viya. Ye ca taṃ sutvā dhammaṃ abhisamenti, te bhagavāyeva uddharatīti veditabbā. Dhammakathikā pana ‘‘vissaṭṭhāya vācāya dhammaṃ desenti anelagaḷāyā’’ti pasaṃsāmattameva labhantīti. Tasmā yuttamevetanti. Vuttavipariyāyena sukkapakkho veditabbo.

    અદન્તો અવિનીતો અપરિનિબ્બુતોતિ એત્થ પન અનિબ્બિસતાય અદન્તો. અસિક્ખિતવિનયતાય અવિનીતો. અનિબ્બુતકિલેસતાય અપરિનિબ્બુતોતિ વેદિતબ્બો. સો તાદિસો પરં દમેસ્સતિ, નિબ્બિસં કરિસ્સતિ , વિનેસ્સતિ વા તિસ્સો સિક્ખા સિક્ખાપેસ્સતિ, પરિનિબ્બાપેસ્સતિ વા તસ્સ કિલેસે નિબ્બાપેસ્સતીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ. વુત્તવિપરિયાયેન સુક્કપક્ખો વેદિતબ્બો.

    Adantoavinīto aparinibbutoti ettha pana anibbisatāya adanto. Asikkhitavinayatāya avinīto. Anibbutakilesatāya aparinibbutoti veditabbo. So tādiso paraṃ damessati, nibbisaṃ karissati , vinessati vā tisso sikkhā sikkhāpessati, parinibbāpessati vā tassa kilese nibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Vuttavipariyāyena sukkapakkho veditabbo.

    એવમેવ ખો, ચુન્દ, વિહિંસકસ્સ…પે॰… પરિનિબ્બાનાયાતિ એત્થ પન એવમત્થો વેદિતબ્બો – યથા હિ અત્તના અપલિપપલિપન્નો પરં પલિપપલિપન્નં ઉદ્ધરિસ્સતિ, દન્તો દમેસ્સતિ, વિનીતો વિનેસ્સતિ, પરિનિબ્બુતો પરિનિબ્બાપેસ્સતીતિ ઠાનમેતં વિજ્જતીતિ. કિં પન તન્તિ? અપલિપપલિપન્નત્તં, દન્તત્તં વિનીતત્તં પરિનિબ્બુતત્તઞ્ચ, એવમેવ ખો, ચુન્દ, વિહિંસકસ્સ પુરિસપુગ્ગલસ્સ અવિહિંસા હોતિ પરિનિબ્બાનાય. કિં વુત્તં હોતિ? યો અત્તના અવિહિંસકો, તસ્સ યા અવિહિંસા, અયં યા એસા વિહિંસકસ્સ પરસ્સ વિહિંસા, તસ્સા પરિનિબ્બાનાય હોતિ, અત્તના હિ અવિહિંસકો પરસ્સ વિહિંસાચેતનં નિબ્બાપેસ્સતીતિ ઠાનમેતં વિજ્જતિ. કિં પન તન્તિ? અવિહિંસકત્તમેવ. યઞ્હિ યેન અત્તના અધિગતં હોતિ, સો પરં તદત્થાય સમાદપેતું સક્કોતીતિ.

    Evameva kho, cunda, vihiṃsakassa…pe… parinibbānāyāti ettha pana evamattho veditabbo – yathā hi attanā apalipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissati, danto damessati, vinīto vinessati, parinibbuto parinibbāpessatīti ṭhānametaṃ vijjatīti. Kiṃ pana tanti? Apalipapalipannattaṃ, dantattaṃ vinītattaṃ parinibbutattañca, evameva kho, cunda, vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti parinibbānāya. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yo attanā avihiṃsako, tassa yā avihiṃsā, ayaṃ yā esā vihiṃsakassa parassa vihiṃsā, tassā parinibbānāya hoti, attanā hi avihiṃsako parassa vihiṃsācetanaṃ nibbāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati. Kiṃ pana tanti? Avihiṃsakattameva. Yañhi yena attanā adhigataṃ hoti, so paraṃ tadatthāya samādapetuṃ sakkotīti.

    અથ વા યથા અત્તના અપલિપન્નો દન્તો વિનીતો પરિનિબ્બુતો પરં પલિપપલિપન્નં અદન્તં અવિનીતં અપરિનિબ્બુતઞ્ચ ઉદ્ધરિસ્સતિ દમેસ્સતિ વિનેસ્સતિ પરિનિબ્બાપેસ્સતીતિ ઠાનમેતં વિજ્જતિ, એવમેવ વિહિંસકસ્સ પુરિસપુગ્ગલસ્સ વિહિંસાપહાનાય મગ્ગં ભાવયતો ઉપ્પન્ના અવિહિંસા હોતિ પરિનિબ્બાનાય. પરિનિબ્બુતો વિય હિ અપરિનિબ્બુતં અવિહિંસાચેતનાવ વિહિંસાચેતનં પરિનિબ્બાપેતું સમત્થા. એતમત્થં દસ્સેન્તો ‘‘એવમેવ ખો, ચુન્દા’’તિઆદિમાહાતિ એવમેત્થ અત્થો દટ્ઠબ્બો. યથા ચેત્થ, એવં સબ્બપદેસુ. અતિવિત્થારભયેન પન અનુપદયોજના ન કતાતિ.

    Atha vā yathā attanā apalipanno danto vinīto parinibbuto paraṃ palipapalipannaṃ adantaṃ avinītaṃ aparinibbutañca uddharissati damessati vinessati parinibbāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati, evameva vihiṃsakassa purisapuggalassa vihiṃsāpahānāya maggaṃ bhāvayato uppannā avihiṃsā hoti parinibbānāya. Parinibbuto viya hi aparinibbutaṃ avihiṃsācetanāva vihiṃsācetanaṃ parinibbāpetuṃ samatthā. Etamatthaṃ dassento ‘‘evameva kho, cundā’’tiādimāhāti evamettha attho daṭṭhabbo. Yathā cettha, evaṃ sabbapadesu. Ativitthārabhayena pana anupadayojanā na katāti.

    ૮૮. એવં તસ્સ પરિનિબ્બાપને સમત્થભાવં દસ્સેત્વા ઇદાનિ તં દેસનં નિગમેત્વા ધમ્મપટિપત્તિયં નિયોજેતું ઇતિ ખો, ચુન્દાતિઆદિમાહ. તત્થ સલ્લેખપરિયાયોતિ સલ્લેખકારણં. એસ નયો સબ્બત્થ એત્થ અવિહિંસાદયો એવ વિહિંસાદીનં સલ્લેખનતો સલ્લેખકારણં . તેસં વસેન ચિત્તસ્સ ઉપ્પાદેતબ્બતો ચિત્તુપાદકારણં, વિહિંસાદિ, પરિક્કમનસ્સ હેતુતો પરિક્કમનકારણં, ઉપરિભાગનિપ્ફાદનતો ઉપરિભાગકારણં , વિહિંસાદીનં પરિનિબ્બાપનતો પરિનિબ્બાનકારણન્તિ વેદિતબ્બા. હિતેસિનાતિ હિતં એસન્તેન. અનુકમ્પકેનાતિ અનુકમ્પમાનેન. અનુકમ્પં ઉપાદાયાતિ અનુકમ્પં ચિત્તેન પરિગ્ગહેત્વા, પરિચ્ચાતિપિ વુત્તં હોતિ. કતં વો તં મયાતિ તં મયા ઇમે પઞ્ચ પરિયાયે દસ્સેન્તેન તુમ્હાકં કતં. એત્તકમેવ હિ અનુકમ્પકસ્સ સત્થુ કિચ્ચં, યદિદં અવિપરીતધમ્મદેસના. ઇતો પરં પન પટિપત્તિ નામ સાવકાનં કિચ્ચં. તેનાહ એતાનિ, ચુન્દ, રુક્ખમૂલાનિ…પે॰… અમ્હાકં અનુસાસનીતિ.

    88. Evaṃ tassa parinibbāpane samatthabhāvaṃ dassetvā idāni taṃ desanaṃ nigametvā dhammapaṭipattiyaṃ niyojetuṃ iti kho, cundātiādimāha. Tattha sallekhapariyāyoti sallekhakāraṇaṃ. Esa nayo sabbattha ettha avihiṃsādayo eva vihiṃsādīnaṃ sallekhanato sallekhakāraṇaṃ . Tesaṃ vasena cittassa uppādetabbato cittupādakāraṇaṃ, vihiṃsādi, parikkamanassa hetuto parikkamanakāraṇaṃ, uparibhāganipphādanato uparibhāgakāraṇaṃ , vihiṃsādīnaṃ parinibbāpanato parinibbānakāraṇanti veditabbā. Hitesināti hitaṃ esantena. Anukampakenāti anukampamānena. Anukampaṃ upādāyāti anukampaṃ cittena pariggahetvā, pariccātipi vuttaṃ hoti. Kataṃ vo taṃ mayāti taṃ mayā ime pañca pariyāye dassentena tumhākaṃ kataṃ. Ettakameva hi anukampakassa satthu kiccaṃ, yadidaṃ aviparītadhammadesanā. Ito paraṃ pana paṭipatti nāma sāvakānaṃ kiccaṃ. Tenāha etāni, cunda, rukkhamūlāni…pe… amhākaṃ anusāsanīti.

    તત્થ ચ રુક્ખમૂલાનીતિ ઇમિના રુક્ખમૂલસેનાસનં દસ્સેતિ. સુઞ્ઞાગારાનીતિ ઇમિના જનવિવિત્તટ્ઠાનં. ઉભયેનાપિ ચ યોગાનુરૂપસેનાસનમાચિક્ખતિ, દાયજ્જં નિય્યાતેતિ. ઝાયથાતિ આરમ્મણૂપનિજ્ઝાનેન અટ્ઠતિંસારમ્મણાનિ, લક્ખણૂપનિજ્ઝાનેન ચ અનિચ્ચાદિતો ખન્ધાયતનાદીનિ ઉપનિજ્ઝાયથ, સમથઞ્ચ વિપસ્સનઞ્ચ વડ્ઢેથાતિ વુત્તં હોતિ. મા પમાદત્થાતિ મા પમજ્જિત્થ. મા પચ્છા વિપ્પટિસારિનો અહુવત્થાતિ યે હિ પુબ્બે દહરકાલે, આરોગ્યકાલે, સત્તસપ્પાયાદિસમ્પત્તિકાલે, સત્થુ સમ્મુખીભાવકાલે ચ યોનિસોમનસિકારવિરહિતા રત્તિન્દિવં મઙ્ગુલભત્તા હુત્વા સેય્યસુખં મિદ્ધસુખમનુભોન્તા પમજ્જન્તિ, તે પચ્છા જરાકાલે, રોગકાલે, મરણકાલે, વિપત્તિકાલે, સત્થુ પરિનિબ્બુતકાલે ચ તં પુબ્બે પમાદવિહારં અનુસ્સરન્તા, સપ્પટિસન્ધિકાલકિરિયઞ્ચ ભારિયં સમ્પસ્સમાના વિપ્પટિસારિનો હોન્તિ, તુમ્હે પન તાદિસા મા અહુવત્થાતિ એતમત્થં દસ્સેન્તો આહ ‘‘મા પચ્છા વિપ્પટિસારિનો અહુવત્થા’’તિ. અયં વો અમ્હાકં અનુસાસનીતિ અયં અમ્હાકં સન્તિકા ‘‘ઝાયથ મા પમાદત્થા’’તિ તુમ્હાકં અનુસાસની, ઓવાદોતિ વુત્તં હોતિ.

    Tattha ca rukkhamūlānīti iminā rukkhamūlasenāsanaṃ dasseti. Suññāgārānīti iminā janavivittaṭṭhānaṃ. Ubhayenāpi ca yogānurūpasenāsanamācikkhati, dāyajjaṃ niyyāteti. Jhāyathāti ārammaṇūpanijjhānena aṭṭhatiṃsārammaṇāni, lakkhaṇūpanijjhānena ca aniccādito khandhāyatanādīni upanijjhāyatha, samathañca vipassanañca vaḍḍhethāti vuttaṃ hoti. Mā pamādatthāti mā pamajjittha. Mā pacchā vippaṭisārino ahuvatthāti ye hi pubbe daharakāle, ārogyakāle, sattasappāyādisampattikāle, satthu sammukhībhāvakāle ca yonisomanasikāravirahitā rattindivaṃ maṅgulabhattā hutvā seyyasukhaṃ middhasukhamanubhontā pamajjanti, te pacchā jarākāle, rogakāle, maraṇakāle, vipattikāle, satthu parinibbutakāle ca taṃ pubbe pamādavihāraṃ anussarantā, sappaṭisandhikālakiriyañca bhāriyaṃ sampassamānā vippaṭisārino honti, tumhe pana tādisā mā ahuvatthāti etamatthaṃ dassento āha ‘‘mā pacchā vippaṭisārino ahuvatthā’’ti. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti ayaṃ amhākaṃ santikā ‘‘jhāyatha mā pamādatthā’’ti tumhākaṃ anusāsanī, ovādoti vuttaṃ hoti.

    પપઞ્ચસૂદનિયા મજ્ઝિમનિકાયટ્ઠકથાય

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    સલ્લેખસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Sallekhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૮. સલ્લેખસુત્તં • 8. Sallekhasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૮. સલ્લેખસુત્તવણ્ણના • 8. Sallekhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact