| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૮. સમાધિકથાવણ્ણના
8. Samādhikathāvaṇṇanā
૬૨૫-૬૨૬. ઇદાનિ સમાધિકથા નામ હોતિ. તત્થ યેસં એકચિત્તક્ખણે ઉપ્પન્નાપિ એકગ્ગતા સમાધાનટ્ઠેન સમાધીતિ અગ્ગહેત્વા ‘‘સત્ત રત્તિન્દિવાનિ એકન્તસુખપટિસંવેદી વિહરિતુ’’ન્તિઆદિવચનં (મ॰ નિ॰ ૧.૧૮૦) નિસ્સાય ‘‘ચિત્તસન્તતિ સમાધી’’તિ લદ્ધિ, સેય્યથાપિ સબ્બત્થિવાદાનઞ્ચેવ ઉત્તરાપથકાનઞ્ચ; તે સન્ધાય ચિત્તસન્તતીતિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. અથ નં ‘‘યદિ ચિત્તસન્તતિ સમાધિ, ચિત્તસન્તતિ નામ અતીતાપિ અત્થિ, અનાગતાપિ અત્થિ. ન હિ એકં પચ્ચુપ્પન્નચિત્તમેવ ચિત્તસન્તતિ નામ હોતિ, કિં તે સબ્બાપિ સા સમાધી’’તિ ચોદેતું અતીતાતિઆદિમાહ, ઇતરો તથા અનિચ્છન્તો પટિક્ખિપતિ.
625-626. Idāni samādhikathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ekacittakkhaṇe uppannāpi ekaggatā samādhānaṭṭhena samādhīti aggahetvā ‘‘satta rattindivāni ekantasukhapaṭisaṃvedī viharitu’’ntiādivacanaṃ (ma. ni. 1.180) nissāya ‘‘cittasantati samādhī’’ti laddhi, seyyathāpi sabbatthivādānañceva uttarāpathakānañca; te sandhāya cittasantatīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yadi cittasantati samādhi, cittasantati nāma atītāpi atthi, anāgatāpi atthi. Na hi ekaṃ paccuppannacittameva cittasantati nāma hoti, kiṃ te sabbāpi sā samādhī’’ti codetuṃ atītātiādimāha, itaro tathā anicchanto paṭikkhipati.
નનુ અતીતં નિરુદ્ધન્તિઆદિ ‘‘ચિત્તસન્તતિયં પચ્ચુપ્પન્નમેવ ચિત્તં કિચ્ચકરં, અતીતાનાગતં નિરુદ્ધત્તા અનુપ્પન્નત્તા ચ નત્થિ, કથં તં સમાધિ નામ હોતી’’તિ દસ્સેતું વુત્તં. એકચિત્તક્ખણિકોતિ પુચ્છા પરવાદિસ્સ. તતો યા સકસમયે ‘‘સમાધિં, ભિક્ખવે, ભાવેથા’’તિઆદીસુ પચ્ચુપ્પન્નકુસલચિત્તસમ્પયુત્તા એકગ્ગતા સમાધીતિ વુત્તા, તં સન્ધાય પટિઞ્ઞા સકવાદિસ્સ. ચક્ખુવિઞ્ઞાણસમઙ્ગીતિઆદિ ‘‘એકચિત્તક્ખણિકો’’તિ વચનમત્તં ગહેત્વા છલેન વુત્તં, તેનેવ સકવાદિના પટિક્ખિત્તં. નનુ વુત્તં ભગવતાતિ સુત્તં પુરિમપચ્છિમવસેન પવત્તમાનસ્સ સમાધિસ્સ અબ્બોકિણ્ણતં સાધેતિ, ન સન્તતિયા સમાધિભાવં, તસ્મા અસાધકન્તિ.
Nanuatītaṃ niruddhantiādi ‘‘cittasantatiyaṃ paccuppannameva cittaṃ kiccakaraṃ, atītānāgataṃ niruddhattā anuppannattā ca natthi, kathaṃ taṃ samādhi nāma hotī’’ti dassetuṃ vuttaṃ. Ekacittakkhaṇikoti pucchā paravādissa. Tato yā sakasamaye ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvethā’’tiādīsu paccuppannakusalacittasampayuttā ekaggatā samādhīti vuttā, taṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa. Cakkhuviññāṇasamaṅgītiādi ‘‘ekacittakkhaṇiko’’ti vacanamattaṃ gahetvā chalena vuttaṃ, teneva sakavādinā paṭikkhittaṃ. Nanu vuttaṃ bhagavatāti suttaṃ purimapacchimavasena pavattamānassa samādhissa abbokiṇṇataṃ sādheti, na santatiyā samādhibhāvaṃ, tasmā asādhakanti.
સમાધિકથાવણ્ણના.
Samādhikathāvaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૧૧૩) ૮. સમાધિકથા • (113) 8. Samādhikathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૮. સમાધિકથાવણ્ણના • 8. Samādhikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૮. સમાધિકથાવણ્ણના • 8. Samādhikathāvaṇṇanā
