| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૫. સંસટ્ઠવારવણ્ણના
5. Saṃsaṭṭhavāravaṇṇanā
૩૩૮-૩૪૬. સંસટ્ઠવારે કુસલં ધમ્મં સંસટ્ઠોતિ કુસલં ધમ્મં એકુપ્પાદાદિલક્ખણેન સમ્પયોગટ્ઠેન પચ્ચયં કત્વાતિ અત્થો. કુસલં એકં ખન્ધં સંસટ્ઠોતિ કુસલં એકં ખન્ધં સમ્પયુત્તપચ્ચયં કત્વા તયો ખન્ધા ઉપ્પજ્જન્તિ હેતુપચ્ચયાતિ વુત્તં હોતિ. ઇમિના ઉપાયેન સબ્બપદેસુ અત્થો વેદિતબ્બો. ઇમસ્મિં પન હેતુપચ્ચયે અરૂપધમ્મસ્સેવ સમ્પયોગટ્ઠેન પચ્ચયં કત્વા તયો પઞ્હા વિસ્સજ્જિતા. યથા ચ હેતુપચ્ચયે, તથા આરમ્મણપચ્ચયાદીસુપિ, કેવલં વિપાકપચ્ચયે એકમેવ વિસ્સજ્જનં.
338-346. Saṃsaṭṭhavāre kusalaṃ dhammaṃ saṃsaṭṭhoti kusalaṃ dhammaṃ ekuppādādilakkhaṇena sampayogaṭṭhena paccayaṃ katvāti attho. Kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ saṃsaṭṭhoti kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ sampayuttapaccayaṃ katvā tayo khandhā uppajjanti hetupaccayāti vuttaṃ hoti. Iminā upāyena sabbapadesu attho veditabbo. Imasmiṃ pana hetupaccaye arūpadhammasseva sampayogaṭṭhena paccayaṃ katvā tayo pañhā vissajjitā. Yathā ca hetupaccaye, tathā ārammaṇapaccayādīsupi, kevalaṃ vipākapaccaye ekameva vissajjanaṃ.
૩૪૭-૩૫૦. ઇદાનિ યથાલદ્ધાનિ વિસ્સજ્જનાનિ ગણનવસેન દસ્સેતું હેતુયા તીણીતિઆદિ વુત્તં. તત્થ સબ્બતિકેસુ કુસલેન કુસલં, અકુસલેન અકુસલં, અબ્યાકતેન અબ્યાકતન્તિ અયમેવ નિયમો. એકકે પન અબ્યાકતેન અબ્યાકતમેવ લબ્ભતીતિ એવમેત્થ બાવીસતિયા પચ્ચયેસુ તીણિ, વિપાકે એકન્તિ દ્વે પરિચ્છેદા. પચ્છાજાતે અનુલોમં નત્થિ. તસ્મા તીણિ એકન્તિ ઇમેસઞ્ઞેવ વસેન દુકતિકાદીસુ પચ્ચયસંસન્દને યત્થ વિપાકપચ્ચયો પવિસતિ; તત્થ એકં, સેસેસુ તીણીતિ એવં ગણના વેદિતબ્બા. સેસમેત્થ અનુલોમે ઉત્તાનત્થમેવ.
347-350. Idāni yathāladdhāni vissajjanāni gaṇanavasena dassetuṃ hetuyā tīṇītiādi vuttaṃ. Tattha sabbatikesu kusalena kusalaṃ, akusalena akusalaṃ, abyākatena abyākatanti ayameva niyamo. Ekake pana abyākatena abyākatameva labbhatīti evamettha bāvīsatiyā paccayesu tīṇi, vipāke ekanti dve paricchedā. Pacchājāte anulomaṃ natthi. Tasmā tīṇi ekanti imesaññeva vasena dukatikādīsu paccayasaṃsandane yattha vipākapaccayo pavisati; tattha ekaṃ, sesesu tīṇīti evaṃ gaṇanā veditabbā. Sesamettha anulome uttānatthameva.
૩૫૧-૩૫૪. પચ્ચનીયે પન કુસલં ન લબ્ભતીતિ અકુસલમેવ આદિં કત્વા વિસ્સજ્જનં કતં, તં ઉત્તાનત્થમેવ.
351-354. Paccanīye pana kusalaṃ na labbhatīti akusalameva ādiṃ katvā vissajjanaṃ kataṃ, taṃ uttānatthameva.
૩૫૯. યં પનેત્થ પચ્ચનીયે વિસ્સજ્જનપરિચ્છેદં ગણનતો દસ્સેતું નહેતુયા દ્વેતિઆદિ વુત્તં, તત્થ દ્વે તીણિ એકન્તિ તયો પરિચ્છેદા. તેસં વસેન દુકતિકાદીસુ પચ્ચયસંસન્દને ગણના વેદિતબ્બા. ઇધાપિ અધિકતરગણનાનં ઊનતરગણનેન સદ્ધિં સંસન્દને ઊનતરગણનમેવ લબ્ભતિ, સમગણનેન સદ્ધિં સમગણનં. યસ્મા ચેત્થ અરૂપધમ્માયેવ પચ્ચયુપ્પન્ના, તસ્મા નહેતુનાધિપતિનપુરેજાતનપચ્છાજાતનાસેવનનકમ્મનવિપાકનઝાનનમગ્ગનવિપ્પયુત્તવસેન દસેવ પચ્ચયા પચ્ચનીકતો દસ્સિતા, સેસા ચુદ્દસ ન લબ્ભન્તિ. યેપિ લબ્ભન્તિ, તેસુપિ વિપાકે પચ્ચયુપ્પન્ને નકમ્મનવિપાકા ન લબ્ભન્તિ.
359. Yaṃ panettha paccanīye vissajjanaparicchedaṃ gaṇanato dassetuṃ nahetuyā dvetiādi vuttaṃ, tattha dve tīṇi ekanti tayo paricchedā. Tesaṃ vasena dukatikādīsu paccayasaṃsandane gaṇanā veditabbā. Idhāpi adhikataragaṇanānaṃ ūnataragaṇanena saddhiṃ saṃsandane ūnataragaṇanameva labbhati, samagaṇanena saddhiṃ samagaṇanaṃ. Yasmā cettha arūpadhammāyeva paccayuppannā, tasmā nahetunādhipatinapurejātanapacchājātanāsevananakammanavipākanajhānanamagganavippayuttavasena daseva paccayā paccanīkato dassitā, sesā cuddasa na labbhanti. Yepi labbhanti, tesupi vipāke paccayuppanne nakammanavipākā na labbhanti.
૩૬૦-૩૬૮. નહેતુપચ્ચયા નાધિપતિયા દ્વેતિ નહેતુયા લદ્ધં દ્વયમેવ. સેસદ્વયેસુપિ એસેવ નયો. નકમ્મે એકન્તિ અહેતુકકિરિયચેતનં પચ્ચયુપ્પન્નં કત્વા અબ્યાકતેન અબ્યાકતં. નવિપાકે દ્વેતિ અહેતુકમોહકિરિયવસેન દ્વે. નઝાને એકન્તિ અહેતુકપઞ્ચવિઞ્ઞાણવસેન અબ્યાકતવિસ્સજ્જનં વેદિતબ્બં. નમગ્ગે એકન્તિ અહેતુકવિપાકકિરિયવસેન અબ્યાકતવિસ્સજ્જનં. ઇમિનાવુપાયેન સબ્બસંસન્દનેસુ અત્થો વેદિતબ્બોતિ.
360-368. Nahetupaccayā nādhipatiyā dveti nahetuyā laddhaṃ dvayameva. Sesadvayesupi eseva nayo. Nakamme ekanti ahetukakiriyacetanaṃ paccayuppannaṃ katvā abyākatena abyākataṃ. Navipāke dveti ahetukamohakiriyavasena dve. Najhāne ekanti ahetukapañcaviññāṇavasena abyākatavissajjanaṃ veditabbaṃ. Namagge ekanti ahetukavipākakiriyavasena abyākatavissajjanaṃ. Imināvupāyena sabbasaṃsandanesu attho veditabboti.
૩૬૯-૩૮૩. અનુલોમપચ્ચનીયે હેટ્ઠા વુત્તા નહેતુઆદયો દસેવ પચ્ચનીયતો લબ્ભન્તિ, ન સેસા. યેપિ લબ્ભન્તિ, તેસુ હેતુમ્હિ અનુલોમતો ઠિતે ઝાનમગ્ગા પચ્ચનીયતો ન લબ્ભન્તીતિ સબ્બં હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બન્તિ.
369-383. Anulomapaccanīye heṭṭhā vuttā nahetuādayo daseva paccanīyato labbhanti, na sesā. Yepi labbhanti, tesu hetumhi anulomato ṭhite jhānamaggā paccanīyato na labbhantīti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti.
૩૮૪-૩૯૧. પચ્ચનીયાનુલોમે નહેતુપચ્ચયુપ્પન્નેસુ અહેતુકમોહોવ ઝાનમગ્ગપચ્ચયં લભતિ, સેસા ન લભન્તિ. નઝાનપચ્ચયે અટ્ઠાહેતુકચિત્તાનિપિ. નકમ્મપચ્ચયા નહેતુપચ્ચયા નાધિપતિપચ્ચયા નપુરેજાતપચ્ચયા આરમ્મણે એકન્તિ આરુપ્પે અહેતુકકિરિયચેતનાવસેન અબ્યાકતેન અબ્યાકતં. ઇમિના ઉપાયેન યં લબ્ભતિ, યઞ્ચ ન લબ્ભતિ, તસ્સ વસેન સબ્બત્થ ગણના વેદિતબ્બાતિ.
384-391. Paccanīyānulome nahetupaccayuppannesu ahetukamohova jhānamaggapaccayaṃ labhati, sesā na labhanti. Najhānapaccaye aṭṭhāhetukacittānipi. Nakammapaccayā nahetupaccayā nādhipatipaccayā napurejātapaccayā ārammaṇe ekanti āruppe ahetukakiriyacetanāvasena abyākatena abyākataṃ. Iminā upāyena yaṃ labbhati, yañca na labbhati, tassa vasena sabbattha gaṇanā veditabbāti.
સંસટ્ઠવારવણ્ણના.
Saṃsaṭṭhavāravaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / પટ્ઠાનપાળિ • Paṭṭhānapāḷi / ૧. કુસલત્તિકં • 1. Kusalattikaṃ
