| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૫. સઙ્ગારવસુત્તં
5. Saṅgāravasuttaṃ
૨૩૬. સાવત્થિનિદાનં . અથ ખો સઙ્ગારવો બ્રાહ્મણો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સઙ્ગારવો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ –
236. Sāvatthinidānaṃ . Atha kho saṅgāravo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saṅgāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘કો નુ ખો, ભો ગોતમ, હેતુ, કો પચ્ચયો યેનેકદા દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા? કો પન, ભો ગોતમ, હેતુ, કો પચ્ચયો યેનેકદા દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા’’તિ?
‘‘Ko nu kho, bho gotama, hetu, ko paccayo yenekadā dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā? Ko pana, bho gotama, hetu, ko paccayo yenekadā dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā’’ti?
‘‘યસ્મિં ખો, બ્રાહ્મણ, સમયે કામરાગપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ કામરાગપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ કામરાગસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Yasmiṃ kho, brāhmaṇa, samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો સંસટ્ઠો લાખાય વા હલિદ્દિયા વા નીલિયા વા મઞ્જિટ્ઠાય વા. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં ન જાનેય્ય ન પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે કામરાગપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ કામરાગપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ કામરાગસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto saṃsaṭṭho lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya vā. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘પુન ચપરં, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે બ્યાપાદપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ બ્યાપાદપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ બ્યાપાદસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો અગ્ગિના સન્તત્તો પક્કુથિતો 1 ઉસ્મુદકજાતો 2. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં ન જાનેય્ય ન પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે બ્યાપાદપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ બ્યાપાદપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ બ્યાપાદસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto agginā santatto pakkuthito 3 usmudakajāto 4. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi tasmiṃ samaye…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘પુન ચપરં, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે થિનમિદ્ધપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ થિનમિદ્ધપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ થિનમિદ્ધસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો સેવાલપણકપરિયોનદ્ધો. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં ન જાનેય્ય ન પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે થિનમિદ્ધપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ થિનમિદ્ધપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ થિનમિદ્ધસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto sevālapaṇakapariyonaddho. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘પુન ચપરં, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો વાતેરિતો ચલિતો ભન્તો ઊમિજાતો. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં ન જાનેય્ય ન પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto vāterito calito bhanto ūmijāto. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘પુન ચપરં, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે વિચિકિચ્છાપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ વિચિકિચ્છાપરેતેન, ઉપ્પન્નાય ચ વિચિકિચ્છાય નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ… દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો આવિલો લુળિતો કલલીભૂતો અન્ધકારે નિક્ખિત્તો. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં ન જાનેય્ય ન પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે વિચિકિચ્છાપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ વિચિકિચ્છાપરેતેન, ઉપ્પન્નાય ચ વિચિકિચ્છાય નિસ્સરણં યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ, ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ; દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા. અયં ખો, બ્રાહ્મણ, હેતુ અયં પચ્ચયો યેનેકદા દીઘરત્તં સજ્ઝાયકતાપિ મન્તા નપ્પટિભન્તિ, પગેવ અસજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto āvilo luḷito kalalībhūto andhakāre nikkhitto. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ na jāneyya na passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati, ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ na jānāti na passati; dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā. Ayaṃ kho, brāhmaṇa, hetu ayaṃ paccayo yenekadā dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti, pageva asajjhāyakatā.
‘‘યસ્મિઞ્ચ ખો, બ્રાહ્મણ, સમયે ન કામરાગપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન કામરાગપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ કામરાગસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ; દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Yasmiñca kho, brāhmaṇa, samaye na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati na kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati; dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ , બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો અસંસટ્ઠો લાખાય વા હલિદ્દિયા વા નીલિયા વા મઞ્જિટ્ઠાય વા. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં જાનેય્ય પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન કામરાગપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન કામરાગપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ કામરાગસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ…પે॰….
‘‘Seyyathāpi , brāhmaṇa, udapatto asaṃsaṭṭho lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya vā. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati na kāmarāgaparetena, uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti…pe….
‘‘પુન ચપરં, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન બ્યાપાદપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન બ્યાપાદપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ બ્યાપાદસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ… દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati na byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો ન અગ્ગિના સન્તત્તો ન પક્કુથિતો ન ઉસ્મુદકજાતો, તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં જાનેય્ય પસ્સેય્ય . એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન બ્યાપાદપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન બ્યાપાદપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ બ્યાપાદસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ… દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto na agginā santatto na pakkuthito na usmudakajāto, tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya . Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati na byāpādaparetena, uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘પુન ચપરં, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન થિનમિદ્ધપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન થિનમિદ્ધપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ થિનમિદ્ધસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ … દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati na thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi … dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો ન સેવાલપણકપરિયોનદ્ધો. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં જાનેય્ય પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન થિનમિદ્ધપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન થિનમિદ્ધપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ થિનમિદ્ધસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ… દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto na sevālapaṇakapariyonaddho. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na thinamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati na thinamiddhaparetena, uppannassa ca thinamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘પુન ચપરં, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ… દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati na uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ, બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો ન વાતેરિતો ન ચલિતો ન ભન્તો ન ઊમિજાતો. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં જાનેય્ય પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચપરેતેન, ઉપ્પન્નસ્સ ચ ઉદ્ધચ્ચકુક્કુચ્ચસ્સ નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ…પે॰… ઉભયત્થમ્પિ… દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udapatto na vāterito na calito na bhanto na ūmijāto. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati na uddhaccakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi…pe… ubhayatthampi… dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘પુન ચપરં, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન વિચિકિચ્છાપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન વિચિકિચ્છાપરેતેન, ઉપ્પન્નાય ચ વિચિકિચ્છાય નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ 5, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ; ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ; દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti 6, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati; ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati; dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘સેય્યથાપિ , બ્રાહ્મણ, ઉદપત્તો અચ્છો વિપ્પસન્નો અનાવિલો આલોકે નિક્ખિત્તો. તત્થ ચક્ખુમા પુરિસો સકં મુખનિમિત્તં પચ્ચવેક્ખમાનો યથાભૂતં જાનેય્ય પસ્સેય્ય. એવમેવ ખો, બ્રાહ્મણ, યસ્મિં સમયે ન વિચિકિચ્છાપરિયુટ્ઠિતેન ચેતસા વિહરતિ ન વિચિકિચ્છાપરેતેન, ઉપ્પન્નાય ચ વિચિકિચ્છાય નિસ્સરણં યથાભૂતં પજાનાતિ, અત્તત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, પરત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ, ઉભયત્થમ્પિ તસ્મિં સમયે યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ; દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા. અયં ખો, બ્રાહ્મણ, હેતુ અયં પચ્ચયો યેનેકદા દીઘરત્તં અસજ્ઝાયકતાપિ મન્તા પટિભન્તિ, પગેવ સજ્ઝાયકતા.
‘‘Seyyathāpi , brāhmaṇa, udapatto accho vippasanno anāvilo āloke nikkhitto. Tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ jāneyya passeyya. Evameva kho, brāhmaṇa, yasmiṃ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena, uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati, ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ jānāti passati; dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā. Ayaṃ kho, brāhmaṇa, hetu ayaṃ paccayo yenekadā dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti, pageva sajjhāyakatā.
‘‘સત્તિમે , બ્રાહ્મણ, બોજ્ઝઙ્ગા અનાવરણા અનીવરણા ચેતસો અનુપક્કિલેસા ભાવિતા બહુલીકતા વિજ્જાવિમુત્તિફલસચ્છિકિરિયાય સંવત્તન્તિ. કતમે સત્ત? સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો ખો, બ્રાહ્મણ, અનાવરણો અનીવરણો ચેતસો અનુપક્કિલેસો ભાવિતો બહુલીકતો વિજ્જાવિમુત્તિફલસચ્છિકિરિયાય સંવત્તતિ…પે॰… ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગો ખો, બ્રાહ્મણ, અનાવરણો અનીવરણો ચેતસો અનુપક્કિલેસો ભાવિતો બહુલીકતો વિજ્જાવિમુત્તિફલસચ્છિકિરિયાય સંવત્તતિ. ઇમે ખો, બ્રાહ્મણ, સત્ત બોજ્ઝઙ્ગા અનાવરણા અનીવરણા ચેતસો અનુપક્કિલેસા ભાવિતા બહુલીકતા વિજ્જાવિમુત્તિફલસચ્છિકિરિયાય સંવત્તન્તી’’તિ. એવં વુત્તે સઙ્ગારવો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ…પે॰… ઉપાસકં મં ભવં ગોતમો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ. પઞ્ચમં.
‘‘Sattime , brāhmaṇa, bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattanti. Katame satta? Satisambojjhaṅgo kho, brāhmaṇa, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati…pe… upekkhāsambojjhaṅgo kho, brāhmaṇa, anāvaraṇo anīvaraṇo cetaso anupakkileso bhāvito bahulīkato vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattati. Ime kho, brāhmaṇa, satta bojjhaṅgā anāvaraṇā anīvaraṇā cetaso anupakkilesā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiphalasacchikiriyāya saṃvattantī’’ti. Evaṃ vutte saṅgāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૫. સઙ્ગારવસુત્તવણ્ણના • 5. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૫. સઙ્ગારવસુત્તવણ્ણના • 5. Saṅgāravasuttavaṇṇanā
