| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઉદાન-અટ્ઠકથા • Udāna-aṭṭhakathā |
૮. સઙ્ઘભેદસુત્તવણ્ણના
8. Saṅghabhedasuttavaṇṇanā
૪૮. અટ્ઠમે આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચાતિ અભિમારે પયોજેત્વા નાળાગિરિં વિસ્સજ્જાપેત્વા સિલં પવટ્ટેત્વા ભગવતો અનત્થં કાતું અસક્કોન્તો ‘‘સઙ્ઘં ભિન્દિત્વા ચક્કભેદં કરિસ્સામી’’તિ અધિપ્પાયેન એતં ‘‘અજ્જતગ્ગે’’તિઆદિવચનં અવોચ. અઞ્ઞત્રેવ ભગવતાતિ વિના એવ ભગવન્તં, સત્થારં અકત્વાતિ અત્થો. અઞ્ઞત્ર ભિક્ખુસઙ્ઘાતિ વિના એવ ભિક્ખુસઙ્ઘં. ઉપોસથં કરિસ્સામિ સઙ્ઘકમ્માનિ ચાતિ ભગવતો ઓવાદકારકં ભિક્ખુસઙ્ઘં વિસું કત્વા મં અનુવત્તન્તેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં આવેણિકં ઉપોસથં સઙ્ઘકમ્માનિ ચ કરિસ્સામીતિ અત્થો. દેવદત્તો સઙ્ઘં ભિન્દિસ્સતીતિ ભેદકરાનં સબ્બેસં દેવદત્તેન સજ્જિતત્તા એકંસેનેવ દેવદત્તો અજ્જ સઙ્ઘં ભિન્દિસ્સતિ દ્વિધા કરિસ્સતિ. ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિઆદીસુ હિ અટ્ઠારસસુ ભેદકરવત્થૂસુ યંકિઞ્ચિ એકમ્પિ વત્થું દીપેત્વા તેન તેન કારણેન ‘‘ઇમં ગણ્હથ, ઇમં રોચેથા’’તિ સઞ્ઞાપેત્વા સલાકં ગાહેત્વા વિસું સઙ્ઘકમ્મે કતે સઙ્ઘો ભિન્નો હોતિ. વુત્તઞ્હેતં –
48. Aṭṭhame āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocāti abhimāre payojetvā nāḷāgiriṃ vissajjāpetvā silaṃ pavaṭṭetvā bhagavato anatthaṃ kātuṃ asakkonto ‘‘saṅghaṃ bhinditvā cakkabhedaṃ karissāmī’’ti adhippāyena etaṃ ‘‘ajjatagge’’tiādivacanaṃ avoca. Aññatreva bhagavatāti vinā eva bhagavantaṃ, satthāraṃ akatvāti attho. Aññatra bhikkhusaṅghāti vinā eva bhikkhusaṅghaṃ. Uposathaṃ karissāmi saṅghakammāni cāti bhagavato ovādakārakaṃ bhikkhusaṅghaṃ visuṃ katvā maṃ anuvattantehi bhikkhūhi saddhiṃ āveṇikaṃ uposathaṃ saṅghakammāni ca karissāmīti attho. Devadatto saṅghaṃ bhindissatīti bhedakarānaṃ sabbesaṃ devadattena sajjitattā ekaṃseneva devadatto ajja saṅghaṃ bhindissati dvidhā karissati. ‘‘Adhammaṃ dhammo’’tiādīsu hi aṭṭhārasasu bhedakaravatthūsu yaṃkiñci ekampi vatthuṃ dīpetvā tena tena kāraṇena ‘‘imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’’ti saññāpetvā salākaṃ gāhetvā visuṃ saṅghakamme kate saṅgho bhinno hoti. Vuttañhetaṃ –
‘‘પઞ્ચહિ, ઉપાલિ, આકારેહિ સઙ્ઘો ભિજ્જતિ કમ્મેન ઉદ્દેસેન વોહરન્તો અનુસ્સાવનેન સલાકગ્ગાહેના’’તિ (પરિ॰ ૪૫૮).
‘‘Pañcahi, upāli, ākārehi saṅgho bhijjati kammena uddesena voharanto anussāvanena salākaggāhenā’’ti (pari. 458).
તત્થ કમ્મેનાતિ અપલોકનકમ્માદીસુ ચતૂસુ કમ્મેસુ અઞ્ઞતરેન કમ્મેન. ઉદ્દેસેનાતિ પઞ્ચસુ પાતિમોક્ખુદ્દેસેસુ અઞ્ઞતરેન ઉદ્દેસેન. વોહરન્તોતિ તાહિ તાહિ ઉપ્પત્તીહિ ‘‘અધમ્મં ધમ્મો’’તિઆદીનિ (અ॰ નિ॰ ૧૦.૩૭; ચૂળવ॰ ૩૫૨) અટ્ઠારસભેદકરવત્થૂનિ દીપેન્તો. અનુસ્સાવનેનાતિ ‘‘નનુ તુમ્હે જાનાથ મય્હં ઉચ્ચાકુલા પબ્બજિતભાવં બહુસ્સુતભાવઞ્ચ, માદિસો નામ ઉદ્ધમ્મં ઉબ્બિનયં ગાહેય્યાતિ કિં તુમ્હાકં ચિત્તમ્પિ ઉપ્પાદેતું યુત્તં, કિમહં અપાયતો ન ભાયામી’’તિઆદિના નયેન કણ્ણમૂલે વચીભેદં કત્વા અનુસ્સાવનેન. સલાકગ્ગાહેનાતિ એવં અનુસ્સાવેત્વા તેસં ચિત્તં ઉપત્થમ્ભેત્વા અનાવત્તિધમ્મે કત્વા ‘‘ગણ્હથ ઇમં સલાક’’ન્તિ સલાકગ્ગાહેન.
Tattha kammenāti apalokanakammādīsu catūsu kammesu aññatarena kammena. Uddesenāti pañcasu pātimokkhuddesesu aññatarena uddesena. Voharantoti tāhi tāhi uppattīhi ‘‘adhammaṃ dhammo’’tiādīni (a. ni. 10.37; cūḷava. 352) aṭṭhārasabhedakaravatthūni dīpento. Anussāvanenāti ‘‘nanu tumhe jānātha mayhaṃ uccākulā pabbajitabhāvaṃ bahussutabhāvañca, mādiso nāma uddhammaṃ ubbinayaṃ gāheyyāti kiṃ tumhākaṃ cittampi uppādetuṃ yuttaṃ, kimahaṃ apāyato na bhāyāmī’’tiādinā nayena kaṇṇamūle vacībhedaṃ katvā anussāvanena. Salākaggāhenāti evaṃ anussāvetvā tesaṃ cittaṃ upatthambhetvā anāvattidhamme katvā ‘‘gaṇhatha imaṃ salāka’’nti salākaggāhena.
એત્થ ચ કમ્મમેવ ઉદ્દેસો વા પમાણં, વોહારાનુસ્સાવનસલાકગ્ગાહા પન પુબ્બભાગા. અટ્ઠારસવત્થુદીપનવસેન હિ વોહરન્તેન તત્થ રુચિજનનત્થં અનુસ્સાવેત્વા સલાકાય ગાહિતાયપિ અભિન્નોવ હોતિ સઙ્ઘો. યદા પનેવં ચત્તારો વા અતિરેકા વા સલાકં ગાહેત્વા આવેણિકં ઉદ્દેસં વા કમ્મં વા કરોન્તિ, તદા સઙ્ઘો ભિન્નો નામ હોતિ. દેવદત્તો ચ સબ્બં સઙ્ઘભેદસ્સ પુબ્બભાગં નિપ્ફાદેત્વા ‘‘એકંસેનેવ અજ્જ આવેણિકં ઉપોસથં સઙ્ઘકમ્મઞ્ચ કરિસ્સામી’’તિ ચિન્તેત્વા ‘‘અજ્જતગ્ગે’’તિઆદિવચનં અવોચ. તેનાહ – ‘‘અજ્જ, ભન્તે, દેવદત્તો સઙ્ઘં ભિન્દિસ્સતી’’તિ. યતો અવોચુમ્હા ‘‘ભેદકરાનં સબ્બેસં દેવદત્તેન સજ્જિતત્તા’’તિ.
Ettha ca kammameva uddeso vā pamāṇaṃ, vohārānussāvanasalākaggāhā pana pubbabhāgā. Aṭṭhārasavatthudīpanavasena hi voharantena tattha rucijananatthaṃ anussāvetvā salākāya gāhitāyapi abhinnova hoti saṅgho. Yadā panevaṃ cattāro vā atirekā vā salākaṃ gāhetvā āveṇikaṃ uddesaṃ vā kammaṃ vā karonti, tadā saṅgho bhinno nāma hoti. Devadatto ca sabbaṃ saṅghabhedassa pubbabhāgaṃ nipphādetvā ‘‘ekaṃseneva ajja āveṇikaṃ uposathaṃ saṅghakammañca karissāmī’’ti cintetvā ‘‘ajjatagge’’tiādivacanaṃ avoca. Tenāha – ‘‘ajja, bhante, devadatto saṅghaṃ bhindissatī’’ti. Yato avocumhā ‘‘bhedakarānaṃ sabbesaṃ devadattena sajjitattā’’ti.
એતમત્થં વિદિત્વાતિ એતં અવીચિમહાનિરયુપ્પત્તિસંવત્તનિયં કપ્પટ્ઠિયં અતેકિચ્છં દેવદત્તેન નિબ્બત્તિયમાનં સઙ્ઘભેદકમ્મં સબ્બાકારતો વિદિત્વા . ઇમં ઉદાનન્તિ કુસલાકુસલેસુ યથાક્કમં સપ્પુરિસાસપ્પુરિસસભાગવિસભાગપટિપત્તિવસેન પન સુકુસલાતિ ઇદમત્થવિભાવનં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ.
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ avīcimahānirayuppattisaṃvattaniyaṃ kappaṭṭhiyaṃ atekicchaṃ devadattena nibbattiyamānaṃ saṅghabhedakammaṃ sabbākārato viditvā . Imaṃ udānanti kusalākusalesu yathākkamaṃ sappurisāsappurisasabhāgavisabhāgapaṭipattivasena pana sukusalāti idamatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
તત્થ સુકરં સાધુના સાધૂતિ અત્તનો પરેસઞ્ચ હિતં સાધેતીતિ સાધુ, સમ્માપટિપન્નો. તેન સાધુના સારિપુત્તાદિના સાવકેન પચ્ચેકબુદ્ધેન સમ્માસમ્બુદ્ધેન અઞ્ઞેન વા લોકિયસાધુના સાધુ સુન્દરં ભદ્દકં અત્તનો પરેસઞ્ચ હિતસુખાવહં સુકરં સુખેન કાતું સક્કા. સાધુ પાપેન દુક્કરન્તિ તદેવ પન વુત્તલક્ખણં સાધુ પાપેન દેવદત્તાદિના પાપપુગ્ગલેન દુક્કરં કાતું ન સક્કા, ન સો તં કાતું સક્કોતીતિ અત્થો. પાપં પાપેન સુકરન્તિ પાપં અસુન્દરં અત્તનો પરેસઞ્ચ અનત્થાવહં પાપેન યથાવુત્તપાપપુગ્ગલેન સુકરં સુખેન કાતું સક્કુણેય્ય. પાપમરિયેહિ દુક્કરન્તિ અરિયેહિ પન બુદ્ધાદીહિ તં તં પાપં દુક્કરં દુરભિસમ્ભવં. સેતુઘાતોયેવ હિ તેસન્તિ સત્થા દીપેતિ.
Tattha sukaraṃ sādhunā sādhūti attano paresañca hitaṃ sādhetīti sādhu, sammāpaṭipanno. Tena sādhunā sāriputtādinā sāvakena paccekabuddhena sammāsambuddhena aññena vā lokiyasādhunā sādhu sundaraṃ bhaddakaṃ attano paresañca hitasukhāvahaṃ sukaraṃ sukhena kātuṃ sakkā. Sādhu pāpena dukkaranti tadeva pana vuttalakkhaṇaṃ sādhu pāpena devadattādinā pāpapuggalena dukkaraṃ kātuṃ na sakkā, na so taṃ kātuṃ sakkotīti attho. Pāpaṃ pāpena sukaranti pāpaṃ asundaraṃ attano paresañca anatthāvahaṃ pāpena yathāvuttapāpapuggalena sukaraṃ sukhena kātuṃ sakkuṇeyya. Pāpamariyehi dukkaranti ariyehi pana buddhādīhi taṃ taṃ pāpaṃ dukkaraṃ durabhisambhavaṃ. Setughātoyeva hi tesanti satthā dīpeti.
અટ્ઠમસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઉદાનપાળિ • Udānapāḷi / ૮. સઙ્ઘભેદસુત્તં • 8. Saṅghabhedasuttaṃ
