| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
૧૦. સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તવણ્ણના
10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
૧૬૦. એવં મે સુતન્તિ સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તં. તત્થ સઙ્ખારુપપત્તિન્તિ સઙ્ખારાનંયેવ ઉપપત્તિં, ન સત્તસ્સ, ન પોસસ્સ, પુઞ્ઞાભિસઙ્ખારેન વા ભવૂપગક્ખન્ધાનં ઉપપત્તિં.
160.Evaṃme sutanti saṅkhārupapattisuttaṃ. Tattha saṅkhārupapattinti saṅkhārānaṃyeva upapattiṃ, na sattassa, na posassa, puññābhisaṅkhārena vā bhavūpagakkhandhānaṃ upapattiṃ.
૧૬૧. સદ્ધાય સમન્નાગતોતિ સદ્ધાદયો પઞ્ચ ધમ્મા લોકિકા વટ્ટન્તિ. દહતીતિ ઠપેતિ. અધિટ્ઠાતીતિ પતિટ્ઠાપેતિ. સઙ્ખારા ચ વિહારા ચાતિ સહ પત્થનાય સદ્ધાદયોવ પઞ્ચ ધમ્મા. તત્રુપપત્તિયાતિ તસ્મિં ઠાને નિબ્બત્તનત્થાય. અયં મગ્ગો અયં પટિપદાતિ સહ પત્થનાય પઞ્ચ ધમ્માવ. યસ્સ હિ પઞ્ચ ધમ્મા અત્થિ, ન પત્થના, તસ્સ ગતિ અનિબદ્ધા. યસ્સ પત્થના અત્થિ, ન પઞ્ચ ધમ્મા, તસ્સપિ અનિબદ્ધા. યેસં ઉભયં અત્થિ, તેસં ગતિ નિબદ્ધા. યથા હિ આકાસે ખિત્તદણ્ડો અગ્ગેન વા મજ્ઝેન વા મૂલેન વા નિપતિસ્સતીતિ નિયમો નત્થિ, એવં સત્તાનં પટિસન્ધિગ્ગહણં અનિયતં. તસ્મા કુસલં કમ્મં કત્વા એકસ્મિં ઠાને પત્થનં કાતું વટ્ટતિ.
161.Saddhāya samannāgatoti saddhādayo pañca dhammā lokikā vaṭṭanti. Dahatīti ṭhapeti. Adhiṭṭhātīti patiṭṭhāpeti. Saṅkhārā ca vihārā cāti saha patthanāya saddhādayova pañca dhammā. Tatrupapattiyāti tasmiṃ ṭhāne nibbattanatthāya. Ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadāti saha patthanāya pañca dhammāva. Yassa hi pañca dhammā atthi, na patthanā, tassa gati anibaddhā. Yassa patthanā atthi, na pañca dhammā, tassapi anibaddhā. Yesaṃ ubhayaṃ atthi, tesaṃ gati nibaddhā. Yathā hi ākāse khittadaṇḍo aggena vā majjhena vā mūlena vā nipatissatīti niyamo natthi, evaṃ sattānaṃ paṭisandhiggahaṇaṃ aniyataṃ. Tasmā kusalaṃ kammaṃ katvā ekasmiṃ ṭhāne patthanaṃ kātuṃ vaṭṭati.
૧૬૫. આમણ્ડન્તિ આમલકં. યથા તં પરિસુદ્ધચક્ખુસ્સ પુરિસસ્સ સબ્બસોવ પાકટં હોતિ, એવં તસ્સ બ્રહ્મુનો સદ્ધિં તત્થ નિબ્બત્તસત્તેહિ સહસ્સી લોકધાતુ. એસ નયો સબ્બત્થ.
165.Āmaṇḍanti āmalakaṃ. Yathā taṃ parisuddhacakkhussa purisassa sabbasova pākaṭaṃ hoti, evaṃ tassa brahmuno saddhiṃ tattha nibbattasattehi sahassī lokadhātu. Esa nayo sabbattha.
૧૬૭. સુભોતિ સુન્દરો. જાતિમાતિ આકરસમ્પન્નો. સુપરિકમ્મકતોતિ ધોવનાદીહિ સુટ્ઠુકતપરિકમ્મો. પણ્ડુકમ્બલે નિક્ખિત્તોતિ રત્તકમ્બલે ઠપિતો.
167.Subhoti sundaro. Jātimāti ākarasampanno. Suparikammakatoti dhovanādīhi suṭṭhukataparikammo. Paṇḍukambale nikkhittoti rattakambale ṭhapito.
૧૬૮. સતસહસ્સોતિ લોકધાતુસતસહસ્સમ્હિ આલોકફરણબ્રહ્મા. નિક્ખન્તિ નિક્ખેન કતં પિળન્ધનં, નિક્ખં નામ પઞ્ચસુવણ્ણં, ઊનકનિક્ખેન કતં પસાધનઞ્હિ ઘટ્ટનમજ્જનક્ખમં ન હોતિ, અતિરેકેન કતં ઘટ્ટનમજ્જનં ખમતિ, વણ્ણવન્તં પન ન હોતિ, ફરુસધાતુકં ખાયતિ. નિક્ખેન કતં ઘટ્ટનમજ્જનઞ્ચેવ ખમતિ, વણ્ણવન્તઞ્ચ હોતિ. જમ્બોનદન્તિ જમ્બુનદિયં નિબ્બત્તં. મહાજમ્બુરુક્ખસ્સ હિ એકેકા સાખા પણ્ણાસ પણ્ણાસ યોજનાનિ વડ્ઢિતા, તાસુ મહન્તા નદિયો સન્દન્તિ, તાસં નદીનં ઉભયતીરેસુ જમ્બુપક્કાનં પતિતટ્ઠાને સુવણ્ણઙ્કુરા ઉટ્ઠહન્તિ, તે નદીજલેન વુય્હમાના અનુપુબ્બેન મહાસમુદ્દં પવિસન્તિ. તં સન્ધાય જમ્બોનદન્તિ વુત્તં. દક્ખકમ્મારપુત્તઉક્કામુખસુકુસલસમ્પહટ્ઠન્તિ દક્ખેન સુકુસલેન કમ્મારપુત્તેન ઉક્કામુખે પચિત્વા સમ્પહટ્ઠં. ઉક્કામુખેતિ ઉદ્ધને. સમ્પહટ્ઠન્તિ ધોતઘટ્ટિતમજ્જિતં. વત્થોપમે (મ॰ નિ॰ ૧.૭૫-૭૬) ચ ધાતુવિભઙ્ગે (મ॰ નિ॰ ૩.૩૫૭-૩૬૦) ચ પિણ્ડસોધનં વુત્તં. ઇમસ્મિં સુત્તે કતભણ્ડસોધનં વુત્તં.
168.Satasahassoti lokadhātusatasahassamhi ālokapharaṇabrahmā. Nikkhanti nikkhena kataṃ piḷandhanaṃ, nikkhaṃ nāma pañcasuvaṇṇaṃ, ūnakanikkhena kataṃ pasādhanañhi ghaṭṭanamajjanakkhamaṃ na hoti, atirekena kataṃ ghaṭṭanamajjanaṃ khamati, vaṇṇavantaṃ pana na hoti, pharusadhātukaṃ khāyati. Nikkhena kataṃ ghaṭṭanamajjanañceva khamati, vaṇṇavantañca hoti. Jambonadanti jambunadiyaṃ nibbattaṃ. Mahājamburukkhassa hi ekekā sākhā paṇṇāsa paṇṇāsa yojanāni vaḍḍhitā, tāsu mahantā nadiyo sandanti, tāsaṃ nadīnaṃ ubhayatīresu jambupakkānaṃ patitaṭṭhāne suvaṇṇaṅkurā uṭṭhahanti, te nadījalena vuyhamānā anupubbena mahāsamuddaṃ pavisanti. Taṃ sandhāya jambonadanti vuttaṃ. Dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhanti dakkhena sukusalena kammāraputtena ukkāmukhe pacitvā sampahaṭṭhaṃ. Ukkāmukheti uddhane. Sampahaṭṭhanti dhotaghaṭṭitamajjitaṃ. Vatthopame (ma. ni. 1.75-76) ca dhātuvibhaṅge (ma. ni. 3.357-360) ca piṇḍasodhanaṃ vuttaṃ. Imasmiṃ sutte katabhaṇḍasodhanaṃ vuttaṃ.
યં પન સબ્બવારેસુ ફરિત્વા અધિમુચ્ચિત્વાતિ વુત્તં, તત્થ પઞ્ચવિધં ફરણં ચેતોફરણં કસિણફરણં દિબ્બચક્ખુફરણં આલોકફરણં સરીરફરણન્તિ. તત્થ ચેતોફરણં નામ લોકધાતુસહસ્સે સત્તાનં ચિત્તજાનનં. કસિણફરણં નામ લોકધાતુસહસ્સે કસિણપત્થરણં. દિબ્બચક્ખુફરણં નામ આલોકં વડ્ઢેત્વા દિબ્બેન ચક્ખુના સહસ્સલોકધાતુદસ્સનં. આલોકફરણમ્પિ એતદેવ. સરીરફરણં નામ લોકધાતુસહસ્સે સરીરપભાય પત્થરણં. સબ્બત્થ ઇમાનિ પઞ્ચ ફરણાનિ અવિનાસેન્તેન કથેતબ્બન્તિ.
Yaṃ pana sabbavāresu pharitvā adhimuccitvāti vuttaṃ, tattha pañcavidhaṃ pharaṇaṃ cetopharaṇaṃ kasiṇapharaṇaṃ dibbacakkhupharaṇaṃ ālokapharaṇaṃ sarīrapharaṇanti. Tattha cetopharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse sattānaṃ cittajānanaṃ. Kasiṇapharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse kasiṇapattharaṇaṃ. Dibbacakkhupharaṇaṃ nāma ālokaṃ vaḍḍhetvā dibbena cakkhunā sahassalokadhātudassanaṃ. Ālokapharaṇampi etadeva. Sarīrapharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse sarīrapabhāya pattharaṇaṃ. Sabbattha imāni pañca pharaṇāni avināsentena kathetabbanti.
તિપિટકચૂળાભયત્થેરો પનાહ – ‘‘મણિઓપમ્મે કસિણફરણં વિય નિક્ખોપમ્મે સરીરફરણં વિય દિસ્સતી’’તિ. તસ્સ વાદં વિય અટ્ઠકથા નામ નત્થીતિ પટિક્ખિત્વા સરીરફરણં ન સબ્બકાલિકં, ચત્તારિમાનિ ફરણાનિ અવિનાસેત્વાવ કથેતબ્બન્તિ વુત્તં. અધિમુચ્ચતીતિ પદં ફરણપદસ્સેવ વેવચનં, અથ વા ફરતીતિ પત્થરતિ. અધિમુચ્ચતીતિ જાનાતિ.
Tipiṭakacūḷābhayatthero panāha – ‘‘maṇiopamme kasiṇapharaṇaṃ viya nikkhopamme sarīrapharaṇaṃ viya dissatī’’ti. Tassa vādaṃ viya aṭṭhakathā nāma natthīti paṭikkhitvā sarīrapharaṇaṃ na sabbakālikaṃ, cattārimāni pharaṇāni avināsetvāva kathetabbanti vuttaṃ. Adhimuccatīti padaṃ pharaṇapadasseva vevacanaṃ, atha vā pharatīti pattharati. Adhimuccatīti jānāti.
૧૬૯. આભાતિઆદીસુ આભાદયો નામ પાટિયેક્કા દેવા નત્થિ, તયો પરિત્તાભાદયો દેવા આભા નામ, પરિત્તાસુભાદયો ચ. સુભકિણ્હાદયો ચ સુભા નામ. વેહપ્ફલાદિવારા પાકટાયેવ.
169.Ābhātiādīsu ābhādayo nāma pāṭiyekkā devā natthi, tayo parittābhādayo devā ābhā nāma, parittāsubhādayo ca. Subhakiṇhādayo ca subhā nāma. Vehapphalādivārā pākaṭāyeva.
ઇમે તાવ પઞ્ચ ધમ્મે ભાવેત્વા કામાવચરેસુ નિબ્બત્તતુ. બ્રહ્મલોકે નિબ્બત્તં પન આસવક્ખયઞ્ચ કથં પાપુણાતીતિ? ઇમે પઞ્ચ ધમ્મા સીલં, સો ઇમસ્મિં સીલે પતિટ્ઠાય કસિણપરિકમ્મં કત્વા તા તા સમાપત્તિયો ભાવેત્વા રૂપીબ્રહ્મલોકે નિબ્બત્તતિ, અરૂપજ્ઝાનાનિ નિબ્બત્તેત્વા અરૂપીબ્રહ્મલોકે, સમાપત્તિપદટ્ઠાનં વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અનાગામિફલં સચ્છિકત્વા પઞ્ચસુ સુદ્ધાવાસેસુ નિબ્બત્તતિ. ઉપરિમગ્ગં ભાવેત્વા આસવક્ખયં પાપુણાતીતિ.
Ime tāva pañca dhamme bhāvetvā kāmāvacaresu nibbattatu. Brahmaloke nibbattaṃ pana āsavakkhayañca kathaṃ pāpuṇātīti? Ime pañca dhammā sīlaṃ, so imasmiṃ sīle patiṭṭhāya kasiṇaparikammaṃ katvā tā tā samāpattiyo bhāvetvā rūpībrahmaloke nibbattati, arūpajjhānāni nibbattetvā arūpībrahmaloke, samāpattipadaṭṭhānaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā anāgāmiphalaṃ sacchikatvā pañcasu suddhāvāsesu nibbattati. Uparimaggaṃ bhāvetvā āsavakkhayaṃ pāpuṇātīti.
પપઞ્ચસૂદનિયા મજ્ઝિમનિકાયટ્ઠકથાય
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
દુતિયવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dutiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૧૦. સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તં • 10. Saṅkhārupapattisuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૧૦. સઙ્ખારુપપત્તિસુત્તવણ્ણના • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
