| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૫-૨૨. સઙ્કિલિટ્ઠત્તિકાદિવણ્ણના
5-22. Saṅkiliṭṭhattikādivaṇṇanā
સઙ્કિલિટ્ઠસઙ્કિલેસિકત્તિકે સબ્બં કુસલત્તિકે વુત્તનયાનુસારેનેવ વેદિતબ્બં.
Saṅkiliṭṭhasaṅkilesikattike sabbaṃ kusalattike vuttanayānusāreneva veditabbaṃ.
૭૯. વિતક્કત્તિકે યથાકમ્મૂપગઞાણસ્સ પરિકમ્મન્તિ દિબ્બચક્ખુપરિકમ્મમેવ તસ્સ ઉપ્પાદનત્થાય પરિકમ્મં. ઉપ્પન્નસ્સ પન વળઞ્જનકાલે પરિકમ્મં સન્ધાયેતં વુત્તં. સેસમેત્થ યથાપાળિમેવ નિય્યાતિ.
79. Vitakkattike yathākammūpagañāṇassa parikammanti dibbacakkhuparikammameva tassa uppādanatthāya parikammaṃ. Uppannassa pana vaḷañjanakāle parikammaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti.
૮૨. તિ તદારમ્મણભવઙ્ગમૂલભવઙ્ગાનં વસેન વુત્તં. સેસમેત્થ સબ્બં પાળિવસેનેવ વેદિતબ્બં.
82. Ti tadārammaṇabhavaṅgamūlabhavaṅgānaṃ vasena vuttaṃ. Sesamettha sabbaṃ pāḷivaseneva veditabbaṃ.
દસ્સનત્તિકે દસ્સનેન પહાતબ્બો રાગો ઉપ્પજ્જતીતિઆદીસુ દસ્સનેન પહાતબ્બો પુથુજ્જનસ્સ ઉપ્પજ્જતિ. ભાવનાય પહાતબ્બો સોતાપન્નસ્સાપીતિ એવં ઉપરિમસ્સ ઉપરિમસ્સ હેટ્ઠિમા હેટ્ઠિમા નુપ્પજ્જન્તીતિ વેદિતબ્બા. દસ્સનેન પહાતબ્બો ધમ્મો ભાવનાય પહાતબ્બસ્સ ધમ્મસ્સ એકેનપિ પચ્ચયેન પચ્ચયો ન હોતિ. સેસમેત્થ પાળિં અનુગન્ત્વા કુસલત્તિકે વુત્તલક્ખણવસેનેવ વેદિતબ્બં.
Dassanattike dassanena pahātabbo rāgo uppajjatītiādīsu dassanena pahātabbo puthujjanassa uppajjati. Bhāvanāya pahātabbo sotāpannassāpīti evaṃ uparimassa uparimassa heṭṭhimā heṭṭhimā nuppajjantīti veditabbā. Dassanena pahātabbo dhammo bhāvanāya pahātabbassa dhammassa ekenapi paccayena paccayo na hoti. Sesamettha pāḷiṃ anugantvā kusalattike vuttalakkhaṇavaseneva veditabbaṃ.
દસ્સનેનપહાતબ્બહેતુકત્તિકે દસ્સનેનપહાતબ્બહેતુકાદીનં વિભાગો અટ્ઠકથાકણ્ડે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો. વિચિકિચ્છુદ્ધચ્ચસહગતો મોહો અહેતુકત્તા તતિયપદે પવિટ્ઠો. એવમેત્થ યેસં દસ્સનભાવનાહિ પહાતબ્બો હેતુ અત્થિ, તે પહાતબ્બહેતુકા. યેસં સો નત્થિ તે નેવદસ્સનેન નભાવનાયપહાતબ્બહેતુકાતિ ઇમં પહાતબ્બહેતુકવિભાગં ઞત્વા સેસં દસ્સનેનપહાતબ્બત્તિકે ચેવ કુસલત્તિકે ચ દસ્સિતલક્ખણાનુસારેનેવ વેદિતબ્બં.
Dassanenapahātabbahetukattike dassanenapahātabbahetukādīnaṃ vibhāgo aṭṭhakathākaṇḍe vuttanayeneva veditabbo. Vicikicchuddhaccasahagato moho ahetukattā tatiyapade paviṭṭho. Evamettha yesaṃ dassanabhāvanāhi pahātabbo hetu atthi, te pahātabbahetukā. Yesaṃ so natthi te nevadassanena nabhāvanāyapahātabbahetukāti imaṃ pahātabbahetukavibhāgaṃ ñatvā sesaṃ dassanenapahātabbattike ceva kusalattike ca dassitalakkhaṇānusāreneva veditabbaṃ.
આચયગામિત્તિકે ચ પટિચ્ચવારસંસટ્ઠવારેસુ અનુલોમં કુસલત્તિકસદિસમેવ. સેસં વિસ્સજ્જનતો ગણનતો ચ યથાપાળિમેવ નિય્યાતિ.
Ācayagāmittike ca paṭiccavārasaṃsaṭṭhavāresu anulomaṃ kusalattikasadisameva. Sesaṃ vissajjanato gaṇanato ca yathāpāḷimeva niyyāti.
સેક્ખત્તિકે અસેક્ખો ધમ્મો સેક્ખસ્સ ધમ્મસ્સ ન કેનચિ પચ્ચયેન પચ્ચયો. સેક્ખો અસેક્ખસ્સ અનન્તરપકતૂપનિસ્સયો પન હોતિ. સેસમેત્થ યથાપાળિમેવ નિય્યાતિ, તથા પરિત્તત્તિકે.
Sekkhattike asekkho dhammo sekkhassa dhammassa na kenaci paccayena paccayo. Sekkho asekkhassa anantarapakatūpanissayo pana hoti. Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti, tathā parittattike.
પરિત્તારમ્મણત્તિકે અપ્પમાણારમ્મણાચેતનાતિ સેક્ખાનં ગોત્રભુચેતના, પચ્ચવેક્ખણચેતનાતિપિ વત્તું વટ્ટતિ. વિપાકાનં પરિત્તારમ્મણાનન્તિ પટિસન્ધિયં કમ્મં આરમ્મણં કત્વા, પવત્તે ચક્ખુવિઞ્ઞાણાદિવસેનરૂપાદિઆરમ્મણં, તદારમ્મણવસેન જવનેન ગહિતપરિત્તારમ્મણઞ્ચ આરમ્મણં કત્વા ઉપ્પન્નાનં. યે પન ‘‘ગોત્રભુચિત્તેન નત્થિ પટિસન્ધી’’તિ વદન્તિ, તે ઇમિના સુત્તેન પટિસેધેતબ્બા. સેસમેત્થ પાળિનયેનેવ વેદિતબ્બં. હીનત્તિકો સઙ્કિલિટ્ઠત્તિકસદિસો.
Parittārammaṇattike appamāṇārammaṇācetanāti sekkhānaṃ gotrabhucetanā, paccavekkhaṇacetanātipi vattuṃ vaṭṭati. Vipākānaṃ parittārammaṇānanti paṭisandhiyaṃ kammaṃ ārammaṇaṃ katvā, pavatte cakkhuviññāṇādivasenarūpādiārammaṇaṃ, tadārammaṇavasena javanena gahitaparittārammaṇañca ārammaṇaṃ katvā uppannānaṃ. Ye pana ‘‘gotrabhucittena natthi paṭisandhī’’ti vadanti, te iminā suttena paṭisedhetabbā. Sesamettha pāḷinayeneva veditabbaṃ. Hīnattiko saṅkiliṭṭhattikasadiso.
મિચ્છત્તત્તિકે મિચ્છત્તનિયતો સમ્મત્તનિયતસ્સ, સમ્મત્તનિયતો વા મિચ્છત્તનિયતસ્સ કેનચિ પચ્ચયેન પચ્ચયો ન હોતિ. મિચ્છત્તનિયતો વા સમ્મત્તનિયતો વા સહજાતાધિપતિરહિતો નામ નત્થિ. સમ્મત્તનિયતે એકન્તતો આરમ્મણપુરેજાતં નત્થિ, મિચ્છત્તનિયતે સિયા આરમ્મણપુરેજાતં. અનિયતં ચિત્તં આરબ્ભ નિયતા મિચ્છાદિટ્ઠિ ઉપ્પજ્જેય્ય. સેસા નિયતં આરબ્ભ નિયતં નુપ્પજ્જતિ, મિચ્છત્તનિયતં ગરું કત્વા ન કોચિ ધમ્મો ઉપ્પજ્જતિ. કુસલો મિચ્છત્તસ્સ ઉપનિસ્સયપચ્ચયો ન હોતિ. સેસમેત્થ પાળિયં વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બં.
Micchattattike micchattaniyato sammattaniyatassa, sammattaniyato vā micchattaniyatassa kenaci paccayena paccayo na hoti. Micchattaniyato vā sammattaniyato vā sahajātādhipatirahito nāma natthi. Sammattaniyate ekantato ārammaṇapurejātaṃ natthi, micchattaniyate siyā ārammaṇapurejātaṃ. Aniyataṃ cittaṃ ārabbha niyatā micchādiṭṭhi uppajjeyya. Sesā niyataṃ ārabbha niyataṃ nuppajjati, micchattaniyataṃ garuṃ katvā na koci dhammo uppajjati. Kusalo micchattassa upanissayapaccayo na hoti. Sesamettha pāḷiyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
મગ્ગારમ્મણત્તિકે પટિચ્ચવારસ્સ અનુલોમે વિપાકપચ્ચયો નત્થિ. કમ્મપચ્ચયેપિ ઇમસ્મિં તિકે નાનાક્ખણિકં ન લબ્ભતિ, તથા ઉપ્પન્નત્તિકઅતીતત્તિકેસુ. પચ્ચનીયે અહેતુકં મગ્ગારમ્મણન્તિ અહેતુકં મગ્ગારમ્મણં, આવજ્જનં સન્ધાયેતં વુત્તં. સેસમેત્થ પાળિઅનુસારેનેવ વેદિતબ્બં.
Maggārammaṇattike paṭiccavārassa anulome vipākapaccayo natthi. Kammapaccayepi imasmiṃ tike nānākkhaṇikaṃ na labbhati, tathā uppannattikaatītattikesu. Paccanīye ahetukaṃ maggārammaṇanti ahetukaṃ maggārammaṇaṃ, āvajjanaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sesamettha pāḷianusāreneva veditabbaṃ.
ઉપ્પન્નત્તિકે ચ અતીતત્તિકે ચ પટિચ્ચવારાદયો નત્થિ, પઞ્હાવારમત્તમેવ લબ્ભતિ. કસ્મા? પટિચ્ચવારાદયો હિ સહજાતપુરેજાતાનઞ્ઞેવ હોન્તિ. ઇમે ચ તિકા અતીતાનાગતમિસ્સકા. ઉપ્પન્નત્તિકે ચેત્થ અનન્તરભાગિયાપિ પચ્ચયા ન લબ્ભન્તિ. કસ્મા? ઉપ્પન્નત્તિકે અતીતસ્સ અભાવતો. ઉપ્પન્નો ચ અનુપ્પન્નો ચાતિ ઇમે ચેત્થ દ્વે ધમ્મા ઉપ્પન્નસ્સ ચ અનુપ્પન્નસ્સ ચાતિ ઇમેસં દ્વિન્નં ન કેનચિ પચ્ચયેન પચ્ચયો. અનુપ્પન્નો ચ ઉપ્પાદી ચાતિ ઇમે પન દ્વે ઉપ્પન્નસ્સ આરમ્મણૂપનિસ્સયવસેન દ્વીહિ પચ્ચયેહિ પચ્ચયો. સેસમેત્થ પાળિયં આગતનયેનેવ વેદિતબ્બં.
Uppannattike ca atītattike ca paṭiccavārādayo natthi, pañhāvāramattameva labbhati. Kasmā? Paṭiccavārādayo hi sahajātapurejātānaññeva honti. Ime ca tikā atītānāgatamissakā. Uppannattike cettha anantarabhāgiyāpi paccayā na labbhanti. Kasmā? Uppannattike atītassa abhāvato. Uppanno ca anuppanno cāti ime cettha dve dhammā uppannassa ca anuppannassa cāti imesaṃ dvinnaṃ na kenaci paccayena paccayo. Anuppanno ca uppādī cāti ime pana dve uppannassa ārammaṇūpanissayavasena dvīhi paccayehi paccayo. Sesamettha pāḷiyaṃ āgatanayeneva veditabbaṃ.
અતીતત્તિકે પચ્ચુપ્પન્નં અતીતાનાગતસ્સ, અતીતાનાગતઞ્ચ અતીતાનાગતસ્સ ન કેનચિ પચ્ચયેન પચ્ચયો. નિબ્બાનં પન દ્વીસુપિ ઇમેસુ તિકેસુ નેવ પચ્ચયતો ન પચ્ચયુપ્પન્નતો લબ્ભતિ. સેસમિધાપિ પાળિયં આગતનયેનેવ વેદિતબ્બં.
Atītattike paccuppannaṃ atītānāgatassa, atītānāgatañca atītānāgatassa na kenaci paccayena paccayo. Nibbānaṃ pana dvīsupi imesu tikesu neva paccayato na paccayuppannato labbhati. Sesamidhāpi pāḷiyaṃ āgatanayeneva veditabbaṃ.
અજ્ઝત્તત્તિકે અજ્ઝત્તબહિદ્ધાપદં ન ગહિતં. અજ્ઝત્તબહિદ્ધાસઙ્ખાતા હિ ઉભો રાસયો નેવ એકતો પચ્ચયા હોન્તિ, ન પચ્ચયુપ્પન્ના; તસ્મા હત્થતલે ઠપિતસ્સ સાસપસ્સ વણ્ણોપિ હત્થતલવણ્ણેન સદ્ધિં એકતો આરમ્મણં ન હોતીતિ વેદિતબ્બો. યથા ચ અજ્ઝત્તબહિદ્ધાપદં, એવમેત્થ અજ્ઝત્તારમ્મણત્તિકેપિ અજ્ઝત્તબહિદ્ધારમ્મણપદં ન લબ્ભતિ. સેસં યથાપાળિમેવ નિય્યાતિ.
Ajjhattattike ajjhattabahiddhāpadaṃ na gahitaṃ. Ajjhattabahiddhāsaṅkhātā hi ubho rāsayo neva ekato paccayā honti, na paccayuppannā; tasmā hatthatale ṭhapitassa sāsapassa vaṇṇopi hatthatalavaṇṇena saddhiṃ ekato ārammaṇaṃ na hotīti veditabbo. Yathā ca ajjhattabahiddhāpadaṃ, evamettha ajjhattārammaṇattikepi ajjhattabahiddhārammaṇapadaṃ na labbhati. Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyāti.
સનિદસ્સનત્તિકેપિ પાળિવસેનેવ અત્થો ગહેતબ્બો. ગણનાપેત્થ પાળિયં આગતવારે સઙ્ખિપિત્વા હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવ સંસન્દનેસુ સંસન્દિત્વા વેદિતબ્બાતિ.
Sanidassanattikepi pāḷivaseneva attho gahetabbo. Gaṇanāpettha pāḷiyaṃ āgatavāre saṅkhipitvā heṭṭhā vuttanayeneva saṃsandanesu saṃsanditvā veditabbāti.
ધમ્માનુલોમે તિકપટ્ઠાનવણ્ણના.
Dhammānulome tikapaṭṭhānavaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / પટ્ઠાનપાળિ • Paṭṭhānapāḷi
૫. સંકિલિટ્ઠત્તિકં • 5. Saṃkiliṭṭhattikaṃ
૬. વિતક્કત્તિકં • 6. Vitakkattikaṃ
૭. પીતિત્તિકં • 7. Pītittikaṃ
૮. દસ્સનેનપહાતબ્બત્તિકં • 8. Dassanenapahātabbattikaṃ
૯. દસ્સનેનપહાતબ્બહેતુકત્તિકં • 9. Dassanenapahātabbahetukattikaṃ
૧૦. આચયગામિત્તિકં • 10. Ācayagāmittikaṃ
૧૧. સેક્ખત્તિકં • 11. Sekkhattikaṃ
૧૨. પરિત્તત્તિકં • 12. Parittattikaṃ
૧૩. પરિત્તારમ્મણત્તિકં • 13. Parittārammaṇattikaṃ
૧૪. હીનત્તિકં • 14. Hīnattikaṃ
૧૫. મિચ્છત્તનિયતત્તિકં • 15. Micchattaniyatattikaṃ
૧૬. મગ્ગારમ્મણત્તિકં • 16. Maggārammaṇattikaṃ
૧૭. ઉપ્પન્નત્તિકં • 17. Uppannattikaṃ
૧૮. અતીતત્તિકં • 18. Atītattikaṃ
૧૯. અતીતારમ્મણત્તિકં • 19. Atītārammaṇattikaṃ
૨૦. અજ્ઝત્તત્તિકં • 20. Ajjhattattikaṃ
૨૧. અજ્ઝત્તારમ્મણત્તિકં • 21. Ajjhattārammaṇattikaṃ
૨૨. સનિદસ્સનસપ્પટિઘત્તિકં • 22. Sanidassanasappaṭighattikaṃ
