| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૫. કસ્સપસંયુત્તં
5. Kassapasaṃyuttaṃ
૧. સન્તુટ્ઠસુત્તવણ્ણના
1. Santuṭṭhasuttavaṇṇanā
૧૪૪. સન્તુટ્ઠોતિ સકેન ઉચ્ચાવચેન પચ્ચયેન સમમેવ ચ તુસ્સનકો. તેનાહ ‘‘ઇતરીતરેના’’તિઆદિ. તત્થ દુવિધં ઇતરીતરં – પાકતિકં, ઞાણસઞ્જનિતઞ્ચાતિ. તત્થ પાકતિકં પટિક્ખિપિત્વા ઞાણસઞ્જનિતમેવ દસ્સેન્તો ‘‘થૂલસુખુમા’’તિઆદિમાહ. ઇતરં વુચ્ચતિ હીનં પણીતતો અઞ્ઞત્તા. તથા પણીતમ્પિ ઇતરં હીનતો અઞ્ઞત્તા. અપેક્ખાસદ્દા હિ ઇતરીતરાતિ. ઇતિ યેન કેનચિ હીનેન વા પણીતેન વા ચીવરાદિપચ્ચયેન સન્તુસ્સિતો તથાપવત્તો અલોભો ઇતરીતરપચ્ચયસન્તોસો, તંસમઙ્ગિતાય સન્તુટ્ઠો. યથાલાભં અત્તનો લાભાનુરૂપં સન્તોસો યથાલાભસન્તોસો. સેસપદદ્વયેપિ એસેવ નયો. લબ્ભતીતિ વા લાભો, યો યો લાભો યથાલાભો, તેન સન્તોસો યથાલાભસન્તોસો. બલન્તિ કાયબલં. સારુપ્પન્તિ ભિક્ખુનો અનુચ્છવિકતા.
144.Santuṭṭhoti sakena uccāvacena paccayena samameva ca tussanako. Tenāha ‘‘itarītarenā’’tiādi. Tattha duvidhaṃ itarītaraṃ – pākatikaṃ, ñāṇasañjanitañcāti. Tattha pākatikaṃ paṭikkhipitvā ñāṇasañjanitameva dassento ‘‘thūlasukhumā’’tiādimāha. Itaraṃ vuccati hīnaṃ paṇītato aññattā. Tathā paṇītampi itaraṃ hīnato aññattā. Apekkhāsaddā hi itarītarāti. Iti yena kenaci hīnena vā paṇītena vā cīvarādipaccayena santussito tathāpavatto alobho itarītarapaccayasantoso, taṃsamaṅgitāya santuṭṭho. Yathālābhaṃ attano lābhānurūpaṃ santoso yathālābhasantoso. Sesapadadvayepi eseva nayo. Labbhatīti vā lābho, yo yo lābho yathālābho, tena santoso yathālābhasantoso. Balanti kāyabalaṃ. Sāruppanti bhikkhuno anucchavikatā.
યથાલદ્ધતો અઞ્ઞસ્સ અપત્થના નામ સિયા અપ્પિચ્છતાય પવત્તિઆકારોતિ તતો વિનિવત્તિતમેવ સન્તોસસ્સ સરૂપં દસ્સેન્તો ‘‘લભન્તોપિ ન ગણ્હાતી’’તિ આહ. તં પરિવત્તેત્વાતિ પકતિદુબ્બલાદીનં ગરુચીવરં ન ફાસુભાવાવહં સરીરબાધાવહઞ્ચ હોતીતિ પયોજનવસેન, નાત્રિચ્છતાદિવસેન પરિવત્તેત્વા. લહુકચીવરપરિભોગે સન્તોસવિરોધિ ન હોતીતિ આહ ‘‘લહુકેન યાપેન્તોપિ સન્તુટ્ઠોવ હોતી’’તિ. મહગ્ઘચીવરં બહૂનિ વા ચીવરાનિ લભિત્વા તાનિ વિસ્સજ્જેત્વા અઞ્ઞસ્સ ગહણં યથાસારુપ્પનયે ઠિતત્તા ન સન્તોસવિરોધીતિ આહ ‘‘તેસં…પે॰… ધારેન્તોપિ સન્તુટ્ઠોવ હોતી’’તિ. એવં સેસપચ્ચયેસુ યથાબલયથાસારુપ્પનિદ્દેસેસુ અપિ-સદ્દગ્ગહણે અધિપ્પાયો વેદિતબ્બો.
Yathāladdhato aññassa apatthanā nāma siyā appicchatāya pavattiākāroti tato vinivattitameva santosassa sarūpaṃ dassento ‘‘labhantopi na gaṇhātī’’ti āha. Taṃ parivattetvāti pakatidubbalādīnaṃ garucīvaraṃ na phāsubhāvāvahaṃ sarīrabādhāvahañca hotīti payojanavasena, nātricchatādivasena parivattetvā. Lahukacīvaraparibhoge santosavirodhi na hotīti āha ‘‘lahukena yāpentopi santuṭṭhova hotī’’ti. Mahagghacīvaraṃ bahūni vā cīvarāni labhitvā tāni vissajjetvā aññassa gahaṇaṃ yathāsāruppanaye ṭhitattā na santosavirodhīti āha ‘‘tesaṃ…pe… dhārentopi santuṭṭhova hotī’’ti. Evaṃ sesapaccayesu yathābalayathāsāruppaniddesesu api-saddaggahaṇe adhippāyo veditabbo.
પકતીતિ વાચાપકતિઆદિકા. અવસેસનિદ્દાય અભિભૂતત્તા પટિબુજ્ઝતો સહસા પાપકા વિતક્કા પાતુભવન્તીતિ.
Pakatīti vācāpakatiādikā. Avasesaniddāya abhibhūtattā paṭibujjhato sahasā pāpakā vitakkā pātubhavantīti.
મુત્તહરીતકન્તિ ગોમુત્તપરિભાવિતં, પૂતિભાવેન વા છડ્ડિતત્તા મુત્તહરીતકં. બુદ્ધાદીહિ વણ્ણિતન્તિ ‘‘પૂતિમુત્તભેસજ્જં નિસ્સાય યા પબ્બજ્જા’’તિઆદિના સમ્માસમ્બુદ્ધાદીહિ પસત્થં.
Muttaharītakanti gomuttaparibhāvitaṃ, pūtibhāvena vā chaḍḍitattā muttaharītakaṃ. Buddhādīhi vaṇṇitanti ‘‘pūtimuttabhesajjaṃ nissāya yā pabbajjā’’tiādinā sammāsambuddhādīhi pasatthaṃ.
એકો એકચ્ચો સન્તુટ્ઠો હોતિ, સન્તોસસ્સ વણ્ણં ન કથેતિ સેય્યથાપિ આયસ્મા બાકુલત્થેરો. ન સન્તુટ્ટો હોતિ, સન્તોસસ્સ વણ્ણં કથેતિ સેય્યથાપિ થેરો ઉપનન્દો સક્યપુત્તો. નેવ સન્તુટ્ઠો હોતિ, ન સન્તોસસ્સ વણ્ણં કથેતિ સેય્યથાપિ થેરો લાળુદાયી. અયન્તિ આયસ્મા મહાકસ્સપો. અનેસનન્તિ અયોનિસો મિચ્છાજીવવસેન પચ્ચયપરિયેસનં. ઉત્તસતીતિ ‘‘કથં નુ ખો લભેય્ય’’ન્તિ જાતુત્તાસેન ઉત્તસતિ. તથા પરિતસ્સતિ. અયન્તિ મહાકસ્સપત્થેરો. એવં યથાવુત્તએકચ્ચભિક્ખુ વિય ન પરિતસ્સતિ, અલાભપરિત્તાસેન વિઘાતપ્પત્તિયા ન પરિત્તાસં આપજ્જતિ. લોભોયેવ આરમ્મણેન સદ્ધિં ગન્થનટ્ઠેન બજ્ઝનટ્ઠેન ગેધો લોભગેધો. મુચ્છન્તિ ગેધં મોમૂહત્તભાવં. આદીનવન્તિ દોસં. નિસ્સરણમેવાતિ ચીવરે ઇદમત્થિતાદસ્સનપુબ્બકં અલગ્ગભાવસઙ્ખાતનિય્યાનમેવ પજાનન્તો. યથાલદ્ધાદીનન્તિ યથાલદ્ધપિણ્ડપાતાદીનં. નિદ્ધારણે ચેતં સામિવચનં.
Eko ekacco santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ na katheti seyyathāpi āyasmā bākulatthero. Na santuṭṭo hoti, santosassa vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi thero upanando sakyaputto. Neva santuṭṭho hoti, na santosassa vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi thero lāḷudāyī. Ayanti āyasmā mahākassapo. Anesananti ayoniso micchājīvavasena paccayapariyesanaṃ. Uttasatīti ‘‘kathaṃ nu kho labheyya’’nti jātuttāsena uttasati. Tathā paritassati. Ayanti mahākassapatthero. Evaṃ yathāvuttaekaccabhikkhu viya na paritassati, alābhaparittāsena vighātappattiyā na parittāsaṃ āpajjati. Lobhoyeva ārammaṇena saddhiṃ ganthanaṭṭhena bajjhanaṭṭhena gedho lobhagedho. Mucchanti gedhaṃ momūhattabhāvaṃ. Ādīnavanti dosaṃ. Nissaraṇamevāti cīvare idamatthitādassanapubbakaṃ alaggabhāvasaṅkhātaniyyānameva pajānanto. Yathāladdhādīnanti yathāladdhapiṇḍapātādīnaṃ. Niddhāraṇe cetaṃ sāmivacanaṃ.
યથા મહાકસ્સપત્થેરોતિ અત્તના વત્તબ્બનિયામેન વદતિ, ભગવતા પન વત્તબ્બનિયામેન ‘‘યથા કસ્સપો ભિક્ખૂ’’તિ ભવિતબ્બં. કસ્સપેન નિદસ્સનભૂતેન. કથનં નામ ભારો ‘‘મુત્તો મોચેય્ય’’ન્તિ પટિઞ્ઞાનુરૂપત્તા. પટિપત્તિં પરિપૂરં કત્વા પૂરણં ભારો સત્થુ આણાય સિરસા સમ્પટિચ્છિતબ્બતો.
Yathā mahākassapattheroti attanā vattabbaniyāmena vadati, bhagavatā pana vattabbaniyāmena ‘‘yathā kassapo bhikkhū’’ti bhavitabbaṃ. Kassapena nidassanabhūtena. Kathanaṃ nāma bhāro ‘‘mutto moceyya’’nti paṭiññānurūpattā. Paṭipattiṃ paripūraṃ katvā pūraṇaṃ bhāro satthu āṇāya sirasā sampaṭicchitabbato.
સન્તુટ્ઠસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Santuṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧. સન્તુટ્ઠસુત્તં • 1. Santuṭṭhasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૧. સન્તુટ્ઠસુત્તવણ્ણના • 1. Santuṭṭhasuttavaṇṇanā
