Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ૫. સાનુસુત્તવણ્ણના

    5. Sānusuttavaṇṇanā

    ૨૩૯. પઞ્ચમે યક્ખેન ગહિતો હોતીતિ સો કિર તસ્સા ઉપાસિકાય એકપુત્તકો. અથ નં સા દહરકાલેયેવ પબ્બાજેસિ. સો પબ્બજિતકાલતો પટ્ઠાય સીલવા અહોસિ વત્તસમ્પન્નો, આચરિયુપજ્ઝાયઆગન્તુકાદીનં વત્તં કતમેવ હોતિ, માસસ્સ અટ્ઠમીદિવસે પાતો વુટ્ઠાય ઉદકમાળકે ઉદકં ઉપટ્ઠાપેત્વા ધમ્મસ્સવનગ્ગં સમ્મજ્જિત્વા દીપં જાલેત્વા મધુરસ્સરેન ધમ્મસ્સવનં ઘોસેતિ. ભિક્ખૂ તસ્સ થામં ઞત્વા ‘‘સરભાણં ભણ, સામણેરા’’તિ અજ્ઝેસન્તિ. સો ‘‘મય્હં હદયવાતો રુજતિ, કાસો વા બાધતી’’તિ કિઞ્ચિ પચ્ચાહારં અકત્વા ધમ્માસનં અભિરુહિત્વા આકાસગઙ્ગં ઓતારેન્તો વિય સરભાણં વત્વા ઓતરન્તો – ‘‘મય્હં માતાપિતૂનમ્પિ ઇમસ્મિં સરભઞ્ઞે પત્તી’’તિ વદતિ. તસ્સ મનુસ્સા માતાપિતરો પત્તિયા દિન્નભાવં ન જાનન્તિ. અનન્તરત્તભાવે પનસ્સ માતા યક્ખિની જાતા. સા દેવતાહિ સદ્ધિં આગતા , ધમ્મં સુત્વા – ‘‘સામણેરેન દિન્નપત્તિં અનુમોદામિ, તાતા’’તિ વદતિ. સીલસમ્પન્ના ચ નામ ભિક્ખૂ સદેવકસ્સ લોકસ્સ પિયા હોન્તીતિ તસ્મિં સામણેરે દેવતા સલજ્જા સગારવા મહાબ્રહ્મં વિય અગ્ગિક્ખન્ધં વિય ચ નં મઞ્ઞન્તિ. સામણેરે ગારવેન તં યક્ખિનિં ગરું કત્વા પસ્સન્તિ. ધમ્મસ્સવનયક્ખસમાગમાદીસુ ‘‘સાનુમાતા સાનુમાતા’’તિ યક્ખિનિયા અગ્ગાસનં અગ્ગોદકં અગ્ગપિણ્ડં દેન્તિ. મહેસક્ખાપિ યક્ખા તં દિસ્વા મગ્ગા ઓક્કમન્તિ, આસના વુટ્ઠહન્તિ.

    239. Pañcame yakkhena gahito hotīti so kira tassā upāsikāya ekaputtako. Atha naṃ sā daharakāleyeva pabbājesi. So pabbajitakālato paṭṭhāya sīlavā ahosi vattasampanno, ācariyupajjhāyaāgantukādīnaṃ vattaṃ katameva hoti, māsassa aṭṭhamīdivase pāto vuṭṭhāya udakamāḷake udakaṃ upaṭṭhāpetvā dhammassavanaggaṃ sammajjitvā dīpaṃ jāletvā madhurassarena dhammassavanaṃ ghoseti. Bhikkhū tassa thāmaṃ ñatvā ‘‘sarabhāṇaṃ bhaṇa, sāmaṇerā’’ti ajjhesanti. So ‘‘mayhaṃ hadayavāto rujati, kāso vā bādhatī’’ti kiñci paccāhāraṃ akatvā dhammāsanaṃ abhiruhitvā ākāsagaṅgaṃ otārento viya sarabhāṇaṃ vatvā otaranto – ‘‘mayhaṃ mātāpitūnampi imasmiṃ sarabhaññe pattī’’ti vadati. Tassa manussā mātāpitaro pattiyā dinnabhāvaṃ na jānanti. Anantarattabhāve panassa mātā yakkhinī jātā. Sā devatāhi saddhiṃ āgatā , dhammaṃ sutvā – ‘‘sāmaṇerena dinnapattiṃ anumodāmi, tātā’’ti vadati. Sīlasampannā ca nāma bhikkhū sadevakassa lokassa piyā hontīti tasmiṃ sāmaṇere devatā salajjā sagāravā mahābrahmaṃ viya aggikkhandhaṃ viya ca naṃ maññanti. Sāmaṇere gāravena taṃ yakkhiniṃ garuṃ katvā passanti. Dhammassavanayakkhasamāgamādīsu ‘‘sānumātā sānumātā’’ti yakkhiniyā aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ denti. Mahesakkhāpi yakkhā taṃ disvā maggā okkamanti, āsanā vuṭṭhahanti.

    અથ ખો સામણેરો વુડ્ઢિમન્વાય પરિપક્કિન્દ્રિયો અનભિરતિપીળિતો અનભિરતિં વિનોદેતું અસક્કોન્તો પરૂળ્હકેસનખો કિલિટ્ઠનિવાસનપારુપનો કસ્સચિ અનારોચેત્વા પત્તચીવરમાદાય એકકોવ માતુ ઘરં ગતો. ઉપાસિકા પુત્તં દિસ્વા, વન્દિત્વા આહ – ‘‘તાત, ત્વં પુબ્બે આચરિયુપજ્ઝાયેહિ વા દહરસામણેરેહિ વા સદ્ધિં ઇધાગચ્છસિ. કસ્મા એકકોવ અજ્જ આગતો’’તિ? સો ઉક્કણ્ઠિતભાવં આરોચેસિ. સદ્ધા ઉપાસિકા નાનપ્પકારેન ઘરાવાસે આદીનવં દસ્સેત્વા પુત્તં ઓવદમાનાપિ તં સઞ્ઞાપેતું અસક્કોન્તી, ‘‘અપ્પેવ નામ અત્તનો ધમ્મતાયપિ સલ્લક્ખેસ્સતી’’તિ અનુયોજેત્વાવ – ‘‘તિટ્ઠ, તાત, યાવ તે યાગુભત્તં સમ્પાદેમિ, યાગું પિવિત્વા કતભત્તકિચ્ચસ્સ તે મનાપાનિ વત્થાનિ નીહરિત્વા દસ્સામી’’તિ વત્વા આસનં પઞ્ઞાપેત્વા અદાસિ. નિસીદિ સામણેરો. ઉપાસિકા મુહુત્તેનેવ યાગુખજ્જકં સમ્પાદેત્વા અદાસિ. તતો ‘‘ભત્તં સમ્પાદેસ્સામી’’તિ અવિદૂરે નિસિન્ના તણ્ડુલે ધોવતિ. તસ્મિં સમયે સા યક્ખિની ‘‘કહં નુ ખો સામણેરો? કિઞ્ચિ ભિક્ખાહારં લભતિ , ઉદાહુ નો’’તિ? આવજ્જમાના તસ્સ વિબ્ભમિતુકામતાય નિસિન્નભાવં ઞત્વા, ‘‘મા હેવ ખો મે દેવતાનં અન્તરે લજ્જં ઉપ્પાદેય્ય, ગચ્છામિસ્સ વિબ્ભમને અન્તરાયં કરોમી’’તિ આગન્ત્વા સરીરે અધિમુચ્ચિત્વા ગીવં પરિવત્તેત્વા ભૂમિયં પાતેસિ. સો અક્ખીહિ વિપરિવત્તેહિ ખેળેન પગ્ઘરન્તેન ભૂમિયં વિપ્ફન્દતિ. તેન વુત્તં ‘‘યક્ખેન ગહિતો હોતી’’તિ.

    Atha kho sāmaṇero vuḍḍhimanvāya paripakkindriyo anabhiratipīḷito anabhiratiṃ vinodetuṃ asakkonto parūḷhakesanakho kiliṭṭhanivāsanapārupano kassaci anārocetvā pattacīvaramādāya ekakova mātu gharaṃ gato. Upāsikā puttaṃ disvā, vanditvā āha – ‘‘tāta, tvaṃ pubbe ācariyupajjhāyehi vā daharasāmaṇerehi vā saddhiṃ idhāgacchasi. Kasmā ekakova ajja āgato’’ti? So ukkaṇṭhitabhāvaṃ ārocesi. Saddhā upāsikā nānappakārena gharāvāse ādīnavaṃ dassetvā puttaṃ ovadamānāpi taṃ saññāpetuṃ asakkontī, ‘‘appeva nāma attano dhammatāyapi sallakkhessatī’’ti anuyojetvāva – ‘‘tiṭṭha, tāta, yāva te yāgubhattaṃ sampādemi, yāguṃ pivitvā katabhattakiccassa te manāpāni vatthāni nīharitvā dassāmī’’ti vatvā āsanaṃ paññāpetvā adāsi. Nisīdi sāmaṇero. Upāsikā muhutteneva yāgukhajjakaṃ sampādetvā adāsi. Tato ‘‘bhattaṃ sampādessāmī’’ti avidūre nisinnā taṇḍule dhovati. Tasmiṃ samaye sā yakkhinī ‘‘kahaṃ nu kho sāmaṇero? Kiñci bhikkhāhāraṃ labhati , udāhu no’’ti? Āvajjamānā tassa vibbhamitukāmatāya nisinnabhāvaṃ ñatvā, ‘‘mā heva kho me devatānaṃ antare lajjaṃ uppādeyya, gacchāmissa vibbhamane antarāyaṃ karomī’’ti āgantvā sarīre adhimuccitvā gīvaṃ parivattetvā bhūmiyaṃ pātesi. So akkhīhi viparivattehi kheḷena paggharantena bhūmiyaṃ vipphandati. Tena vuttaṃ ‘‘yakkhena gahito hotī’’ti.

    અભાસીતિ ઉપાસિકા પુત્તસ્સ તં વિપ્પકારં દિસ્વા વેગેન ગન્ત્વા પુત્તં આલિઙ્ગેત્વા ઊરૂસુ નિપજ્જાપેસિ. સકલગામવાસિનો આગન્ત્વા બલિકમ્માદીનિ કરોન્તિ. ઉપાસિકા પરિદેવમાના ઇમા ગાથાયો અભાસિ.

    Abhāsīti upāsikā puttassa taṃ vippakāraṃ disvā vegena gantvā puttaṃ āliṅgetvā ūrūsu nipajjāpesi. Sakalagāmavāsino āgantvā balikammādīni karonti. Upāsikā paridevamānā imā gāthāyo abhāsi.

    પાટિહારિયપક્ખઞ્ચાતિ મનુસ્સા ‘‘અટ્ઠમીઉપોસથસ્સ પચ્ચુગ્ગમનઞ્ચ અનુગ્ગમનઞ્ચ કરિસ્સામા’’તિ સત્તમિયાપિ નવમિયાપિ ઉપોસથઙ્ગાનિ સમાદિયન્તિ, ચાતુદ્દસીપન્નરસીનં પચ્ચુગ્ગમનાનુગ્ગમનં કરોન્તા તેરસિયાપિ પાટિપદેપિ સમાદિયન્તિ, ‘‘વસ્સાવાસસ્સ અનુગ્ગમનં કરિસ્સામા’’તિ દ્વિન્નં પવારણાનં અન્તરે અડ્ઢમાસં નિબદ્ધુપોસથિકા ભવન્તિ. ઇદં સન્ધાય વુત્તં ‘‘પાટિહારિયપક્ખઞ્ચા’’તિ. અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતન્તિ અટ્ઠઙ્ગેહિ સુટ્ઠુ સમાગતં, સમ્પયુત્તન્તિ અત્થો. બ્રહ્મચરિયન્તિ સેટ્ઠચરિયં. ન તે હિ યક્ખા કીળન્તીતિ ન તે ગહેત્વા યક્ખા કિલમેન્તિ.

    Pāṭihāriyapakkhañcāti manussā ‘‘aṭṭhamīuposathassa paccuggamanañca anuggamanañca karissāmā’’ti sattamiyāpi navamiyāpi uposathaṅgāni samādiyanti, cātuddasīpannarasīnaṃ paccuggamanānuggamanaṃ karontā terasiyāpi pāṭipadepi samādiyanti, ‘‘vassāvāsassa anuggamanaṃ karissāmā’’ti dvinnaṃ pavāraṇānaṃ antare aḍḍhamāsaṃ nibaddhuposathikā bhavanti. Idaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘pāṭihāriyapakkhañcā’’ti. Aṭṭhaṅgasusamāgatanti aṭṭhaṅgehi suṭṭhu samāgataṃ, sampayuttanti attho. Brahmacariyanti seṭṭhacariyaṃ. Na te hi yakkhā kīḷantīti na te gahetvā yakkhā kilamenti.

    પુન ચાતુદ્દસિન્તિ ઇમાય ગાથાય સામણેરસ્સ કાયે અધિમુત્તા યક્ખિની આહ. આવિ વા યદિ વા રહોતિ કસ્સચિ સમ્મુખે વા પરમ્મુખે વા. પમુત્યત્થીતિ પમુત્તિ અત્થિ. ઉપ્પચ્ચાપીતિ ઉપ્પતિત્વાપિ. સચેપિ સકુણો વિય ઉપ્પતિત્વા પલાયસિ, તથાપિ તે મોક્ખો નત્થીતિ વદતિ. એવઞ્ચ પન વત્વા સામણેરં મુઞ્ચિ. સામણેરો અક્ખીનિ ઉમ્મીલેસિ, માતા કેસે પકિરિય અસ્સસન્તી પસ્સસન્તી રોદતિ. સો ‘‘અમનુસ્સેન ગહિતોમ્હી’’તિ ન જાનાતિ. ઓલોકેન્તો પન ‘‘અહં પુબ્બે પીઠે નિસિન્નો. માતા મે અવિદૂરે નિસીદિત્વા તણ્ડુલે ધોવતિ. ઇદાનિ પનમ્હિ ભૂમિયં નિસિન્નો, માતાપિ મે અસ્સસન્તી પસ્સસન્તી રોદતિ, સકલગામવાસિનોપિ સન્નિપતિતા. કિં નુ ખો એત’’ન્તિ? નિપન્નકોવ મતં વા અમ્માતિ ગાથમાહ.

    Puna cātuddasinti imāya gāthāya sāmaṇerassa kāye adhimuttā yakkhinī āha. Āvi vā yadi vā rahoti kassaci sammukhe vā parammukhe vā. Pamutyatthīti pamutti atthi. Uppaccāpīti uppatitvāpi. Sacepi sakuṇo viya uppatitvā palāyasi, tathāpi te mokkho natthīti vadati. Evañca pana vatvā sāmaṇeraṃ muñci. Sāmaṇero akkhīni ummīlesi, mātā kese pakiriya assasantī passasantī rodati. So ‘‘amanussena gahitomhī’’ti na jānāti. Olokento pana ‘‘ahaṃ pubbe pīṭhe nisinno. Mātā me avidūre nisīditvā taṇḍule dhovati. Idāni panamhi bhūmiyaṃ nisinno, mātāpi me assasantī passasantī rodati, sakalagāmavāsinopi sannipatitā. Kiṃ nu kho eta’’nti? Nipannakova mataṃ vā ammāti gāthamāha.

    કામે ચજિત્વાનાતિ દુવિધેપિ કામે પહાય. પુનરાગચ્છતેતિ વિબ્ભમનવસેન આગચ્છતિ. પુન જીવં મતો હિ સોતિ ઉપ્પબ્બજિત્વા પુન જીવન્તોપિ સો મતકોવ, તસ્મા તમ્પિ રોદન્તીતિ વદતિ.

    Kāmecajitvānāti duvidhepi kāme pahāya. Punarāgacchateti vibbhamanavasena āgacchati. Puna jīvaṃ mato hi soti uppabbajitvā puna jīvantopi so matakova, tasmā tampi rodantīti vadati.

    ઇદાનિસ્સ ઘરાવાસે આદીનવં દસ્સેન્તી કુક્કુળાતિઆદિમાહ. તત્થ કુક્કુળાતિ ઘરાવાસો કિર ઉણ્હટ્ઠેન કુક્કુળા નામ હોતિ. કસ્સ ઉજ્ઝાપયામસેતિ – ‘‘અભિધાવથ, ભદ્દં તે હોતૂ’’તિ એવં વત્વા – ‘‘યં ત્વં વિબ્ભમિતુકામો યક્ખેન પાપિતો, ઇમં વિપ્પકારં કસ્સ મયં ઉજ્ઝાપયામ નિજ્ઝાપયામ આરોચયામા’’તિ વદતિ. પુન ડય્હિતુમિચ્છસીતિઆદિત્તઘરતો નીહટભણ્ડં વિય ઘરા નીહરિત્વા બુદ્ધસાસને પબ્બજિતો પુન મહાડાહસદિસે ઘરાવાસે ડય્હિતું ઇચ્છસીતિ અત્થો. સો માતરિ કથેન્તિયા કથેન્તિયા સલ્લક્ખેત્વા હિરોત્તપ્પં પટિલભિત્વા, ‘‘નત્થિ મય્હં ગિહિભાવેન અત્થો’’તિ આહ. અથસ્સ માતા ‘‘સાધુ, તાતા’’તિ તુટ્ઠા પણીતભોજનં ભોજેત્વા, ‘‘કતિ વસ્સોસિ, તાતા’’તિ પુચ્છિ. પરિપુણ્ણવસ્સોમ્હિ ઉપાસિકેતિ. ‘‘તેન હિ, તાત, ઉપસમ્પદં કરોહી’’તિ ચીવરસાટકે અદાસિ. સો તિચીવરં કારાપેત્વા ઉપસમ્પન્નો બુદ્ધવચનં ઉગ્ગણ્હન્તો તેપિટકો હુત્વા સીલાદીનં આગતટ્ઠાને તં તં પૂરેન્તો નચિરસ્સેવ અરહત્તં પત્વા મહાધમ્મકથિકો હુત્વા વીસવસ્સસતં ઠત્વા સકલજમ્બુદીપં ખોભેત્વા પરિનિબ્બાયિ. પઞ્ચમં.

    Idānissa gharāvāse ādīnavaṃ dassentī kukkuḷātiādimāha. Tattha kukkuḷāti gharāvāso kira uṇhaṭṭhena kukkuḷā nāma hoti. Kassa ujjhāpayāmaseti – ‘‘abhidhāvatha, bhaddaṃ te hotū’’ti evaṃ vatvā – ‘‘yaṃ tvaṃ vibbhamitukāmo yakkhena pāpito, imaṃ vippakāraṃ kassa mayaṃ ujjhāpayāma nijjhāpayāma ārocayāmā’’ti vadati. Puna ḍayhitumicchasītiādittagharato nīhaṭabhaṇḍaṃ viya gharā nīharitvā buddhasāsane pabbajito puna mahāḍāhasadise gharāvāse ḍayhituṃ icchasīti attho. So mātari kathentiyā kathentiyā sallakkhetvā hirottappaṃ paṭilabhitvā, ‘‘natthi mayhaṃ gihibhāvena attho’’ti āha. Athassa mātā ‘‘sādhu, tātā’’ti tuṭṭhā paṇītabhojanaṃ bhojetvā, ‘‘kati vassosi, tātā’’ti pucchi. Paripuṇṇavassomhi upāsiketi. ‘‘Tena hi, tāta, upasampadaṃ karohī’’ti cīvarasāṭake adāsi. So ticīvaraṃ kārāpetvā upasampanno buddhavacanaṃ uggaṇhanto tepiṭako hutvā sīlādīnaṃ āgataṭṭhāne taṃ taṃ pūrento nacirasseva arahattaṃ patvā mahādhammakathiko hutvā vīsavassasataṃ ṭhatvā sakalajambudīpaṃ khobhetvā parinibbāyi. Pañcamaṃ.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૫. સાનુસુત્તં • 5. Sānusuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૫. સાનુસુત્તવણ્ણના • 5. Sānusuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact