| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૫. સાનુસુત્તવણ્ણના
5. Sānusuttavaṇṇanā
૨૩૯. યક્ખેન ગહિતો હોતીતિ યક્ખેન અનુપવિટ્ઠો હોતિ. તસ્સ યક્ખગહણસ્સ કારણં મૂલતો પભુતિ વિત્થારતો દસ્સેતું ‘‘સો’’તિઆદિમાહ. તસ્સ અન્તિમભવિકત્તા આદિતો પટ્ઠાય અધિસીલસિક્ખાય સક્કચ્ચં પૂરણન્તિ દસ્સેતિ ‘‘સો પબ્બજિતકાલતો’’તિઆદિના. પચ્ચાહારન્તિ પટિક્ખેપં. ઇમસ્મિં સરભઞ્ઞેતિ ઇમસ્મિં મમ ધમ્મભણને. પત્તિન્તિ પત્તિદાનં. પિયા હોન્તિ, તેનાહ ભગવા ‘‘આકઙ્ખેય્ય ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ‘સબ્રહ્મચારીનં પિયો ચ અસ્સં મનાપો ચ ગરુ ચ ભાવનીયો ચા’તિ, સીલેસ્વેવસ્સ પરિપૂરકારી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૬૫). તથા ચાહ ‘‘તસ્મિં સામણેરે’’તિઆદિ.
239.Yakkhenagahito hotīti yakkhena anupaviṭṭho hoti. Tassa yakkhagahaṇassa kāraṇaṃ mūlato pabhuti vitthārato dassetuṃ ‘‘so’’tiādimāha. Tassa antimabhavikattā ādito paṭṭhāya adhisīlasikkhāya sakkaccaṃ pūraṇanti dasseti ‘‘so pabbajitakālato’’tiādinā. Paccāhāranti paṭikkhepaṃ. Imasmiṃ sarabhaññeti imasmiṃ mama dhammabhaṇane. Pattinti pattidānaṃ. Piyā honti, tenāha bhagavā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu ‘sabrahmacārīnaṃ piyo ca assaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cā’ti, sīlesvevassa paripūrakārī’’ti (ma. ni. 1.65). Tathā cāha ‘‘tasmiṃ sāmaṇere’’tiādi.
વુડ્ઢિમન્વાયાતિ યોબ્બનપ્પત્તિયા અઙ્ગપચ્ચઙ્ગાનં પરિવુડ્ઢિમાગમ્મ. કામસમ્ભોગસમત્થતાવસેન પરિપક્કિન્દ્રિયો. અનુયોજેત્વાવાતિ વિસ્સજ્જેત્વાવ, ગિહિભાવે વા અનુયોજેત્વાવ. ‘‘પુબ્બે તુય્હં પુત્તો સીલવા કલ્યાણધમ્મો લજ્જી કુક્કુચ્ચકો સિક્ખાકામોતિ સમ્ભાવિતો, ઇદાનિ તતો અઞ્ઞથા જાતો’’તિ ઘોસનાવસેન દેવતાનં અન્તરે માહેવ મે લજ્જં ઉપ્પાદેય્ય.
Vuḍḍhimanvāyāti yobbanappattiyā aṅgapaccaṅgānaṃ parivuḍḍhimāgamma. Kāmasambhogasamatthatāvasena paripakkindriyo. Anuyojetvāvāti vissajjetvāva, gihibhāve vā anuyojetvāva. ‘‘Pubbe tuyhaṃ putto sīlavā kalyāṇadhammo lajjī kukkuccako sikkhākāmoti sambhāvito, idāni tato aññathā jāto’’ti ghosanāvasena devatānaṃ antare māheva me lajjaṃ uppādeyya.
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચાતિ ચાતુદ્દસીપઞ્ચદસીઅટ્ઠમીનં યથાક્કમં આદિતો અન્તતો આદિઅન્તતો ચ પવેસનનિક્ખમનવસેન ઉપોસથસીલસ્સ પટિ પટિ અભિમુખં પચ્ચાવહિતબ્બપક્ખઞ્ચ. તેરસિયાપીતિ પરં સત્તમીનવમીસુપીતિ અત્થો. પવેસભૂતઞ્હિ ઉપોસથસીલસ્સ સત્તમીસુ સમાદિન્નં સીલં પટિપદં, નવમીસુ નિક્ખમભૂતન્તિ આચરિયા. પોરાણટ્ઠકથાયં પન પચ્ચુગ્ગમનાનુગમનપરિયાયેન વુત્તન્તિ આહ ‘‘મનુસ્સા’’તિઆદિ. અડ્ઢમાસન્તિ સકલકાલપક્ખં . એવઞ્હિ વસ્સવાસસ્સ અનુગમનં ગતં હોતિ. સુટ્ઠુ સમાગતન્તિ સુપરિસુદ્ધં સમ્પન્નં કત્વા અત્તનો સન્તાનં આગતં. તં પન અત્તનો ચિત્તેન સમં પકારેહિ યુત્તં હોતીતિ આહ ‘‘સમ્પયુત્ત’’ન્તિ. અરહન્તાનં અનુકરણેન સેટ્ઠચરિયં. ‘‘ન તે હિ યક્ખા કીળન્તી’’તિ અત્તનો પુત્તસ્સ કાયે અધિમુચ્ચનં અત્તનો કીળનં વિય હોતીતિ કત્વા આહ.
Pāṭihāriyapakkhañcāti cātuddasīpañcadasīaṭṭhamīnaṃ yathākkamaṃ ādito antato ādiantato ca pavesananikkhamanavasena uposathasīlassa paṭi paṭi abhimukhaṃ paccāvahitabbapakkhañca. Terasiyāpīti paraṃ sattamīnavamīsupīti attho. Pavesabhūtañhi uposathasīlassa sattamīsu samādinnaṃ sīlaṃ paṭipadaṃ, navamīsu nikkhamabhūtanti ācariyā. Porāṇaṭṭhakathāyaṃ pana paccuggamanānugamanapariyāyena vuttanti āha ‘‘manussā’’tiādi. Aḍḍhamāsanti sakalakālapakkhaṃ . Evañhi vassavāsassa anugamanaṃ gataṃ hoti. Suṭṭhu samāgatanti suparisuddhaṃ sampannaṃ katvā attano santānaṃ āgataṃ. Taṃ pana attano cittena samaṃ pakārehi yuttaṃ hotīti āha ‘‘sampayutta’’nti. Arahantānaṃ anukaraṇena seṭṭhacariyaṃ. ‘‘Na te hi yakkhā kīḷantī’’ti attano puttassa kāye adhimuccanaṃ attano kīḷanaṃ viya hotīti katvā āha.
ઉપાસિકા યથાવુત્તઉપોસથસીલેન સીલવતી, સામણેરો પન અત્તનો સામણેરસીલેન સીલવા. ઉપ્પતિત્વાતિ આકાસે ઉપ્પતિત્વા. મોક્ખો નત્થિ દુક્ખાવહસ્સ કમ્મસ્સ કતૂપચિતત્તા.
Upāsikā yathāvuttauposathasīlena sīlavatī, sāmaṇero pana attano sāmaṇerasīlena sīlavā. Uppatitvāti ākāse uppatitvā. Mokkho natthi dukkhāvahassa kammassa katūpacitattā.
દુવિધેપિ કામેતિ વત્થુકામકિલેસકામે. કિલેસકામં પરિચ્ચજન્તો એવ હિ વત્થુકામે પરિચ્ચજતિ નામ. વિબ્ભમનવસેન આગચ્છતિ ભિક્ખાય આહિણ્ડનાદિપબ્બજિતકિચ્ચતો. ઉપ્પબ્બજિત્વા વિગતસીલસ્સ જીવતો આનાપાનમત્તેન જીવન્તોપિ સો મતકોવ. વુત્તઞ્હેતં ‘‘મરણઞ્હેતં, સુનક્ખત્ત, અરિયસ્સ વિનયે, યો સિક્ખં પચ્ચક્ખાય હીનાયાવત્તતી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૩.૪૫).
Duvidhepi kāmeti vatthukāmakilesakāme. Kilesakāmaṃ pariccajanto eva hi vatthukāme pariccajati nāma. Vibbhamanavasena āgacchati bhikkhāya āhiṇḍanādipabbajitakiccato. Uppabbajitvā vigatasīlassa jīvato ānāpānamattena jīvantopi so matakova. Vuttañhetaṃ ‘‘maraṇañhetaṃ, sunakkhatta, ariyassa vinaye, yo sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattatī’’ti (ma. ni. 3.45).
ઉણ્હટ્ઠેનાતિ સપરિળાહટ્ઠેન. અભિધાવથાતિ અભિધાવતીતિ ઇમસ્મિં અભિધાવનકિચ્ચે ભદ્દં તે હોતૂતિ વત્વા ગિહિભાવાય અભિધાવથ. નીહરિત્વાતિ નિક્ખામેત્વા. એકાદસહિ અગ્ગીહિ આદિત્તત્તા મહાડાહસદિસે. સલ્લક્ખેત્વાતિ ગિહિભાવે આદીનવં, પબ્બજ્જાય આનિસંસઞ્ચ સલ્લક્ખેત્વા. હિરોત્તપ્પં પટિલભિત્વા ‘‘મમ ઉપ્પબ્બજિતુકામતં સબ્રહ્મચારિનો જાનિસ્સન્તી’’તિ. ચતુન્નં પરિસાનં ચિત્તસઙ્ખોભવસેન સકલજમ્બુદીપં ખોભેત્વા.
Uṇhaṭṭhenāti sapariḷāhaṭṭhena. Abhidhāvathāti abhidhāvatīti imasmiṃ abhidhāvanakicce bhaddaṃ te hotūti vatvā gihibhāvāya abhidhāvatha. Nīharitvāti nikkhāmetvā. Ekādasahi aggīhi ādittattā mahāḍāhasadise. Sallakkhetvāti gihibhāve ādīnavaṃ, pabbajjāya ānisaṃsañca sallakkhetvā. Hirottappaṃ paṭilabhitvā ‘‘mama uppabbajitukāmataṃ sabrahmacārino jānissantī’’ti. Catunnaṃ parisānaṃ cittasaṅkhobhavasena sakalajambudīpaṃ khobhetvā.
સાનુસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sānusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૫. સાનુસુત્તં • 5. Sānusuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૫. સાનુસુત્તવણ્ણના • 5. Sānusuttavaṇṇanā
