| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
૯. સાસઙ્કસિક્ખાપદવણ્ણના
9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
૬૫૨. ‘‘તિણ્ણં ચીવરાનં અઞ્ઞતરં ચીવરન્તિ ઇદં તિચીવરે એવ અયં વિધિ, ઇતરસ્મિં યથાસુખન્તિ દસ્સનત્થં વુત્ત’’ન્તિ વદન્તિ. ‘‘અતિરેકછારત્તં વિપ્પવસન્તી’’તિ તસ્મિંયેવ સેનાસને વાસો ન વિપ્પવાસોતિ કત્વા વુત્તં. કસ્મા? ચીવરપ્પવત્તિજાનનતો. એત્થ કિઞ્ચાપિ ‘‘આરઞ્ઞકં નામ સેનાસનં પઞ્ચધનુસતિકં પચ્છિમ’’ન્તિ વચનતો અતિરેકતોપિ વુત્તં, આરઞ્ઞકમેવ પન સેનાસનં હોતિ, ધુતઙ્ગં રક્ખતિ ચીવરપ્પવત્તિજાનનપલિબોધસમ્ભવતો.
652.‘‘Tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaranti idaṃ ticīvare eva ayaṃ vidhi, itarasmiṃ yathāsukhanti dassanatthaṃ vutta’’nti vadanti. ‘‘Atirekachārattaṃ vippavasantī’’ti tasmiṃyeva senāsane vāso na vippavāsoti katvā vuttaṃ. Kasmā? Cīvarappavattijānanato. Ettha kiñcāpi ‘‘āraññakaṃ nāma senāsanaṃ pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti vacanato atirekatopi vuttaṃ, āraññakameva pana senāsanaṃ hoti, dhutaṅgaṃ rakkhati cīvarappavattijānanapalibodhasambhavato.
૬૫૩. ‘‘ગાવુતતો અતિરેકપ્પમાણેન લભતી’’તિ યં વુત્તં, તં કથં પઞ્ઞાયતીતિ ચે? ‘‘સિયા ચ તસ્સ ભિક્ખુનો કોચિદેવ પચ્ચયો તેન ચીવરેન વિપ્પવાસાયા’’તિ વચનતો. યોજનપ્પમાણેપિ સિયાતિ ચે? ન, ‘‘પુન ગામસીમં ઓક્કમિત્વા વસિત્વા પક્કમતી’’તિ અનાપત્તિવારે અનુઞ્ઞાતત્તા. યદિ એવં ‘‘યોજનપ્પમાણે ન લભતી’’તિ ઇદં કિન્તિ? ઇદં નિબદ્ધાવાસવસેનેવ વુત્તં. તત્થ ધુતઙ્ગં ભિજ્જતીતિ? ન ભિજ્જતિ, કિન્તુ ન ઇધ ધુતઙ્ગાધિકારો અત્થીતિ. અથ કસ્મા ‘‘અયં ધુતઙ્ગચોરોતિ વેદિતબ્બો’’તિ વુત્તન્તિ? અસમ્ભવતો. કથં પઞ્ઞાયતીતિ? અઙ્ગેસુ અભાવતો. ધુતઙ્ગધરસ્સ પતિરૂપસેનાસનદીપનતો ધુતઙ્ગધરતા તસ્સ સિદ્ધા. વચનપ્પમાણતોતિ ચે? ન, વચનપ્પમાણતો ચ પાળિયેવ પમાણં. ‘‘અનાપત્તિ પુન ગામસીમં ઓક્કમિત્વા વસિત્વા પક્કમતી’’તિ હિ વુત્તં. ગામસીમા નિક્ખમિત્વા કિત્તકં કાલં વસિત્વા પક્કમિતબ્બન્તિ ચે? પુનદિવસેયેવ, તસ્મા અટ્ઠમો અરુણો નિબદ્ધાવાસે વા ગન્તબ્બટ્ઠાને વા ઉટ્ઠેતબ્બોતિ એકે. અન્તોછારત્તન્તિ એકે. યાવ નિબદ્ધાવાસં ન કપ્પેતીતિ એકે. યાવ મગ્ગપરિસ્સમવિનોદનાતિ એકે. સતિ અન્તરાયે અન્તોછારત્તં વસતિ, અનાપત્તિ. નિબદ્ધાવાસકપ્પને સતિ અરુણુગ્ગમને આપત્તિ. સચે તંસત્તમો દિવસો, તદહેવ નિક્ખિત્તચીવરં ગહેતબ્બં, પચ્ચુદ્ધરિતબ્બં વાતિ એકે. સચે અન્તરા નવમગ્ગપાતુભાવેન વા નવગામસન્નિવેસેન વા, તં સેનાસનં અઙ્ગસમ્પત્તિતો પરિહાયતિ. તદહેવ ચીવરં ગહેતબ્બં વા પચ્ચુદ્ધરિતબ્બં વા. છારત્તં વિપ્પવસન્તસ્સ ચે પરિહાયતિ, અનાપત્તિ અનુઞ્ઞાતદિવસત્તાતિ એકે. આપત્તિ એવ અનઙ્ગસમ્પત્તિતોતિ એકે. યુત્તતરં પનેત્થ વિચારેત્વા ગહેતબ્બં. સચે ધુતઙ્ગધરો હોતિ, ગામસીમાયં અવસિત્વા પચ્છિમપ્પમાણયુત્તે ઠાને વસિત્વા પક્કમિતબ્બં. પઠમં બદ્ધઅવિપ્પવાસસીમો ચે ગામો હોતિ, અઞ્ઞસ્મિમ્પિ માસે અન્તોસીમાય વસતો અનાપત્તિ. પોરાણગણ્ઠિપદે ‘‘યથાવુત્તસેનાસને વસન્તેનાપિ છારત્તમેવ ચીવરં ગામે નિક્ખિપિતબ્બન્તિ અધિપ્પાયેન અઞ્ઞં અન્તોછારત્તમ્પિ અઞ્ઞમ્પિ વસતો આપત્તિયેવા’’તિ વુત્તં.
653. ‘‘Gāvutato atirekappamāṇena labhatī’’ti yaṃ vuttaṃ, taṃ kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Siyā ca tassa bhikkhuno kocideva paccayo tena cīvarena vippavāsāyā’’ti vacanato. Yojanappamāṇepi siyāti ce? Na, ‘‘puna gāmasīmaṃ okkamitvā vasitvā pakkamatī’’ti anāpattivāre anuññātattā. Yadi evaṃ ‘‘yojanappamāṇe na labhatī’’ti idaṃ kinti? Idaṃ nibaddhāvāsavaseneva vuttaṃ. Tattha dhutaṅgaṃ bhijjatīti? Na bhijjati, kintu na idha dhutaṅgādhikāro atthīti. Atha kasmā ‘‘ayaṃ dhutaṅgacoroti veditabbo’’ti vuttanti? Asambhavato. Kathaṃ paññāyatīti? Aṅgesu abhāvato. Dhutaṅgadharassa patirūpasenāsanadīpanato dhutaṅgadharatā tassa siddhā. Vacanappamāṇatoti ce? Na, vacanappamāṇato ca pāḷiyeva pamāṇaṃ. ‘‘Anāpatti puna gāmasīmaṃ okkamitvā vasitvā pakkamatī’’ti hi vuttaṃ. Gāmasīmā nikkhamitvā kittakaṃ kālaṃ vasitvā pakkamitabbanti ce? Punadivaseyeva, tasmā aṭṭhamo aruṇo nibaddhāvāse vā gantabbaṭṭhāne vā uṭṭhetabboti eke. Antochārattanti eke. Yāva nibaddhāvāsaṃ na kappetīti eke. Yāva maggaparissamavinodanāti eke. Sati antarāye antochārattaṃ vasati, anāpatti. Nibaddhāvāsakappane sati aruṇuggamane āpatti. Sace taṃsattamo divaso, tadaheva nikkhittacīvaraṃ gahetabbaṃ, paccuddharitabbaṃ vāti eke. Sace antarā navamaggapātubhāvena vā navagāmasannivesena vā, taṃ senāsanaṃ aṅgasampattito parihāyati. Tadaheva cīvaraṃ gahetabbaṃ vā paccuddharitabbaṃ vā. Chārattaṃ vippavasantassa ce parihāyati, anāpatti anuññātadivasattāti eke. Āpatti eva anaṅgasampattitoti eke. Yuttataraṃ panettha vicāretvā gahetabbaṃ. Sace dhutaṅgadharo hoti, gāmasīmāyaṃ avasitvā pacchimappamāṇayutte ṭhāne vasitvā pakkamitabbaṃ. Paṭhamaṃ baddhaavippavāsasīmo ce gāmo hoti, aññasmimpi māse antosīmāya vasato anāpatti. Porāṇagaṇṭhipade ‘‘yathāvuttasenāsane vasantenāpi chārattameva cīvaraṃ gāme nikkhipitabbanti adhippāyena aññaṃ antochārattampi aññampi vasato āpattiyevā’’ti vuttaṃ.
સાસઙ્કસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૯. સાસઙ્કસિક્ખાપદં • 9. Sāsaṅkasikkhāpadaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૯. સાસઙ્કસિક્ખાપદવણ્ણના • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૯. સાસઙ્કસિક્ખાપદવણ્ણના • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૯. સાસઙ્કસિક્ખાપદવણ્ણના • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
