| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સમ્મોહવિનોદની-અટ્ઠકથા • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(૭.) સત્તકનિદ્દેસાદિવણ્ણના
(7.) Sattakaniddesādivaṇṇanā
૮૦૬. સત્તવિધેન ઞાણવત્થુનિદ્દેસે જાતિપચ્ચયા જરામરણન્તિઆદિના નયેન પવત્તિનિવત્તિવસેન એકાદસસુ પટિચ્ચસમુપ્પાદઙ્ગેસુ એકેકસ્મિં કાલત્તયભેદતો પચ્ચવેક્ખણઞાણં વત્વા પુન ‘‘યમ્પિસ્સ તં ધમ્મટ્ઠિતિઞાણ’’ન્તિ એવં તદેવ ઞાણં સઙ્ખેપતો ખયધમ્મતાદીહિ પકારેહિ વુત્તં. તત્થ જાતિપચ્ચયા જરામરણં, અસતિ જાતિયા નત્થિ જરામરણન્તિ ઞાણદ્વયં પચ્ચુપ્પન્નદ્ધાનવસેન વુત્તં. અતીતમ્પિ અદ્ધાનં, અનાગતમ્પિ અદ્ધાનન્તિ એવં અતીતે ઞાણદ્વયં, અનાગતે ઞાણદ્વયન્તિ છ. તાનિ ધમ્મટ્ઠિતિઞાણેન સદ્ધિં સત્ત. તત્થ ધમ્મટ્ઠિતિઞાણન્તિ પચ્ચયાકારઞાણં. પચ્ચયાકારો હિ ધમ્માનં પવત્તિટ્ઠિતિકારણત્તા ધમ્મટ્ઠિતીતિ વુચ્ચતિ; તત્થ ઞાણં ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં. એતસ્સેવ છબ્બિધસ્સ ઞાણસ્સેતં અધિવચનં. એવં એકેકસ્મિં અઙ્ગે ઇમાનિ સત્ત સત્ત કત્વા એકાદસસુ અઙ્ગેસુ સત્તસત્તતિ હોન્તિ. તત્થ ખયધમ્મન્તિ ખયગમનસભાવં. વયધમ્મન્તિ વયગમનસભાવં. વિરાગધમ્મન્તિ વિરજ્જનસભાવં. નિરોધધમ્મન્તિ નિરુજ્ઝનસભાવં. ઇમિના કિં કથિતં? અપરવિપસ્સનાય પુરિમવિપસ્સનાસમ્મસનં કથિતં. તેન કિં કથિતં હોતિ? સત્તક્ખત્તું વિપસ્સનાપટિવિપસ્સના કથિતા. પઠમઞાણેન હિ સબ્બસઙ્ખારે અનિચ્ચા દુક્ખા અનત્તાતિ દિસ્વા તં ઞાણં દુતિયેન દટ્ઠું વટ્ટતિ, દુતિયં તતિયેન, તતિયં ચતુત્થેન, ચતુત્થં પઞ્ચમેન, પઞ્ચમં છટ્ઠેન, છટ્ઠં સત્તમેન. એવં સત્ત વિપસ્સનાપટિવિપસ્સના કથિતા હોન્તીતિ.
806. Sattavidhena ñāṇavatthuniddese jātipaccayā jarāmaraṇantiādinā nayena pavattinivattivasena ekādasasu paṭiccasamuppādaṅgesu ekekasmiṃ kālattayabhedato paccavekkhaṇañāṇaṃ vatvā puna ‘‘yampissa taṃ dhammaṭṭhitiñāṇa’’nti evaṃ tadeva ñāṇaṃ saṅkhepato khayadhammatādīhi pakārehi vuttaṃ. Tattha jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇadvayaṃ paccuppannaddhānavasena vuttaṃ. Atītampi addhānaṃ, anāgatampi addhānanti evaṃ atīte ñāṇadvayaṃ, anāgate ñāṇadvayanti cha. Tāni dhammaṭṭhitiñāṇena saddhiṃ satta. Tattha dhammaṭṭhitiñāṇanti paccayākārañāṇaṃ. Paccayākāro hi dhammānaṃ pavattiṭṭhitikāraṇattā dhammaṭṭhitīti vuccati; tattha ñāṇaṃ dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Etasseva chabbidhassa ñāṇassetaṃ adhivacanaṃ. Evaṃ ekekasmiṃ aṅge imāni satta satta katvā ekādasasu aṅgesu sattasattati honti. Tattha khayadhammanti khayagamanasabhāvaṃ. Vayadhammanti vayagamanasabhāvaṃ. Virāgadhammanti virajjanasabhāvaṃ. Nirodhadhammanti nirujjhanasabhāvaṃ. Iminā kiṃ kathitaṃ? Aparavipassanāya purimavipassanāsammasanaṃ kathitaṃ. Tena kiṃ kathitaṃ hoti? Sattakkhattuṃ vipassanāpaṭivipassanā kathitā. Paṭhamañāṇena hi sabbasaṅkhāre aniccā dukkhā anattāti disvā taṃ ñāṇaṃ dutiyena daṭṭhuṃ vaṭṭati, dutiyaṃ tatiyena, tatiyaṃ catutthena, catutthaṃ pañcamena, pañcamaṃ chaṭṭhena, chaṭṭhaṃ sattamena. Evaṃ satta vipassanāpaṭivipassanā kathitā hontīti.
સત્તકનિદ્દેસવણ્ણના.
Sattakaniddesavaṇṇanā.
૮૦૭. અટ્ઠવિધેન ઞાણવત્થુનિદ્દેસે સોતાપત્તિમગ્ગે પઞ્ઞાતિ સોતાપત્તિમગ્ગમ્હિ પઞ્ઞા. ઇમિના સમ્પયુત્તપઞ્ઞાવ કથિતા. સેસપદેસુપિ એસેવ નયોતિ.
807. Aṭṭhavidhena ñāṇavatthuniddese sotāpattimagge paññāti sotāpattimaggamhi paññā. Iminā sampayuttapaññāva kathitā. Sesapadesupi eseva nayoti.
અટ્ઠકનિદ્દેસવણ્ણના.
Aṭṭhakaniddesavaṇṇanā.
૮૦૮. નવવિધેન ઞાણવત્થુનિદ્દેસે અનુપુબ્બવિહારસમાપત્તીસૂતિ અનુપુબ્બવિહારસઙ્ખાતાસુ સમાપત્તીસુ. તાસં અનુપુબ્બેન અનુપટિપાટિયા વિહારિતબ્બટ્ઠેન અનુપુબ્બવિહારતા, સમાપજ્જિતબ્બટ્ઠેન સમાપત્તિતા દટ્ઠબ્બા. તત્થ પઠમજ્ઝાનસમાપત્તિયા પઞ્ઞાતિઆદયો અટ્ઠ સમ્પયુત્તપઞ્ઞા વેદિતબ્બા . નવમા પચ્ચવેક્ખણપઞ્ઞા. સા હિ નિરોધસમાપત્તિં સન્તતો પણીતતો પચ્ચવેક્ખમાનસ્સ પવત્તતિ. તેન વુત્તં – ‘‘સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધસમાપત્તિયા વુટ્ઠિતસ્સ પચ્ચવેક્ખણઞાણ’’ન્તિ.
808. Navavidhena ñāṇavatthuniddese anupubbavihārasamāpattīsūti anupubbavihārasaṅkhātāsu samāpattīsu. Tāsaṃ anupubbena anupaṭipāṭiyā vihāritabbaṭṭhena anupubbavihāratā, samāpajjitabbaṭṭhena samāpattitā daṭṭhabbā. Tattha paṭhamajjhānasamāpattiyā paññātiādayo aṭṭha sampayuttapaññā veditabbā . Navamā paccavekkhaṇapaññā. Sā hi nirodhasamāpattiṃ santato paṇītato paccavekkhamānassa pavattati. Tena vuttaṃ – ‘‘saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa paccavekkhaṇañāṇa’’nti.
નવકનિદ્દેસવણ્ણના.
Navakaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / વિભઙ્ગપાળિ • Vibhaṅgapāḷi / ૧૬. ઞાણવિભઙ્ગો • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વિભઙ્ગ-મૂલટીકા • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ૧૬. ઞાણવિભઙ્ગો • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વિભઙ્ગ-અનુટીકા • Vibhaṅga-anuṭīkā / ૧૬. ઞાણવિભઙ્ગો • 16. Ñāṇavibhaṅgo
