| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
૭. સત્તમનયો સમ્પયુત્તેનવિપ્પયુત્તપદવણ્ણના
7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
૩૦૬. સમ્પયુત્તેનવિપ્પયુત્તપદનિદ્દેસે રૂપક્ખન્ધાદયો તેહિ સમ્પયુત્તાભાવતો ન ગહિતા. સમુદયસચ્ચાદીનિ સતિપિ તેહિ સમ્પયુત્તે, સમ્પયુત્તેહિ ચ વિપ્પયુત્તે સમ્પયુત્તેનવિપ્પયુત્તાનં ખન્ધાદીહિ વિપ્પયોગાભાવતો. ન હિ સમુદયસચ્ચેન સમ્પયુત્તેહિ લોભસહગતચિત્તુપ્પાદેહિ વિપ્પયુત્તાનં તતો અઞ્ઞધમ્માનં ખન્ધાદીસુ કેનચિ વિપ્પયોગો અત્થિ. નનુ ચ તે એવ ચિત્તુપ્પાદા ચત્તારો ખન્ધા અડ્ઢદુતિયાનિ આયતનાનિ અડ્ઢદુતિયા ધાતુયો ચ હોન્તીતિ તેહિ વિપ્પયોગો વત્તબ્બોતિ? ન, તદઞ્ઞધમ્માનં ખન્ધાદિભાવતો. ન હિ તે એવ ધમ્મા ચત્તારો ખન્ધા, અથ ખો તે ચ તતો અઞ્ઞે ચ, તથા અડ્ઢદુતિયાયતનધાતુયોપિ. ન ચ તદઞ્ઞસમુદાયેહિ અઞ્ઞે વિપ્પયુત્તા હોન્તિ સમુદાયેકદેસાનં એકદેસઞ્ઞસમુદાયાનઞ્ચ વિપ્પયોગાભાવતો. એસ નયો મગ્ગસચ્ચસુખિન્દ્રિયાદીસુ. અવિતક્કવિચારમત્તેસુપિ નિરવસેસેસુ અધિપ્પેતેસુ તેસં સવિતક્કસવિચારસમાનગતિકત્તા અગ્ગહણે કારણં ન દિસ્સતિ.
306. Sampayuttenavippayuttapadaniddese rūpakkhandhādayo tehi sampayuttābhāvato na gahitā. Samudayasaccādīni satipi tehi sampayutte, sampayuttehi ca vippayutte sampayuttenavippayuttānaṃ khandhādīhi vippayogābhāvato. Na hi samudayasaccena sampayuttehi lobhasahagatacittuppādehi vippayuttānaṃ tato aññadhammānaṃ khandhādīsu kenaci vippayogo atthi. Nanu ca te eva cittuppādā cattāro khandhā aḍḍhadutiyāni āyatanāni aḍḍhadutiyā dhātuyo ca hontīti tehi vippayogo vattabboti? Na, tadaññadhammānaṃ khandhādibhāvato. Na hi te eva dhammā cattāro khandhā, atha kho te ca tato aññe ca, tathā aḍḍhadutiyāyatanadhātuyopi. Na ca tadaññasamudāyehi aññe vippayuttā honti samudāyekadesānaṃ ekadesaññasamudāyānañca vippayogābhāvato. Esa nayo maggasaccasukhindriyādīsu. Avitakkavicāramattesupi niravasesesu adhippetesu tesaṃ savitakkasavicārasamānagatikattā aggahaṇe kāraṇaṃ na dissati.
અટ્ઠકથાયં પન એવરૂપાનીતિ યથા રૂપક્ખન્ધે વિસ્સજ્જનં ન યુજ્જતિ, એવં યેસુ અઞ્ઞેસુપિ ન યુજ્જતિ, તાનિ વિસ્સજ્જનસ્સ અયોગેન ‘‘એવરૂપાની’’તિ વુત્તાનિ, ન સમ્પયુત્તાભાવેનાતિ દટ્ઠબ્બં. યાનિ પન પદાનિ ધમ્મધાતુયા સમ્પયુત્તે ધમ્મે દીપેન્તીતિ એતેન વેદનાક્ખન્ધાદિપદાનિ દસ્સેતિ, વિઞ્ઞાણઞ્ચ અઞ્ઞેન અસમ્મિસ્સન્તિ વિઞ્ઞાણક્ખન્ધમનાયતનાદિપદાનિ. તત્થ અઞ્ઞેન અસમ્મિસ્સન્તિ અસમ્પયુત્તેન અસમ્મિસ્સન્તિ અત્થો. અદુક્ખમસુખાયવેદનાયસમ્પયુત્તપદાનિપિ હિ સમ્પયુત્તેહિ સમ્મિસ્સવિઞ્ઞાણદીપકાનિ ઇધ ગહિતાનીતિ. એતેન ચ લક્ખણેન એવરૂપાનેવ ગહિતાનીતિ દસ્સેતિ, ન એવરૂપાનિ ગહિતાનેવાતિ સમુદયસચ્ચાદિઇદ્ધિપાદાદિપદાનં અસઙ્ગહિતત્તા. ‘‘અથ ફસ્સસત્તકં ચિત્તં સહ યુત્તપદેહિ સત્તા’’તિ પુરાણપાઠો, અયં પન ઊનોતિ કત્વા ‘‘અથ ફસ્સસત્તકં, તિકે તયો સત્ત મહન્તરે ચા’’તિ પાઠો કતો.
Aṭṭhakathāyaṃ pana evarūpānīti yathā rūpakkhandhe vissajjanaṃ na yujjati, evaṃ yesu aññesupi na yujjati, tāni vissajjanassa ayogena ‘‘evarūpānī’’ti vuttāni, na sampayuttābhāvenāti daṭṭhabbaṃ. Yāni pana padāni dhammadhātuyā sampayutte dhamme dīpentīti etena vedanākkhandhādipadāni dasseti, viññāṇañca aññena asammissanti viññāṇakkhandhamanāyatanādipadāni. Tattha aññena asammissanti asampayuttena asammissanti attho. Adukkhamasukhāyavedanāyasampayuttapadānipi hi sampayuttehi sammissaviññāṇadīpakāni idha gahitānīti. Etena ca lakkhaṇena evarūpāneva gahitānīti dasseti, na evarūpāni gahitānevāti samudayasaccādiiddhipādādipadānaṃ asaṅgahitattā. ‘‘Atha phassasattakaṃ cittaṃ saha yuttapadehi sattā’’ti purāṇapāṭho, ayaṃ pana ūnoti katvā ‘‘atha phassasattakaṃ, tike tayo satta mahantare cā’’ti pāṭho kato.
૩૦૯. પુચ્છાય ઉદ્ધટપદેનેવ સદ્ધિં વિપ્પયુત્તાનં વસેનાતિ ઇદં પુચ્છાય ઉદ્ધટપદેન સમ્પયુત્તેહિ વિપ્પયુત્તા તેન સદ્ધિં વિપ્પયુત્તા હોન્તીતિ કત્વા વુત્તં. પાળિઉદ્દાનગાથાયં દ્વે ચ મનેન યુત્તા, વિતક્કવિચારણાતિ મનોધાતુયા એકન્તસમ્પયુત્તા દ્વે વિતક્કવિચારાતિ સવિતક્કપદં સવિચારપદઞ્ચ દસ્સેતિ.
309. Pucchāya uddhaṭapadeneva saddhiṃ vippayuttānaṃ vasenāti idaṃ pucchāya uddhaṭapadena sampayuttehi vippayuttā tena saddhiṃ vippayuttā hontīti katvā vuttaṃ. Pāḷiuddānagāthāyaṃ dve ca manena yuttā, vitakkavicāraṇāti manodhātuyā ekantasampayuttā dve vitakkavicārāti savitakkapadaṃ savicārapadañca dasseti.
સત્તમનયસમ્પયુત્તેનવિપ્પયુત્તપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sattamanayasampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / ધાતુકથાપાળિ • Dhātukathāpāḷi / ૭. સમ્પયુત્તેનવિપ્પયુત્તપદનિદ્દેસો • 7. Sampayuttenavippayuttapadaniddeso
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ૭. સત્તમનયો સમ્પયુત્તેનવિપ્પયુત્તપદવણ્ણના • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૭. સત્તમનયો સમ્પયુત્તેનવિપ્પયુત્તપદવણ્ણના • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
