Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
૭. સત્તમસિક્ખાપદવણ્ણના
7. Sattamasikkhāpadavaṇṇanā
૮૨૦-૮૨૨. ‘‘નગરં અતિહરન્તી’’તિ પાઠો. ‘‘નગરદ્વારે અતિહરન્તી’’તિ કત્થચિ, તત્થ દ્વારેનાતિ અત્થો. અયમેવ વા પાઠો. તં પુબ્બાપરવિરુદ્ધન્તિ ‘‘પુનપિ વુત્ત’’ન્તિ વુત્તં વાદં સન્ધાય, ન તતો પુબ્બે તત્થ વુત્તં વાદં. એત્થ ‘‘માતરમ્પિ વિઞ્ઞાપેત્વાતિ વચનેન વિરુજ્ઝતી’’તિ લિખિતં, તં દુલ્લિખિતં, ન હિ તેન વિરોધં સન્ધાય ઇદં વુત્તન્તિ. કરણે ચે પાચિત્તિયં, કારાપનેપિ પાચિત્તિયેનેવ ભવિતબ્બં. અથ કારાપને દુક્કટં, કરણેપિ દુક્કટેનેવ ભવિતબ્બં. ન હિ કરણે વા કારાપને વા વિસેસો અત્થિ આપજ્જને સતીતિ અધિપ્પાયો.
820-822. ‘‘Nagaraṃ atiharantī’’ti pāṭho. ‘‘Nagaradvāre atiharantī’’ti katthaci, tattha dvārenāti attho. Ayameva vā pāṭho. Taṃ pubbāparaviruddhanti ‘‘punapi vutta’’nti vuttaṃ vādaṃ sandhāya, na tato pubbe tattha vuttaṃ vādaṃ. Ettha ‘‘mātarampi viññāpetvāti vacanena virujjhatī’’ti likhitaṃ, taṃ dullikhitaṃ, na hi tena virodhaṃ sandhāya idaṃ vuttanti. Karaṇe ce pācittiyaṃ, kārāpanepi pācittiyeneva bhavitabbaṃ. Atha kārāpane dukkaṭaṃ, karaṇepi dukkaṭeneva bhavitabbaṃ. Na hi karaṇe vā kārāpane vā viseso atthi āpajjane satīti adhippāyo.
૮૨૩. સમ્પટિચ્છિતું વટ્ટતીતિ અપ્પટિક્ખિપિત્વા ‘‘સાધૂ’’તિ વત્તું વટ્ટતીતિ અધિપ્પાયો. ન હિ પટિગ્ગહેતું વટ્ટતિ. અનામાસત્તા ‘‘આમકધઞ્ઞં પન ઞાતકપવારિતટ્ઠાનેપિ ન વટ્ટતી’’તિ વુત્તં. અનુગણ્ઠિપદે પન ‘‘કપ્પિયેન લદ્ધં ધઞ્ઞં ભજ્જિત્વા ભુઞ્જન્તિયા દુક્કટં. અપરણ્ણેપિ એસેવ નયો’’તિ ચ ‘‘અનાપત્તિ આબાધપચ્ચયાતિ વચનતો સત્ત ધઞ્ઞાનિપિ અનામાસાનીતિ સિદ્ધં, તેનેવ હેટ્ઠા અટ્ઠકથાયં દુક્કટવત્થુમ્હિ સત્ત ધઞ્ઞાનિપિ ગહિતાનિ અનામાસાની’’તિ ચ વુત્તાનિ. આમાસાનિ કપ્પિયવત્થૂનિ ચ યદિ ભવેય્યું, યથા ઞાતકપવારિતે સન્ધાય ‘‘અપરણ્ણં વિઞ્ઞાપેતી’’તિ અવિસેસેન વુત્તં, એવં ‘‘અનાપત્તિ ઞાતકાનં પવારિતાનં અઞ્ઞસ્સ અત્થાય વિઞ્ઞાપેતિ, ઉમ્મત્તિકાય આદિકમ્મિકાયા’’તિ વત્તબ્બં. યસ્મા દુક્કટવત્થુત્તા ચ અનામાસત્તા ચ માતરમ્પિ સત્તવિધં ધઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેતું ન વટ્ટતિ , તસ્મા તદત્થદીપનત્થં સત્તવિધં ધઞ્ઞં સન્ધાય ‘‘અનાપત્તિ આબાધપચ્ચયા’’તિ વુત્તં, યથા ભિક્ખુનિયા આબાધપચ્ચયા વટ્ટતિ, તથા ભિક્ખુસ્સાપીતિ ચ. યથા વા પન ભિક્ખુનિયા ભજ્જનાદીનિ કારાપેતું ન વટ્ટતિ, એવં ભિક્ખુસ્સાપિ. વુત્તમ્પિ ચેતં અન્ધકટ્ઠકથાયં ‘‘અઞ્ઞતરો બાલભિક્ખુ કપ્પિયં અજાનન્તો એતદવોચ ‘આમકધઞ્ઞં સમ્પટિચ્છિતું ભિક્ખૂનં ન વટ્ટતિ. એતં ધઞ્ઞં ભજ્જિત્વા કોટ્ટેત્વા પચિત્વા યાગુખજ્જકં ભત્તઞ્ચ દેથા’તિ, આણાપકસ્સેવ ભિક્ખુસ્સ આપત્તિ, સબ્બેસં અનાપત્તી’’તિ. તસ્મા ‘‘સઙ્ઘવારિકાનં ધઞ્ઞં કોટ્ટેથા’’તિ આરામિકાનં વત્તુઞ્ચ ન વટ્ટતિ. ‘‘દિવસં પરિબ્બયં ગણ્હથ, તણ્ડુલે સમ્પાદેથ, ત્વં એત્તકે ગણ્હ, ત્વં એત્તકે’’તિ એવમાદીનિ પન વત્તું વટ્ટતીતિ ચ. યં પન ‘‘અવિઞ્ઞત્તિયા લબ્ભમાનં પન નવકમ્મત્થાય સમ્પટિચ્છિતું વટ્ટતી’’તિ વુત્તં, તમ્પિ હેટ્ઠા ‘‘ઇમં તળાકં ખેત્તં વત્થું વિહારસ્સ દેમા’તિ વુત્તે ‘સમ્પટિચ્છિતું વટ્ટતી’’તિ વુત્તં નયં સન્ધાય વુત્તત્તા સુવુત્તમેવ. ‘‘નવકમ્મત્થાય ધઞ્ઞં દેમા’’તિ વુત્તે ‘‘સાધૂ’’તિ વત્તબ્બં. યં પન હેટ્ઠા ‘‘તત્થ નિસ્સગ્ગિયવત્થું અત્તનો વા સઙ્ઘગણપુગ્ગલચેતિયાનં વા અત્થાય સમ્પટિચ્છિતું ન વટ્ટતિ…પે॰… દુક્કટવત્થું સબ્બેસમ્પિ અત્થાય સમ્પટિચ્છતો દુક્કટમેવા’’તિ વુત્તં, તમ્પિ સુવુત્તમેવ. કસ્મા? ‘‘ચેતિયસ્સ અત્થાય ધઞ્ઞં દાતુકામોમ્હિ, તુમ્હે ભન્તે તદત્થાય સમ્પટિચ્છથા’’તિ વુત્તે પટિગ્ગહેતું અકપ્પિયત્તા. ‘‘ઇદં પન તાદિસં ન હોતી’’તિ ચ વુત્તં. સબ્બોપાયં ઉપતિસ્સત્થેરવાદો કિર. ધમ્મસિરિત્થેરો પનેવમાહ ‘‘પુબ્બેપિ નવકમ્મત્થાય પટિગ્ગહો ન વારિતો, સઙ્ઘસ્સત્થાય પટિગ્ગહિતમ્પિ પટિગ્ગાહકસ્સેવ અકપ્પિય’’ન્તિ.
823.Sampaṭicchituṃ vaṭṭatīti appaṭikkhipitvā ‘‘sādhū’’ti vattuṃ vaṭṭatīti adhippāyo. Na hi paṭiggahetuṃ vaṭṭati. Anāmāsattā ‘‘āmakadhaññaṃ pana ñātakapavāritaṭṭhānepi na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Anugaṇṭhipade pana ‘‘kappiyena laddhaṃ dhaññaṃ bhajjitvā bhuñjantiyā dukkaṭaṃ. Aparaṇṇepi eseva nayo’’ti ca ‘‘anāpatti ābādhapaccayāti vacanato satta dhaññānipi anāmāsānīti siddhaṃ, teneva heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ dukkaṭavatthumhi satta dhaññānipi gahitāni anāmāsānī’’ti ca vuttāni. Āmāsāni kappiyavatthūni ca yadi bhaveyyuṃ, yathā ñātakapavārite sandhāya ‘‘aparaṇṇaṃ viññāpetī’’ti avisesena vuttaṃ, evaṃ ‘‘anāpatti ñātakānaṃ pavāritānaṃ aññassa atthāya viññāpeti, ummattikāya ādikammikāyā’’ti vattabbaṃ. Yasmā dukkaṭavatthuttā ca anāmāsattā ca mātarampi sattavidhaṃ dhaññaṃ viññāpetuṃ na vaṭṭati , tasmā tadatthadīpanatthaṃ sattavidhaṃ dhaññaṃ sandhāya ‘‘anāpatti ābādhapaccayā’’ti vuttaṃ, yathā bhikkhuniyā ābādhapaccayā vaṭṭati, tathā bhikkhussāpīti ca. Yathā vā pana bhikkhuniyā bhajjanādīni kārāpetuṃ na vaṭṭati, evaṃ bhikkhussāpi. Vuttampi cetaṃ andhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘aññataro bālabhikkhu kappiyaṃ ajānanto etadavoca ‘āmakadhaññaṃ sampaṭicchituṃ bhikkhūnaṃ na vaṭṭati. Etaṃ dhaññaṃ bhajjitvā koṭṭetvā pacitvā yāgukhajjakaṃ bhattañca dethā’ti, āṇāpakasseva bhikkhussa āpatti, sabbesaṃ anāpattī’’ti. Tasmā ‘‘saṅghavārikānaṃ dhaññaṃ koṭṭethā’’ti ārāmikānaṃ vattuñca na vaṭṭati. ‘‘Divasaṃ paribbayaṃ gaṇhatha, taṇḍule sampādetha, tvaṃ ettake gaṇha, tvaṃ ettake’’ti evamādīni pana vattuṃ vaṭṭatīti ca. Yaṃ pana ‘‘aviññattiyā labbhamānaṃ pana navakammatthāya sampaṭicchituṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ, tampi heṭṭhā ‘‘imaṃ taḷākaṃ khettaṃ vatthuṃ vihārassa demā’ti vutte ‘sampaṭicchituṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ nayaṃ sandhāya vuttattā suvuttameva. ‘‘Navakammatthāya dhaññaṃ demā’’ti vutte ‘‘sādhū’’ti vattabbaṃ. Yaṃ pana heṭṭhā ‘‘tattha nissaggiyavatthuṃ attano vā saṅghagaṇapuggalacetiyānaṃ vā atthāya sampaṭicchituṃ na vaṭṭati…pe… dukkaṭavatthuṃ sabbesampi atthāya sampaṭicchato dukkaṭamevā’’ti vuttaṃ, tampi suvuttameva. Kasmā? ‘‘Cetiyassa atthāya dhaññaṃ dātukāmomhi, tumhe bhante tadatthāya sampaṭicchathā’’ti vutte paṭiggahetuṃ akappiyattā. ‘‘Idaṃ pana tādisaṃ na hotī’’ti ca vuttaṃ. Sabbopāyaṃ upatissattheravādo kira. Dhammasiritthero panevamāha ‘‘pubbepi navakammatthāya paṭiggaho na vārito, saṅghassatthāya paṭiggahitampi paṭiggāhakasseva akappiya’’nti.
સત્તમસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sattamasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ભિક્ખુનીવિભઙ્ગ • Bhikkhunīvibhaṅga / ૭. સત્તમસિક્ખાપદં • 7. Sattamasikkhāpadaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ભિક્ખુનીવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૭. સત્તમસિક્ખાપદવણ્ણના • 7. Sattamasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૧. લસુણવગ્ગવણ્ણના • 1. Lasuṇavaggavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૧. પઠમલસુણાદિસિક્ખાપદવણ્ણના • 1. Paṭhamalasuṇādisikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૭. સત્તમસિક્ખાપદં • 7. Sattamasikkhāpadaṃ