| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૩. સેરીસુત્તવણ્ણના
3. Serīsuttavaṇṇanā
૧૦૪. યં દાનં દેમીતિ યં દેય્યધમ્મં પરસ્સ દેમિ. તસ્સ પતિ હુત્વાતિ તબ્બિસયં લોભં સુટ્ઠુ અભિભવન્તો તસ્સ અધિપતિ હુત્વા દેમિ તેન અનાકડ્ઢનીયત્તા. ‘‘ન દાસો ન સહાયો’’તિ વત્વા તદુભયં અન્વયતો બ્યતિરેકતો દસ્સેતું ‘‘યો હી’’તિઆદિ વુત્તં. દાસો હુત્વા દેતિ તણ્હાય દાસબ્યસ્સ ઉપગતત્તા. સહાયો હુત્વા દેતિ તસ્સ પિયભાવાવિસ્સજ્જનતો. સામી હુત્વા દેતિ તણ્હાદાસબ્યતો અત્તાનં મોચેત્વા અભિભુય્ય પવત્તનતો. સામિપરિભોગસદિસા હેતસ્સાયં પવત્તતીતિ.
104.Yaṃdānaṃ demīti yaṃ deyyadhammaṃ parassa demi. Tassa pati hutvāti tabbisayaṃ lobhaṃ suṭṭhu abhibhavanto tassa adhipati hutvā demi tena anākaḍḍhanīyattā. ‘‘Na dāso na sahāyo’’ti vatvā tadubhayaṃ anvayato byatirekato dassetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ. Dāso hutvā deti taṇhāya dāsabyassa upagatattā. Sahāyo hutvā deti tassa piyabhāvāvissajjanato. Sāmī hutvā deti taṇhādāsabyato attānaṃ mocetvā abhibhuyya pavattanato. Sāmiparibhogasadisā hetassāyaṃ pavattatīti.
અથ વા યો દાનસીલતાય દાયકો પુગ્ગલો, સો દાને પવત્તિભેદેન દાનદાસો દાનસહાયો દાનપતીતિ તિપ્પકારો હોતીતિ દસ્સેતિ. તદસ્સ તિપ્પકારતં વિભજિત્વા દસ્સેતું ‘‘યો હી’’તિઆદિ વુત્તં. દાતબ્બટ્ઠેન દાનં, અન્નપાનાદિ. તત્થ યં અત્તના પરિભુઞ્જતિ તણ્હાધિપન્નતાય, તસ્સ વસે વત્તનતો દાસો વિય હોતિ. યં પરેસં દીયતિ, તત્થપિ અન્નપાનસામઞ્ઞેન ઇદં વુત્તં ‘‘દાનસઙ્ખાતસ્સ દેય્યધમ્મસ્સ દાસો હુત્વા દેતી’’તિ. સહાયો હુત્વા દેતિ અત્તના પરિભુઞ્જિતબ્બસ્સ પરેસં દાતબ્બસ્સ ચ સમસમટ્ઠપનેન. પતિ હુત્વા દેતિ સયં દેય્યધમ્મસ્સ વસે અવત્તિત્વા તસ્સ અત્તનો વસે વત્તાપનતો.
Atha vā yo dānasīlatāya dāyako puggalo, so dāne pavattibhedena dānadāso dānasahāyo dānapatīti tippakāro hotīti dasseti. Tadassa tippakārataṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ. Dātabbaṭṭhena dānaṃ, annapānādi. Tattha yaṃ attanā paribhuñjati taṇhādhipannatāya, tassa vase vattanato dāso viya hoti. Yaṃ paresaṃ dīyati, tatthapi annapānasāmaññena idaṃ vuttaṃ ‘‘dānasaṅkhātassa deyyadhammassa dāso hutvā detī’’ti. Sahāyo hutvā deti attanā paribhuñjitabbassa paresaṃ dātabbassa ca samasamaṭṭhapanena. Pati hutvā deti sayaṃ deyyadhammassa vase avattitvā tassa attano vase vattāpanato.
અપરો નયો – યો અત્તના પણીતં પરિભુઞ્જિત્વા પરેસં નિહીનં દેતિ, સો દાનદાસો નામ તન્નિમિત્તનિહીનભાવાપત્તિતો. યો યાદિસં અત્તના પરિભુઞ્જતિ, તાદિસમેવ પરેસં દેતિ, સો દાનસહાયો નામ તન્નિમિત્તનિહીનાધિકભાવવિસ્સજ્જનેન સદિસભાવાપત્તિતો. યો અત્તના નિહીનં પરિભુઞ્જિત્વા પરેસં પણીતં દેતિ, સો દાનપતિ નામ તન્નિમિત્તસેટ્ઠભાવપ્પત્તિતો. કમ્મસરિક્ખકો હિ વિપાકો, તસ્મા દેવપુત્તો ‘‘દાનપતી’’તિ વદન્તો ‘‘અહં તાદિસો અહોસિ’’ન્તિ દસ્સેતિ.
Aparo nayo – yo attanā paṇītaṃ paribhuñjitvā paresaṃ nihīnaṃ deti, so dānadāso nāma tannimittanihīnabhāvāpattito. Yo yādisaṃ attanā paribhuñjati, tādisameva paresaṃ deti, so dānasahāyo nāma tannimittanihīnādhikabhāvavissajjanena sadisabhāvāpattito. Yo attanā nihīnaṃ paribhuñjitvā paresaṃ paṇītaṃ deti, so dānapati nāma tannimittaseṭṭhabhāvappattito. Kammasarikkhako hi vipāko, tasmā devaputto ‘‘dānapatī’’ti vadanto ‘‘ahaṃ tādiso ahosi’’nti dasseti.
‘‘ચતૂસુ દ્વારેસુ દાનં દીયિત્થા’’તિ પાળિયં સઙ્ખેપતો વુત્તમત્થં વિત્થારેત્વા દસ્સેતું ‘‘તસ્સ કિરા’’તિઆદિ વુત્તં. દાનન્તિ યિટ્ઠં, તઞ્ચ ખો સબ્બસાધારણવસેન કતન્તિ આહ ‘‘સમણ …પે॰… યાચકાન’’ન્તિ. પબ્બજ્જૂપગતાતિ યં કિઞ્ચિ પબ્બજ્જં ઉપગતા. ભોવાદિનોતિ જાતિમત્તબ્રાહ્મણે વદતિ. નાલત્થ બુદ્ધસુઞ્ઞત્તા તદા લોકસ્સ. દુગ્ગતાતિ દુક્ખજીવિકકપ્પકા કસિરવુત્તિકા. તેનાહ ‘‘દલિદ્દમનુસ્સા’’તિ. કસિવાણિજ્જાદિજીવિકં અનુટ્ઠાતું અસમત્થા ઇધ ‘‘કપણા’’તિ અધિપ્પેતાતિ આહ ‘‘કાણકુણિઆદયો’’તિ. પથાવિનોતિ અદ્ધિકા. વનિબ્બકાતિ દાયકાનં ગુણકિત્તનકમ્મફલકિત્તનવસેન યાચકા સેય્યથાપિ નગ્ગાદયો. તેનાહ ‘‘ઇટ્ઠં દિન્ન’’ન્તિઆદિ. પસતમત્તન્તિ વીહિતણ્ડુલાદિવસેન વુત્તં. સરાવમત્તન્તિ યાગુભત્તાદિવસેન. યથા ગામલાભો ગામે ઉપ્પજ્જનકો આયલાભો, એવં તત્થ દ્વારલાભોતિ આહ ‘‘તત્થ ઉપ્પજ્જનકસતસહસ્સે’’તિ. મહન્તતરં દાનં અદંસુ અઞ્ઞસ્સપિ ધનસ્સ વિનિયોગં ગતત્તા. તં સન્ધાયાતિ તં મહન્તતરં દાનં કતં સન્ધાય. રઞ્ઞો હિ તત્થ દાનં ઇત્થાગારસ્સ દાનેન મહતા અભિભૂતં વિય પટિનિવત્તં હોતીતિ આહ ‘‘પટિનિવત્તી’’તિ. કોચીતિ ભુમ્મત્થે પચ્ચત્તવચનં. તેનાહ ‘‘કત્થચી’’તિ. અનેકવસ્સસહસ્સાયુકકાલે તસ્સ ઉપ્પન્નત્તા અસીતિવસ્સસહસ્સાનિ સો રાજા દાનમદાસીતિ.
‘‘Catūsu dvāresu dānaṃ dīyitthā’’ti pāḷiyaṃ saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthāretvā dassetuṃ ‘‘tassa kirā’’tiādi vuttaṃ. Dānanti yiṭṭhaṃ, tañca kho sabbasādhāraṇavasena katanti āha ‘‘samaṇa…pe… yācakāna’’nti. Pabbajjūpagatāti yaṃ kiñci pabbajjaṃ upagatā. Bhovādinoti jātimattabrāhmaṇe vadati. Nālattha buddhasuññattā tadā lokassa. Duggatāti dukkhajīvikakappakā kasiravuttikā. Tenāha ‘‘daliddamanussā’’ti. Kasivāṇijjādijīvikaṃ anuṭṭhātuṃ asamatthā idha ‘‘kapaṇā’’ti adhippetāti āha ‘‘kāṇakuṇiādayo’’ti. Pathāvinoti addhikā. Vanibbakāti dāyakānaṃ guṇakittanakammaphalakittanavasena yācakā seyyathāpi naggādayo. Tenāha ‘‘iṭṭhaṃ dinna’’ntiādi. Pasatamattanti vīhitaṇḍulādivasena vuttaṃ. Sarāvamattanti yāgubhattādivasena. Yathā gāmalābho gāme uppajjanako āyalābho, evaṃ tattha dvāralābhoti āha ‘‘tattha uppajjanakasatasahasse’’ti. Mahantataraṃ dānaṃ adaṃsu aññassapi dhanassa viniyogaṃ gatattā. Taṃ sandhāyāti taṃ mahantataraṃ dānaṃ kataṃ sandhāya. Rañño hi tattha dānaṃ itthāgārassa dānena mahatā abhibhūtaṃ viya paṭinivattaṃ hotīti āha ‘‘paṭinivattī’’ti. Kocīti bhummatthe paccattavacanaṃ. Tenāha ‘‘katthacī’’ti. Anekavassasahassāyukakāle tassa uppannattā asītivassasahassāni so rājā dānamadāsīti.
સેરીસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Serīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૩. સેરીસુત્તં • 3. Serīsuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૩-૪. સેરીસુત્તાદિવણ્ણના • 3-4. Serīsuttādivaṇṇanā
