Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā |
[૧૪૨] ૨. સિઙ્ગાલજાતકવણ્ણના
[142] 2. Siṅgālajātakavaṇṇanā
એતઞ્હિ તે દુરાજાનન્તિ ઇદં સત્થા વેળુવને વિહરન્તો દેવદત્તસ્સ વધાય પરિસક્કનં આરબ્ભ કથેસિ. ધમ્મસભાયઞ્હિ ભિક્ખૂનં કથં સુત્વા સત્થા ‘‘ન, ભિક્ખવે, દેવદત્તો ઇદાનેવ મય્હં વધાય પરિસક્કતિ, પુબ્બેપિ પરિસક્કિયેવ, ન ચ મં મારેતું અસક્ખિ, સયમેવ પન કિલન્તો’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.
Etañhite durājānanti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattassa vadhāya parisakkanaṃ ārabbha kathesi. Dhammasabhāyañhi bhikkhūnaṃ kathaṃ sutvā satthā ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva mayhaṃ vadhāya parisakkati, pubbepi parisakkiyeva, na ca maṃ māretuṃ asakkhi, sayameva pana kilanto’’ti vatvā atītaṃ āhari.
અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો સિઙ્ગાલયોનિયં નિબ્બત્તિત્વા સિઙ્ગાલરાજા હુત્વા સિઙ્ગાલગણપરિવુતો સુસાનવને વિહાસિ. તેન સમયેન રાજગહે ઉસ્સવો અહોસિ, યેભુય્યેન મનુસ્સા સુરં પિવન્તિ, સુરાછણોયેવ કિરેસો. અથેત્થ સમ્બહુલા ધુત્તા બહું સુરઞ્ચ મંસઞ્ચ આહરાપેત્વા મણ્ડિતપસાધિતા ગાયિત્વા ગાયિત્વા સુરઞ્ચ પિવન્તિ, મંસઞ્ચ ખાદન્તિ. તેસં પઠમયામાવસાને મંસં ખીયિ, સુરા પન બહુકાવ. અથેકો ધુત્તો ‘‘મંસખણ્ડં દેહી’’તિ આહ. ‘‘મંસં ખીણ’’ન્તિ ચ વુત્તે ‘‘મયિ ઠિતે મંસક્ખયો નામ નત્થી’’તિ વત્વા ‘‘આમકસુસાને મતમનુસ્સમંસં ખાદનત્થાય આગતે સિઙ્ગાલે મારેત્વા મંસં આહરિસ્સામી’’તિ મુગ્ગરં ગહેત્વા નિદ્ધમનમગ્ગેન નગરા નિક્ખમિત્વા સુસાનં ગન્ત્વા મુગ્ગરં ગહેત્વા મતકો વિય ઉત્તાનો નિપજ્જિ. તસ્મિં ખણે બોધિસત્તો સિઙ્ગાલગણપરિવુતો તત્થ ગતો તં દિસ્વા ‘‘નાયં મતકો’’તિ ઞત્વાપિ ‘‘સુટ્ઠુતરં ઉપપરિક્ખિસ્સામી’’તિ તસ્સ અધોવાતેન ગન્ત્વા સરીરગન્ધં ઘાયિત્વા તથતોવસ્સ અમતકભાવં ઞત્વા ‘‘લજ્જાપેત્વા નં ઉય્યોજેસ્સામી’’તિ ગન્ત્વા મુગ્ગરકોટિયં ડંસિત્વા આકડ્ઢિ, ધુત્તો મુગ્ગરં ન વિસ્સજિ, ઉપસઙ્કમન્તમ્પિ ન ઓલોકેન્તો નં ગાળ્હતરં અગ્ગહેસિ. બોધિસત્તો પટિક્કમિત્વા ‘‘ભો પુરિસ, સચે ત્વં મતકો ભવેય્યાસિ, ન મયિ મુગ્ગરં આકડ્ઢન્તે ગાળ્હતરં ગણ્હેય્યાસિ, ઇમિના કારણેન તવ મતકભાવો વા અમતકભાવો વા દુજ્જાનો’’તિ વત્વા ઇમં ગાથમાહ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto siṅgālayoniyaṃ nibbattitvā siṅgālarājā hutvā siṅgālagaṇaparivuto susānavane vihāsi. Tena samayena rājagahe ussavo ahosi, yebhuyyena manussā suraṃ pivanti, surāchaṇoyeva kireso. Athettha sambahulā dhuttā bahuṃ surañca maṃsañca āharāpetvā maṇḍitapasādhitā gāyitvā gāyitvā surañca pivanti, maṃsañca khādanti. Tesaṃ paṭhamayāmāvasāne maṃsaṃ khīyi, surā pana bahukāva. Atheko dhutto ‘‘maṃsakhaṇḍaṃ dehī’’ti āha. ‘‘Maṃsaṃ khīṇa’’nti ca vutte ‘‘mayi ṭhite maṃsakkhayo nāma natthī’’ti vatvā ‘‘āmakasusāne matamanussamaṃsaṃ khādanatthāya āgate siṅgāle māretvā maṃsaṃ āharissāmī’’ti muggaraṃ gahetvā niddhamanamaggena nagarā nikkhamitvā susānaṃ gantvā muggaraṃ gahetvā matako viya uttāno nipajji. Tasmiṃ khaṇe bodhisatto siṅgālagaṇaparivuto tattha gato taṃ disvā ‘‘nāyaṃ matako’’ti ñatvāpi ‘‘suṭṭhutaraṃ upaparikkhissāmī’’ti tassa adhovātena gantvā sarīragandhaṃ ghāyitvā tathatovassa amatakabhāvaṃ ñatvā ‘‘lajjāpetvā naṃ uyyojessāmī’’ti gantvā muggarakoṭiyaṃ ḍaṃsitvā ākaḍḍhi, dhutto muggaraṃ na vissaji, upasaṅkamantampi na olokento naṃ gāḷhataraṃ aggahesi. Bodhisatto paṭikkamitvā ‘‘bho purisa, sace tvaṃ matako bhaveyyāsi, na mayi muggaraṃ ākaḍḍhante gāḷhataraṃ gaṇheyyāsi, iminā kāraṇena tava matakabhāvo vā amatakabhāvo vā dujjāno’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
૧૪૨.
142.
‘‘એતઞ્હિ તે દુરાજાનં, યં સેસિ મતસાયિકં;
‘‘Etañhi te durājānaṃ, yaṃ sesi matasāyikaṃ;
યસ્સ તે કડ્ઢમાનસ્સ, હત્થા દણ્ડો ન મુચ્ચતી’’તિ.
Yassa te kaḍḍhamānassa, hatthā daṇḍo na muccatī’’ti.
તત્થ એતઞ્હિ તે દુરાજાનન્તિ એતં કારણં તવ દુવિઞ્ઞેય્યં. યં સેસિ મતસાયિકન્તિ યેન કારણેન ત્વં મતસાયિકં સેસિ, મતકો વિય હુત્વા સયસિ. યસ્સ તે કડ્ઢમાનસ્સાતિ યસ્સ તવ દણ્ડકોટિયં ગહેત્વા કડ્ઢિયમાનસ્સ હત્થતો દણ્ડો ન મુચ્ચતિ, સો ત્વં તથતો મતકો નામ ન હોસીતિ.
Tattha etañhi te durājānanti etaṃ kāraṇaṃ tava duviññeyyaṃ. Yaṃ sesi matasāyikanti yena kāraṇena tvaṃ matasāyikaṃ sesi, matako viya hutvā sayasi. Yassa te kaḍḍhamānassāti yassa tava daṇḍakoṭiyaṃ gahetvā kaḍḍhiyamānassa hatthato daṇḍo na muccati, so tvaṃ tathato matako nāma na hosīti.
એવં વુત્તે સો ધુત્તો ‘‘અયં મમ અમતકભાવં જાનાતી’’તિ ઉટ્ઠાય દણ્ડં ખિપિ, દણ્ડો વિરજ્ઝિ. ધુત્તો ‘‘ગચ્છ, વિરદ્ધો દાનિસિ મયા’’તિ આહ. બોધિસત્તો નિવત્તિત્વા ‘‘ભો પુરિસ, મં વિરજ્ઝન્તોપિ ત્વં અટ્ઠ મહાનિરયે સોળસ ચ ઉસ્સદનિરયે અવિરદ્ધોયેવા’’તિ વત્વા પક્કામિ. ધુત્તો કિઞ્ચિ અલભિત્વા સુસાના નિક્ખમિત્વા પરિખાયં ન્હાયિત્વા આગતમગ્ગેનેવ નગરં પાવિસિ.
Evaṃ vutte so dhutto ‘‘ayaṃ mama amatakabhāvaṃ jānātī’’ti uṭṭhāya daṇḍaṃ khipi, daṇḍo virajjhi. Dhutto ‘‘gaccha, viraddho dānisi mayā’’ti āha. Bodhisatto nivattitvā ‘‘bho purisa, maṃ virajjhantopi tvaṃ aṭṭha mahāniraye soḷasa ca ussadaniraye aviraddhoyevā’’ti vatvā pakkāmi. Dhutto kiñci alabhitvā susānā nikkhamitvā parikhāyaṃ nhāyitvā āgatamaggeneva nagaraṃ pāvisi.
સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા ધુત્તો દેવદત્તો અહોસિ, સિઙ્ગાલરાજા પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā dhutto devadatto ahosi, siṅgālarājā pana ahameva ahosi’’nti.
સિઙ્ગાલજાતકવણ્ણના દુતિયા.
Siṅgālajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૧૪૨. સિઙ્ગાલજાતકં • 142. Siṅgālajātakaṃ