Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરીગાથા-અટ્ઠકથા • Therīgāthā-aṭṭhakathā

    ૬. સુક્કાથેરીગાથાવણ્ણના

    6. Sukkātherīgāthāvaṇṇanā

    કિંમે કતા રાજગહેતિઆદિકા સુક્કાય થેરિયા ગાથા. અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારા તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયં કુસલં ઉપચિનન્તી વિપસ્સિસ્સ ભગવતો કાલે બન્ધુમતીનગરે કુલગેહે નિબ્બત્તિત્વા વિઞ્ઞુતં પત્તા ઉપાસિકાહિ સદ્ધિં વિહારં ગન્ત્વા સત્થુ સન્તિકે ધમ્મં સુત્વા પટિલદ્ધસદ્ધા પબ્બજિત્વા બહુસ્સુતા ધમ્મધરા પટિભાનવતી અહોસિ. સા તત્થ બહૂનિ વસ્સસહસ્સાનિ બ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા પુથુજ્જનકાલકિરિયમેવ કત્વા તુસિતે નિબ્બત્તિ. તથા સિખિસ્સ ભગવતો, વેસ્સભુસ્સ ભગવતો કાલેતિ એવં તિણ્ણં સમ્માસમ્બુદ્ધાનં સાસને સીલં રક્ખિત્વા બહુસ્સુતા ધમ્મધરા અહોસિ, તથા કકુસન્ધસ્સ, કોણાગમનસ્સ, કસ્સપસ્સ ચ ભગવતો સાસને પબ્બજિત્વા વિસુદ્ધસીલા બહુસ્સુતા ધમ્મકથિકા અહોસિ.

    Kiṃme katā rājagahetiādikā sukkāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī vipassissa bhagavato kāle bandhumatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ pattā upāsikāhi saddhiṃ vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddhā pabbajitvā bahussutā dhammadharā paṭibhānavatī ahosi. Sā tattha bahūni vassasahassāni brahmacariyaṃ caritvā puthujjanakālakiriyameva katvā tusite nibbatti. Tathā sikhissa bhagavato, vessabhussa bhagavato kāleti evaṃ tiṇṇaṃ sammāsambuddhānaṃ sāsane sīlaṃ rakkhitvā bahussutā dhammadharā ahosi, tathā kakusandhassa, koṇāgamanassa, kassapassa ca bhagavato sāsane pabbajitvā visuddhasīlā bahussutā dhammakathikā ahosi.

    એવં સા તત્થ તત્થ બહું પુઞ્ઞં ઉપચિનિત્વા સુગતીસુયેવ સંસરન્તી ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે રાજગહનગરે ગહપતિમહાસાલકુલે નિબ્બત્તિ, સુક્કાતિસ્સા નામં અહોસિ. સા વિઞ્ઞુતં પત્તા સત્થુ રાજગહપવેસને લદ્ધપ્પસાદા ઉપાસિકા હુત્વા અપરભાગે ધમ્મદિન્નાય થેરિયા સન્તિકે ધમ્મં સુત્વા સઞ્જાતસંવેગા તસ્સા એવ સન્તિકે પબ્બજિત્વા વિપસ્સનાય કમ્મં કરોન્તી નચિરસ્સેવ સહ પટિસમ્ભિદાહિ અરહત્તં પાપુણિ. તેન વુત્તં અપદાને (અપ॰ થેરી ૨.૪.૧૧૧-૧૪૨) –

    Evaṃ sā tattha tattha bahuṃ puññaṃ upacinitvā sugatīsuyeva saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde rājagahanagare gahapatimahāsālakule nibbatti, sukkātissā nāmaṃ ahosi. Sā viññutaṃ pattā satthu rājagahapavesane laddhappasādā upāsikā hutvā aparabhāge dhammadinnāya theriyā santike dhammaṃ sutvā sañjātasaṃvegā tassā eva santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karontī nacirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.4.111-142) –

    ‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, વિપસ્સી નામ નાયકો;

    ‘‘Ekanavutito kappe, vipassī nāma nāyako;

    ઉપ્પજ્જિ ચારુદસ્સનો, સબ્બધમ્મવિપસ્સકો.

    Uppajji cārudassano, sabbadhammavipassako.

    ‘‘તદાહં બન્ધુમતિયં, જાતા અઞ્ઞતરે કુલે;

    ‘‘Tadāhaṃ bandhumatiyaṃ, jātā aññatare kule;

    ધમ્મં સુત્વાન મુનિનો, પબ્બજિં અનગારિયં.

    Dhammaṃ sutvāna munino, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ‘‘બહુસ્સુતા ધમ્મધરા, પટિભાનવતી તથા;

    ‘‘Bahussutā dhammadharā, paṭibhānavatī tathā;

    વિચિત્તકથિકા ચાપિ, જિનસાસનકારિકા.

    Vicittakathikā cāpi, jinasāsanakārikā.

    ‘‘તદા ધમ્મકથં કત્વા, હિતાય જનતં બહું;

    ‘‘Tadā dhammakathaṃ katvā, hitāya janataṃ bahuṃ;

    તતો ચુતાહં તુસિતં, ઉપપન્ના યસસ્સિની.

    Tato cutāhaṃ tusitaṃ, upapannā yasassinī.

    ‘‘એકત્તિંસે ઇતો કપ્પે, સિખી વિય સિખી જિનો;

    ‘‘Ekattiṃse ito kappe, sikhī viya sikhī jino;

    તપન્તો યસસા લોકે, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.

    Tapanto yasasā loke, uppajji vadataṃ varo.

    ‘‘તદાપિ પબ્બજિત્વાન, બુદ્ધસાસનકોવિદા;

    ‘‘Tadāpi pabbajitvāna, buddhasāsanakovidā;

    જોતેત્વા જિનવાક્યાનિ, તતોપિ તિદિવં ગતા.

    Jotetvā jinavākyāni, tatopi tidivaṃ gatā.

    ‘‘એકત્તિંસેવ કપ્પમ્હિ, વેસ્સભૂ નામ નાયકો;

    ‘‘Ekattiṃseva kappamhi, vessabhū nāma nāyako;

    ઉપ્પજ્જિત્થ મહાઞાણી, તદાપિ ચ તથેવહં.

    Uppajjittha mahāñāṇī, tadāpi ca tathevahaṃ.

    ‘‘પબ્બજિત્વા ધમ્મધરા, જોતયિં જિનસાસનં;

    ‘‘Pabbajitvā dhammadharā, jotayiṃ jinasāsanaṃ;

    ગન્ત્વા મરુપુરં રમ્મં, અનુભોસિં મહાસુખં.

    Gantvā marupuraṃ rammaṃ, anubhosiṃ mahāsukhaṃ.

    ‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, કકુસન્ધો જિનુત્તમો;

    ‘‘Imamhi bhaddake kappe, kakusandho jinuttamo;

    ઉપ્પજ્જિ નરસરણો, તદાપિ ચ તથેવહં.

    Uppajji narasaraṇo, tadāpi ca tathevahaṃ.

    ‘‘પબ્બજિત્વા મુનિમતં, જોતયિત્વા યથાયુકં;

    ‘‘Pabbajitvā munimataṃ, jotayitvā yathāyukaṃ;

    તતો ચુતાહં તિદિવં, અગં સભવનં યથા.

    Tato cutāhaṃ tidivaṃ, agaṃ sabhavanaṃ yathā.

    ‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, કોણાગમનનાયકો;

    ‘‘Imasmiṃyeva kappamhi, koṇāgamananāyako;

    ઉપ્પજ્જિ લોકસરણો, અરણો અમતઙ્ગતો.

    Uppajji lokasaraṇo, araṇo amataṅgato.

    ‘‘તદાપિ પબ્બજિત્વાન, સાસને તસ્સ તાદિનો;

    ‘‘Tadāpi pabbajitvāna, sāsane tassa tādino;

    બહુસ્સુતા ધમ્મધરા, જોતયિં જિનસાસનં.

    Bahussutā dhammadharā, jotayiṃ jinasāsanaṃ.

    ‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, કસ્સપો મુનિમુત્તમો;

    ‘‘Imasmiṃyeva kappamhi, kassapo munimuttamo;

    ઉપ્પજ્જિ લોકસરણો, અરણો મરણન્તગૂ.

    Uppajji lokasaraṇo, araṇo maraṇantagū.

    ‘‘તસ્સાપિ નરવીરસ્સ, પબ્બજિત્વાન સાસને;

    ‘‘Tassāpi naravīrassa, pabbajitvāna sāsane;

    પરિયાપુટસદ્ધમ્મા, પરિપુચ્છા વિસારદા.

    Pariyāpuṭasaddhammā, paripucchā visāradā.

    ‘‘સુસીલા લજ્જિની ચેવ, તીસુ સિક્ખાસુ કોવિદા;

    ‘‘Susīlā lajjinī ceva, tīsu sikkhāsu kovidā;

    બહું ધમ્મકથં કત્વા, યાવજીવં મહામુને.

    Bahuṃ dhammakathaṃ katvā, yāvajīvaṃ mahāmune.

    ‘‘તેન કમ્મવિપાકેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;

    ‘‘Tena kammavipākena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, ગિરિબ્બજપુરુત્તમે;

    ‘‘Pacchime ca bhave dāni, giribbajapuruttame;

    જાતા સેટ્ઠિકુલે ફીતે, મહારતનસઞ્ચયે.

    Jātā seṭṭhikule phīte, mahāratanasañcaye.

    ‘‘યદા ભિક્ખુસહસ્સેન, પરિવુતો લોકનાયકો;

    ‘‘Yadā bhikkhusahassena, parivuto lokanāyako;

    ઉપાગમિ રાજગહં, સહસ્સક્ખેન વણ્ણિતો.

    Upāgami rājagahaṃ, sahassakkhena vaṇṇito.

    ‘‘દન્તો દન્તેહિ સહ પુરાણજટિલેહિ, વિપ્પમુત્તો વિપ્પમુત્તેહિ;

    ‘‘Danto dantehi saha purāṇajaṭilehi, vippamutto vippamuttehi;

    સિઙ્ગીનિક્ખસવણ્ણો, રાજગહં પાવિસિ ભગવા.

    Siṅgīnikkhasavaṇṇo, rājagahaṃ pāvisi bhagavā.

    ‘‘દિસ્વા બુદ્ધાનુભાવં તં, સુત્વાવ ગુણસઞ્ચયં;

    ‘‘Disvā buddhānubhāvaṃ taṃ, sutvāva guṇasañcayaṃ;

    બુદ્ધે ચિત્તં પસાદેત્વા, પૂજયિં તં યથાબલં.

    Buddhe cittaṃ pasādetvā, pūjayiṃ taṃ yathābalaṃ.

    ‘‘અપરેન ચ કાલેન, ધમ્મદિન્નાય સન્તિકે;

    ‘‘Aparena ca kālena, dhammadinnāya santike;

    અગારા નિક્ખમિત્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં.

    Agārā nikkhamitvāna, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ‘‘કેસેસુ છિજ્જમાનેસુ, કિલેસે ઝાપયિં અહં;

    ‘‘Kesesu chijjamānesu, kilese jhāpayiṃ ahaṃ;

    ઉગ્ગહિં સાસનં સબ્બં, પબ્બજિત્વા ચિરેનહં.

    Uggahiṃ sāsanaṃ sabbaṃ, pabbajitvā cirenahaṃ.

    ‘‘તતો ધમ્મમદેસેસિં, મહાજનસમાગમે;

    ‘‘Tato dhammamadesesiṃ, mahājanasamāgame;

    ધમ્મે દેસિયમાનમ્હિ, ધમ્માભિસમયો અહુ.

    Dhamme desiyamānamhi, dhammābhisamayo ahu.

    ‘‘નેકપાણસહસ્સાનં, તં વિદિત્વાતિવિમ્હિતો;

    ‘‘Nekapāṇasahassānaṃ, taṃ viditvātivimhito;

    અભિપ્પસન્નો મે યક્ખો, ભમિત્વાન ગિરિબ્બજં.

    Abhippasanno me yakkho, bhamitvāna giribbajaṃ.

    ‘‘કિંમે કતા રાજગહે મનુસ્સા, મધું પીતાવ અચ્છરે;

    ‘‘Kiṃme katā rājagahe manussā, madhuṃ pītāva acchare;

    યે સુક્કં ન ઉપાસન્તિ, દેસેન્તિં અમતં પદં.

    Ye sukkaṃ na upāsanti, desentiṃ amataṃ padaṃ.

    ‘‘તઞ્ચ અપ્પટિવાનીયં, અસેચનકમોજવં;

    ‘‘Tañca appaṭivānīyaṃ, asecanakamojavaṃ;

    પિવન્તિ મઞ્ઞે સપ્પઞ્ઞા, વલાહકમિવદ્ધગૂ.

    Pivanti maññe sappaññā, valāhakamivaddhagū.

    ‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;

    ‘‘Iddhīsu ca vasī homi, dibbāya sotadhātuyā;

    ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.

    Cetopariyañāṇassa, vasī homi mahāmune.

    ‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;

    ‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;

    સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.

    Sabbāsavaparikkhīṇā, natthi dāni punabbhavo.

    ‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;

    ‘‘Atthadhammaniruttīsu, paṭibhāne tatheva ca;

    ઞાણં મમ મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.

    Ñāṇaṃ mama mahāvīra, uppannaṃ tava santike.

    ‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે॰… કતં બુદ્ધસ્સ સાસન’’ન્તિ.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    અરહત્તં પન પત્વા પઞ્ચસતભિક્ખુનિપરિવારા મહાધમ્મકથિકા અહોસિ. સા એકદિવસં રાજગહે પિણ્ડાય ચરિત્વા કતભત્તકિચ્ચા ભિક્ખુનુપસ્સયં પવિસિત્વા સન્નિસિન્નાય મહતિયા પરિસાય મધુભણ્ડં પીળેત્વા સુમધુરં પાયેન્તી વિય અમતેન અભિસિઞ્ચન્તી વિય ધમ્મં દેસેતિ. પરિસા ચસ્સા ધમ્મકથં ઓહિતસોતા અવિક્ખિત્તચિત્તા સક્કચ્ચં સુણાતિ. તસ્મિં ખણે થેરિયા ચઙ્કમનકોટિયં રુક્ખે અધિવત્થા દેવતા ધમ્મદેસનાય પસન્ના રાજગહં પવિસિત્વા રથિયાય રથિયં સિઙ્ઘાટકેન સિઙ્ઘાટકં વિચરિત્વા તસ્સા ગુણં વિભાવેન્તી –

    Arahattaṃ pana patvā pañcasatabhikkhuniparivārā mahādhammakathikā ahosi. Sā ekadivasaṃ rājagahe piṇḍāya caritvā katabhattakiccā bhikkhunupassayaṃ pavisitvā sannisinnāya mahatiyā parisāya madhubhaṇḍaṃ pīḷetvā sumadhuraṃ pāyentī viya amatena abhisiñcantī viya dhammaṃ deseti. Parisā cassā dhammakathaṃ ohitasotā avikkhittacittā sakkaccaṃ suṇāti. Tasmiṃ khaṇe theriyā caṅkamanakoṭiyaṃ rukkhe adhivatthā devatā dhammadesanāya pasannā rājagahaṃ pavisitvā rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ vicaritvā tassā guṇaṃ vibhāventī –

    ૫૪.

    54.

    ‘‘કિંમે કતા રાજગહે મનુસ્સા, મધું પીતાવ અચ્છરે;

    ‘‘Kiṃme katā rājagahe manussā, madhuṃ pītāva acchare;

    યે સુક્કં ન ઉપાસન્તિ, દેસેન્તિં બુદ્ધસાસનં.

    Ye sukkaṃ na upāsanti, desentiṃ buddhasāsanaṃ.

    ૫૫.

    55.

    ‘‘તઞ્ચ અપ્પટિવાનીયં, અસેચનકમોજવં;

    ‘‘Tañca appaṭivānīyaṃ, asecanakamojavaṃ;

    પિવન્તિ મઞ્ઞે સપ્પઞ્ઞા, વલાહકમિવદ્ધગૂ’’તિ. –

    Pivanti maññe sappaññā, valāhakamivaddhagū’’ti. –

    ઇમા દ્વે ગાથા અભાસિ.

    Imā dve gāthā abhāsi.

    તત્થ કિંમે કતા રાજગહે મનુસ્સાતિ ઇમે રાજગહે મનુસ્સા કિં કતા, કિસ્મિં નામ કિચ્ચે બ્યાવટા. મધું પીતાવ અચ્છરેતિ યથા ભણ્ડમધું ગહેત્વા મધું પીતવન્તો વિસઞ્ઞિનો હુત્વા સીસં ઉક્ખિપિતું ન સક્કોન્તિ , એવં ઇમેપિ ધમ્મસઞ્ઞાય વિસઞ્ઞિનો હુત્વા મઞ્ઞે સીસં ઉક્ખિપિતું ન સક્કોન્તિ, કેવલં અચ્છન્તિયેવાતિ અત્થો. યે સુક્કં ન ઉપાસન્તિ, દેસેન્તિં બુદ્ધસાસનન્તિ બુદ્ધસ્સ ભગવતો સાસનં યાથાવતો દેસેન્તિં પકાસેન્તિં સુક્કં થેરિં યે ન ઉપાસન્તિ ન પયિરુપાસન્તિ. તે ઇમે રાજગહે મનુસ્સા કિં કતાતિ યોજના.

    Tattha kiṃme katā rājagahe manussāti ime rājagahe manussā kiṃ katā, kismiṃ nāma kicce byāvaṭā. Madhuṃ pītāva acchareti yathā bhaṇḍamadhuṃ gahetvā madhuṃ pītavanto visaññino hutvā sīsaṃ ukkhipituṃ na sakkonti , evaṃ imepi dhammasaññāya visaññino hutvā maññe sīsaṃ ukkhipituṃ na sakkonti, kevalaṃ acchantiyevāti attho. Ye sukkaṃ naupāsanti, desentiṃ buddhasāsananti buddhassa bhagavato sāsanaṃ yāthāvato desentiṃ pakāsentiṃ sukkaṃ theriṃ ye na upāsanti na payirupāsanti. Te ime rājagahe manussā kiṃ katāti yojanā.

    તઞ્ચ અપ્પટિવાનીયન્તિ તઞ્ચ પન ધમ્મં અનિવત્તિતભાવાવહં નિય્યાનિકં, અભિક્કન્તતાય વા યથા સોતુજનસવનમનોહરભાવેન અનપનીયં, અસેચનકં અનાસિત્તકં પકતિયાવ મહારસં તતો એવ ઓજવન્તં. ‘‘ઓસધ’’ન્તિપિ પાળિ. વટ્ટદુક્ખબ્યાધિતિકિચ્છાય ઓસધભૂતં. પિવન્તિ મઞ્ઞે સપ્પઞ્ઞા, વલાહકમિવદ્ધગૂતિ વલાહકન્તરતો નિક્ખન્તં ઉદકં નિરુદકકન્તારે પથગા વિય તં ધમ્મં સપ્પઞ્ઞા પણ્ડિતપુરિસા પિવન્તિ મઞ્ઞે પિવન્તા વિય સુણન્તિ.

    Tañcaappaṭivānīyanti tañca pana dhammaṃ anivattitabhāvāvahaṃ niyyānikaṃ, abhikkantatāya vā yathā sotujanasavanamanoharabhāvena anapanīyaṃ, asecanakaṃ anāsittakaṃ pakatiyāva mahārasaṃ tato eva ojavantaṃ. ‘‘Osadha’’ntipi pāḷi. Vaṭṭadukkhabyādhitikicchāya osadhabhūtaṃ. Pivanti maññe sappaññā, valāhakamivaddhagūti valāhakantarato nikkhantaṃ udakaṃ nirudakakantāre pathagā viya taṃ dhammaṃ sappaññā paṇḍitapurisā pivanti maññe pivantā viya suṇanti.

    મનુસ્સા તં સુત્વા પસન્નમાનસા થેરિયા સન્તિકં ઉપસઙ્કમિત્વા સક્કચ્ચં ધમ્મં સુણિંસુ. અપરભાગે થેરિયા આયુપરિયોસાને પરિનિબ્બાનકાલે સાસનસ્સ નિય્યાનિકભાવવિભાવનત્થં અઞ્ઞં બ્યાકરોન્તી –

    Manussā taṃ sutvā pasannamānasā theriyā santikaṃ upasaṅkamitvā sakkaccaṃ dhammaṃ suṇiṃsu. Aparabhāge theriyā āyupariyosāne parinibbānakāle sāsanassa niyyānikabhāvavibhāvanatthaṃ aññaṃ byākarontī –

    ૫૬.

    56.

    ‘‘સુક્કા સુક્કેહિ ધમ્મેહિ, વીતરાગા સમાહિતા;

    ‘‘Sukkā sukkehi dhammehi, vītarāgā samāhitā;

    ધારેતિ અન્તિમં દેહં, જેત્વા મારં સવાહન’’ન્તિ. – ઇમં ગાથં અભાસિ;

    Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhana’’nti. – imaṃ gāthaṃ abhāsi;

    તત્થ સુક્કાતિ સુક્કાથેરી અત્તાનમેવ પરં વિય દસ્સેતિ. સુક્કેહિ ધમ્મેહીતિ સુપરિસુદ્ધેહિ લોકુત્તરધમ્મેહિ. વીતરાગા સમાહિતાતિ અગ્ગમગ્ગેન સબ્બસો વીતરાગા અરહત્તફલસમાધિના સમાહિતા. સેસં વુત્તનયમેવ.

    Tattha sukkāti sukkātherī attānameva paraṃ viya dasseti. Sukkehi dhammehīti suparisuddhehi lokuttaradhammehi. Vītarāgā samāhitāti aggamaggena sabbaso vītarāgā arahattaphalasamādhinā samāhitā. Sesaṃ vuttanayameva.

    સુક્કાથેરીગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Sukkātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરીગાથાપાળિ • Therīgāthāpāḷi / ૬. સુક્કાથેરીગાથા • 6. Sukkātherīgāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact