Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઉદાનપાળિ • Udānapāḷi |
૩. સુપ્પબુદ્ધકુટ્ઠિસુત્તં
3. Suppabuddhakuṭṭhisuttaṃ
૪૩. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તેન ખો પન સમયેન રાજગહે સુપ્પબુદ્ધો નામ કુટ્ઠી અહોસિ – મનુસ્સદલિદ્દો, મનુસ્સકપણો , મનુસ્સવરાકો. તેન ખો પન સમયેન ભગવા મહતિયા પરિસાય પરિવુતો ધમ્મં દેસેન્તો નિસિન્નો હોતિ.
43. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena rājagahe suppabuddho nāma kuṭṭhī ahosi – manussadaliddo, manussakapaṇo , manussavarāko. Tena kho pana samayena bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaṃ desento nisinno hoti.
અદ્દસા ખો સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી તં મહાજનકાયં દૂરતોવ સન્નિપતિતં. દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘નિસ્સંસયં ખો એત્થ કિઞ્ચિ ખાદનીયં વા ભોજનીયં વા ભાજીયતિ 1. યંનૂનાહં યેન સો મહાજનકાયો તેનુપસઙ્કમેય્યં. અપ્પેવ નામેત્થ કિઞ્ચિ ખાદનીયં વા ભોજનીયં વા લભેય્ય’’ન્તિ.
Addasā kho suppabuddho kuṭṭhī taṃ mahājanakāyaṃ dūratova sannipatitaṃ. Disvānassa etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ kho ettha kiñci khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā bhājīyati 2. Yaṃnūnāhaṃ yena so mahājanakāyo tenupasaṅkameyyaṃ. Appeva nāmettha kiñci khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā labheyya’’nti.
અથ ખો સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી યેન સો મહાજનકાયો તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી ભગવન્તં મહતિયા પરિસાય પરિવુતં ધમ્મં દેસેન્તં નિસિન્નં. દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ન ખો એત્થ કિઞ્ચિ ખાદનીયં વા ભોજનીયં વા ભાજીયતિ. સમણો અયં ગોતમો પરિસતિ ધમ્મં દેસેતિ. યંનૂનાહમ્પિ ધમ્મં સુણેય્ય’’ન્તિ. તત્થેવ એકમન્તં નિસીદિ – ‘‘અહમ્પિ ધમ્મં સોસ્સામી’’તિ.
Atha kho suppabuddho kuṭṭhī yena so mahājanakāyo tenupasaṅkami. Addasā kho suppabuddho kuṭṭhī bhagavantaṃ mahatiyā parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ nisinnaṃ. Disvānassa etadahosi – ‘‘na kho ettha kiñci khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā bhājīyati. Samaṇo ayaṃ gotamo parisati dhammaṃ deseti. Yaṃnūnāhampi dhammaṃ suṇeyya’’nti. Tattheva ekamantaṃ nisīdi – ‘‘ahampi dhammaṃ sossāmī’’ti.
અથ ખો ભગવા સબ્બાવન્તં પરિસં ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ મનસાકાસિ ‘‘કો નુ ખો ઇધ ભબ્બો ધમ્મં વિઞ્ઞાતુ’’ન્તિ? અદ્દસા ખો ભગવા સુપ્પબુદ્ધં કુટ્ઠિં તસ્સં પરિસાયં નિસિન્નં. દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘અયં ખો ઇધ ભબ્બો ધમ્મં વિઞ્ઞાતુ’’ન્તિ. સુપ્પબુદ્ધં કુટ્ઠિં આરબ્ભ આનુપુબ્બિં કથં 3 કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં; કામાનં આદીનવં ઓકારં સઙ્કિલેસં; નેક્ખમ્મે 4 આનિસંસં પકાસેસિ. યદા ભગવા અઞ્ઞાસિ સુપ્પબુદ્ધં કુટ્ઠિં કલ્લચિત્તં મુદુચિત્તં વિનીવરણચિત્તં ઉદગ્ગચિત્તં પસન્નચિત્તં, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના તં પકાસેસિ – દુક્ખં, સમુદયં, નિરોધં, મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ સુપ્પબુદ્ધસ્સ કુટ્ઠિસ્સ તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ.
Atha kho bhagavā sabbāvantaṃ parisaṃ cetasā ceto paricca manasākāsi ‘‘ko nu kho idha bhabbo dhammaṃ viññātu’’nti? Addasā kho bhagavā suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ tassaṃ parisāyaṃ nisinnaṃ. Disvānassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho idha bhabbo dhammaṃ viññātu’’nti. Suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ ārabbha ānupubbiṃ kathaṃ 5 kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ; kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṅkilesaṃ; nekkhamme 6 ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva suppabuddhassa kuṭṭhissa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti.
અથ ખો સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી દિટ્ઠધમ્મો પત્તધમ્મો વિદિતધમ્મો પરિયોગાળ્હધમ્મો તિણ્ણવિચિકિચ્છો વિગતકથંકથો વેસારજ્જપ્પત્તો અપરપ્પચ્ચયો સત્થુ સાસને ઉટ્ઠાયાસના યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી ભગવન્તં એતદવોચ –
Atha kho suppabuddho kuṭṭhī diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthu sāsane uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho suppabuddho kuṭṭhī bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘અભિક્કન્તં , ભન્તે, અભિક્કતં, ભન્તે! સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તીતિ; એવમેવં ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ.
‘‘Abhikkantaṃ , bhante, abhikkataṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
અથ ખો સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો અચિરપક્કન્તં સુપ્પબુદ્ધં કુટ્ઠિં ગાવી તરુણવચ્છા અધિપતિત્વા જીવિતા વોરોપેસિ.
Atha kho suppabuddho kuṭṭhī bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho acirapakkantaṃ suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ gāvī taruṇavacchā adhipatitvā jīvitā voropesi.
અથ ખો સમ્બહુલા ભિક્ખૂ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘યો સો, ભન્તે, સુપ્પબુદ્ધો નામ કુટ્ઠી ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો, સો કાલઙ્કતો. તસ્સ કા ગતિ, કો અભિસમ્પરાયો’’તિ?
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, bhante, suppabuddho nāma kuṭṭhī bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito, so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti?
‘‘પણ્ડિતો, ભિક્ખવે, સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી; પચ્ચપાદિ ધમ્મસ્સાનુધમ્મં; ન ચ મં ધમ્માધિકરણં વિહેસેસિ. સુપ્પબુદ્ધો, ભિક્ખવે, કુટ્ઠી તિણ્ણં સંયોજનાનં પરિક્ખયા સોતાપન્નો અવિનિપાતધમ્મો નિયતો સમ્બોધિપરાયણો’’તિ.
‘‘Paṇḍito, bhikkhave, suppabuddho kuṭṭhī; paccapādi dhammassānudhammaṃ; na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi. Suppabuddho, bhikkhave, kuṭṭhī tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti.
એવં વુત્તે, અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કો નુ ખો, ભન્તે, હેતુ, કો પચ્ચયો યેન સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી અહોસિ – મનુસ્સદલિદ્દો, મનુસ્સકપણો, મનુસ્સવરાકો’’તિ?
Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena suppabuddho kuṭṭhī ahosi – manussadaliddo, manussakapaṇo, manussavarāko’’ti?
‘‘ભૂતપુબ્બં, ભિક્ખવે, સુપ્પબુદ્ધો કુટ્ઠી ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે સેટ્ઠિપુત્તો અહોસિ. સો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો અદ્દસ તગરસિખિં 7 પચ્ચેકબુદ્ધં નગરં પિણ્ડાય પવિસન્તં. દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘ક્વાયં કુટ્ઠી કુટ્ઠિચીવરેન વિચરતી’તિ? નિટ્ઠુભિત્વા અપસબ્યતો 8 કરિત્વા પક્કામિ. સો તસ્સ કમ્મસ્સ વિપાકેન બહૂનિ વસ્સસતાનિ બહૂનિ વસ્સસહસ્સાનિ બહૂનિ વસ્સસતસહસ્સાનિ નિરયે પચ્ચિત્થ. તસ્સેવ કમ્મસ્સ વિપાકાવસેસેન ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે કુટ્ઠી અહોસિ મનુસ્સદલિદ્દો, મનુસ્સકપણો, મનુસ્સવરાકો. સો તથાગતપ્પવેદિતં ધમ્મવિનયં આગમ્મ સદ્ધં સમાદિયિ સીલં સમાદિયિ સુતં સમાદિયિ ચાગં સમાદિયિ પઞ્ઞં સમાદિયિ. સો તથાગતપ્પવેદિતં ધમ્મવિનયં આગમ્મ સદ્ધં સમાદિયિત્વા સીલં સમાદિયિત્વા સુતં સમાદિયિત્વા ચાગં સમાદિયિત્વા પઞ્ઞં સમાદિયિત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપન્નો દેવાનં તાવતિંસાનં સહબ્યતં. સો તત્થ અઞ્ઞે દેવે અતિરોચતિ વણ્ણેન ચેવ યસસા ચા’’તિ.
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, suppabuddho kuṭṭhī imasmiṃyeva rājagahe seṭṭhiputto ahosi. So uyyānabhūmiṃ niyyanto addasa tagarasikhiṃ 9 paccekabuddhaṃ nagaraṃ piṇḍāya pavisantaṃ. Disvānassa etadahosi – ‘kvāyaṃ kuṭṭhī kuṭṭhicīvarena vicaratī’ti? Niṭṭhubhitvā apasabyato 10 karitvā pakkāmi. So tassa kammassa vipākena bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni niraye paccittha. Tasseva kammassa vipākāvasesena imasmiṃyeva rājagahe kuṭṭhī ahosi manussadaliddo, manussakapaṇo, manussavarāko. So tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma saddhaṃ samādiyi sīlaṃ samādiyi sutaṃ samādiyi cāgaṃ samādiyi paññaṃ samādiyi. So tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma saddhaṃ samādiyitvā sīlaṃ samādiyitvā sutaṃ samādiyitvā cāgaṃ samādiyitvā paññaṃ samādiyitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanno devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ. So tattha aññe deve atirocati vaṇṇena ceva yasasā cā’’ti.
અથ ખો ભગવા એતમત્થં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ –
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘ચક્ખુમા વિસમાનીવ, વિજ્જમાને પરક્કમે;
‘‘Cakkhumā visamānīva, vijjamāne parakkame;
પણ્ડિતો જીવલોકસ્મિં, પાપાનિ પરિવજ્જયે’’તિ. તતિયં;
Paṇḍito jīvalokasmiṃ, pāpāni parivajjaye’’ti. tatiyaṃ;
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ઉદાન-અટ્ઠકથા • Udāna-aṭṭhakathā / ૩. સુપ્પબુદ્ધકુટ્ઠિસુત્તવણ્ણના • 3. Suppabuddhakuṭṭhisuttavaṇṇanā