Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
૧૦. સૂરિયસુત્તવણ્ણના
10. Sūriyasuttavaṇṇanā
૯૧. દસમે સૂરિયોતિ સૂરિયવિમાનવાસી દેવપુત્તો. અન્ધકારેતિ ચક્ખુવિઞ્ઞાણુપ્પત્તિનિવારણેન અન્ધભાવકરણે. વિરોચતીતિ વેરોચનો. મણ્ડલીતિ મણ્ડલસણ્ઠાનો. મા, રાહુ, ગિલી ચરમન્તલિક્ખેતિ અન્તલિક્ખે ચરં સૂરિયં, રાહુ, મા ગિલીતિ વદતિ. કિં પનેસ તં ગિલતીતિ ? આમ, ગિલતિ. રાહુસ્સ હિ અત્તભાવો મહા, ઉચ્ચત્તનેન અટ્ઠયોજનસતાધિકાનિ ચત્તારિ યોજનસહસ્સાનિ, બાહન્તરમસ્સ દ્વાદસયોજનસતાનિ, બહલત્તેન છ યોજનસતાનિ, સીસં નવ યોજનસતં, નલાટં તિયોજનસતં, ભમુકન્તરં પણ્ણાસયોજનં, મુખં દ્વિયોજનસતં, ઘાનં તિયોજનસતં, મુખાધાનં તિયોજનસતગમ્ભીરં હત્થતલપાદતલાનિ પુથુલતો દ્વિયોજનસતાનિ . અઙ્ગુલિપબ્બાનિ પણ્ણાસ યોજનાનિ. સો ચન્દિમસૂરિયે વિરોચમાને દિસ્વા ઇસ્સાપકતો તેસં ગમનવીથિં ઓતરિત્વા મુખં વિવરિત્વા તિટ્ઠતિ. ચન્દવિમાનં સૂરિયવિમાનં વા તિયોજનસતિકે મહાનરકે પક્ખિત્તં વિય હોતિ. વિમાને અધિવત્થા દેવતા મરણભયતજ્જિતા એકપ્પહારેનેવ વિરવન્તિ. સો પન વિમાનં કદાચિ હત્થેન છાદેતિ, કદાચિ હનુકસ્સ હેટ્ઠા પક્ખિપતિ, કદાચિ જિવ્હાય પરિમજ્જતિ, કદાચિ અવગણ્ડકારકં ભુઞ્જન્તો વિય કપોલન્તરે ઠપેતિ. વેગં પન વારેતું ન સક્કોતિ. સચે વારેસ્સામીતિ ગણ્ડકં કત્વા તિટ્ઠેય્ય, મત્થકં તસ્સ ભિન્દિત્વા નિક્ખમેય્ય, આકડ્ઢિત્વા વા નં ઓનમેય્ય. તસ્મા વિમાનેન સહેવ ગચ્છતિ. પજં મમન્તિ ચન્દિમસૂરિયા કિર દ્વેપિ દેવપુત્તા મહાસમયસુત્તકથનદિવસે સોતાપત્તિફલં પત્તા. તેન ભગવા ‘‘પજં મમ’’ન્તિ આહ, પુત્તો મમ એસોતિ અત્થો. દસમં.
91. Dasame sūriyoti sūriyavimānavāsī devaputto. Andhakāreti cakkhuviññāṇuppattinivāraṇena andhabhāvakaraṇe. Virocatīti verocano. Maṇḍalīti maṇḍalasaṇṭhāno. Mā, rāhu, gilī caramantalikkheti antalikkhe caraṃ sūriyaṃ, rāhu, mā gilīti vadati. Kiṃ panesa taṃ gilatīti ? Āma, gilati. Rāhussa hi attabhāvo mahā, uccattanena aṭṭhayojanasatādhikāni cattāri yojanasahassāni, bāhantaramassa dvādasayojanasatāni, bahalattena cha yojanasatāni, sīsaṃ nava yojanasataṃ, nalāṭaṃ tiyojanasataṃ, bhamukantaraṃ paṇṇāsayojanaṃ, mukhaṃ dviyojanasataṃ, ghānaṃ tiyojanasataṃ, mukhādhānaṃ tiyojanasatagambhīraṃ hatthatalapādatalāni puthulato dviyojanasatāni . Aṅgulipabbāni paṇṇāsa yojanāni. So candimasūriye virocamāne disvā issāpakato tesaṃ gamanavīthiṃ otaritvā mukhaṃ vivaritvā tiṭṭhati. Candavimānaṃ sūriyavimānaṃ vā tiyojanasatike mahānarake pakkhittaṃ viya hoti. Vimāne adhivatthā devatā maraṇabhayatajjitā ekappahāreneva viravanti. So pana vimānaṃ kadāci hatthena chādeti, kadāci hanukassa heṭṭhā pakkhipati, kadāci jivhāya parimajjati, kadāci avagaṇḍakārakaṃ bhuñjanto viya kapolantare ṭhapeti. Vegaṃ pana vāretuṃ na sakkoti. Sace vāressāmīti gaṇḍakaṃ katvā tiṭṭheyya, matthakaṃ tassa bhinditvā nikkhameyya, ākaḍḍhitvā vā naṃ onameyya. Tasmā vimānena saheva gacchati. Pajaṃ mamanti candimasūriyā kira dvepi devaputtā mahāsamayasuttakathanadivase sotāpattiphalaṃ pattā. Tena bhagavā ‘‘pajaṃ mama’’nti āha, putto mama esoti attho. Dasamaṃ.
પઠમો વગ્ગો.
Paṭhamo vaggo.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧૦. સૂરિયસુત્તં • 10. Sūriyasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૧૦. સૂરિયસુત્તવણ્ણના • 10. Sūriyasuttavaṇṇanā