૧. સુત્તન્તભાજનીયવણ્ણના

1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā

૪૩૧. ઇદાનિ તદનન્તરે ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગે ચત્તારોતિ ગણનપરિચ્છેદો. ઇદ્ધિપાદાતિ એત્થ ઇજ્ઝતીતિ ઇદ્ધિ, સમિજ્ઝતિ નિપ્ફજ્જતીતિ અત્થો. ઇજ્ઝન્તિ વા એતાય સત્તા ઇદ્ધા વુદ્ધા ઉક્કંસગતા હોન્તીતિપિ ઇદ્ધિ. પઠમેનત્થેન ઇદ્ધિ એવ પાદો ઇદ્ધિપાદો, ઇદ્ધિકોટ્ઠાસોતિ અત્થો. દુતિયેનત્થેન ઇદ્ધિયા પાદોતિ ઇદ્ધિપાદો; પાદોતિ પતિટ્ઠા, અધિગમુપાયોતિ અત્થો. તેન હિ યસ્મા ઉપરૂપરિવિસેસસઙ્ખાતં ઇદ્ધિં પજ્જન્તિ પાપુણન્તિ, તસ્મા પાદોતિ વુચ્ચતિ. એવં તાવ ‘‘ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા’’તિ એત્થ અત્થો વેદિતબ્બો.

431. Idāni tadanantare iddhipādavibhaṅge cattāroti gaṇanaparicchedo. Iddhipādāti ettha ijjhatīti iddhi, samijjhati nipphajjatīti attho. Ijjhanti vā etāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontītipi iddhi. Paṭhamenatthena iddhi eva pādo iddhipādo, iddhikoṭṭhāsoti attho. Dutiyenatthena iddhiyā pādoti iddhipādo; pādoti patiṭṭhā, adhigamupāyoti attho. Tena hi yasmā uparūparivisesasaṅkhātaṃ iddhiṃ pajjanti pāpuṇanti, tasmā pādoti vuccati. Evaṃ tāva ‘‘cattāro iddhipādā’’ti ettha attho veditabbo.

ઇદાનિ તે ભાજેત્વા દસ્સેતું ઇધ ભિક્ખૂતિઆદિ આરદ્ધં. તત્થ ઇધ ભિક્ખૂતિ ઇમસ્મિં સાસને ભિક્ખુ. છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસમન્નાગતન્તિ એત્થ છન્દહેતુકો છન્દાધિકો વા સમાધિ છન્દસમાધિ. કત્તુકમ્યતાછન્દં અધિપતિં કરિત્વા પટિલદ્ધસમાધિસ્સેતં અધિવચનં. પધાનભૂતા સઙ્ખારા પધાનસઙ્ખારા. ચતુકિચ્ચસાધકસ્સ સમ્મપ્પધાનવીરિયસ્સેતં અધિવચનં. સમન્નાગતન્તિ છન્દસમાધિના ચ પધાનસઙ્ખારેહિ ચ ઉપેતં. ઇદ્ધિપાદન્તિ નિપ્ફત્તિપરિયાયેન વા ઇજ્ઝનકટ્ઠેન ઇજ્ઝન્તિ એતાય સત્તા ઇદ્ધા વુદ્ધા ઉક્કંસગતા હોન્તીતિ ઇમિના વા પરિયાયેન ઇદ્ધીતિ સઙ્ખં ગતાનં ઉપચારજ્ઝાનાદિકુસલચિત્તસમ્પયુત્તાનં છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારાનં અધિટ્ઠાનટ્ઠેન પાદભૂતં સેસચિત્તચેતસિકરાસિન્તિ અત્થો. યઞ્હિ પરતો ‘‘ઇદ્ધિપાદોતિ તથાભૂતસ્સ વેદનાક્ખન્ધો…પે॰… વિઞ્ઞાણક્ખન્ધો’’તિ વુત્તં, તં ઇમિના અત્થેન યુજ્જતિ. ઇમિના નયેન સેસેસુપિ અત્થો વેદિતબ્બો. યથેવ હિ છન્દં અધિપતિં કરિત્વા પટિલદ્ધસમાધિ છન્દસમાધીતિ વુત્તો, એવં વીરિયં…પે॰… ચિત્તં. વીમંસં અધિપતિં કરિત્વા પટિલદ્ધસમાધિ વીમંસસમાધીતિ વુચ્ચતિ.

Idāni te bhājetvā dassetuṃ idha bhikkhūtiādi āraddhaṃ. Tattha idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane bhikkhu. Chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatanti ettha chandahetuko chandādhiko vā samādhi chandasamādhi. Kattukamyatāchandaṃ adhipatiṃ karitvā paṭiladdhasamādhissetaṃ adhivacanaṃ. Padhānabhūtā saṅkhārā padhānasaṅkhārā. Catukiccasādhakassa sammappadhānavīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Samannāgatanti chandasamādhinā ca padhānasaṅkhārehi ca upetaṃ. Iddhipādanti nipphattipariyāyena vā ijjhanakaṭṭhena ijjhanti etāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iminā vā pariyāyena iddhīti saṅkhaṃ gatānaṃ upacārajjhānādikusalacittasampayuttānaṃ chandasamādhipadhānasaṅkhārānaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena pādabhūtaṃ sesacittacetasikarāsinti attho. Yañhi parato ‘‘iddhipādoti tathābhūtassa vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho’’ti vuttaṃ, taṃ iminā atthena yujjati. Iminā nayena sesesupi attho veditabbo. Yatheva hi chandaṃ adhipatiṃ karitvā paṭiladdhasamādhi chandasamādhīti vutto, evaṃ vīriyaṃ…pe… cittaṃ. Vīmaṃsaṃ adhipatiṃ karitvā paṭiladdhasamādhi vīmaṃsasamādhīti vuccati.

ઇદાનિ છન્દસમાધિઆદીનિ પદાનિ ભાજેત્વા દસ્સેતું કથઞ્ચ ભિક્ખૂતિઆદિ આરદ્ધં. તત્થ છન્દઞ્ચે ભિક્ખુ અધિપતિં કરિત્વાતિ યદિ ભિક્ખુ છન્દં અધિપતિં છન્દં જેટ્ઠકં છન્દં ધુરં છન્દં પુબ્બઙ્ગમં કત્વા સમાધિં પટિલભતિ નિબ્બત્તેતિ, એવં નિબ્બત્તિતો અયં સમાધિ છન્દસમાધિ નામ વુચ્ચતીતિ અત્થો. વીરિયઞ્ચેતિઆદીસુપિ એસેવ નયો. ઇમે વુચ્ચન્તિ પધાનસઙ્ખારાતિ એત્તાવતા છન્દિદ્ધિપાદં ભાવયમાનસ્સ ભિક્ખુનો પધાનાભિસઙ્ખારસઙ્ખાતચતુકિચ્ચસાધકં વીરિયં કથિતં. તદેકજ્ઝં અભિસઞ્ઞૂહિત્વાતિ તં સબ્બં એકતો રાસિં કત્વાતિ અત્થો. સઙ્ખ્યં ગચ્છતીતિ એતં વોહારં ગચ્છતીતિ વેદિતબ્બન્તિ અત્થો.

Idāni chandasamādhiādīni padāni bhājetvā dassetuṃ kathañca bhikkhūtiādi āraddhaṃ. Tattha chandañce bhikkhu adhipatiṃ karitvāti yadi bhikkhu chandaṃ adhipatiṃ chandaṃ jeṭṭhakaṃ chandaṃ dhuraṃ chandaṃ pubbaṅgamaṃ katvā samādhiṃ paṭilabhati nibbatteti, evaṃ nibbattito ayaṃ samādhi chandasamādhi nāma vuccatīti attho. Vīriyañcetiādīsupi eseva nayo. Ime vuccanti padhānasaṅkhārāti ettāvatā chandiddhipādaṃ bhāvayamānassa bhikkhuno padhānābhisaṅkhārasaṅkhātacatukiccasādhakaṃ vīriyaṃ kathitaṃ. Tadekajjhaṃ abhisaññūhitvāti taṃ sabbaṃ ekato rāsiṃ katvāti attho. Saṅkhyaṃ gacchatīti etaṃ vohāraṃ gacchatīti veditabbanti attho.

૪૩૩. ઇદાનિ ‘‘છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારો’’તિ એતસ્મિં પદસમૂહે છન્દાદિધમ્મે ભાજેત્વા દસ્સેતું તત્થ કતમો છન્દોતિઆદિ આરદ્ધં. તં ઉત્તાનત્થમેવ.

433. Idāni ‘‘chandasamādhipadhānasaṅkhāro’’ti etasmiṃ padasamūhe chandādidhamme bhājetvā dassetuṃ tattha katamo chandotiādi āraddhaṃ. Taṃ uttānatthameva.

ઉપેતો હોતીતિ ઇદ્ધિપાદસઙ્ખાતો ધમ્મરાસિ ઉપેતો હોતિ. તેસં ધમ્માનન્તિ તેસં સમ્પયુત્તાનં છન્દાદિધમ્માનં. ઇદ્ધિ સમિદ્ધીતિઆદીનિ સબ્બાનિ નિપ્ફત્તિવેવચનાનેવ. એવં સન્તેપિ ઇજ્ઝનકટ્ઠેન ઇદ્ધિ. સમ્પુણ્ણા ઇદ્ધિ સમિદ્ધિ; ઉપસગ્ગેન વા પદં વડ્ઢિતં. ઇજ્ઝનાકારો ઇજ્ઝના. સમિજ્ઝનાતિ ઉપસગ્ગેન પદં વડ્ઢિતં. અત્તનો સન્તાને પાતુભાવવસેન લભનં લાભો. પરિહીનાનમ્પિ વીરિયારમ્ભવસેન પુન લાભો પટિલાભો; ઉપસગ્ગેન વા પદં વડ્ઢિતં. પત્તીતિ અધિગમો. અપરિહાનવસેન સમ્મા પત્તીતિ સમ્પત્તિ. ફુસનાતિ પટિલાભફુસના. સચ્છિકિરિયાતિ પટિલાભસચ્છિકિરિયાવ. ઉપસમ્પદાતિ પટિલાભઉપસમ્પદા એવાતિ વેદિતબ્બા.

Upeto hotīti iddhipādasaṅkhāto dhammarāsi upeto hoti. Tesaṃ dhammānanti tesaṃ sampayuttānaṃ chandādidhammānaṃ. Iddhi samiddhītiādīni sabbāni nipphattivevacanāneva. Evaṃ santepi ijjhanakaṭṭhena iddhi. Sampuṇṇā iddhi samiddhi; upasaggena vā padaṃ vaḍḍhitaṃ. Ijjhanākāro ijjhanā. Samijjhanāti upasaggena padaṃ vaḍḍhitaṃ. Attano santāne pātubhāvavasena labhanaṃ lābho. Parihīnānampi vīriyārambhavasena puna lābho paṭilābho; upasaggena vā padaṃ vaḍḍhitaṃ. Pattīti adhigamo. Aparihānavasena sammā pattīti sampatti. Phusanāti paṭilābhaphusanā. Sacchikiriyāti paṭilābhasacchikiriyāva. Upasampadāti paṭilābhaupasampadā evāti veditabbā.

તયાભૂતસ્સાતિ તેન આકારેન ભૂતસ્સ; તે છન્દાદિધમ્મે પટિલભિત્વા ઠિતસ્સાતિ અત્થો. વેદનાક્ખન્ધોતિઆદીહિ છન્દાદયો અન્તો કત્વા ચત્તારોપિ ખન્ધા કથિતા. તે ધમ્મેતિ તે ચત્તારો અરૂપક્ખન્ધે; છન્દાદયો વા તયો ધમ્મેતિપિ વુત્તં. આસેવતીતિઆદીનિ વુત્તત્થાનેવ. સેસઇદ્ધિપાદનિદ્દેસેસુપિ ઇમિનાવ નયેન અત્થો વેદિતબ્બો.

Tayābhūtassāti tena ākārena bhūtassa; te chandādidhamme paṭilabhitvā ṭhitassāti attho. Vedanākkhandhotiādīhi chandādayo anto katvā cattāropi khandhā kathitā. Te dhammeti te cattāro arūpakkhandhe; chandādayo vā tayo dhammetipi vuttaṃ. Āsevatītiādīni vuttatthāneva. Sesaiddhipādaniddesesupi imināva nayena attho veditabbo.

એત્તાવતા કિં કથિતન્તિ? ચતુન્નં ભિક્ખૂનં મત્થકપ્પત્તં કમ્મટ્ઠાનં કથિતં. એકો હિ ભિક્ખુ છન્દં અવસ્સયતિ; કત્તુકમ્યતાકુસલધમ્મચ્છન્દેન અત્થનિપ્ફત્તિયં સતિ ‘અહં લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેસ્સામિ, નત્થિ મય્હં એતસ્સ નિબ્બત્તને ભારો’તિ છન્દં જેટ્ઠકં છન્દં ધુરં છન્દં પુબ્બઙ્ગમં કત્વા લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેતિ. એકો વીરિયં અવસ્સયતિ. એકો ચિત્તં, એકો પઞ્ઞં અવસ્સયતિ. પઞ્ઞાય અત્થનિપ્ફત્તિયં સતિ ‘અહં લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેસ્સામિ , નત્થિ મય્હં એતસ્સ નિબ્બત્તને ભારો’તિ પઞ્ઞં જેટ્ઠકં પઞ્ઞં ધુરં પઞ્ઞં પુબ્બઙ્ગમં કત્વા લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેતિ.

Ettāvatā kiṃ kathitanti? Catunnaṃ bhikkhūnaṃ matthakappattaṃ kammaṭṭhānaṃ kathitaṃ. Eko hi bhikkhu chandaṃ avassayati; kattukamyatākusaladhammacchandena atthanipphattiyaṃ sati ‘ahaṃ lokuttaradhammaṃ nibbattessāmi, natthi mayhaṃ etassa nibbattane bhāro’ti chandaṃ jeṭṭhakaṃ chandaṃ dhuraṃ chandaṃ pubbaṅgamaṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbatteti. Eko vīriyaṃ avassayati. Eko cittaṃ, eko paññaṃ avassayati. Paññāya atthanipphattiyaṃ sati ‘ahaṃ lokuttaradhammaṃ nibbattessāmi , natthi mayhaṃ etassa nibbattane bhāro’ti paññaṃ jeṭṭhakaṃ paññaṃ dhuraṃ paññaṃ pubbaṅgamaṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbatteti.

કથં? યથા હિ ચતૂસુ અમચ્ચપુત્તેસુ ઠાનન્તરં પત્થેત્વા વિચરન્તેસુ એકો ઉપટ્ઠાનં અવસ્સયિ, એકો સૂરભાવં, એકો જાતિં, એકો મન્તં. કથં? તેસુ હિ પઠમો ‘ઉપટ્ઠાને અપ્પમાદકારિતાય અત્થનિપ્ફત્તિયા સતિ લબ્ભમાનં લચ્છામેતં ઠાનન્તર’ન્તિ ઉપટ્ઠાનં અવસ્સયિ. દુતિયો ‘ઉપટ્ઠાને અપ્પમત્તોપિ એકચ્ચો સઙ્ગામે પચ્ચુપટ્ઠિતે સણ્ઠાતું ન સક્કોતિ; અવસ્સં ખો પન રઞ્ઞો પચ્ચન્તો કુપ્પિસ્સતિ; તસ્મિં કુપ્પિતે રથધુરે કમ્મં કત્વા રાજાનં આરાધેત્વા આહરાપેસ્સામેતં ઠાનન્તર’ન્તિ સૂરભાવં અવસ્સયિ. તતિયો ‘સૂરભાવેપિ સતિ એકચ્ચો હીનજાતિકો હોતિ; જાતિં સોધેત્વા ઠાનન્તરં દદન્તા મય્હં દસ્સન્તી’તિ જાતિં અવસ્સયિ. ચતુત્થો ‘જાતિમાપિ એકો અમન્તનીયો હોતિ; મન્તેન કત્તબ્બકિચ્ચે ઉપ્પન્ને આહરાપેસ્સામેતં ઠાનન્તર’ન્તિ મન્તં અવસ્સયિ. તે સબ્બેપિ અત્તનો અત્તનો અવસ્સયબલેન ઠાનન્તરાનિ પાપુણિંસુ.

Kathaṃ? Yathā hi catūsu amaccaputtesu ṭhānantaraṃ patthetvā vicarantesu eko upaṭṭhānaṃ avassayi, eko sūrabhāvaṃ, eko jātiṃ, eko mantaṃ. Kathaṃ? Tesu hi paṭhamo ‘upaṭṭhāne appamādakāritāya atthanipphattiyā sati labbhamānaṃ lacchāmetaṃ ṭhānantara’nti upaṭṭhānaṃ avassayi. Dutiyo ‘upaṭṭhāne appamattopi ekacco saṅgāme paccupaṭṭhite saṇṭhātuṃ na sakkoti; avassaṃ kho pana rañño paccanto kuppissati; tasmiṃ kuppite rathadhure kammaṃ katvā rājānaṃ ārādhetvā āharāpessāmetaṃ ṭhānantara’nti sūrabhāvaṃ avassayi. Tatiyo ‘sūrabhāvepi sati ekacco hīnajātiko hoti; jātiṃ sodhetvā ṭhānantaraṃ dadantā mayhaṃ dassantī’ti jātiṃ avassayi. Catuttho ‘jātimāpi eko amantanīyo hoti; mantena kattabbakicce uppanne āharāpessāmetaṃ ṭhānantara’nti mantaṃ avassayi. Te sabbepi attano attano avassayabalena ṭhānantarāni pāpuṇiṃsu.

તત્થ ઉપટ્ઠાને અપ્પમત્તો હુત્વા ઠાનન્તરં પત્તો વિય છન્દં અવસ્સાય કત્તુકમ્યતાકુસલધમ્મચ્છન્દેન અત્થનિબ્બત્તિયં સતિ ‘અહં લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેસ્સામિ, નત્થિ મય્હં એતસ્સ નિબ્બત્તને ભારો’તિ છન્દં જેટ્ઠકં છન્દં ધુરં છન્દં પુબ્બઙ્ગમં કત્વા લોકુત્તરધમ્મનિબ્બત્તકો દટ્ઠબ્બો, રટ્ઠપાલત્થેરો (મ॰ નિ॰ ૨.૨૯૩ આદયો) વિય. સો હિ આયસ્મા છન્દં ધુરં કત્વા લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેસિ. સૂરભાવેન રાજાનં આરાધેત્વા ઠાનન્તરં પત્તો વિય વીરિયં જેટ્ઠકં વીરિયં ધુરં વીરિયં પુબ્બઙ્ગમં કત્વા લોકુત્તરધમ્મનિબ્બત્તકો દટ્ઠબ્બો, સોણત્થેરો (મહાવ॰ ૨૪૩) વિય. સો હિ આયસ્મા વીરિયં ધુરં કત્વા લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેસિ.

Tattha upaṭṭhāne appamatto hutvā ṭhānantaraṃ patto viya chandaṃ avassāya kattukamyatākusaladhammacchandena atthanibbattiyaṃ sati ‘ahaṃ lokuttaradhammaṃ nibbattessāmi, natthi mayhaṃ etassa nibbattane bhāro’ti chandaṃ jeṭṭhakaṃ chandaṃ dhuraṃ chandaṃ pubbaṅgamaṃ katvā lokuttaradhammanibbattako daṭṭhabbo, raṭṭhapālatthero (ma. ni. 2.293 ādayo) viya. So hi āyasmā chandaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Sūrabhāvena rājānaṃ ārādhetvā ṭhānantaraṃ patto viya vīriyaṃ jeṭṭhakaṃ vīriyaṃ dhuraṃ vīriyaṃ pubbaṅgamaṃ katvā lokuttaradhammanibbattako daṭṭhabbo, soṇatthero (mahāva. 243) viya. So hi āyasmā vīriyaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi.

જાતિસમ્પત્તિયા ઠાનન્તરં પત્તો વિય ચિત્તં જેટ્ઠકં ચિત્તં ધુરં ચિત્તં પુબ્બઙ્ગમં કત્વા લોકુત્તરધમ્મનિબ્બત્તકો દટ્ઠબ્બો, સમ્ભૂતત્થેરો વિય. સો હિ આયસ્મા ચિત્તં ધુરં કત્વા લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેસિ. મન્તં અવસ્સાય ઠાનન્તરપ્પત્તો વિય વીમંસં જેટ્ઠકં વીમંસં ધુરં વીમંસં પુબ્બઙ્ગમં કત્વા લોકુત્તરધમ્મનિબ્બત્તકો દટ્ઠબ્બો, થેરો મોઘરાજા વિય. સો હિ આયસ્મા વીમંસં ધુરં કત્વા લોકુત્તરધમ્મં નિબ્બત્તેસિ.

Jātisampattiyā ṭhānantaraṃ patto viya cittaṃ jeṭṭhakaṃ cittaṃ dhuraṃ cittaṃ pubbaṅgamaṃ katvā lokuttaradhammanibbattako daṭṭhabbo, sambhūtatthero viya. So hi āyasmā cittaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Mantaṃ avassāya ṭhānantarappatto viya vīmaṃsaṃ jeṭṭhakaṃ vīmaṃsaṃ dhuraṃ vīmaṃsaṃ pubbaṅgamaṃ katvā lokuttaradhammanibbattako daṭṭhabbo, thero mogharājā viya. So hi āyasmā vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi.

એત્થ ચ તયો છન્દસમાધિપધાનસઙ્ખારસઙ્ખાતા ધમ્મા ઇદ્ધીપિ હોન્તિ ઇદ્ધિપાદાપિ. સેસા પન સમ્પયુત્તકા ચત્તારો ખન્ધા ઇદ્ધિપાદાયેવ. વીરિયચિત્તવીમંસસમાધિપધાનસઙ્ખારસઙ્ખાતાપિ તયો ધમ્મા ઇદ્ધીપિ હોન્તિ ઇદ્ધિપાદાપિ. સેસા પન સમ્પયુત્તકા ચત્તારો ખન્ધા ઇદ્ધિપાદાયેવ. અયં તાવ અભેદતો કથા.

Ettha ca tayo chandasamādhipadhānasaṅkhārasaṅkhātā dhammā iddhīpi honti iddhipādāpi. Sesā pana sampayuttakā cattāro khandhā iddhipādāyeva. Vīriyacittavīmaṃsasamādhipadhānasaṅkhārasaṅkhātāpi tayo dhammā iddhīpi honti iddhipādāpi. Sesā pana sampayuttakā cattāro khandhā iddhipādāyeva. Ayaṃ tāva abhedato kathā.

ભેદતો પન ‘છન્દો’ ઇદ્ધિ નામ. છન્દધુરેન ભાવિતા ચત્તારો ખન્ધા છન્દિદ્ધિપાદો નામ. સમાધિ પધાનસઙ્ખારોતિ દ્વે ધમ્મા સઙ્ખારક્ખન્ધવસેન છન્દિદ્ધિપાદે પવિસન્તિ; પાદે પવિટ્ઠાતિપિ વત્તું વટ્ટતિયેવ. તત્થેવ ‘સમાધિ’ ઇદ્ધિ નામ. સમાધિધુરેન ભાવિતા ચત્તારો ખન્ધા સમાધિદ્ધિપાદો નામ. છન્દો પધાનસઙ્ખારોતિ દ્વે ધમ્મા સઙ્ખારક્ખન્ધવસેન સમાધિદ્ધિપાદે પવિસન્તિ; પાદે પવિટ્ઠાતિપિ વત્તું વટ્ટતિ એવ. તત્થેવ ‘પધાનસઙ્ખારો’ ઇદ્ધિ નામ. પધાનસઙ્ખારભાવિતા ચત્તારો ખન્ધા પધાનસઙ્ખારિદ્ધિપાદો નામ. છન્દો સમાધીતિ દ્વે ધમ્મા સઙ્ખારક્ખન્ધવસેન પધાનસઙ્ખારિદ્ધિપાદે પવિસન્તિ; પાદે પવિટ્ઠાતિપિ વત્તું વટ્ટતિ એવ. તત્થેવ ‘વીરિયં’ ઇદ્ધિ નામ, ‘ચિત્તં’ ઇદ્ધિ નામ, ‘વીમંસા’ ઇદ્ધિ નામ…પે॰… પાદે પવિટ્ઠાતિપિ વત્તું વટ્ટતિ એવ. અયં ભેદતો કથા નામ.

Bhedato pana ‘chando’ iddhi nāma. Chandadhurena bhāvitā cattāro khandhā chandiddhipādo nāma. Samādhi padhānasaṅkhāroti dve dhammā saṅkhārakkhandhavasena chandiddhipāde pavisanti; pāde paviṭṭhātipi vattuṃ vaṭṭatiyeva. Tattheva ‘samādhi’ iddhi nāma. Samādhidhurena bhāvitā cattāro khandhā samādhiddhipādo nāma. Chando padhānasaṅkhāroti dve dhammā saṅkhārakkhandhavasena samādhiddhipāde pavisanti; pāde paviṭṭhātipi vattuṃ vaṭṭati eva. Tattheva ‘padhānasaṅkhāro’ iddhi nāma. Padhānasaṅkhārabhāvitā cattāro khandhā padhānasaṅkhāriddhipādo nāma. Chando samādhīti dve dhammā saṅkhārakkhandhavasena padhānasaṅkhāriddhipāde pavisanti; pāde paviṭṭhātipi vattuṃ vaṭṭati eva. Tattheva ‘vīriyaṃ’ iddhi nāma, ‘cittaṃ’ iddhi nāma, ‘vīmaṃsā’ iddhi nāma…pe… pāde paviṭṭhātipi vattuṃ vaṭṭati eva. Ayaṃ bhedato kathā nāma.

એત્થ પન અભિનવં નત્થિ; ગહિતમેવ વિભૂતધાતુકં કતં. કથં? છન્દો, સમાધિ, પધાનસઙ્ખારોતિ ઇમે તયો ધમ્મા ઇદ્ધીપિ હોન્તિ ઇદ્ધિપાદાપિ. સેસા સમ્પયુત્તકા ચત્તારો ખન્ધા ઇદ્ધિપાદાયેવ. ઇમે હિ તયો ધમ્મા ઇજ્ઝમાના સમ્પયુત્તકેહિ ચતૂહિ ખન્ધેહિ સદ્ધિંયેવ ઇજ્ઝન્તિ, ન વિના. સમ્પયુત્તકા પન ચત્તારો ખન્ધા ઇજ્ઝનકટ્ઠેન ઇદ્ધિ નામ હોન્તિ, પતિટ્ઠાનટ્ઠેન પાદો નામ. ‘ઇદ્ધી’તિ વા ‘ઇદ્ધિપાદો’તિ વા ન અઞ્ઞસ્સ કસ્સચિ અધિવચનં, સમ્પયુત્તકાનં ચતુન્નં ખન્ધાનંયેવ અધિવચનં. વીરિયં, ચિત્તં, વીમંસાસમાધિપધાનસઙ્ખારોતિ તયો ધમ્મા…પે॰… ચતુન્નં ખન્ધાનંયેવ અધિવચનં.

Ettha pana abhinavaṃ natthi; gahitameva vibhūtadhātukaṃ kataṃ. Kathaṃ? Chando, samādhi, padhānasaṅkhāroti ime tayo dhammā iddhīpi honti iddhipādāpi. Sesā sampayuttakā cattāro khandhā iddhipādāyeva. Ime hi tayo dhammā ijjhamānā sampayuttakehi catūhi khandhehi saddhiṃyeva ijjhanti, na vinā. Sampayuttakā pana cattāro khandhā ijjhanakaṭṭhena iddhi nāma honti, patiṭṭhānaṭṭhena pādo nāma. ‘Iddhī’ti vā ‘iddhipādo’ti vā na aññassa kassaci adhivacanaṃ, sampayuttakānaṃ catunnaṃ khandhānaṃyeva adhivacanaṃ. Vīriyaṃ, cittaṃ, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhāroti tayo dhammā…pe… catunnaṃ khandhānaṃyeva adhivacanaṃ.

અપિચ પુબ્બભાગો પુબ્બભાગો ઇદ્ધિપાદો નામ; પટિલાભો પટિલાભો ઇદ્ધિ નામાતિ વેદિતબ્બો. અયમત્થો ઉપચારેન વા વિપસ્સનાય વા દીપેતબ્બો. પઠમજ્ઝાનપરિકમ્મઞ્હિ ઇદ્ધિપાદો નામ, પઠમજ્ઝાનં ઇદ્ધિ નામ. દુતિયતતિયચતુત્થઆકાસાનઞ્ચાયતન, વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનઆકિઞ્ચઞ્ઞાયતનનેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનપરિકમ્મં ઇદ્ધિપાદો નામ, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં ઇદ્ધિ નામ. સોતાપત્તિમગ્ગસ્સ વિપસ્સના ઇદ્ધિપાદો નામ, સોતાપત્તિમગ્ગો ઇદ્ધિ નામ. સકદાગામિ, અનાગામિ, અરહત્તમગ્ગસ્સ વિપસ્સના ઇદ્ધિપાદો નામ, અરહત્તમગ્ગો ઇદ્ધિ નામ. પટિલાભેનાપિ દીપેતું વટ્ટતિયેવ. પઠમજ્ઝાનઞ્હિ ઇદ્ધિપાદો નામ, દુતિયજ્ઝાનં ઇદ્ધિ નામ; દુતિયજ્ઝાનં ઇદ્ધિપાદો નામ, તતિયજ્ઝાનં ઇદ્ધિ નામ…પે॰… અનાગામિમગ્ગો ઇદ્ધિપાદો નામ, અરહત્તમગ્ગો ઇદ્ધિ નામ.

Apica pubbabhāgo pubbabhāgo iddhipādo nāma; paṭilābho paṭilābho iddhi nāmāti veditabbo. Ayamattho upacārena vā vipassanāya vā dīpetabbo. Paṭhamajjhānaparikammañhi iddhipādo nāma, paṭhamajjhānaṃ iddhi nāma. Dutiyatatiyacatutthaākāsānañcāyatana, viññāṇañcāyatanaākiñcaññāyatananevasaññānāsaññāyatanaparikammaṃ iddhipādo nāma, nevasaññānāsaññāyatanaṃ iddhi nāma. Sotāpattimaggassa vipassanā iddhipādo nāma, sotāpattimaggo iddhi nāma. Sakadāgāmi, anāgāmi, arahattamaggassa vipassanā iddhipādo nāma, arahattamaggo iddhi nāma. Paṭilābhenāpi dīpetuṃ vaṭṭatiyeva. Paṭhamajjhānañhi iddhipādo nāma, dutiyajjhānaṃ iddhi nāma; dutiyajjhānaṃ iddhipādo nāma, tatiyajjhānaṃ iddhi nāma…pe… anāgāmimaggo iddhipādo nāma, arahattamaggo iddhi nāma.

કેનટ્ઠેન ઇદ્ધિ? કેનટ્ઠેન પાદોતિ? ઇજ્ઝનકટ્ઠેનેવ ઇદ્ધિ. પતિટ્ઠાનટ્ઠેનેવ પાદો. એવમિધાપિ ઇદ્ધીતિ વા પાદોતિ વા ન અઞ્ઞસ્સ કસ્સચિ અધિવચનં, સમ્પયુત્તકાનં ચતુન્નં ખન્ધાનંયેવ અધિવચનન્તિ. એવં વુત્તે પન ઇદમાહંસુ – ચતુન્નં ખન્ધાનમેવ અધિવચનં ભવેય્ય, યદિ સત્થા પરતો ઉત્તરચૂળભાજનીયં નામ ન આહરેય્ય. ઉત્તરચૂળભાજનીયે પન ‘‘છન્દોયેવ છન્દિદ્ધિપાદો, વીરિયમેવ, ચિત્તમેવ, વીમંસાવ વીમંસિદ્ધિપાદો’’તિ કથિતં. કેચિ પન ‘‘ઇદ્ધિ નામ અનિપ્ફન્ના, ઇદ્ધિપાદો નિપ્ફન્નો’’તિ વદિંસુ. તેસં વચનં પટિક્ખિપિત્વા ઇદ્ધીપિ ઇદ્ધિપાદોપિ ‘નિપ્ફન્નો તિલક્ખણબ્ભાહતો’તિ સન્નિટ્ઠાનં કતં. ઇતિ ઇમસ્મિં સુત્તન્તભાજનીયે લોકિયલોકુત્તરમિસ્સકા ઇદ્ધિપાદા કથિતાતિ.

Kenaṭṭhena iddhi? Kenaṭṭhena pādoti? Ijjhanakaṭṭheneva iddhi. Patiṭṭhānaṭṭheneva pādo. Evamidhāpi iddhīti vā pādoti vā na aññassa kassaci adhivacanaṃ, sampayuttakānaṃ catunnaṃ khandhānaṃyeva adhivacananti. Evaṃ vutte pana idamāhaṃsu – catunnaṃ khandhānameva adhivacanaṃ bhaveyya, yadi satthā parato uttaracūḷabhājanīyaṃ nāma na āhareyya. Uttaracūḷabhājanīye pana ‘‘chandoyeva chandiddhipādo, vīriyameva, cittameva, vīmaṃsāva vīmaṃsiddhipādo’’ti kathitaṃ. Keci pana ‘‘iddhi nāma anipphannā, iddhipādo nipphanno’’ti vadiṃsu. Tesaṃ vacanaṃ paṭikkhipitvā iddhīpi iddhipādopi ‘nipphanno tilakkhaṇabbhāhato’ti sanniṭṭhānaṃ kataṃ. Iti imasmiṃ suttantabhājanīye lokiyalokuttaramissakā iddhipādā kathitāti.

સુત્તન્તભાજનીયવણ્ણના.

Suttantabhājanīyavaṇṇanā.

Next: ૨. અભિધમ્મભાજનીયવણ્ણના • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā

Related texts:

તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / વિભઙ્ગપાળિ • Vibhaṅgapāḷi / ૯. ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગો • 9. Iddhipādavibhaṅgo

ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વિભઙ્ગ-મૂલટીકા • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ૯. ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગો • 9. Iddhipādavibhaṅgo

ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વિભઙ્ગ-અનુટીકા • Vibhaṅga-anuṭīkā / ૯. ઇદ્ધિપાદવિભઙ્ગો • 9. Iddhipādavibhaṅgo

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact