| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya |
૨. તાલપુટસુત્તં
2. Tālapuṭasuttaṃ
૩૫૪. એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. અથ ખો તાલપુટો 1 નટગામણિ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો તાલપુટો નટગામણિ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સુતં મેતં, ભન્તે, પુબ્બકાનં આચરિયપાચરિયાનં નટાનં ભાસમાનાનં – ‘યો સો નટો રઙ્ગમજ્ઝે સમજ્જમજ્ઝે સચ્ચાલિકેન જનં હાસેતિ રમેતિ, સો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા પહાસાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતી’તિ. ઇધ ભગવા કિમાહા’’તિ? ‘‘અલં, ગામણિ, તિટ્ઠતેતં. મા મં એતં પુચ્છી’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો તાલપુટો નટગામણિ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સુતં મેતં, ભન્તે, પુબ્બકાનં આચરિયપાચરિયાનં નટાનં ભાસમાનાનં – ‘યો સો નટો રઙ્ગમજ્ઝે સમજ્જમજ્ઝે સચ્ચાલિકેન જનં હાસેતિ રમેતિ, સો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા પહાસાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતી’તિ. ઇધ ભગવા કિમાહા’’તિ? ‘‘અલં, ગામણિ, તિટ્ઠતેતં. મા મં એતં પુચ્છી’’તિ. તતિયમ્પિ ખો તાલપુટો નટગામણિ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સુતં મેતં, ભન્તે, પુબ્બકાનં આચરિયપાચરિયાનં નટાનં ભાસમાનાનં – ‘યો સો નટો રઙ્ગમજ્ઝે સમજ્જમજ્ઝે સચ્ચાલિકેન જનં હાસેતિ રમેતિ, સો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા પહાસાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતી’તિ. ઇધ ભગવા કિમાહા’’તિ?
354. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho tālapuṭo 2 naṭagāmaṇi yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho tālapuṭo naṭagāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti. Idha bhagavā kimāhā’’ti? ‘‘Alaṃ, gāmaṇi, tiṭṭhatetaṃ. Mā maṃ etaṃ pucchī’’ti. Dutiyampi kho tālapuṭo naṭagāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti. Idha bhagavā kimāhā’’ti? ‘‘Alaṃ, gāmaṇi, tiṭṭhatetaṃ. Mā maṃ etaṃ pucchī’’ti. Tatiyampi kho tālapuṭo naṭagāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti. Idha bhagavā kimāhā’’ti?
‘‘અદ્ધા ખો ત્યાહં, ગામણિ, ન લભામિ 3 – ‘અલં, ગામણિ, તિટ્ઠતેતં, મા મં એતં પુચ્છી’તિ. અપિ ચ ત્યાહં બ્યાકરિસ્સામિ. પુબ્બે ખો, ગામણિ, સત્તા અવીતરાગા રાગબન્ધનબદ્ધા. તેસં નટો રઙ્ગમજ્ઝે સમજ્જમજ્ઝે યે ધમ્મા રજનીયા તે ઉપસંહરતિ ભિય્યોસોમત્તાય. પુબ્બે ખો, ગામણિ, સત્તા અવીતદોસા દોસબન્ધનબદ્ધા. તેસં નટો રઙ્ગમજ્ઝે સમજ્જમજ્ઝે યે ધમ્મા દોસનીયા તે ઉપસંહરતિ ભિય્યોસોમત્તાય. પુબ્બે ખો, ગામણિ , સત્તા અવીતમોહા મોહબન્ધનબદ્ધા. તેસં નટો રઙ્ગમજ્ઝે સમજ્જમજ્ઝે યે ધમ્મા મોહનીયા તે ઉપસંહરતિ ભિય્યોસોમત્તાય. સો અત્તના મત્તો પમત્તો પરે મદેત્વા પમાદેત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા પહાસો નામ નિરયો તત્થ ઉપપજ્જતિ. સચે ખો પનસ્સ એવંદિટ્ઠિ હોતિ – ‘યો સો નટો રઙ્ગમજ્ઝે સમજ્જમજ્ઝે સચ્ચાલિકેન જનં હાસેતિ રમેતિ, સો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા પહાસાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતી’તિ, સાસ્સ હોતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ. મિચ્છાદિટ્ઠિકસ્સ ખો પનાહં, ગામણિ, પુરિસપુગ્ગલસ્સ દ્વિન્નં ગતીનં અઞ્ઞતરં ગતિં વદામિ – નિરયં વા તિરચ્છાનયોનિં વા’’તિ.
‘‘Addhā kho tyāhaṃ, gāmaṇi, na labhāmi 4 – ‘alaṃ, gāmaṇi, tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchī’ti. Api ca tyāhaṃ byākarissāmi. Pubbe kho, gāmaṇi, sattā avītarāgā rāgabandhanabaddhā. Tesaṃ naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe ye dhammā rajanīyā te upasaṃharati bhiyyosomattāya. Pubbe kho, gāmaṇi, sattā avītadosā dosabandhanabaddhā. Tesaṃ naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe ye dhammā dosanīyā te upasaṃharati bhiyyosomattāya. Pubbe kho, gāmaṇi , sattā avītamohā mohabandhanabaddhā. Tesaṃ naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe ye dhammā mohanīyā te upasaṃharati bhiyyosomattāya. So attanā matto pamatto pare madetvā pamādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāso nāma nirayo tattha upapajjati. Sace kho panassa evaṃdiṭṭhi hoti – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti, sāssa hoti micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhikassa kho panāhaṃ, gāmaṇi, purisapuggalassa dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ vadāmi – nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā’’ti.
એવં વુત્તે, તાલપુટો નટગામણિ, પરોદિ, અસ્સૂનિ પવત્તેસિ. ‘‘એતં ખો ત્યાહં, ગામણિ, નાલત્થં – ‘અલં, ગામણિ, તિટ્ઠતેતં; મા મં એતં પુચ્છી’’’તિ. ‘‘નાહં, ભન્તે, એતં રોદામિ યં મં ભગવા એવમાહ; અપિ ચાહં, ભન્તે, પુબ્બકેહિ આચરિયપાચરિયેહિ નટેહિ દીઘરત્તં નિકતો વઞ્ચિતો પલુદ્ધો – ‘યો સો નટો રઙ્ગમજ્ઝે સમજ્જમજ્ઝે સચ્ચાલિકેન જનં હાસેતિ રમેતિ સો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા પહાસાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતી’’’તિ. ‘‘અભિક્કન્તં, ભન્તે, અભિક્કન્તં, ભન્તે! સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તીતિ; એવમેવં ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. લભેય્યાહં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યં ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. અલત્થ ખો તાલપુટો નટગામણિ ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, અલત્થ ઉપસમ્પદં. અચિરૂપસમ્પન્નો ચ પનાયસ્મા તાલપુટો…પે॰… અરહતં અહોસીતિ. દુતિયં.
Evaṃ vutte, tālapuṭo naṭagāmaṇi, parodi, assūni pavattesi. ‘‘Etaṃ kho tyāhaṃ, gāmaṇi, nālatthaṃ – ‘alaṃ, gāmaṇi, tiṭṭhatetaṃ; mā maṃ etaṃ pucchī’’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmi yaṃ maṃ bhagavā evamāha; api cāhaṃ, bhante, pubbakehi ācariyapācariyehi naṭehi dīgharattaṃ nikato vañcito paluddho – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’’’ti. ‘‘Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. Alattha kho tālapuṭo naṭagāmaṇi bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno ca panāyasmā tālapuṭo…pe… arahataṃ ahosīti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૨. તાલપુટસુત્તવણ્ણના • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૨. તાલપુટસુત્તવણ્ણના • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
