| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
૨. તાલપુટસુત્તવણ્ણના
2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
૩૫૪. વાલોતિ વુચ્ચતિ તાલો, તસ્સ તાલપુટં નામ. યથા આમલકીફલસમાનકં, સો પન તાલસદિસમુખવણ્ણત્તા તાલપુટોતિ એવંનામકો. તેનાહ ‘‘તસ્સ કિરા’’તિઆદિ. અભિનીહારસમ્પન્નો અનેકેસુ કપ્પેસુ સમ્ભતસાવકબોધિસમ્ભારો. તથા હેસ અસીતિયા મહાસાવકેસુ અબ્ભન્તરો જાતો. સહસ્સં દેન્તિ નચ્ચં પસ્સિતુકામા. સમજ્જવેસન્તિ નેપચ્ચવેસં. કીળં કત્વાતિ નચ્ચકીળિતં કીળિત્વા, નચ્ચિત્વાતિ અત્થો.
354. Vāloti vuccati tālo, tassa tālapuṭaṃ nāma. Yathā āmalakīphalasamānakaṃ, so pana tālasadisamukhavaṇṇattā tālapuṭoti evaṃnāmako. Tenāha ‘‘tassa kirā’’tiādi. Abhinīhārasampanno anekesu kappesu sambhatasāvakabodhisambhāro. Tathā hesa asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro jāto. Sahassaṃ denti naccaṃ passitukāmā. Samajjavesanti nepaccavesaṃ. Kīḷaṃ katvāti naccakīḷitaṃ kīḷitvā, naccitvāti attho.
પુબ્બે તથાપવત્તવુત્તન્તદસ્સને સચ્ચેન, તબ્બિપરિયાયે અલિકેન. રાગપચ્ચયાતિ રાગુપ્પત્તિયા કારણભૂતા. મુખતો…પે॰… દસ્સનાદયોતિ આદિ-સદ્દેન મુખતો અગ્ગિજાલનિક્ખમદસ્સનાદિકે સઙ્ગણ્હાતિ. અઞ્ઞે ચ…પે॰… અભિનયાતિ કામસ્સાદસંયુત્તાનં સિઙ્ગારહસ્સઅબ્ભુતરસાનઞ્ચેવ ‘‘અઞ્ઞે ચા’’તિ વુત્તસન્તબીભચ્છરસાનઞ્ચ દસ્સનકા અભિનયા. દોસપચ્ચયાતિ દોસુપ્પત્તિયા કારણભૂતા. હત્થપાદચ્છેદાદીતિ આદિ-સદ્દેન સઙ્ગહિતાનં રુદ્દવીરભયાનકરસાનં દસ્સનકા અભિનયા. મોહપચ્ચયાતિ મોહુપ્પત્તિયા કારણભૂતા. એવમાદયોતિ આદિ-સદ્દેન સઙ્ગહિતાનં કરુણાસન્તભયાનકરસાનં દસ્સનકા અભિનયા. તે હિ રસે સન્ધાય પાળિયં ‘‘યે ધમ્મા રજનીયા, યે ધમ્મા દોસનીયા, યે ધમ્મા મોહનીયા’’તિ ચ વુત્તં.
Pubbe tathāpavattavuttantadassane saccena, tabbipariyāye alikena. Rāgapaccayāti rāguppattiyā kāraṇabhūtā. Mukhato…pe… dassanādayoti ādi-saddena mukhato aggijālanikkhamadassanādike saṅgaṇhāti. Aññe ca…pe… abhinayāti kāmassādasaṃyuttānaṃ siṅgārahassaabbhutarasānañceva ‘‘aññe cā’’ti vuttasantabībhaccharasānañca dassanakā abhinayā. Dosapaccayāti dosuppattiyā kāraṇabhūtā. Hatthapādacchedādīti ādi-saddena saṅgahitānaṃ ruddavīrabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Mohapaccayāti mohuppattiyā kāraṇabhūtā. Evamādayoti ādi-saddena saṅgahitānaṃ karuṇāsantabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Te hi rase sandhāya pāḷiyaṃ ‘‘ye dhammā rajanīyā, ye dhammā dosanīyā, ye dhammā mohanīyā’’ti ca vuttaṃ.
નટવેસં ગહેત્વાવ પચ્ચન્તિ કમ્મસરિક્ખવિપાકવસેન. તં સન્ધાયાતિ તં યથાવુત્તં નિરયે પચ્ચનં સન્ધાય. એતં ‘‘પહાસો નામ નિરયો, તત્થ ઉપપજ્જતી’’તિ વુત્તં. યથા લોકે અત્થવિસેસવસેન સકમ્મકાનિપિ પદાનિ અકમ્મકાનિ ભવન્તિ ‘‘વિમુચ્ચતિ પુરિસો’’તિ, એવં ઇધ અત્થવિસેસવસેન અકમ્મકં સકમ્મકં કત્વા વુત્તં – ‘‘નાહં, ભન્તે, એતં રોદામી’’તિ. કો પન સો અત્થવિસેસો? અસહનં અક્ખમનં, તસ્મા ન રોદામિ ન સહામિ, ન અક્ખમામીતિ અત્થો. રોદનકારણઞ્હિ અસહન્તો તેન અભિભૂતો રોદતિ. તમેવસ્સ સકમ્મકભાવસ્સ કારણભૂતં અત્થવિસેસં ‘‘ન અસ્સુવિમોચનમત્તેના’’તિ વુત્તં. મતં વા, અમ્મ, રોદન્તીતિ એત્થાપિ મતં રોદન્તિ, તસ્સ મરણં ન સહન્તિ, નક્ખમન્તીતિ પાકટોયમત્થોતિ.
Naṭavesaṃgahetvāva paccanti kammasarikkhavipākavasena. Taṃ sandhāyāti taṃ yathāvuttaṃ niraye paccanaṃ sandhāya. Etaṃ ‘‘pahāso nāma nirayo, tattha upapajjatī’’ti vuttaṃ. Yathā loke atthavisesavasena sakammakānipi padāni akammakāni bhavanti ‘‘vimuccati puriso’’ti, evaṃ idha atthavisesavasena akammakaṃ sakammakaṃ katvā vuttaṃ – ‘‘nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmī’’ti. Ko pana so atthaviseso? Asahanaṃ akkhamanaṃ, tasmā na rodāmi na sahāmi, na akkhamāmīti attho. Rodanakāraṇañhi asahanto tena abhibhūto rodati. Tamevassa sakammakabhāvassa kāraṇabhūtaṃ atthavisesaṃ ‘‘na assuvimocanamattenā’’ti vuttaṃ. Mataṃ vā, amma, rodantīti etthāpi mataṃ rodanti, tassa maraṇaṃ na sahanti, nakkhamantīti pākaṭoyamatthoti.
તાલપુટસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Tālapuṭasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૨. તાલપુટસુત્તં • 2. Tālapuṭasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૨. તાલપુટસુત્તવણ્ણના • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
