| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / உதா³ன-அட்ட²கதா² • Udāna-aṭṭhakathā |
3. ததியபோ³தி⁴ஸுத்தவண்ணனா
3. Tatiyabodhisuttavaṇṇanā
3. ததியே அனுலோமபடிலோமந்தி அனுலோமஞ்ச படிலோமஞ்ச, யதா²வுத்தஅனுலோமவஸேன சேவ படிலோமவஸேன சாதி அத்தோ². நனு ச புப்³பே³பி அனுலோமவஸேன படிலோமவஸேன ச படிச்சஸமுப்பாதே³ மனஸிகாரப்பவத்தி ஸுத்தத்³வயே வுத்தா, இத⁴ கஸ்மா புனபி தது³ப⁴யவஸேன மனஸிகாரப்பவத்தி வுச்சதீதி? தது³ப⁴யவஸேன ததியவாரங் தத்த² மனஸிகாரஸ்ஸ பவத்திதத்தா. கத²ங் பன தது³ப⁴யவஸேன மனஸிகாரோ பவத்திதோ? ந ஹி ஸக்கா அபுப்³ப³ங் அசரிமங் அனுலோமபடிலோமங் படிச்சஸமுப்பாத³ஸ்ஸ மனஸிகாரங் பவத்தேதுந்தி? ந கோ² பனேதங் ஏவங் த³ட்ட²ப்³ப³ங் ‘‘தது³ப⁴யங் ஏகஜ்ஜ²ங் மனஸாகாஸீ’’தி, அத² கோ² வாரேன. ப⁴க³வா ஹி பட²மங் அனுலோமவஸேன படிச்சஸமுப்பாத³ங் மனஸி கரித்வா தத³னுரூபங் பட²மங் உதா³னங் உதா³னேஸி. து³தியம்பி படிலோமவஸேன தங் மனஸி கரித்வா தத³னுரூபமேவ உதா³னங் உதா³னேஸி. ததியவாரே பன காலேன அனுலோமங் காலேன படிலோமங் மனஸிகரணவஸேன அனுலோமபடிலோமங் மனஸி அகாஸி. தேன வுத்தங் – ‘‘அனுலோமபடிலோமந்தி அனுலோமஞ்ச படிலோமஞ்ச, யதா²வுத்தஅனுலோமவஸேன சேவ படிலோமவஸேன சா’’தி. இமினா மனஸிகாரஸ்ஸ பகு³ணப³லவபா⁴வோ ச வஸீபா⁴வோ ச பகாஸிதோ ஹோதி. எத்த² ச ‘‘அனுலோமங் மனஸி கரிஸ்ஸாமி, படிலோமங் மனஸி கரிஸ்ஸாமி, அனுலோமபடிலோமங் மனஸி கரிஸ்ஸாமீ’’தி ஏவங் பவத்தானங் புப்³பா³போ⁴கா³னங் வஸேன நேஸங் விபா⁴கோ³ வேதி³தப்³போ³.
3. Tatiye anulomapaṭilomanti anulomañca paṭilomañca, yathāvuttaanulomavasena ceva paṭilomavasena cāti attho. Nanu ca pubbepi anulomavasena paṭilomavasena ca paṭiccasamuppāde manasikārappavatti suttadvaye vuttā, idha kasmā punapi tadubhayavasena manasikārappavatti vuccatīti? Tadubhayavasena tatiyavāraṃ tattha manasikārassa pavattitattā. Kathaṃ pana tadubhayavasena manasikāro pavattito? Na hi sakkā apubbaṃ acarimaṃ anulomapaṭilomaṃ paṭiccasamuppādassa manasikāraṃ pavattetunti? Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘tadubhayaṃ ekajjhaṃ manasākāsī’’ti, atha kho vārena. Bhagavā hi paṭhamaṃ anulomavasena paṭiccasamuppādaṃ manasi karitvā tadanurūpaṃ paṭhamaṃ udānaṃ udānesi. Dutiyampi paṭilomavasena taṃ manasi karitvā tadanurūpameva udānaṃ udānesi. Tatiyavāre pana kālena anulomaṃ kālena paṭilomaṃ manasikaraṇavasena anulomapaṭilomaṃ manasi akāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘anulomapaṭilomanti anulomañca paṭilomañca, yathāvuttaanulomavasena ceva paṭilomavasena cā’’ti. Iminā manasikārassa paguṇabalavabhāvo ca vasībhāvo ca pakāsito hoti. Ettha ca ‘‘anulomaṃ manasi karissāmi, paṭilomaṃ manasi karissāmi, anulomapaṭilomaṃ manasi karissāmī’’ti evaṃ pavattānaṃ pubbābhogānaṃ vasena nesaṃ vibhāgo veditabbo.
தத்த² அவிஜ்ஜாய த்வேவாதி அவிஜ்ஜாய து ஏவ. அஸேஸவிராக³னிரோதா⁴தி விராக³ஸங்கா²தேன மக்³கே³ன அஸேஸனிரோதா⁴, அக்³க³மக்³கே³ன அனவஸேஸஅனுப்பாத³ப்பஹானாதி அத்தோ². ஸங்கா²ரனிரோதோ⁴தி ஸப்³பே³ஸங் ஸங்கா²ரானங் அனவஸேஸங் அனுப்பாத³னிரோதோ⁴. ஹெட்டி²மேன ஹி மக்³க³த்தயேன கேசி ஸங்கா²ரா நிருஜ்ஜ²ந்தி, கேசி ந நிருஜ்ஜ²ந்தி அவிஜ்ஜாய ஸாவஸேஸனிரோதா⁴. அக்³க³மக்³கே³ன பனஸ்ஸா அனவஸேஸனிரோதா⁴ ந கேசி ஸங்கா²ரா ந நிருஜ்ஜ²ந்தீதி.
Tattha avijjāya tvevāti avijjāya tu eva. Asesavirāganirodhāti virāgasaṅkhātena maggena asesanirodhā, aggamaggena anavasesaanuppādappahānāti attho. Saṅkhāranirodhoti sabbesaṃ saṅkhārānaṃ anavasesaṃ anuppādanirodho. Heṭṭhimena hi maggattayena keci saṅkhārā nirujjhanti, keci na nirujjhanti avijjāya sāvasesanirodhā. Aggamaggena panassā anavasesanirodhā na keci saṅkhārā na nirujjhantīti.
ஏதமத்த²ங் விதி³த்வாதி ய்வாயங் அவிஜ்ஜாதி³வஸேன ஸங்கா²ராதி³கஸ்ஸ து³க்க²க்க²ந்த⁴ஸ்ஸ ஸமுத³யோ நிரோதோ⁴ ச அவிஜ்ஜாதீ³னங் ஸமுத³யா நிரோதா⁴ ச ஹோதீதி வுத்தோ, ஸப்³பா³காரேன ஏதமத்த²ங் விதி³த்வா. இமங் உதா³னங் உதா³னேஸீதி இத³ங் யேன மக்³கே³ன யோ து³க்க²க்க²ந்த⁴ஸ்ஸ ஸமுத³யனிரோத⁴ஸங்கா²தோ அத்தோ² கிச்சவஸேன ஆரம்மணகிரியாய ச விதி³தோ, தஸ்ஸ அரியமக்³க³ஸ்ஸ ஆனுபா⁴வதீ³பகங் வுத்தப்பகாரங் உதா³னங் உதா³னேஸீதி அத்தோ².
Etamatthaṃviditvāti yvāyaṃ avijjādivasena saṅkhārādikassa dukkhakkhandhassa samudayo nirodho ca avijjādīnaṃ samudayā nirodhā ca hotīti vutto, sabbākārena etamatthaṃ viditvā. Imaṃ udānaṃ udānesīti idaṃ yena maggena yo dukkhakkhandhassa samudayanirodhasaṅkhāto attho kiccavasena ārammaṇakiriyāya ca vidito, tassa ariyamaggassa ānubhāvadīpakaṃ vuttappakāraṃ udānaṃ udānesīti attho.
தத்ராயங் ஸங்கே²பத்தோ² – யதா³ ஹவே பாதுப⁴வந்தி த⁴ம்மா ஆதாபினோ ஜா²யதோ ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ, ததா³ ஸோ ப்³ராஹ்மணோ தேஹி உப்பன்னேஹி போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மேஹி யஸ்ஸ வா அரியமக்³க³ஸ்ஸ சதுஸச்சத⁴ம்மா பாதுபூ⁴தா , தேன அரியமக்³கே³ன விதூ⁴பயங் திட்ட²தி மாரஸேனங், ‘‘காமா தே பட²மா ஸேனா’’திஆதி³னா (ஸு॰ நி॰ 438; மஹானி॰ 28; சூளனி॰ நந்த³மாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 47) நயேன வுத்தப்பகாரங் மாரஸேனங் விதூ⁴பயந்தோ வித⁴மெந்தோ வித்³த⁴ங்ஸெந்தோ திட்ட²தி. கத²ங்? ஸூரியோவ ஓபா⁴ஸயமந்தலிக்க²ங், யதா² ஸூரியோ அப்³பு⁴க்³க³தோ அத்தனோ பபா⁴ய அந்தலிக்க²ங் ஓபா⁴ஸெந்தோவ அந்த⁴காரங் வித⁴மெந்தோ திட்ட²தி, ஏவங் ஸோபி கீ²ணாஸவப்³ராஹ்மணோ தேஹி த⁴ம்மேஹி தேன வா அரியமக்³கே³ன ஸச்சானி படிவிஜ்ஜ²ந்தோவ மாரஸேனங் விதூ⁴பயந்தோ திட்ட²தீதி.
Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yadā have pātubhavanti dhammā ātāpino jhāyato brāhmaṇassa, tadā so brāhmaṇo tehi uppannehi bodhipakkhiyadhammehi yassa vā ariyamaggassa catusaccadhammā pātubhūtā , tena ariyamaggena vidhūpayaṃ tiṭṭhati mārasenaṃ, ‘‘kāmā te paṭhamā senā’’tiādinā (su. ni. 438; mahāni. 28; cūḷani. nandamāṇavapucchāniddesa 47) nayena vuttappakāraṃ mārasenaṃ vidhūpayanto vidhamento viddhaṃsento tiṭṭhati. Kathaṃ? Sūriyova obhāsayamantalikkhaṃ, yathā sūriyo abbhuggato attano pabhāya antalikkhaṃ obhāsentova andhakāraṃ vidhamento tiṭṭhati, evaṃ sopi khīṇāsavabrāhmaṇo tehi dhammehi tena vā ariyamaggena saccāni paṭivijjhantova mārasenaṃ vidhūpayanto tiṭṭhatīti.
ஏவங் ப⁴க³வதா பட²மங் பச்சயாகாரபஜானநஸ்ஸ, து³தியங் பச்சயக்க²யாதி⁴க³மஸ்ஸ, ததியங் அரியமக்³க³ஸ்ஸ ஆனுபா⁴வப்பகாஸனானி இமானி தீணி உதா³னானி தீஸு யாமேஸு பா⁴ஸிதானி. கதராய ரத்தியா? அபி⁴ஸம்போ³தி⁴தோ ஸத்தமாய ரத்தியா. ப⁴க³வா ஹி விஸாக²புண்ணமாய ரத்தியா பட²மயாமே புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரித்வா மஜ்ஜி²மயாமே தி³ப்³ப³சக்கு²ங் விஸோதெ⁴த்வா பச்சி²மயாமே படிச்சஸமுப்பாதே³ ஞாணங் ஓதாரெத்வா நானானயேஹி தேபூ⁴மகஸங்கா²ரே ஸம்மஸித்வா ‘‘இதா³னி அருணோ உக்³க³மிஸ்ஸதீ’’தி ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் பாபுணி, ஸப்³ப³ஞ்ஞுதப்பத்திஸமனந்தரமேவ ச அருணோ உக்³க³ச்சீ²தி. ததோ தேனேவ பல்லங்கேன போ³தி⁴ருக்க²மூலே ஸத்தாஹங் வீதினாமெந்தோ ஸம்பத்தாய பாடிபத³ரத்தியா தீஸு யாமேஸு வுத்தனயேன படிச்சஸமுப்பாத³ங் மனஸி கரித்வா யதா²க்கமங் இமானி உதா³னானி உதா³னேஸி.
Evaṃ bhagavatā paṭhamaṃ paccayākārapajānanassa, dutiyaṃ paccayakkhayādhigamassa, tatiyaṃ ariyamaggassa ānubhāvappakāsanāni imāni tīṇi udānāni tīsu yāmesu bhāsitāni. Katarāya rattiyā? Abhisambodhito sattamāya rattiyā. Bhagavā hi visākhapuṇṇamāya rattiyā paṭhamayāme pubbenivāsaṃ anussaritvā majjhimayāme dibbacakkhuṃ visodhetvā pacchimayāme paṭiccasamuppāde ñāṇaṃ otāretvā nānānayehi tebhūmakasaṅkhāre sammasitvā ‘‘idāni aruṇo uggamissatī’’ti sammāsambodhiṃ pāpuṇi, sabbaññutappattisamanantarameva ca aruṇo uggacchīti. Tato teneva pallaṅkena bodhirukkhamūle sattāhaṃ vītināmento sampattāya pāṭipadarattiyā tīsu yāmesu vuttanayena paṭiccasamuppādaṃ manasi karitvā yathākkamaṃ imāni udānāni udānesi.
க²ந்த⁴கே பன தீஸுபி வாரேஸு ‘‘படிச்சஸமுப்பாத³ங் அனுலோமபடிலோமங் மனஸாகாஸீ’’தி (மஹாவ॰ 1) ஆக³தத்தா க²ந்த⁴கட்ட²கதா²யங் ‘‘தீஸுபி யாமேஸு ஏவங் மனஸி கத்வா பட²மங் உதா³னங் பச்சயாகாரபச்சவெக்க²ணவஸேன, து³தியங் நிப்³பா³னபச்சவெக்க²ணவஸேன, ததியங் மக்³க³பச்சவெக்க²ணவஸேனாதி ஏவங் இமானி ப⁴க³வா உதா³னானி உதா³னேஸீ’’தி வுத்தங், தம்பி ந விருஜ்ஜ²தி. ப⁴க³வா ஹி ட²பெத்வா ரதனக⁴ரஸத்தாஹங் ஸேஸேஸு ச²ஸு ஸத்தாஹேஸு அந்தரந்தரா த⁴ம்மங் பச்சவெக்கி²த்வா யேபு⁴ய்யேன விமுத்திஸுக²படிஸங்வேதீ³ விஹாஸி, ரதனக⁴ரஸத்தாஹே பன அபி⁴த⁴ம்மபரிசயவஸேனேவ விஹாஸீதி.
Khandhake pana tīsupi vāresu ‘‘paṭiccasamuppādaṃ anulomapaṭilomaṃ manasākāsī’’ti (mahāva. 1) āgatattā khandhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘tīsupi yāmesu evaṃ manasi katvā paṭhamaṃ udānaṃ paccayākārapaccavekkhaṇavasena, dutiyaṃ nibbānapaccavekkhaṇavasena, tatiyaṃ maggapaccavekkhaṇavasenāti evaṃ imāni bhagavā udānāni udānesī’’ti vuttaṃ, tampi na virujjhati. Bhagavā hi ṭhapetvā ratanagharasattāhaṃ sesesu chasu sattāhesu antarantarā dhammaṃ paccavekkhitvā yebhuyyena vimuttisukhapaṭisaṃvedī vihāsi, ratanagharasattāhe pana abhidhammaparicayavaseneva vihāsīti.
ததியபோ³தி⁴ஸுத்தவண்ணனா நிட்டி²தா.
Tatiyabodhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / உதா³னபாளி • Udānapāḷi / 3. ததியபோ³தி⁴ஸுத்தங் • 3. Tatiyabodhisuttaṃ
