Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૧૧૭] ૭. તિત્તિરજાતકવણ્ણના

    [117] 7. Tittirajātakavaṇṇanā

    અચ્ચુગ્ગતાતિબલતાતિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો કોકાલિકં આરબ્ભ કથેસિ. તસ્સ વત્થુ તેરસકનિપાતે તક્કારિયજાતકે (જા॰ ૧.૧૩.૧૦૪ આદયો) આવિ ભવિસ્સતિ. સત્થા પન ‘‘ન, ભિક્ખવે, કોકાલિકો ઇદાનેવ અત્તનો વાચં નિસ્સાય નટ્ઠો, પુબ્બેપિ નટ્ઠોયેવા’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Accuggatātibalatāti idaṃ satthā jetavane viharanto kokālikaṃ ārabbha kathesi. Tassa vatthu terasakanipāte takkāriyajātake (jā. 1.13.104 ādayo) āvi bhavissati. Satthā pana ‘‘na, bhikkhave, kokāliko idāneva attano vācaṃ nissāya naṭṭho, pubbepi naṭṭhoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો ઉદિચ્ચબ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો તક્કસિલાયં સબ્બસિપ્પાનિ ઉગ્ગણ્હિત્વા કામે પહાય ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા પઞ્ચાભિઞ્ઞા અટ્ઠ સમાપત્તિયો નિબ્બત્તેસિ. હિમવન્તપ્પદેસે સબ્બો ઇસિગણો સન્નિપતિત્વા તં ઓવાદાચરિયં કત્વા પરિવારેસિ. સો પઞ્ચન્નં ઇસિસતાનં ઓવાદાચરિયો હુત્વા ઝાનકીળં કીળન્તો હિમવન્તે વસતિ. તદા એકો ચેત્થ પણ્ડુરોગી તાપસો કુઠારિં ગહેત્વા કટ્ઠં ફાલેતિ. અથેકો મુખરતાપસો તસ્સ સન્તિકે નિસીદિત્વા ‘‘ઇધ પહારં દેહિ, ઇધ પહારં દેહી’’તિ તં તાપસં રોસેસિ. સો કુજ્ઝિત્વા ‘‘ન દાનિ મે ત્વં દારુફાલનસિપ્પં સિક્ખાપનકાચરિયો’’તિ તિણ્હં કુઠારિં ઉક્ખિપિત્વા નં એકપ્પહારેનેવ જીવિતક્ખયં પાપેસિ. બોધિસત્તો તસ્સ સરીરકિચ્ચં કારેસિ. તદા અસ્સમતો અવિદૂરે એકસ્મિં વમ્મિકપાદે એકો તિત્તિરો વસતિ. સો સાયં પાતં તસ્મિં વમ્મિકમત્થકે ઠત્વા મહાવસ્સિતં વસ્સતિ. તં સુત્વા એકો લુદ્દકો ‘‘તિત્તિરેન ભવિતબ્બ’’ન્તિ ચિન્તેત્વા સદ્દસઞ્ઞાય તત્થ ગન્ત્વા તં વધિત્વા આદાય ગતો.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto udiccabrāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā pañcābhiññā aṭṭha samāpattiyo nibbattesi. Himavantappadese sabbo isigaṇo sannipatitvā taṃ ovādācariyaṃ katvā parivāresi. So pañcannaṃ isisatānaṃ ovādācariyo hutvā jhānakīḷaṃ kīḷanto himavante vasati. Tadā eko cettha paṇḍurogī tāpaso kuṭhāriṃ gahetvā kaṭṭhaṃ phāleti. Atheko mukharatāpaso tassa santike nisīditvā ‘‘idha pahāraṃ dehi, idha pahāraṃ dehī’’ti taṃ tāpasaṃ rosesi. So kujjhitvā ‘‘na dāni me tvaṃ dāruphālanasippaṃ sikkhāpanakācariyo’’ti tiṇhaṃ kuṭhāriṃ ukkhipitvā naṃ ekappahāreneva jīvitakkhayaṃ pāpesi. Bodhisatto tassa sarīrakiccaṃ kāresi. Tadā assamato avidūre ekasmiṃ vammikapāde eko tittiro vasati. So sāyaṃ pātaṃ tasmiṃ vammikamatthake ṭhatvā mahāvassitaṃ vassati. Taṃ sutvā eko luddako ‘‘tittirena bhavitabba’’nti cintetvā saddasaññāya tattha gantvā taṃ vadhitvā ādāya gato.

    બોધિસત્તો તસ્સ સદ્દં અસુણન્તો ‘‘અસુકટ્ઠાને તિત્તિરો વસતિ, કિં નુ ખો તસ્સ સદ્દો ન સૂયતી’’તિ તાપસે પુચ્છિ. તે તસ્સ તમત્થં આરોચેસું. સો ઉભોપિ તાનિ કારણાનિ સંસન્દેત્વા ઇસિગણમજ્ઝે ઇમં ગાથમાહ –

    Bodhisatto tassa saddaṃ asuṇanto ‘‘asukaṭṭhāne tittiro vasati, kiṃ nu kho tassa saddo na sūyatī’’ti tāpase pucchi. Te tassa tamatthaṃ ārocesuṃ. So ubhopi tāni kāraṇāni saṃsandetvā isigaṇamajjhe imaṃ gāthamāha –

    ૧૧૭.

    117.

    ‘‘અચ્ચુગ્ગતાતિબલતા, અતિવેલં પભાસિતા;

    ‘‘Accuggatātibalatā, ativelaṃ pabhāsitā;

    વાચા હનતિ દુમ્મેધં, તિત્તિરં વાતિવસ્સિત’’ન્તિ.

    Vācā hanati dummedhaṃ, tittiraṃ vātivassita’’nti.

    તત્થ અચ્ચુગ્ગતાતિ અતિઉગ્ગતા. અતિબલતાતિ પુનપ્પુનં ભાસનેન અતિબલસભાવા. અતિવેલં પભાસિતાતિ અતિક્કન્તવેલા પમાણાતિક્કમેન ભાસિતા. તિત્તિરં વાતિવસ્સિતન્તિ યથા તિત્તિરં અતિવસ્સિતં હનતિ, તથા એવરૂપા વાચા દુમ્મેધં બાલપુગ્ગલં હનતીતિ.

    Tattha accuggatāti atiuggatā. Atibalatāti punappunaṃ bhāsanena atibalasabhāvā. Ativelaṃ pabhāsitāti atikkantavelā pamāṇātikkamena bhāsitā. Tittiraṃ vātivassitanti yathā tittiraṃ ativassitaṃ hanati, tathā evarūpā vācā dummedhaṃ bālapuggalaṃ hanatīti.

    એવં બોધિસત્તો ઇસિગણસ્સ ઓવાદં દત્વા ચત્તારો બ્રહ્મવિહારે ભાવેત્વા બ્રહ્મલોકપરાયણો અહોસિ.

    Evaṃ bodhisatto isigaṇassa ovādaṃ datvā cattāro brahmavihāre bhāvetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.

    સત્થા ‘‘ન, ભિક્ખવે, કોકાલિકો ઇદાનેવ અત્તનો વચનં નિસ્સાય નટ્ઠો, પુબ્બેપિ નટ્ઠોયેવા’’તિ વત્વા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા જાતકં સમોધાનેસિ – ‘‘તદા મુખરતાપસો કોકાલિકો અહોસિ, ઇસિગણો બુદ્ધપરિસા, ગણસત્થા પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā ‘‘na, bhikkhave, kokāliko idāneva attano vacanaṃ nissāya naṭṭho, pubbepi naṭṭhoyevā’’ti vatvā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mukharatāpaso kokāliko ahosi, isigaṇo buddhaparisā, gaṇasatthā pana ahameva ahosi’’nti.

    તિત્તિરજાતકવણ્ણના સત્તમા.

    Tittirajātakavaṇṇanā sattamā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૧૧૭. તિત્તિરજાતકં • 117. Tittirajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact