Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૧૩૯] ૯. ઉભતોભટ્ઠજાતકવણ્ણના

    [139] 9. Ubhatobhaṭṭhajātakavaṇṇanā

    અક્ખી ભિન્ના પટો નટ્ઠોતિ ઇદં સત્થા વેળુવને વિહરન્તો દેવદત્તં આરબ્ભ કથેસિ. તદા કિર ધમ્મસભાયં ભિક્ખૂ કથં સમુટ્ઠાપેસું ‘‘આવુસો, સેય્યથાપિ નામ છવાલાતં ઉભતોપદિત્તં મજ્ઝે ગૂથગતં નેવારઞ્ઞે કટ્ઠત્થં ફરતિ, ન ગામે કટ્ઠત્થં ફરતિ, એવમેવ દેવદત્તો એવરૂપે નિય્યાનિકસાસને પબ્બજિત્વા ઉભતો ભટ્ઠો ઉભતો પરિબાહિરો જાતો, ગિહિપરિભોગા ચ પરિહીનો, સામઞ્ઞત્થઞ્ચ ન પરિપૂરેતી’’તિ. સત્થા આગન્ત્વા ‘‘કાય નુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘ઇમાય નામા’’તિ વુત્તે ‘‘ન, ભિક્ખવે, દેવદત્તો ઇદાનેવ ઉભતો ભટ્ઠો હોતિ, અતીતેપિ ઉભતો ભટ્ઠો અહોસિયેવા’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Akkhī bhinnā paṭo naṭṭhoti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Tadā kira dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, seyyathāpi nāma chavālātaṃ ubhatopadittaṃ majjhe gūthagataṃ nevāraññe kaṭṭhatthaṃ pharati, na gāme kaṭṭhatthaṃ pharati, evameva devadatto evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā ubhato bhaṭṭho ubhato paribāhiro jāto, gihiparibhogā ca parihīno, sāmaññatthañca na paripūretī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva ubhato bhaṭṭho hoti, atītepi ubhato bhaṭṭho ahosiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો રુક્ખદેવતા હુત્વા નિબ્બત્તિ. તદા એકસ્મિં ગામકે બાળિસિકા વસન્તિ. અથેકો બાળિસિકો બળિસં આદાય દહરેન પુત્તેન સદ્ધિં યસ્મિં સોબ્ભે પકતિયાપિ બાળિસિકા મચ્છે ગણ્હન્તિ, તત્થ ગન્ત્વા બળિસં ખિપિ. બળિસો ઉદકપટિચ્છન્ને એકસ્મિં ખાણુકે લગ્ગિ. બાળિસિકો તં આકડ્ઢિતું અસક્કોન્તો ચિન્તેસિ ‘‘અયં બળિસો મહામચ્છે લગ્ગો ભવિસ્સતિ, પુત્તકં માતુ સન્તિકં પેસેત્વા પટિવિસ્સકેહિ સદ્ધિં કલહં કારાપેમિ, એવં ઇતો ન કોચિ કોટ્ઠાસં પચ્ચાસીસિસ્સતી’’તિ. સો પુત્તં આહ ‘‘ગચ્છ, તાત, અમ્હેહિ મહામચ્છસ્સ લદ્ધભાવં માતુ આચિક્ખાહિ, ‘પટિવિસ્સકેહિ કિર સદ્ધિં કલહં કરોહી’તિ વદેહી’’તિ. સો પુત્તં પેસેત્વા બળિસં આકડ્ઢિતું અસક્કોન્તો રજ્જુચ્છેદનભયેન ઉત્તરિસાટકં થલે ઠપેત્વા ઉદકં ઓતરિત્વા મચ્છલોભેન મચ્છં ઉપધારેન્તો ખાણુકેહિ પહરિત્વા દ્વેપિ અક્ખીનિ ભિન્દિ. થલે ઠપિતસાટકંપિસ્સ ચોરો હરિ. સો વેદનાપ્પત્તો હુત્વા હત્થેન અક્ખીનિ ઉપ્પીળયમાનો ગહેત્વા ઉદકા ઉત્તરિત્વા કમ્પમાનો સાટકં પરિયેસતિ.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto rukkhadevatā hutvā nibbatti. Tadā ekasmiṃ gāmake bāḷisikā vasanti. Atheko bāḷisiko baḷisaṃ ādāya daharena puttena saddhiṃ yasmiṃ sobbhe pakatiyāpi bāḷisikā macche gaṇhanti, tattha gantvā baḷisaṃ khipi. Baḷiso udakapaṭicchanne ekasmiṃ khāṇuke laggi. Bāḷisiko taṃ ākaḍḍhituṃ asakkonto cintesi ‘‘ayaṃ baḷiso mahāmacche laggo bhavissati, puttakaṃ mātu santikaṃ pesetvā paṭivissakehi saddhiṃ kalahaṃ kārāpemi, evaṃ ito na koci koṭṭhāsaṃ paccāsīsissatī’’ti. So puttaṃ āha ‘‘gaccha, tāta, amhehi mahāmacchassa laddhabhāvaṃ mātu ācikkhāhi, ‘paṭivissakehi kira saddhiṃ kalahaṃ karohī’ti vadehī’’ti. So puttaṃ pesetvā baḷisaṃ ākaḍḍhituṃ asakkonto rajjucchedanabhayena uttarisāṭakaṃ thale ṭhapetvā udakaṃ otaritvā macchalobhena macchaṃ upadhārento khāṇukehi paharitvā dvepi akkhīni bhindi. Thale ṭhapitasāṭakaṃpissa coro hari. So vedanāppatto hutvā hatthena akkhīni uppīḷayamāno gahetvā udakā uttaritvā kampamāno sāṭakaṃ pariyesati.

    સાપિસ્સ ભરિયા ‘‘કલહં કત્વા કસ્સચિ અપચ્ચાસીસનભાવં કરિસ્સામી’’તિ એકસ્મિંયેવ કણ્ણે તાલપણ્ણં પિળન્ધિત્વા એકં અક્ખિં ઉક્ખલિમસિયા અઞ્જેત્વા કુક્કુરં અઙ્કેનાદાય પટિવિસ્સકઘરં અગમાસિ. અથ નં એકા સહાયિકા એવમાહ ‘‘એકસ્મિંયેવ તે કણ્ણે તાલપણ્ણં પિળન્ધિતં, એકં અક્ખિ અઞ્જિતં, પિયપુત્તં વિય કુક્કુરં અઙ્કેનાદાય ઘરતો ઘરં ગચ્છસિ, કિં ઉમ્મત્તિકાસિ જાતા’’તિ. ‘‘નાહં ઉમ્મત્તિકા, ત્વં પન મં અકારણેન અક્કોસસિ પરિભાસસિ, ઇદાનિ તં ગામભોજકસ્સ સન્તિકં ગન્ત્વા અટ્ઠ કહાપણે દણ્ડાપેસ્સામી’’તિ એવં કલહં કત્વા ઉભોપિ ગામભોજકસ્સ સન્તિકં અગમંસુ. કલહે વિસોધિયમાને તસ્સાયેવ મત્થકે દણ્ડો પતિ. અથ નં બન્ધિત્વા ‘‘દણ્ડં દેહી’’તિ પોથેતું આરભિંસુ.

    Sāpissa bhariyā ‘‘kalahaṃ katvā kassaci apaccāsīsanabhāvaṃ karissāmī’’ti ekasmiṃyeva kaṇṇe tālapaṇṇaṃ piḷandhitvā ekaṃ akkhiṃ ukkhalimasiyā añjetvā kukkuraṃ aṅkenādāya paṭivissakagharaṃ agamāsi. Atha naṃ ekā sahāyikā evamāha ‘‘ekasmiṃyeva te kaṇṇe tālapaṇṇaṃ piḷandhitaṃ, ekaṃ akkhi añjitaṃ, piyaputtaṃ viya kukkuraṃ aṅkenādāya gharato gharaṃ gacchasi, kiṃ ummattikāsi jātā’’ti. ‘‘Nāhaṃ ummattikā, tvaṃ pana maṃ akāraṇena akkosasi paribhāsasi, idāni taṃ gāmabhojakassa santikaṃ gantvā aṭṭha kahāpaṇe daṇḍāpessāmī’’ti evaṃ kalahaṃ katvā ubhopi gāmabhojakassa santikaṃ agamaṃsu. Kalahe visodhiyamāne tassāyeva matthake daṇḍo pati. Atha naṃ bandhitvā ‘‘daṇḍaṃ dehī’’ti pothetuṃ ārabhiṃsu.

    રુક્ખદેવતા ગામે તસ્સા ઇમં પવત્તિં, અરઞ્ઞે ચસ્સા પતિનો તં બ્યસનં દિસ્વા ખન્ધન્તરે ઠિતા ‘‘ભો પુરિસ, તુય્હં ઉદકેપિ કમ્મન્તો પદુટ્ઠો થલેપિ, ઉભતોભટ્ઠો જાતો’’તિ વત્વા ઇમં ગાથમાહ –

    Rukkhadevatā gāme tassā imaṃ pavattiṃ, araññe cassā patino taṃ byasanaṃ disvā khandhantare ṭhitā ‘‘bho purisa, tuyhaṃ udakepi kammanto paduṭṭho thalepi, ubhatobhaṭṭho jāto’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ૧૩૯.

    139.

    ‘‘અક્ખી ભિન્ના પટો નટ્ઠો, સખિગેહે ચ ભણ્ડનં;

    ‘‘Akkhī bhinnā paṭo naṭṭho, sakhigehe ca bhaṇḍanaṃ;

    ઉભતો પદુટ્ઠા કમ્મન્તા, ઉદકમ્હિ થલમ્હિ ચા’’તિ.

    Ubhato paduṭṭhā kammantā, udakamhi thalamhi cā’’ti.

    તત્થ સખિગેહે ચ ભણ્ડનન્તિ સખી નામ સહાયિકા, તસ્સા ચ ગેહે તવ ભરિયાય ભણ્ડનં કતં, ભણ્ડનં કત્વા બન્ધિત્વા પોથેત્વા દણ્ડં દાપિયતિ. ઉભતો પદુટ્ઠા કમ્મન્તાતિ એવં તવ દ્વીસુપિ ઠાનેસુ કમ્મન્તા પદુટ્ઠાયેવ ભિન્નાયેવ. કતરેસુ દ્વીસુ? ઉદકમ્હિ થલમ્હિ ચાતિ, અક્ખિભેદેન પટનાસેન ચ ઉદકે કમ્મન્તા પદુટ્ઠા, સખિગેહે ભણ્ડનેન થલે કમ્મન્તા પદુટ્ઠાતિ.

    Tattha sakhigehe ca bhaṇḍananti sakhī nāma sahāyikā, tassā ca gehe tava bhariyāya bhaṇḍanaṃ kataṃ, bhaṇḍanaṃ katvā bandhitvā pothetvā daṇḍaṃ dāpiyati. Ubhato paduṭṭhā kammantāti evaṃ tava dvīsupi ṭhānesu kammantā paduṭṭhāyeva bhinnāyeva. Kataresu dvīsu? Udakamhi thalamhi cāti, akkhibhedena paṭanāsena ca udake kammantā paduṭṭhā, sakhigehe bhaṇḍanena thale kammantā paduṭṭhāti.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા જાતકં સમોધાનેસિ ‘‘તદા બાળિસિકો દેવદત્તો અહોસિ, રુક્ખદેવતા પન અહમેવ અહોસિ’’ન્તિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā bāḷisiko devadatto ahosi, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.

    ઉભતોભટ્ઠજાતકવણ્ણના નવમા.

    Ubhatobhaṭṭhajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૧૩૯. ઉભતોભટ્ઠજાતકં • 139. Ubhatobhaṭṭhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact