| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અપદાન-અટ્ઠકથા • Apadāna-aṭṭhakathā |
૭. ઉપસેનવઙ્ગન્તપુત્તત્થેરઅપદાનવણ્ણના
7. Upasenavaṅgantaputtattheraapadānavaṇṇanā
પદુમુત્તરં ભગવન્તન્તિઆદિકં આયસ્મતો ઉપસેનવઙ્ગન્તપુત્તત્થેરસ્સ અપદાનં. અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયાનિ પુઞ્ઞાનિ ઉપચિનન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે હંસવતીનગરે કુલગેહે નિબ્બત્તિત્વા વયપ્પત્તો સત્થુ સન્તિકં ગન્ત્વા ધમ્મં સુણન્તો સત્થારં એકં ભિક્ખું સમન્તપાસાદિકાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેન્તં દિસ્વા સત્થુ અધિકારકમ્મં કત્વા તં ઠાનન્તરં પત્થેત્વા યાવજીવં કુસલં કત્વા દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે નાલકગામે રૂપસારી બ્રાહ્મણિયા કુચ્છિમ્હિ નિબ્બત્તિ, ઉપસેનોતિસ્સ નામં અહોસિ. સો વયપ્પત્તો તયો વેદે ઉગ્ગણ્હિત્વા સત્થુ સન્તિકે ધમ્મં સુત્વા પટિલદ્ધસદ્ધો પબ્બજિત્વા ઉપસમ્પદાય એકવસ્સિકો ‘‘અરિયગબ્ભં વડ્ઢેમી’’તિ એકં કુલપુત્તં અત્તનો સન્તિકે ઉપસમ્પાદેત્વા તેન સદ્ધિં સત્થુ સન્તિકં ગતો. સત્થારા ચસ્સ તસ્સ અવસ્સિકસ્સ ભિક્ખુનો સદ્ધિવિહારિકભાવં સુત્વા ‘‘અતિલહું ખો ત્વં, મોઘપુરિસ, બાહુલ્લાય આવત્તો’’તિ (મહાવ॰ ૭૫) ગરહિતો ‘‘ઇદાનાહં યદિ પરિસં નિસ્સાય સત્થારા ગરહિતો, પરિસંયેવ પન નિસ્સાય સત્થુ પસાદં કરિસ્સામી’’તિ વિપસ્સનાય કમ્મં કરોન્તો નચિરસ્સેવ અરહત્તં પાપુણિ. અરહા પન હુત્વા સયમ્પિ સબ્બે ધુતઙ્ગધમ્મે સમાદાય વત્તતિ, અઞ્ઞેપિ તદત્થાય સમાદપેસિ, તેન નં ભગવા સમન્તપાસાદિકાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેસિ. સો અપરેન સમયેન કોસમ્બિયં કલહે ઉપ્પન્ને ભિક્ખુસઙ્ઘે ચ દ્વિધાભૂતે એકેન ભિક્ખુના તં કલહં પરિવજ્જિતુકામેન ‘‘એતરહિ ખો કલહો ઉપ્પન્નો, ભિક્ખુસઙ્ઘો ચ દ્વિધાભૂતો, કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ પુટ્ઠો વિવેકવાસતો પટ્ઠાય તસ્સ પટિપત્તિં કથેસિ. એવં થેરો તસ્સ ભિક્ખુનો ઓવાદદાનાપદેસેન અત્તનો તથા પટિપન્નભાવં દીપેન્તો અઞ્ઞં બ્યાકાસિ.
Padumuttaraṃ bhagavantantiādikaṃ āyasmato upasenavaṅgantaputtattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā vayappatto satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ samantapāsādikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā satthu adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde nālakagāme rūpasārī brāhmaṇiyā kucchimhi nibbatti, upasenotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto tayo vede uggaṇhitvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampadāya ekavassiko ‘‘ariyagabbhaṃ vaḍḍhemī’’ti ekaṃ kulaputtaṃ attano santike upasampādetvā tena saddhiṃ satthu santikaṃ gato. Satthārā cassa tassa avassikassa bhikkhuno saddhivihārikabhāvaṃ sutvā ‘‘atilahuṃ kho tvaṃ, moghapurisa, bāhullāya āvatto’’ti (mahāva. 75) garahito ‘‘idānāhaṃ yadi parisaṃ nissāya satthārā garahito, parisaṃyeva pana nissāya satthu pasādaṃ karissāmī’’ti vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Arahā pana hutvā sayampi sabbe dhutaṅgadhamme samādāya vattati, aññepi tadatthāya samādapesi, tena naṃ bhagavā samantapāsādikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. So aparena samayena kosambiyaṃ kalahe uppanne bhikkhusaṅghe ca dvidhābhūte ekena bhikkhunā taṃ kalahaṃ parivajjitukāmena ‘‘etarahi kho kalaho uppanno, bhikkhusaṅgho ca dvidhābhūto, kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabba’’nti puṭṭho vivekavāsato paṭṭhāya tassa paṭipattiṃ kathesi. Evaṃ thero tassa bhikkhuno ovādadānāpadesena attano tathā paṭipannabhāvaṃ dīpento aññaṃ byākāsi.
૮૬. સો એવં પત્તએતદગ્ગટ્ઠાનો અત્તનો પુબ્બકમ્મં સરિત્વા સોમનસ્સવસેન પુબ્બચરિતાપદાનં પકાસેન્તો પદુમુત્તરં ભગવન્તન્તિઆદિમાહ. પબ્ભારમ્હિ નિસીદન્તન્તિ પુરતો ભારં નમિતં ઓનમિતન્તિ પબ્ભારં વિવેકકામં વનમજ્ઝે સયંજાતપબ્બતપબ્ભારે નિસિન્નં નરુત્તમં ભગવન્તં અહં ઉપગચ્છિં સમીપં ગતોતિ અત્થો.
86. So evaṃ pattaetadaggaṭṭhāno attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaraṃ bhagavantantiādimāha. Pabbhāramhi nisīdantanti purato bhāraṃ namitaṃ onamitanti pabbhāraṃ vivekakāmaṃ vanamajjhe sayaṃjātapabbatapabbhāre nisinnaṃ naruttamaṃ bhagavantaṃ ahaṃ upagacchiṃ samīpaṃ gatoti attho.
૮૭. કણિકારપુપ્ફ દિસ્વાતિ તથા ઉપગચ્છન્તો તસ્મિં પદેસે સુપુપ્ફિતં કણિકારં દિસ્વા. વણ્ટે છેત્વાનહં તદાતિ તસ્મિં તથાગતસ્સ દિટ્ઠકાલે તં પુપ્ફં વણ્ટે વણ્ટસ્મિં છેત્વાન છિન્દિત્વાન. અલઙ્કરિત્વા છત્તમ્હીતિ તેન પુપ્ફેન છત્તં છાદેત્વા. બુદ્ધસ્સ અભિરોપયિન્તિ પબ્ભારે નિસિન્નસ્સ બુદ્ધસ્સ મુદ્ધનિ અકાસિન્તિ અત્થો.
87.Kaṇikārapuppha disvāti tathā upagacchanto tasmiṃ padese supupphitaṃ kaṇikāraṃ disvā. Vaṇṭe chetvānahaṃ tadāti tasmiṃ tathāgatassa diṭṭhakāle taṃ pupphaṃ vaṇṭe vaṇṭasmiṃ chetvāna chinditvāna. Alaṅkaritvā chattamhīti tena pupphena chattaṃ chādetvā. Buddhassa abhiropayinti pabbhāre nisinnassa buddhassa muddhani akāsinti attho.
૮૮. પિણ્ડપાતઞ્ચ પાદાસિન્તિ તસ્મિંયેવ નિસિન્નસ્સ ભગવતો પિણ્ડપાતં પકારેન અદાસિં ભોજેસિન્તિ અત્થો. પરમન્નં સુભોજનન્તિ સુન્દરભોજનસઙ્ખાતં પરમન્નં ઉત્તમાહારં. બુદ્ધેન નવમે તત્થાતિ તસ્મિં વિવેકટ્ઠાને બુદ્ધેન સહ નવમે અટ્ઠ સમણે સમિતપાપે ખીણાસવભિક્ખૂ ભોજેસિન્તિ અત્થો.
88.Piṇḍapātañcapādāsinti tasmiṃyeva nisinnassa bhagavato piṇḍapātaṃ pakārena adāsiṃ bhojesinti attho. Paramannaṃ subhojananti sundarabhojanasaṅkhātaṃ paramannaṃ uttamāhāraṃ. Buddhena navame tatthāti tasmiṃ vivekaṭṭhāne buddhena saha navame aṭṭha samaṇe samitapāpe khīṇāsavabhikkhū bhojesinti attho.
યં વદન્તિ સુમેધોતિ યં ગોતમસમ્માસમ્બુદ્ધં ભૂરિપઞ્ઞં પથવિસમાનં પઞ્ઞં સુમેધં સુન્દરં સબ્બઞ્ઞુતાદિપઞ્ઞવન્તં. સુમેધો ઇતિ સુન્દરપઞ્ઞો ઇતિ વદન્તિ પણ્ડિતા ઇતો કપ્પતો સતસહસ્સે કપ્પે એસો ગોતમો સમ્માસમ્બુદ્ધો ભવિસ્સતીતિ સમ્બન્ધો. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવાતિ.
Yaṃ vadanti sumedhoti yaṃ gotamasammāsambuddhaṃ bhūripaññaṃ pathavisamānaṃ paññaṃ sumedhaṃ sundaraṃ sabbaññutādipaññavantaṃ. Sumedho iti sundarapañño iti vadanti paṇḍitā ito kappato satasahasse kappe eso gotamo sammāsambuddho bhavissatīti sambandho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ઉપસેનવઙ્ગન્તપુત્તત્થેરઅપદાનવણ્ણના સમત્તા.
Upasenavaṅgantaputtattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / અપદાનપાળિ • Apadānapāḷi / ૭. ઉપસેનવઙ્ગન્તપુત્તત્થેરઅપદાનં • 7. Upasenavaṅgantaputtattheraapadānaṃ
