| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અપદાન-અટ્ઠકથા • Apadāna-aṭṭhakathā |
૮. ઉરુવેલકસ્સપત્થેરઅપદાનવણ્ણના
8. Uruvelakassapattheraapadānavaṇṇanā
અટ્ઠમાપદાને પદુમુત્તરો નામ જિનોતિઆદિકં આયસ્મતો ઉરુવેલકસ્સપત્થેરસ્સ અપદાનં. અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયાનિ પુઞ્ઞાનિ ઉપચિનન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે કુલગેહે નિબ્બત્તો વયપ્પત્તો સત્થુ સન્તિકે ધમ્મં સુત્વા સત્થારં એકં ભિક્ખું મહાપરિવારાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેન્તં દિસ્વા સયમ્પિ તં ઠાનન્તરં પત્થેન્તો મહાદાનં દત્વા પણિધાનં અકાસિ. ભગવા ચસ્સ અનન્તરાયતં દિસ્વા ‘‘અનાગતે ગોતમબુદ્ધસ્સ સાસને મહાપરિવારાનં અગ્ગો ભવિસ્સતી’’તિ બ્યાકાસિ. સો તત્થ યાવતાયુકં પુઞ્ઞાનિ કત્વા તતો ચવિત્વા દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો ઇતો દ્વેનવુતિકપ્પમત્થકે ફુસ્સસ્સ ભગવતો વેમાતિકકનિટ્ઠભાતા હુત્વા નિબ્બત્તો, અઞ્ઞેપિસ્સ દ્વે કનિટ્ઠભાતરો અહેસું. તે તયો બુદ્ધપ્પમુખભિક્ખુસઙ્ઘં નિમન્તેત્વા પરમાય પૂજાય પૂજેત્વા યાવજીવં કુસલં કત્વા દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો અમ્હાકં ભગવતો ઉપ્પત્તિતો પુરેતરમેવ બારાણસિયં બ્રાહ્મણકુલે તયો ભાતરો હુત્વા નિબ્બત્તા ગોત્તવસેન તયોપિ કસ્સપાતિ એવં નામકા અહેસું. તે તયો વયપ્પત્તા તયો વેદે ઉગ્ગણ્હિંસુ. તેસં જેટ્ઠભાતિકસ્સ પઞ્ચમાણવકસતાનિ પરિવારા, મજ્ઝિમસ્સ તીણિ, કનિટ્ઠસ્સ દ્વે, તે અત્તનો ગન્થેસુ સારં ઓલોકેન્તા દિટ્ઠધમ્મિકમેવ અત્થં દિસ્વા પબ્બજ્જં રોચેસું. તેસુ જેટ્ઠભાતા અત્તનો પરિવારેન સદ્ધિં ઉરુવેલં ગન્ત્વા ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા ઉરુવેલકસ્સપો નામ જાતો, મજ્ઝિમો ગઙ્ગાનદીવઙ્કે પબ્બજિતો નદીકસ્સપો નામ જાતો, કનિટ્ઠો ગયાસીસે પબ્બજિતો ગયાકસ્સપો નામ જાતો. એવં તેસુ ઇસિપબ્બજ્જં પબ્બજિત્વા તત્થ તત્થ વસન્તેસુ બહૂનં દિવસાનં અચ્ચયેન અમ્હાકં બોધિસત્તો મહાભિનિક્ખમનં નિક્ખમિત્વા પટિવિદ્ધસબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણો અનુક્કમેન ધમ્મચક્કં પવત્તેત્વા પઞ્ચવગ્ગિયત્થેરે અરહત્તે પતિટ્ઠાપેત્વા યસકુલપુત્તપ્પમુખે પઞ્ચપઞ્ઞાસજને સહાયકે વિનેત્વા સટ્ઠિ અરહન્તે ‘‘ચરથ, ભિક્ખવે, ચારિક’’ન્તિ (મહાવ॰ ૩૨) વિસ્સજ્જેત્વા તિંસભદ્દવગ્ગિયે વિનેત્વા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ વસનટ્ઠાનં ગન્ત્વા વસનત્થાય અગ્યાગારં પવિસિત્વા તત્થ ગતનાગદમનાદીહિ અડ્ઢુડ્ઢસહસ્સેહિ પાટિહારિયેહિ ઉરુવેલકસ્સપં સપરિવારં વિનેત્વા પબ્બાજેસિ. તસ્સ પબ્બજ્જાવિધાનઞ્ચ ઇદ્ધિપાટિહારિયકરણઞ્ચ સબ્બં નદીકસ્સપસ્સ અપદાનટ્ઠકથાયં આવિ ભવિસ્સતિ. તસ્સ પબ્બજિતભાવં સુત્વા ઇતરેપિ દ્વે ભાતરો સપરિસા આગન્ત્વા સત્થુ સન્તિકે પબ્બજિંસુ. સબ્બેવ તે ઇદ્ધિમયપત્તચીવરધરા એહિભિક્ખુકા અહેસું. સત્થા તં સમણસહસ્સં આદાય ગયાસીસં ગન્ત્વા પિટ્ઠિપાસાણે નિસિન્નો આદિત્તપરિયાયદેસનાય (મહાવ॰ ૫૪) તે સબ્બે અરહત્તે પતિટ્ઠાપેસિ.
Aṭṭhamāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato uruvelakassapattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbatto vayappatto satthu santike dhammaṃ sutvā satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ mahāparivārānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento mahādānaṃ datvā paṇidhānaṃ akāsi. Bhagavā cassa anantarāyataṃ disvā ‘‘anāgate gotamabuddhassa sāsane mahāparivārānaṃ aggo bhavissatī’’ti byākāsi. So tattha yāvatāyukaṃ puññāni katvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto ito dvenavutikappamatthake phussassa bhagavato vemātikakaniṭṭhabhātā hutvā nibbatto, aññepissa dve kaniṭṭhabhātaro ahesuṃ. Te tayo buddhappamukhabhikkhusaṅghaṃ nimantetvā paramāya pūjāya pūjetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva bārāṇasiyaṃ brāhmaṇakule tayo bhātaro hutvā nibbattā gottavasena tayopi kassapāti evaṃ nāmakā ahesuṃ. Te tayo vayappattā tayo vede uggaṇhiṃsu. Tesaṃ jeṭṭhabhātikassa pañcamāṇavakasatāni parivārā, majjhimassa tīṇi, kaniṭṭhassa dve, te attano ganthesu sāraṃ olokentā diṭṭhadhammikameva atthaṃ disvā pabbajjaṃ rocesuṃ. Tesu jeṭṭhabhātā attano parivārena saddhiṃ uruvelaṃ gantvā isipabbajjaṃ pabbajitvā uruvelakassapo nāma jāto, majjhimo gaṅgānadīvaṅke pabbajito nadīkassapo nāma jāto, kaniṭṭho gayāsīse pabbajito gayākassapo nāma jāto. Evaṃ tesu isipabbajjaṃ pabbajitvā tattha tattha vasantesu bahūnaṃ divasānaṃ accayena amhākaṃ bodhisatto mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā paṭividdhasabbaññutaññāṇo anukkamena dhammacakkaṃ pavattetvā pañcavaggiyatthere arahatte patiṭṭhāpetvā yasakulaputtappamukhe pañcapaññāsajane sahāyake vinetvā saṭṭhi arahante ‘‘caratha, bhikkhave, cārika’’nti (mahāva. 32) vissajjetvā tiṃsabhaddavaggiye vinetvā uruvelakassapassa vasanaṭṭhānaṃ gantvā vasanatthāya agyāgāraṃ pavisitvā tattha gatanāgadamanādīhi aḍḍhuḍḍhasahassehi pāṭihāriyehi uruvelakassapaṃ saparivāraṃ vinetvā pabbājesi. Tassa pabbajjāvidhānañca iddhipāṭihāriyakaraṇañca sabbaṃ nadīkassapassa apadānaṭṭhakathāyaṃ āvi bhavissati. Tassa pabbajitabhāvaṃ sutvā itarepi dve bhātaro saparisā āgantvā satthu santike pabbajiṃsu. Sabbeva te iddhimayapattacīvaradharā ehibhikkhukā ahesuṃ. Satthā taṃ samaṇasahassaṃ ādāya gayāsīsaṃ gantvā piṭṭhipāsāṇe nisinno ādittapariyāyadesanāya (mahāva. 54) te sabbe arahatte patiṭṭhāpesi.
૨૫૧. સો એવં અરહત્તં પત્વા સોમનસ્સજાતો અત્તનો પુબ્બચરિતાપદાનં પકાસેન્તો પદુમુત્તરો નામ જિનોતિઆદિમાહ. અનુત્તાનપદમેવ વણ્ણયિસ્સામ.
251. So evaṃ arahattaṃ patvā somanassajāto attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Anuttānapadameva vaṇṇayissāma.
૨૬૮. સો ચ સબ્બં તમં હન્ત્વાતિ સો ફુસ્સો ભગવા રાગદોસમોહાદિકિલેસન્ધકારં વિદ્ધંસેત્વા. વિજટેત્વા મહાજટન્તિ તણ્હામાનાદીહિ દિયડ્ઢસહસ્સેહિ કિલેસગણેહિ મહાબ્યાકુલં જટં વિજટેત્વા પદાલેત્વા ફાલેત્વાતિ અત્થો. સદેવકં દેવલોકસહિતં સકલં લોકસન્નિવાસંતપ્પયન્તો સન્તપ્પયન્તો પીણેન્તો અમતં વુટ્ઠિં મહાનિબ્બાનવુટ્ઠિધારં વસ્સતે પગ્ઘરાપેતીતિ યોજના.
268.Soca sabbaṃ tamaṃ hantvāti so phusso bhagavā rāgadosamohādikilesandhakāraṃ viddhaṃsetvā. Vijaṭetvā mahājaṭanti taṇhāmānādīhi diyaḍḍhasahassehi kilesagaṇehi mahābyākulaṃ jaṭaṃ vijaṭetvā padāletvā phāletvāti attho. Sadevakaṃ devalokasahitaṃ sakalaṃ lokasannivāsaṃtappayanto santappayanto pīṇento amataṃ vuṭṭhiṃ mahānibbānavuṭṭhidhāraṃ vassate paggharāpetīti yojanā.
૨૬૯. તદા હિ બારાણસિયન્તિ ‘‘બારસ મનુસ્સા’’તિઆદીસુ વિય બારસ દ્વાદસરાસી હુત્વા પુરા, હિમવન્તતો ઇસયો ચ પચ્ચેકમુનિસઙ્ખાતા ઇસયો ચ ગન્ધમાદનતો આકાસેનાગન્ત્વા એત્થ ગચ્છન્તિ ઓતરન્તિ પવિસન્તીતિ બારાણસી, અથ વા સમ્માસમ્બુદ્ધસઙ્ખાતાનં અનેકસતસહસ્સાનં ધમ્મચક્કપવત્તનત્થાય ઓતરટ્ઠાનં નગરં લિઙ્ગવિપલ્લાસં કત્વા ઇત્થિલિઙ્ગવસેન બારાણસીતિ વુચ્ચતિ, તિસ્સં બારાણસિયં.
269.Tadā hi bārāṇasiyanti ‘‘bārasa manussā’’tiādīsu viya bārasa dvādasarāsī hutvā purā, himavantato isayo ca paccekamunisaṅkhātā isayo ca gandhamādanato ākāsenāgantvā ettha gacchanti otaranti pavisantīti bārāṇasī, atha vā sammāsambuddhasaṅkhātānaṃ anekasatasahassānaṃ dhammacakkapavattanatthāya otaraṭṭhānaṃ nagaraṃ liṅgavipallāsaṃ katvā itthiliṅgavasena bārāṇasīti vuccati, tissaṃ bārāṇasiyaṃ.
૨૭૩. નિક્ખિત્તસત્થં પચ્ચન્તન્તિ છડ્ડિતસત્થં પાતિતઆવુધં પચ્ચન્તજનપદં નિબ્બિસેવનં કત્વા પુનરુપચ્ચતન્તિ પુનરપિ તં નગરં ઉપેચ્ચ ઉપગમ્મ સમ્પત્તાતિ અત્થો. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવાતિ.
273.Nikkhittasatthaṃpaccantanti chaḍḍitasatthaṃ pātitaāvudhaṃ paccantajanapadaṃ nibbisevanaṃ katvā punarupaccatanti punarapi taṃ nagaraṃ upecca upagamma sampattāti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ઉરુવેલકસ્સપત્થેરઅપદાનવણ્ણના સમત્તા.
Uruvelakassapattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / અપદાનપાળિ • Apadānapāḷi / ૮. ઉરુવેળકસ્સપત્થેરઅપદાનં • 8. Uruveḷakassapattheraapadānaṃ
