Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૫. વચીભેદકથાવણ્ણના
5. Vacībhedakathāvaṇṇanā
૩૨૬. ઇદાનિ વચીભેદકથા નામ હોતિ. તત્થ યેસં ‘‘સોતાપત્તિમગ્ગક્ખણે પઠમં ઝાનં સમાપન્નસ્સ દુક્ખન્તિ વાચા ભિજ્જતી’’તિ લદ્ધિ, સેય્યથાપિ એતરહિ પુબ્બસેલિયાદીનં; તે સન્ધાય સમાપન્નસ્સ અત્થિ વચીભેદોતિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ, લદ્ધિયં ઠત્વા પટિઞ્ઞા પરવાદિસ્સ. પુન સબ્બત્થાતિ તયો ભવે સન્ધાય પુટ્ઠો અરૂપં સન્ધાય પટિક્ખિપતિ. સબ્બદાતિ કાલવસેન પુટ્ઠો પઠમમગ્ગક્ખણે પઠમજ્ઝાનિકસમાપત્તિતો અઞ્ઞં સબ્બં સમાપત્તિકાલં સન્ધાય પટિક્ખિપતિ. સબ્બેસં સમાપન્નાનન્તિ પુટ્ઠો લોકિયસમાપત્તિયો સમાપન્ને સન્ધાય પટિક્ખિપતિ. સબ્બસમાપત્તીસૂતિ પુટ્ઠો દુતિયજ્ઝાનાદિકં લોકુત્તરં સબ્બઞ્ચ લોકિયસમાપત્તિં સન્ધાય પટિક્ખિપતિ.
326. Idāni vacībhedakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘sotāpattimaggakkhaṇe paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa dukkhanti vācā bhijjatī’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi pubbaseliyādīnaṃ; te sandhāya samāpannassa atthi vacībhedoti pucchā sakavādissa, laddhiyaṃ ṭhatvā paṭiññā paravādissa. Puna sabbatthāti tayo bhave sandhāya puṭṭho arūpaṃ sandhāya paṭikkhipati. Sabbadāti kālavasena puṭṭho paṭhamamaggakkhaṇe paṭhamajjhānikasamāpattito aññaṃ sabbaṃ samāpattikālaṃ sandhāya paṭikkhipati. Sabbesaṃ samāpannānanti puṭṭho lokiyasamāpattiyo samāpanne sandhāya paṭikkhipati. Sabbasamāpattīsūti puṭṭho dutiyajjhānādikaṃ lokuttaraṃ sabbañca lokiyasamāpattiṃ sandhāya paṭikkhipati.
કાયભેદોતિ અભિક્કમાદિવસેન પવત્તકાયવિઞ્ઞત્તિ. ઇદં ‘‘યાનિ ચિત્તાનિ વચીવિઞ્ઞત્તિં સમુટ્ઠાપેન્તિ, તાનેવ કાયવિઞ્ઞત્તિં. એવં સન્તે કસ્મા કાયભેદોપિ ન હોતી’’તિ ચોદનત્થં પુચ્છતિ. ઇતરો લદ્ધિવસેન પટિક્ખિપતિ ચેવ પટિજાનાતિ ચ. ઇદાનિ યદિ સો મગ્ગક્ખણે ‘‘દુક્ખ’’ન્તિ વાચં ભાસતિ, ‘‘સમુદયો’’તિઆદિકમ્પિ ભાસેય્ય. યદિ વા તં ન ભાસતિ, ઇતરમ્પિ ન ભાસેય્યાતિ ચોદનત્થં દુક્ખન્તિ જાનન્તોતિઆદયો પઞ્હા વુત્તા. ઇતરો પન અત્તનો લદ્ધિવસેનેવ પટિજાનાતિ ચેવ પટિક્ખિપતિ ચ. લોકુત્તરં પઠમજ્ઝાનં સમાપન્નો દુક્ખદુક્ખન્તિ વિપસ્સતીતિ હિસ્સ લદ્ધિ.
Kāyabhedoti abhikkamādivasena pavattakāyaviññatti. Idaṃ ‘‘yāni cittāni vacīviññattiṃ samuṭṭhāpenti, tāneva kāyaviññattiṃ. Evaṃ sante kasmā kāyabhedopi na hotī’’ti codanatthaṃ pucchati. Itaro laddhivasena paṭikkhipati ceva paṭijānāti ca. Idāni yadi so maggakkhaṇe ‘‘dukkha’’nti vācaṃ bhāsati, ‘‘samudayo’’tiādikampi bhāseyya. Yadi vā taṃ na bhāsati, itarampi na bhāseyyāti codanatthaṃ dukkhanti jānantotiādayo pañhā vuttā. Itaro pana attano laddhivaseneva paṭijānāti ceva paṭikkhipati ca. Lokuttaraṃ paṭhamajjhānaṃ samāpanno dukkhadukkhanti vipassatīti hissa laddhi.
૩૨૮. ઞાણન્તિ લોકુત્તરં ચતુસચ્ચઞાણં. સોતન્તિ સોતવિઞ્ઞાણં અધિપ્પેતં, યેન તં સદ્દં સુણાતિ. દ્વિન્નં ફસ્સાનન્તિ સોતસમ્ફસ્સમનોસમ્ફસ્સાનં.
328. Ñāṇanti lokuttaraṃ catusaccañāṇaṃ. Sotanti sotaviññāṇaṃ adhippetaṃ, yena taṃ saddaṃ suṇāti. Dvinnaṃ phassānanti sotasamphassamanosamphassānaṃ.
૩૨૯. નો વત રે વત્તબ્બેતિ યદિ અવિસેસેન યંકિઞ્ચિ સમાપન્નસ્સ નત્થિ વચીભેદો, ન અવિસેસેન વત્તબ્બં ‘‘સમાપન્નસ્સ અત્થિ વચીભેદો’’તિ. સેસમેત્થ ઉત્તાનત્થમેવ સદ્ધિં સુત્તસાધનાય. યં પનેતેન ‘‘સિખિસ્સ આનન્દ, ભગવતો’’તિ પરિયોસાને સુત્તં આભતં, તત્થ યેન સમાપત્તિચિત્તેન સો વચીભેદો સમુટ્ઠિતો, કાયભેદોપિ તેન સમુટ્ઠાતિયેવ, ન ચ તં લોકુત્તરં પઠમજ્ઝાનચિત્તં, તસ્મા અસાધકન્તિ.
329. No vata re vattabbeti yadi avisesena yaṃkiñci samāpannassa natthi vacībhedo, na avisesena vattabbaṃ ‘‘samāpannassa atthi vacībhedo’’ti. Sesamettha uttānatthameva saddhiṃ suttasādhanāya. Yaṃ panetena ‘‘sikhissa ānanda, bhagavato’’ti pariyosāne suttaṃ ābhataṃ, tattha yena samāpatticittena so vacībhedo samuṭṭhito, kāyabhedopi tena samuṭṭhātiyeva, na ca taṃ lokuttaraṃ paṭhamajjhānacittaṃ, tasmā asādhakanti.
વચીભેદકથાવણ્ણના.
Vacībhedakathāvaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૧૪) ૫. વચીભેદકથા • (14) 5. Vacībhedakathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૫. વચીભેદકથાવણ્ણના • 5. Vacībhedakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૫. વચીભેદકથાવણ્ણના • 5. Vacībhedakathāvaṇṇanā